تومور کاذب مغزی هنگامی رخ می دهد که فشار داخل جمجمه (فشار داخل جمجمه) بدون هیچ دلیل مشخصی افزایش یابد. به عارضه بر تومور کاذب مغزی، فشار خون داخل جمجمه ایدیوپاتیک (idiopathic intracranial hypertension) نیز گفته می شود.
علائم این بیماری بسیار شبیه علائم به وجود آمده در تومور مغزی است. افزایش فشار داخل جمجمه می تواند باعث تورم عصب بینایی و نهایتاً از دست دادن بینایی فرد شود. داروها اغلب می توانند این فشار و سردرد را کاهش دهند اما در بعضی موارد، انجام عمل جراحی امری ضروری است.
تومور مغزی کاذب محدودیت سنی نداشته و می تواند کودکان و بزرگسالان را درگیر کند، البته این عارضه مغزی بیشتر در زنان دارای اضافه وزن شایع بوده و معمولاً در سنین باروری فرد را درگیر می کند.
علت تومور کاذب مغزی
علت اصلی بروز بیماری تومور کاذب مغزی (pseudotumor cerebri) هنوز مشخص نیست. به ین بیماری، فشار خون داخل جمجمه ثانویه گفته می شود.
مایع مغزی نخاعی بافت های حیاتی را مغز و نخاع را در برابر صدمات محافظت خواهد کرد. این مایع در مغز تولید شده و توسط جریان خون جذب می شود تا فشار داخل مغزی ثابت بماند.
افزایش فشار داخل جمجمه شبه تومور ممکن است باعث بروز مشکلاتی در این فرایند جذب شده و در نتیجه فشار داخل مغز فرد شاهد افزایش قابل توجهی خواهد بود.
عوامل خطر تومور کاذب مغزی
عوامل زیر می تواند در بروز تومور کاذب مغزی نقش داشته و باعث بروز آن شود:
- چاقی
احتمال بروز این اختلال در زنان چاق در سنین باروری بسیار بیشتر از دیگر افراد است.
- داروها
داروهایی که ممکن است با بروز افزایش فشار داخل مغزی ثانویه مرتبط باشد، شامل موارد زیر می شود:
- هورمون رشد
- تتراسایکلین
- ویتامین آ زیاد
- بیماری ها
بیماری هایی که ممکن است به بروز بیماری تومور کاذب مربوط باشند، شامل موارد زیر می شود:
- بیماری آدیسون
- کم خونی
- اختلالات لخته شدن خون
- بیماری های کلیه
- لوپوس
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- آپنه خواب
- غدد پاراتیروئید غیر فعال
علائم تومور کاذب مغزی
علائم تومور کاذب مغزی شامل موارد زیر می شود:
- سردردهای شدیدی که ممکن است در پشت چشم ها بروز پیدا کند
- صدای غیر طبیعی در هنگام ضربان قلب
- حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه
- از دست دادن بینایی
- از دست دادن موقت بینایی که چند ثانیه ادامه داشته و می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند
- مشکلات دیداری در هنگام نگاه کردن به اطراف
- درد در ناحیه گردن، شانه و کمر
گاهی اوقات علائم ممکن است خود به خود بهبود یافته و بعد از ماه ها یا سال ها مجدداً بروز پیدا کند.
عوارض تومور کاذب مغزی
در بعضی از افراد مبتلا به تومور کاذب مغزی، ممکن است قدرت بینایی به مرور زمان کمتر شده و نهایتاً منجر به نابینایی فرد شود.
تشخیص تومور کاذب مغزی
تشخیص این بیماری به گونه ای است که پزشک با بررسی علائم، سابقه پزشک و معاینه بدنی می تواند این بیماری را تشخیص دهد. البته در بعضی از موارد ممکن است نیاز به انجام آزمایش باشد.
معاینه چشم
در صورت احتمال ابتلای فرد به تومور کاذب مغزی، چشم پزشک آموزش دیده به دنبال نوع متمایز تورم تأثیر گذار بر عصب بینایی در قسمت پشت چشم فرد خواهد بود.
علاوه بر این برای تشخیص نقاط کور فرد، پزشک از آزمایش میدان بینایی استفاده خواهد کرد. علاوه بر این ممکن است در فرآیند تشخیص نیاز به عکس های چشمی و آزمایش تصویر برداری برای ارزیابی ضخامت لایه های شبکیه (مقطع نگاری همدوسی اپتیکی) باشد.
تصویر برداری مغزی
پزشک احتمالاً برای تشخیص دقیق تر، ام آر آی یا سی تی اسکن را تجویز خواهد کرد. این آزمایشات می توند به تشخیص بیماری های دیگر با علائم مشابه تومور کاذب مغزی مثل تومورهای مغزی و لخته های خونی در داخل مغز کمک کند.
- پونکسیون کمری (Lumbar puncture)
پزشک ممکن است برای اندازه گیری فشار داخل جمجمه و بررسی مایعات موجو ددر ستون فقرات، انجام پونکسیون کمری را تجویز کند. برای انجام این آزمایش، متخصص سوزنی را در فاصله بین دو مهره در قسمت پایینی کمر وارد کرده و مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی را برای انجام آزمایشات بیشتر در آزمایشگاه از کمر خارج خواهد کرد.
درمان تومور کاذب مغزی
هدف از انجام درمان تومور کاذب مغزی بهبود علائم و جلوگیری از کاهش بیشتر قدرت بینایی در فرد مبتلا به این بیماری است. اگر دارای اضافه وزن هستید، پزشک ممکن است پیروی از رژیم غذای کم- سدیم را برای کاهش وزن و بهبود علائم ناشی از این بیماری پیشنهاد کند. در نتیجه بهتر است برای کاهش وزن بیشتر، با متخصص تغذیه مشورت کرده و رژیم غذایی مناسبی دریافت کنید. برخی از افراد ممکن است برای رسیدن به هدف کاهش وزن خود از برنامه های مخصوص کاهش وزن یا عمل های جراحی معده استفاده کنند که بهتر است این کار زیر نظر پزشک صورت بگیرد.
داروها برای درمان تومور کاذب مغزی
- داروهای گلوکوم. یکی از اولین دارویی که معمولاً برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد، استازولامید یک نوع داروی گلوکوم است. این دارو ممکن است تولید مایع مغزی نخاعی را کاهش داده و در نتیجه باعث کاهش و بهبود علائم شود.
عوارض جانبی احتمالی مصرف این دارو شامل ناراحتی های معده، بدن درد، سوزن سوزن شدن انگشتان دست، پا و دهان یا بروز سنگ کلیه در فرد مبتلا می شود.
- داروهای ادرار آور (دیورتیک ها). اگر مصرف استازول آمید به تنهایی مؤثر نباشد، گاهی اوقات این داروها با داروهای ادرار آور ترکیب می شود که با افزایش میزان ادرار، احتباس مایعات در داخل بدن فرد را تا حد قابل توجهی کاهش خواهد داد.
- داروهای میگرنی. این داروها گاهی اوقات می تواند به کاهش علائمی مثل سردردهای ناشی از بیماری تومور کاذب مغزی کمک کند.
عمل جراحی تومور کاذب مغزی
اگر علائم به وجود آمده برای بینایی فرد مبتلا با گذشت زمان شدت گرفته و بدتر شود. انجام عمل جراحی برای کاهش فشار اطراف عصب بینایی یا کاهش فشار داخل جمجمه فرد ضروری خواهد بود.
- سوراخ غلاف عصب بینایی (Optic nerve sheath fenestration).
- در حین انجام این عمل جراحی، پزشک جراح پنجره کوچکی در غشای اطراف عصب بینایی ایجاد می کند تا مایعات اضافه انباشته شده در داخل این قسمت خارج شود.
بعد از انجام این عمل جراحی، در بیشتر موارد وضعیت بینایی فرد تثبیت یافته یا بهبود خواهد شد. افرادی که این عمل جراحی را برای یکی از چشم های خود انجام می دهند، از مزایای آن برای هر دو چشم بهره مند شده و در بیشتر موارد از انجام این عمل رضایت دارند.
با این حال، ممکن است همیشه انجام این عمل جراحی موفقیت آمیز نبوده و در بعضی از موارد باعث بروز مشکلات بینایی برای فرد مبتلا شود.
- Spinal fluid shunt.
- در نوع دیگری از عمل جراحی، پزشک یک لوله بلند و نازک به نام شانت را در داخل مغز یا قسمت پایینی ستون فقرات قرار می دهد تا مایع اضافه را از بدن فرد مبتلا خارج کند. البته عمل جراحی استفاده از شانت (shunt) تنها در مواردی استفاده می شود که گزینه های دیگر درمانی تأثیری در کاهش علائم فرد مبتلا نداشته باشد.
انجام این عمل جراحی ممکن است با کاهش فشار، سردرد و بروز عفونت همراه باشد.
- استنت سینوس های وریدی (Venous sinus stenting). این روش نسبتاً جدیدی بوده و به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد. در این شیوه استنت با هدف افزایش جریان خون داخل مغز، در یکی از رگ های بزرگ در داخل سر فرد مبتلا قرار می گیرد. اما استفاده از روش استنت سینوس های وریدی یکی از مواردی است که نیاز به مطالعات بیشتر و بررسی فواید و عوارض جانبی دارد.
دقت داشته باشید که پس از تشخیص اولیه بیماری تومور کاذب مغزی، فرد باید به طور منظم برای بررسی وضعیت سلامت چشم ها به چشم پزشک مراجعه کند.
سبک زندگی و درمان خانگی تومور کاذب مغزی
چاقی و اضافه وزن از جمله مواردی است که احتمال ابتلای زنان به بیماری تومور کاذب مغزی را تا حد زیادی افزایش می دهد. حتی در زنانی که دچار اضافه وزن نبوده ولی به تازگی وزن اضافه کرده اند نیز احتمال بروز این عارضه بیشتر از دیگران خواهد بود.
کم کردن وزن و تثبیت وزن سالم از جمله موارد بسیار مهمی است که می تواند تا حد زیادی به کاهش احتمال ابتلا به این عارضه مغزی و درگیر کننده بینایی کمک کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید. بهتر است قبل از حضور در مطب موارد و اطلاعات لازم را آماده کنید.
اطلاعات مورد نیاز پزشک
- لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
- اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
- لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
- دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.
سوالات شما از پزشک
سؤالاتی که بهتر است در حین روند معاینه و تشخیص بیماری تومور کاذب مغزی مطرح کنید شامل موارد زیر می شود:
- احتمال اصلی بروز این بیماری و علائم آن چیست؟
- چه آزمایشاتی نیاز است انجام دهم؟
- بیماری به وجود آمده موقتی است یا مزمن؟
- بهترین اقدام بعد از تشخیص ابتلا به این بیماری چیست؟
- آیا کاهش وزن به بهتر شدن شرایط ناشی از این بیماری کمک خواهد کرد؟
- مبتلا به بیماری های دیگری هستم. چگونه می توان این بیماری ها را در کنار هم مدیریت کرد؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید از آن ها تبعیت کنم؟
- آیا باید به متخصص خاصی مراجعه کنم؟
- بروشور یا برگه پرینت شده ای در مورد این بیماری دارید که بتوانم با خود به منزل ببرم؟ برای کسب اطلاعات مطالعه چه سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
سوالات پزشک معالج از شما
پزشک ممکن است سؤالات زیر را در حین تشخیص بیماری مطرح کند:
- آیا علائم بیماری موقتی است یا دائمی؟
- علائم به وجود آمده تا چه حد شدید است؟
- آیا چیزی باعث بهبود علائم شما می شود؟
- آیا چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می شود؟
