ناباروری ثانویه، از علل تا راهکارها
ناباروری ثانویه مانند انواع دیگر ناباروری است و بسیاری از علائم مشابه با آنها را دارد. با این حال، در ناباروری ثانویه، زنان پس از بارداری موفقیت آمیز قبلی قادر به بارداری یا حمل کامل کودک خود نیستند. نازایی می تواند توسط زن یا مرد ایجاد شود. گزینه های درمانی می تواند شامل داروهایی برای القای تخمک گذاری، لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا جراحی باشد.
ناباروری ثانویه چیست؟
ناباروری ثانویه به عنوان عدم توانایی در بارداری کودک یا حاملگی پس از زایمان قبلی تعریف می شود. برای طبقه بندی در ناباروری ثانویه، زایمان قبلی باید بدون کمک داروهای باروری یا روش های درمانی مانند لقاح آزمایشگاهی انجام شود.
ناباروری ثانویه به طور معمول پس از شش ماه تا یک سال تلاش ناموفق برای بارداری تشخیص داده می شود. یک بیماری مرتبط با ناباروری ثانویه، از دست دادن بارداری مکرر است که در آن بیماران و زوجین قادر به باردار شدن هستند اما قادر به ادامه بارداری و زایمان موفق نیستند.
ناباروری ثانویه چقدر رایج است؟
ناباروری ثانویه به همان اندازه ناباروری اولیه شایع است. ناباروری ثانویه را می توان در هر دو شریک زندگی یا یکی از شریک زندگی جستجو کرد.
در ناباروری ثانویه، حدود یک سوم موارد از زنان و حدود یک سوم از مردان ناشی می شود. در یک سوم باقی مانده، علت آن ترکیبی از عوامل مختلف یا عوامل ناشناخته. افزایش سن، عوارض ناشی از بارداری قبلی یا جراحی، افزایش وزن، داروها، بیماری های مقاربتی، اختلال در تولید اسپرم، سوء مصرف الکل و استعمال دخانیات از جمله موارد ناباروری ثانویه در زنان و مردان است.
دلایل ناباروری ثانویه در مردان چیست؟
دلایل ناباروری ثانویه در مردان، عبارتند از:
کاهش سطح تستوسترون
تستوسترون در تولید اسپرم نقش اساسی دارد. سطح تستوسترون می تواند به دلیل افزایش سن، آسیب به اندام های ادراری یا دستگاه تناسلی یا برخی شرایط پزشکی کاهش یابد. این شرایط عبارتند از:
- سل
- آبله
- دیابت
- اوریون
- بیهوشی
- سکته مغزی
- سکته قلبی
- بیماری تیروئید
- استرس عاطفی
- بیماری های خون
- نارسایی تنفسی
- نارسایی احتقانی قلب
- تومورهای خوش خیم
- عفونت های دستگاه تناسلی
- جراحی در دستگاه تناسلی
- وجود مایکوپلاسما که نوعی باکتری است.
- سپسیس، که یک واکنش خطرناک و جدی در برابر عفونت است.
واریکوسل بیضه. واریکوسل بیضه بزرگ شدن رگ های بیضه یا کیسه بیضه است که بیضه ها را در بر می گیرد. این شرایط یکی از دلایل شایع تولید اسپرم کم و ناباروری در مردان است. حدود 30٪ مردان نابارور مبتلا به واریکوسل بیضه هستند.
منی بی کیفیت. منی مایعی است که اسپرم را حمل می کند. بعد از 40 سالگی، کیفیت مایع منی کاهش می یابد.
بزرگ شدن پروستات. بزرگ شدن پروستات می تواند باعث کاهش تعداد اسپرم و جلوگیری از انزال طبیعی (ترشح مایع منی از بدن) شود.
جراحی پروستات. پروستات ممکن است به دلیل سرطان یا سایر شرایط برداشته شود. برداشتن پروستات می تواند باعث شود مایع منی به عقب برگردد.
هیپوگنادیسم تاخیری. این شرایطی است که در آن ترشح هورمون جنسی کاهش می یابد.
داروهای خاصی که بر تعداد و کیفیت اسپرم تأثیر می گذارد. این داروها شامل برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهایی است که فشار خون را درمان می کنند.
کیفیت اسپرم همچنین می تواند تحت تأثیر درمان های زیر باشد:
- درد
- آرتروز
- نقرس
- تشنج
- سرطان ها
- اسکیزوفرنی
- کولیت اولسراتیو
- سرطان پروستات
- پروستات بزرگ شده
- عفونت های قارچی
- عفونت های دستگاه ادراری
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی
- استفاده از برخی از روان کننده های جنسی تجاری که برای اسپرم سمی هستند.
- روغن های غیر سمی، روغن های طبیعی شامل روغن بادام زمینی، گلرنگ و روغن های گیاهی، سفید تخم مرغ خام و وازلین.
- قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، سرب، مواد شیمیایی صنعتی و گرمای بیش از حد می تواند بر قدرت باروری مرد تأثیر بگذارد.
- افزایش وزن بیش از حد. این می تواند باعث کاهش سطح تستوسترون و افزایش سطح استروژن شود.
علل ناباروری ثانویه در زنان چیست؟
علل ناباروری ثانویه در زنان عبارتند از:
مشکلات کمیت یا کیفیت تخمک: زنان با تخمک محدودی به دنیا می آیند و پس از تولد قادر به ایجاد تخمک جدید نیستند. با نزدیک شدن زنان به 40 سالگی و بیشتر، تعداد تخمک های باقی مانده در تخمدان آنها کاهش می یابد و تخمک های باقیمانده احتمال بیشتری برای مشکلات کروموزومی دارند. برخی از دلایل که ممکن است بر تعداد تخمک ها تاثیر داشته باشند، شامل موارد شرایط خودایمنی یا ژنتیکی و سابقه جراحی قبلی یا پرتودرمانی است.
مشکلات لوله های رحمی: لوله های رحمی که تخمک ها را از تخمدان ها به رحم منتقل می کنند، به دلیل عفونت های لگنی مانند کلامیدیا یا سوزاک ممکن است مسدود شوند.
مشکلات مربوط به رحم: بسیاری از شرایط مربوط به رحم وجود دارد که می تواند باعث ناباروری ثانویه شود، از جمله:
- جفت حفظ شده می تواند باعث عفونت و ایجاد زخم در رحم شود.
- فیبروم یا پولیپ، رشد خوش خیم (غیر سرطانی) درون رحم است که می تواند بارداری را مختل کند.
- زخم رحم می تواند در طی اتساع و کورتاژ (D&C) یا زایمان سزارین ایجاد شود که می تواند چسبندگی هایی در داخل رحم ایجاد کند که در حاملگی های بعدی زنان تداخل ایجاد کند.
آندومتریوز: آندومتریوز بیماری است که در آن بافتی که به طور طبیعی در داخل رحم رشد می کند در جای دیگری از بدن مانند تخمدان ها یا سطح روده رشد می کند. در حالی که آندومتریوز شایع است، اما همه آندومتریوز باعث ناباروری نمی شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک: سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که با دوره های قاعدگی طولانی تر از حد طبیعی یا نادر مشخص می شود. یک زن مبتلا به این بیماری تعداد زیادی هورمون مردانه دارد. در این شرایط تخمدان ها نمی توانند به طور منظم تخمک آزاد کنند.
افزایش وزن یا سایر تغییر در سبک زندگی: افزایش وزن می تواند منجر به اختلال در عملکرد تخمدان در برخی از بیماران شود. برخی از رژیم های غذایی ممکن است قدرت باروری را تحت تأثیر قرار دهند. داروها همچنین ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهند.
علائم ناباروری ثانویه چیست؟
اگر یک زن و مرد 35 ساله یا کمتر از آنها حداقل 12 ماه (یا شش ماه در صورت بزرگتر از 35 سال) رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشند، اما زن موفق به باردار شدن نشده باشد، آنها باید به ناباروری ثانویه مشکوک شوند. این امر به ویژه در زنان بالای 30 سال که بیماری التهاب لگن، دوره های دردناک، چرخه قاعدگی نامنظم یا سقط جنین در مردان با تعداد اسپرم پایین بسیار مهم است.
ناباروری ثانویه چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر به ناباروری ثانویه مشکوک هستید، به یک متخصص غدد درون ریز باروری یا متخصص اورولوژی مراجعه کنید. ارزیابی اولیه برای دسترسی به گزینه های درمانی مناسب و موثر بسیار مهم است.
پزشک سابقه پزشکی زن و مرد را بررسی می کند و سوالاتی را در مورد چرخه قاعدگی نامنظمی زن می پرسد. علاوه بر آن، سابقه پزشکی مردان برای تشخیص بیماری تیروئید، سرطان یا شرایط مربوط به سن که ممکن است بر تعداد اسپرم یا کیفیت آن تأثیر بگذارد، مورد بررسی قرار می گیرد.
پزشک درمورد آزمایشات احتمالی که به تشخیص بهتر ناباروری کند، با زوجین صحبت می کند. پزشک همچنین ممکن است تجزیه و تحلیل مایع منی را تجویز کند.
گزینه های درمانی برای ناباروری ثانویه کدامند؟
صرف نظر از اینکه ناباروری اولیه است یا ثانویه، درمان این دو وضعیت با همدیگر مشابه هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- جراحی برای ترمیم واریکوسل بیضه. این شرایط قابل جبران ترین علت ناباروری مردان است.
- داروهایی از جمله کلومیفن (Clomid®) و لتروزول برای القای تخمک گذاری در زنان مبتلا به اختلال تخمک گذاری.
- تلقیح داخل رحمی (IUI) که شامل قرار دادن اسپرم در داخل رحم زن توسط جراحی برای افزایش احتمال لقاح است. از اهدا کنندگان اسپرم می توان در IUI استفاده کرد.
- لقاح آزمایشگاهی (IVF)، که شامل تزریق روزانه برای تحریک تخمدان ها است. یک روش جراحی برای بازیابی تخمک ها، لقاح تخمک در آزمایشگاه برای ساخت جنین، رشد جنین در آزمایشگاه و انتقال جنین به رحم است.
- جراحی برای ترمیم مشکلات مربوط به رحم در زنان. پزشکان می توانند مشکلات ساختاری مانند از بین بردن بافت اسکار، پوسته پوسته و فیبروم از رحم را از بین ببرند.
- آنتی اکسیدان ها و مکمل های ضد پیری، که می تواند باعث افزایش قدرت باروری در مردان شود. درمان دارویی همچنین می تواند کیفیت مایع منی را بهبود بخشد.
تأثیر عاطفی ناباروری ثانویه چیست؟
ناباروری می تواند یک بیماری مخرب باشد که از نظر عاطفی در افراد و زوجین تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر درمان های ناباروری ثانویه نتیجه خوبی نداشته باشد، ممکن است زوجین از طیف وسیعی از احساسات از جمله عصبانیت، غم، اندوه، احساس گناه و تنهایی رنج ببرند.
زوجین و افراد مبتلا به ناباروری ثانویه ممکن است به حمایت عاطفی نیاز داشته باشند. آنها می توانند از مشاوره با یک روان شناس بهره بگیرند.
سخن آخر
ناباروری ثانویه زمانی است که زن و شوهر حداقل یک فرزند به دنیا آورده اند، در تلاشند دوباره باردار شوند، اما پس از حداقل یک سال تلاش باردار نمی شوند. بسیاری از افراد تصور می کنند که ناباروری اولیه بیشتر از ناباروری ثانویه است. ناباروری اولیه زمانی است که زن و شوهر هرگز صاحب فرزند نشده و نمی توانند باردار شوند. با این حال، طبق یک بررسی منتشر شده در سال 2018، ناباروری ثانویه رایج ترین شکل ناباروری زنان است. زوجینی که دچار ناباروری ثانویه هستند ممکن است بیشتر به دنبال کمک گرفتن باشند. بالاخره آنها یک بچه دارند. آزمایش ناباروری ثانویه همان آزمایش ناباروری اولیه است. زن و مرد هر دو باید بررسی شوند.
