نقرس

نقرس یا گات یک نوع آرتروز بسیار دردناک و ناشی از بلورهایی است که در مفاصل و اطراف آن تشکیل می شود. نقرس  که شایع ترین نوع آرتروز التهابی است و در مردان بیشتر از زنان دیده می شود. این بیماری در افرادی که میزان زیادی اوره در خون شان وجود دارد رخ می دهد، اما بالا بودن اوره در خون معنی ابتلا به نقرس نیست. به طور کلی بدن از طریق کلیه ها هرگونه مواد سمی را دفع می کنند. اگر بدن بیش از حد اوره تولید کند، یا کلیه ها عملکرد مناسبی نداشته باشند، سطح اوره خون بالا می رود. افزایش اوره خون باعث تشکیل بلورهای اورات در بافت های مفاصل محکم مانند غضروف، زیر پوست و حتی اندام های داخلی مانند کلیه ها می شود.

انواع نقرس

دو نوع این بیماری عبارتند از:

• نقرس اولیه: هنگامی که هیچ دلیلی برای ایجاد نقرس وجود نداشته باشد.
•  نقرس ثانویه: وقتی ناشی از  یک بیماری دیگری باشد، به آن نقرس ثانویه گفته می شود.

علت نقرس

علل اصلی علت حمله نقرس عبارتند از:

• ضربه یا زخم در مفصل
• بیماری که باعث تب می شود
• جراحی
• وعده غذایی غیر معمول پرچرب
• نوشیدن زیاد الکل
• کم آبی بدن

مطالعه بیشتر: بهترین روغن گیاهی برای نقرس

علائم نقرس

در صورت ابتلا به نقرس، کریستال های اوره ممکن است سال ها در مفاصل بدون هیچ علامتی ساخته شوند.

هنگامی که کریستال های زیادی در مفاصل تجمع پیدا کنند، برخی از آن ها می توانند از غضروف به فضای بین دو استخوان در یک مفصل انتقال یابند. بلورهای ریز و سخت و تیز می توانند در برابر لایه های نرم مفاصل موسوم به سینو ویوم ساییده شوند و باعث تورم و التهاب درد زیادی شود و باعث حمله نقرس گردد.

در هنگام حمله نقرس، مفصل آسیب دیده می تواند بسیار دردناک، متورم، سرخ و داغ شود.

این حمله معمولاً بعد از حدود پنج تا هفت روز برطرف می شود، اما می تواند طولانی تر هم باشند.

اگر نقرس درمان نشود، حملات ممکن است بیشتر شده و در مفاصل جدید دیده شوند.

حملات اغلب در ساعات اولیه صبح شروع می شود.

این علائم به سرعت در 12 تا 24 ساعت بعد، به بدترین وضعیت بروز می کند.

معمولاً در طول شب حملات خیلی سریع اتفاق می افتد. پزشکان این پیشرفت ناگهانی علائم را “حاد” توصیف می کنند.

اگرچه نقرس بیشتر روی انگشتان پا تأثیر می گذارد، اما ممکن است سایر مفاصل مثل، مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشتان بزرگ نیز تحت تأثیر قرار بگیرند.

حملات نقرس به ویژه در مفاصل در انتهای پاها و بازوها، مانند انگشتان دست و انگشتان پا شایع است. این امر احتمالاً به این دلیل است که این قسمت های بدن خنک تر هستند و دمای پایین باعث شکل گیری کریستال ها می شود.

کریستال های اورات همچنین می توانند خارج از مفاصل جمع شوند و در زیر پوست دیده می شود و توده های کوچک و محکم به نام توفی-Tophi تشکیل می دهند. بعضی اوقات می توانید رنگ سفید بلورهای اورات را در زیر پوست مبتلایان مشاهده کنید. متداول ترین مناطق برای تفی ها (کریستال های سفید رنگ  تشکیل شده زیر پوست) بالای انگشتان پا، پشت پاشنه، جلوی زانو، پشت انگشتان و مچ دست، اطراف آرنج و گوش ها هستند. Tophi معمولاً دردناک نیستند، اما می توانند اختلالی در فعالیت های عادی روزمره ایجاد کنند. حتی گاهی اوقات می توانند ملتهب شوند و مایعات چرک مانند مواد سفید ریز را ترشح کنند که همان کریستال های اوره هستند. Tophi همچنین می تواند در مفاصل رشد کرده و باعث آسیب به غضروف و استخوان شود.

مطالعه بیشتر: درمان خانگی نقرس

عوامل خطر گات

سابقه خانوادگی

• شایع ترین علت نقرس اولیه است.

چاقی

• نقرس در افرادی که اضافه وزن دارند بسیار بیشتر است. هرچه وزن شما بیشتر باشد، اوره بدن بیشتر می شود و امکان حملات نقرس را افزایش دهد. چاقی باعث فشار خون بالا، دیابت نوع 2، کلسترول بالا و چربی خون می شود که همه این شرایط می تواند ترشح میزان اوره توسط کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد.

جنسیت و سن

• نقرس در مردان حدود چهار برابر بیشتر از زنان است. این می تواند در هر سنی بر مردان تأثیر بگذارد، اما با افزایش سن، خطر ابتلا به نقرس بیشتر می شود. زنان به ندرت قبل از یائسگی دچار نقرس می شوند چون هورمون زنانه استروژن باعث افزایش مقدار اوره توسط کلیه ها می شود. اما پس از یائسگی، سطح استروژن خون  پایین می رود و سطح  استروژن ادرار بالا می رود.

مصرف داروهای خاص

• برخی از داروها می توانند توانایی کلیه ها را در تولید اوره کاهش دهند.

تشخیص گات

تشخیص نقرس معمولاً ساده است، به خصوص اگر علائم مشخص و قابل مشاهده از نقرس را داشته باشید.

پزشک شما باید از علائمی که شما تجربه کرده اید  اطلاع داشته باشد و برای تشخیص بهتر احتمالاً نیاز به انجام برخی آزمایش ها دارد.

آزمایش خون: آزمایش خون برای اندازه گیری سطح اوره می تواند برای کمک به تشخیص نقرس مفید باشد، اما برای تأیید آن به تنهایی کافی نیستند.

سطح بالای اوره در آزمایش خون می تواند نشان دهد که شما دچار نقرس هستید، اما لازم است این علائم در کنار علائم دیگر لحاظ شود. ممکن است میزان اوره شما زیاد باشد، اما علائم دیگری از نقرس را نداشته باشید.

تست های تصویربرداری: اسکن سونوگرافی و سی تی اسکن می تواند در تشخیص آسیب های مفصل، کریستال در مفاصل و علائم اولیه نقرس مفید باشد. از اشعه X معمولاً برای برداشتن آسیب های استخوانی و مفصل ناشی از داشتن نقرس برای مدت طولانی استفاده می شود.

معاینات مایع سینوویال( مایعات ما بین غضروف ها) : روش خوبی برای رد سایر شرایط کریستالی و تشخیص افتراقی نقرس می باشد.

معاینات مایع سینوویال با گرفتن نمونه ای از مایع سینوویال از طریق سوزنی که در یکی از مفاصل وارد شده است، انجام می شوند. سپس مایع در زیر میکروسکوپ برای بلورهای اوره مورد بررسی قرار می گیرد. حملات می توانند در افراد مختلف متفاوت باشند. گاهی فرد فقط هر چند سال یک بار دچار حمله نقرس می شود، در حالی که برخی افراد هر چند ماه یک بار این حمله را تجربه می کنند.

عوارض نقرس

داشتن سطح بالای اوره خون و بیماری نقرس برای مدت طولانی می تواند منجر به سایر مشکلات جدی برای  سلامتی شوند.

برخی از عوارض این بیماری عبارتند از:

• تیروئید کم کار
• اختلال نعوظ در مردان
• مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی
• خطر ابتلا به بیماری کلیوی یا بدتر شدن وضعیت بیماری کلیوی
• افزایش خطر برخی از سرطان ها، به ویژه سرطان پروستات
• استئوآرتریت: هنگامی رخ می دهد که بلورهای اوره و توفی های سخت باعث آسیب مفاصل می شوند.
• باریک شدن شریان ها: می تواند منجر به افزایش خطر سکته مغزی یا حملات قلبی یا سایر مشکلات قلبی شود.

اگر برای پایین آمدن سطح اوره دارو مصرف کنید و رژیم غذایی و شیوه زندگی خود را کنترل کنید، بیشتر آسیب ها و عوارض ناشی از نقرس می تواند متوقف شود.

درمان نقرس

درمان نقرس بسیار موفقت آمیز است.

دو درمان کلی برای نقرس وجود دارد که عبارتند از:

• درمان حمله حاد
• درمان برای جلوگیری از حملات بعدی

درمان حمله حاد نقرس سطح اوره شما را کاهش نمی دهد و یا حملات بعدی را متوقف نمی کند. اما به شما کمک می کند تا هنگام بروز حمله علائم خود را مدیریت کنید. حملات نقرس اغلب با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدیNSAID درمان می شوند، که می تواند به کاهش درد کمک کند و برخی از التهاب های شما را کاهش دهد. مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدیNSAID برای همه مناسب نیستند. امکان دارد مصرف آن ها با سایر داروها ، تداخل دارویی  ایجاد کنند بنابراین در صورت وجود هر شرایط دیگری ابتدا با پزشکتان  مشورت کنید.

داروهای کوتاه مدت درمان کاهش دهنده اوره( ULT) ، در دسترس هستند که می تواند از تشکیل کریستال های جدید جلوگیری کند و کریستال های موجود در مفاصل را از بین ببرد. درمان با این داروها عموماً پس از اتمام حمله نقرس شروع می شود.

هیچ میزان ثابتی برای ULT وجود ندارد و افراد مختلف برای رسیدن به سطح اوره خون مناسب به دوزهای مختلفی احتیاج دارند.

مصرف داروهای کوتاه مدت درمان کاهش دهنده اوره می توانند چند ماه یا سال طول بکشد تا بدن شما را از کریستال های اوره به طور کامل پاک سازی کند.

مطالعه بیشتر: بهترین رژیم غذایی بیماران نقرس

مهم است که بدانید ULT ها بلافاصله حملات نقرس را متوقف نمی کنند.

در واقع احتمال دارد حملات بیشتری را در شش ماه اول از شروع مصرف ULT تجربه کنید.

اگرچنین اتفاقی برای شما افتاد، مصرف ULT خود را متوقف نکنید، زیرا این در حقیقت نشانه تاثیر  داروها می باشد.

از آن جا که داروها شروع به حل شدن بلورها می کنند، آنها کوچکت ر می شوند و احتمالاً وارد حمله حاد نقرس می شوند و باعث حمله می شوند.

داروهای کوتاه مدت درمان کاهش دهنده اوره معمولاً درمانی طولانی مدت هستند و  پزشکتان برای نظارت برسطح اوره خون شما، نیاز  به معاینه سالانه  و انجام آزمایشات خون دارد.

اگر علائم شما تحت کنترل نیست، در مورد سطح اوره خود با پزشکتان مشورت کنید، زیرا ممکن است که  نیاز به میزان بیشتری از دارو داشته باشید.

سعی کنید هیچ یک از دوزهای خود به خصوص در یک یا دو سال اول شروع درمان را کم نکرده و یا حذف نکنید، این می تواند باعث بالا رفتن و پایین آمدن سطح اوره و شروع حمله شود.

سبک زندگی و مدیریت علائم نقرس

انتخاب سبک زندگی دلیل اصلی عدم بروز نقرس نیست.

راهکارهای دیگری هم برای مدیریت حمله نقرس وجود دارند که عبارتند از:

• ورزش منظم
• مصرف ویتامین C
• حفظ وزن مناسب
• مصرف داروهای مسکن
• مصرف شیر و ماست کم چرب
• کاهش فشار در مفاصل آسیب دیده با کاهش وزن
• رژیم غذایی کم چرب با سبزیجات و فیبر زیاد
• استفاده از کیسه یخ و خنک نگه داشتن منطقه آسیب دیده

کاهش شدید وزن یا رژیم های گرسنگی باعث ازبین رفتن سلول دربدن می شود که می تواند باعث افزایش سطح اوره شود.

اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن باید به تدریج با ورزش روزانه همراه شود.

از خوردن مقادیر زیادی غذاهایی که سرشار از پورین هستند مانند: گوشت قرمز و غذاهای دریایی، خودداری کنید. اما نیازی به حذف کامل آنها از رژیم غذایی نیست.

اگر نقرس وسابقه سنگ کلیه دارید، بایدسعی کنید حداقل دولیتر آب در روز بنوشید تا احتمال تشکیل سنگ کاهش یابد.

از نوشیدن نوشابه باید اجتناب شود، زیرا حاوی مقادیر زیادی قند هستند و می توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.