اسکن پرفیوژن مغز، نوعی آزمایش مغزی است که میزان خون در نواحی خاصی از مغز را نشان می دهد. این آزمایش می تواند اطلاعاتی در مورد نحوه عملکرد مغز را ارائه دهد. انواع مختلفی از اسکن پرفیوژن مغز وجود دارد. برخی از آزمایش‌ها، مانند توموگرافی کامپیوتری با گسیل فوتون (SPECT) یا اسکن انتشار پوزیترون (PET)، از ردیاب‌های رادیواکتیو استفاده می‌کنند که مواد رادیواکتیو هستند که ذرات ریز ساطع می‌کنند. سایر آزمایش‌ها، مانند پرفیوژن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا پرفیوژن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، از ردیاب‌های رادیویی استفاده نمی‌کنند.
در مناطقی از مغز که بسیار فعال هستند اغلب خون رسانی بیشتر صورت می گیرید و اکسیژن و گلوکز بیشتری مصرف می کند. ردیابی این افزایش ها می تواند نشان دهد که کدام مناطق مغز شما فعالیت بیشتری دارد. این عوامل ممکن است در مناطقی از مغز که آسیب دیده اند یا خیلی فعال نیستند کمتر باشد.
در طول اسکن پرفیوژن مغز با استفاده از یک رادیو ردیاب، پزشک یک رادیو ردیاب را به ورید بازوی شما تزریق می کند. (در موارد دیگر، ممکن است ردیاب رادیواکتیو را به شکل گاز استنشاق کنید.) سپس از یک دوربین مخصوص برای تشخیص ذرات رادیواکتیو ریز ساطع شده توسط رادیو ردیاب استفاده می شود. این دوربین نحوه انتشار مواد رادیواکتیو در سراسر مغز را ردیابی می کند.
اسکن پرفیوژن مغز می تواند نشان دهد که کدام مناطق مغز شما بیشتر این ماده رادیواکتیو را دریافت کرده اند. این وضعیت به پزشک اجازه می‌دهد تا مناطق فعالتر مغز را در طول اسکن تشخیص دهد.
پزشک اغلب تصاویر پرفیوژن مغز را با انواع دیگر تست های تصویربرداری استاندارد، مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) مورد بررسی قرار می دهند. تا اطلاعات هر دو روش را در یک تصویر واحد مقایسه کند.
برخی از انواع اسکن پرفیوژن مغز، مانند پرفیوژن MRI یا سی تی پرفیوژن، نیازی به رادیو ردیاب ندارند. آنها از یک ماده غیر رادیواکتیو استفاده می کنند که جذب سلول های بدن می شوند.
چرا ممکن است به اسکن پرفیوژن مغز نیاز داشته باشم؟
اگر پزشک شما بخواهد چگونگی جریان خون در مغز شما را مورد بررسی قرار دهد، اسکن پرفیوژن مغز را برای شما تجویز می کند. برای مثال، اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید، ممکن است پزشک شما اسکن پرفیوژن مغز را توصیه کند:
- صرع
- زوال عقل
- تنگی کاروتید
- واسکولیت مغزی
- تومور مغزی
- آسیب اخیر به سر
- خونریزی زیر عنکبوتیه
- سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا
همچنین اگر نیاز به عمل بر روی یکی از عروق مغز یا گردن وجود دارد و پزشک بخواهد جریان خون را در مغز شما بررسی کند، ممکن است به اسکن پرفیوژن مغز نیاز داشته باشید. همچنین ممکن است آزمایش های دیگری مانند سونوگرافی کاروتید، سی تی آنژیوگرافی، آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی یا آنژیوگرافی را نیز توصیه کند.
خطرات اسکن پرفیوژن مغز چیست؟
اکثر مردم هیچ مشکلی با اسکن پرفیوژن مغز خود ندارند. خطرات احتمالی آن شامل واکنش های آلرژیک به مواد مورد استفاده در تزریق یا درد خفیف در محل تزریق است.
برخی از اسکن های پرفیوژن مغز (مانند SPECT، PET و CT) نیز شما را در معرض تشعشع قرار می دهند. اما قرارگیری در معرض دوزهای بالا، تشعشع بسیار خطرناک است و خطر ابتلا به سرطان را در طول زندگی افزایش می دهد، اما در این آزمایشات فقط از مقدار کمی پرتو استفاده می کنند. برهمین اساس پزشک فقط در صورتی این اسکن های پرفیوژن مغز را توصیه می کند که خطرات ناشی از عدم انجام آزمایش بیشتر از خطرات خود آزمایش باشد. با این حال، پرفیوژن MRI شامل پرتو یا ردیاب های رادیویی نمی شود.
با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد خطرات احتمالی اسکن پرفیوژن مغز خود مشورت کنید. خطرات ناشی از آن ممکن است بسته به شرایط پزشکی شما، دلیل اسکن و نوع دقیق اسکن پرفیوژن مغزی که دریافت می کنید متفاوت باشد.
چگونه برای اسکن پرفیوژن مغز آماده شوم؟
قبل از انجام آن بهتر است پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید. داروهای مصرفی خود را همانطور که معمولا مصرف می کنید بخورید، مگر اینکه ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی به شما دستور دیگری بدهد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را از هرگونه تغییر در وضعیت پزشکی خود، مطلع کنید.
اگر باردار هستید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است معقول باشد که آزمایش خود را به تعویق بیندازید، زیرا تابش ممکن است برای جنین مضر باشد. همچنین، در صورت شیردهی به پزشک خود اطلاع دهید. با این حال، MRI هیچ خطر شناخته شده عمده ای برای زنان در دوران بارداری یا شیردهی ندارد.
قبل از انجام این آزمایش، باید هر گونه اجسام فلزی مانند سنجاق سر یا عینک را بردارید. از پزشک خود بپرسید که آیا نیازی به ناشتا بودن دارید یا نه؟
در طول اسکن پرفیوژن مغز چه اتفاقی می افتد؟
جزئیات اسکن پرفیوژن مغز شما ممکن است بسته به ماهیت اسکن شما متفاوت باشد. اما به طور کلی می تواند شامل مراحل زیر باشد:
روی میز امتحان دراز می کشید. در برخی موارد، یک تکنسین یا پرستار یک IV را در ورید دست یا بازوی شما قرار می دهد که ممکن است کمی دردناک باشد. یک متخصص مراقبت های بهداشتی ردیاب را به صورت IV، از طریق دهان یا استنشاق به شما می دهد. ممکن است یک ساعت یا بیشتر طول بکشد تا ردیاب در بدن شما حرکت کند. در این مدت آرام استراحت خواهید کرد.
ممکن است برای انواع خاصی از مطالعات نیاز به نوشیدن ماده حاجب داشته باشید. برای تصویربرداری خود وارد اسکنر خواهید شد. این فضای کوچکی است که برخی افراد آن را کلاستروفوبیک می دانند. بهتر است که در این مدت خیلی بی حرکت بمانید. ممکن است زمانی که داخل اسکنر هستید یک یا چند اسکن از شما گرفته می شود.
بعد از اسکن پرفیوژن مغز چه اتفاقی می افتد؟
اغلب، اسکن پرفیوژن مغز به عنوان یک روش سرپایی انجام می شود، به این معنی که شما می توانید بلافاصله پس از اسکن به خانه بروید. در موارد دیگر، بیماران بستری در بیمارستان اسکن پرفیوژن مغز دریافت می کنند.
اکثر افراد می توانند فعالیت های عادی خود را بلافاصله پس از اسکن پرفیوژن مغز از سر بگیرند. در صورت نیاز به انجام اقدامات احتیاطی خاصی، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی به شما اطلاع می دهد.
مقدار کمی از ردیاب در بدن شما به سرعت رادیواکتیویته خود را از دست می دهد و بدن شما به زودی آن را از طریق ادرار و مدفوع خارج می کند. در ساعات و روز بعد از آزمایش مقدار زیادی آب بنوشید. این کمک می کند تا ردیاب رادیواکتیو باقی مانده در بدن شما دفع شود.
رادیولوژیست نتایج آزمایش شما را می خواند و تفسیر می کند و این نتایج را برای ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ارسال می کند.
انواع اسکن پرفیوژن مغز
انواع مختلفی از اسکن پرفیوژن مغز وجود دارد. برخی از آزمایش ها از ردیاب های رادیویی استفاده می کنند. اینها مواد رادیواکتیو هستند که ذرات ریز را به بیرون می فرستند. تست هایی که از اینها استفاده می کنند شامل اسکن SPECT و PET است. آزمایش‌های دیگر از ردیاب‌های رادیویی استفاده نمی‌کنند. اینها شامل پرفیوژن سی تی و پرفیوژن MRI است.
آزمایش پرفیوژن مغزی چقدر طول می کشد؟
1½ تا 2 ساعت برای کل پروسه زمان بگذارید. این شامل زمان قرار دادن کانولا، زمان استراحت قبل و بعد از تزریق رادیودارو و زمان اسکن واقعی است. بسته به محل انجام اسکن، ممکن است لازم باشد بعد از آزمایش باقی بمانید تا نتایج یا تصاویر خود را تحویل بگیرید. کل زمان بستگی به بیمارستان یا عمل رادیولوژی فردی دارد.
در برخی موارد صرع ممکن است پزشک، شما را برای اسکن در بیمارستان بستری کند. شما از نزدیک تحت نظر قرار می دهد و در صورت بروز تشنج صرع، رادیودارو به شما تزریق می شود تا جریان خون در مغز شما در طول تشنج بررسی و ارزیابی شود. اسکن مجدد بدون تشنج نیز ممکن است مورد نیاز باشد و دوباره انجام شود
سوالات متداول
مزایای مطالعه پرفیوژن مغزی چیست؟
مطالعات پرفیوژن مغزی برای مکان یابی مناطقی از مغز که جریان خون را کاهش داده اند و بنابراین به طور طبیعی کار نمی کنند بسیار عالی هستند.
مطالعه پرفیوژن مغزی در کجا انجام می شود؟
مطالعات پرفیوژن مغزی در بخش پزشکی هسته‌ای یک بیمارستان یا یک مطب رادیولوژی خصوصی مجهز و پرسنل برای ارائه این خدمات انجام می‌شود. اکثر بیمارستان های دولتی بزرگ و بسیاری از بیمارستان های خصوصی دارای بخش های پزشکی هسته ای هستند. همه مراکزی که اسکن پزشکی هسته ای انجام می دهند، مطالعات پرفیوژن مغزی را انجام نمی دهند.
سخن آخر
اسکن توموگرافی کامپیوتری انتشار تک فوتون پرفیوژن مغز (SPECT) یک تکنیک تصویربرداری پزشکی هسته ای است که برای بررسی جریان خون منطقه ای در مغز انجام می شود. جریان خون در مغز ارتباط نزدیکی با فعالیت عصبی دارد و توزیع فعالیت نشان دهنده سطح فعالیت عصبی در بخش‌های مختلف مغز است. یک رادیودارو به نام 99m Tc-hexamethylpropyleneamineoxime (HMPAO) به صورت تزریق در ورید بازو داده می شود. این رادیو دارو وارد مغز می شود و اشعه گاما ساطع می کند. این پرتوهای گاما توسط یک دوربین گاما شناسایی می شوند که تصویری سه بعدی از فعالیت عصبی در عملکرد مغز ایجاد می کند.
اسکن SPECT پرفیوژن مغز کاربردهای بالینی متفاوتی دارد:
- ارزیابی مرگ مغزی
- ارزیابی ترومای مشکوک به مغز
- تشخیص کانون تشنج در صرع
- تشخیص و ارزیابی بیماری عروق مغزی
- کمک به تشخیص و تشخیص افتراقی مشکوک به زوال عقل
در این روش تزریق یک رادیودارو از طریق تزریق از طریق ورید بازوی شما انجام می شود. شرایطی مانند زوال عقل، صرع و سکته مغزی را می توان با توجه به توزیع ردیاب در مغز تشخیص داد.
