عفونت های پس از زایمان

عفونت های پس از زایمان شایع هستند اما اغلب نادیده گرفته می شوند. آنها می توانند از عفونت های جزئی تا شدید متغیر باشند. حتی ممکن است در طولانی مدت بر وضعیت سلامتی زنان تأثیر بگذارند. از این رو خانم ها باید عفونت های پس از زایمان را بشناسند و در صورت مشاهده هرگونه تب، ترشح، قرمزی و … با متخصص زنان خود مشورت کنند.

عفونت های پس از زایمان ممکن است پس از زایمان طبیعی، سزارین یا در زایمان و سزارین اتفاق بیفتند.

برای درک عفونت های پس از زایمان، علل، علائم و روشهای مراقبت از خود در دوران پس از زایمان، این مقاله از پزشکت را تا انتها بخوانید.

شیوع عفونت های پس از زایمان

اطلاعات دقیقی از شیوع عفونت های پس از زایمان به دلیل نظارت محدود وجود ندارد. طبق بررسی های صورت گرفته در سال 2015، سازمان بهداشت جهانی حدود یک میلیون مورد عفونت پس از زایمان را سالانه تخمین زده است. بررسی صورت گرفته بر روی 2،826 زن پس از زایمان نشان داد که میزان عفونت پس از زایمان 6٪ بعد زایمان، 7.4٪ برای سزارین و 5.5٪ برای زایمان واژینال است. حدود 94٪ از عفونت های پس از زایمان پس از ترخیص از بیمارستان تشخیص داده می شوند.

علائم عفونت های پس از زایمان

انواع مختلفی از عفونت های پس از زایمان وجود دارند که می توانند علائم مختلفی را بروز دهند. برخی از علائم رایج عفونت های پس از زایمان، عبارتند از:

• تب
• درد شکم
• حساسیت رحمی
• ترشحات واژن با بوی بد
• لخته شدن پستان با اریتم و حساسیت به لمس
• قرمزی و حساسیت موضعی بر روی محل برش
• احساس ناخوشایند (احساس بیماری یا ناراحتی)

عوامل خطر عفونت های پس از زایمان

برخی از عوامل می توانند احتمال ابتلا به عفونت های پس از زایمان را تحت تأثیر قرار دهند، از جمله:

• چاقی
• دیابت مادر
• نوع زایمان
• بهداشت ضعیف
• زایمان طولانی مدت
• معاینات متعدد واژن
• سن مادر یا جوان بودن مادر
• پارگی زودرس یا طولانی مدت غشاها
• وضعیت تغذیه ای (کم خونی یا سوء تغذیه)
• عفونت های قبلی از جمله واژینوز باکتریایی، عفونت داخل آمنیوتیک و کوریوآمنیونیت

تشخیص عفونت های پس از زایمان

تشخیص انواع عفونت های مرتبط به بعد از زایمان با استفاده از روش های زیر تأیید می شود:

• معاینه جسمی
• آزمایش خون
• آزمایشات ادرار
• سواب گردن رحم
• سونوگرافی لگن
• سی تی اسکن و ام آر آی

انواع عفونت پس از زایمان و علل آنها

برخی از عفونت های رایج که ممکن است پس از زایمان اتفاق بیفتند، عبارتند از:

ورم پستان

این عفونت پستان زمانی رخ می دهد که باکتری ها به دلیل ترک خوردگی نوک سینه ها یا اصطکاک هنگام شیردهی (نواحی شیردهی) وارد ناحیه پستانک-آرئول می شوند. ورم پستان به طور کلی به دلیل وجود باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می شود. علائم اولیه ممکن است شامل اریتم، حساسیت و تورم باشد. برخی از عوارض شامل ورم پستان مزمن و آبسه پستان است.

بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که در مقایسه با زایمان واژینال (2/1 تا 2٪) شیوع آندومتریت در زایمان سزارین بیشتر است (5/1 – 5٪ ). برخی از عواملی که احتمال خطر بروز آن را افزایش می دهد شامل پارگی طولانی مدت غشا و زمان عمل، واژینوز باکتریایی، کلونیزاسیون با استرپتوکوک گروه A یا B و معاینات متعدد واژن است.

عفونت محل جای زخم در سزارین

عفونت های محل جراحی (SSI) یکی از شایع ترین عوارض بعد از زایمان سزارین با میزان بروز 15٪ است. این عفونت اغلب توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می شود که ظرف 30 روز پس از عمل به محل جراحی حمله می کند. برخی از عوامل خطر بروز این زخم ها شامل دیابت قبل از حاملگی، چاقی، زایمان طولانی مدت قبل از عمل، پارگی غشای زودرس و کوریوآمنیونیت است. برای پیشگیری از بروز این زخم، بهتر است برش سزارین را روزانه بررسی کرده و علائمی مانند تب، حساسیت به لمس، اریتم (قرمزی) و ترشحات چرکی (چرکی) را به پزشک گزارش دهید.

درد پرینه

درد پرینه پس از زایمان واژینال کاملاً شایع است. این ناراحتی معمولاً در ناحیه پرینه (ناحیه ای بین واژن و مقعد) و به دلیل کبودی یا پارگی (ضربه) هنگام زایمان ایجاد می شود. این درد همچنین می تواند به دلیل اپیزیوتومی (برشی که برای بزرگ کردن ناحیه پرینه برای سهولت تولد نوزاد ایجاد شده است) ایجاد شود .برخی از پارگی ها و اپیزیوتومی های طبیعی به بخیه نیاز دارند. زنانی که زایمان طولانی مدت را تجربه می کنند (تحت فشار قرار دادن طولانی مدت) ممکن است درد پرینه را حتی در صورت عدم وجود هرگونه ضربه پرینه ای تجربه کنند.

عفونت مجاری ادراری (UTI)

عفونت ادراری در 2 تا 4٪ زایمان ها رخ می دهد. اگرچه عفونت خفیف نادیده گرفته می شود، اما عفونت ادراری باعث بروز برخی عوارض و ناراحتی می شود و با خطر بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان و قطع شیردهی همراه است. برخی از عوامل خطرساز برای بروز عفونت ادراری پس از زایمان شامل زایمان طولانی مدت، پارگی غشا، عفونت ادراری در دوران بارداری و کلونیزاسیون استرپتوکوک بتا گروه B است.

ترشحات شدید واژن

زایمان طبیعی ممکن است باعث خونریزی واژن پس از زایمان تا شش هفته شود. در ابتدا ممکن است لخته های کوچکی ظاهر شود. اما این لکه می توانند به تدریج از ترشحات قرمز به صورتی تبدیل شود. ترشحات ممکن است تغییر رنگ بیشتری به زرد و به دنبال آن سفید بدهند. ترشحات به خودی خود از بین می روند، اما در صورت غلیظ شدن ترشح، ایجاد بوی بد، ایجاد لخته های بزرگتر و یا شدیدتر شدن خونریزی بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

عفونت رحم (آندومتریت)

به طور کلی عفونت رحم خطرناک و جدی نیست، اما بهتر است که هر چه سریعتر درمان شود. آندومتریت معمولاً با مصرف آنتی بیوتیک با تجویز پزشک برطرف می شود. اما از طرفی هم عفونت های درمان نشده می توانند منجر به بروز عوارض در اندام دستگاه تناسلی، مشکلات ناباروری و سایر مشکلات سلامت عمومی زنان شوند.

همه خانم ها در واژن خود به طور طبیعی تعدادی باکتری دارند، اما به هم خوردن ترکیب طبیعی باکتری ها پس از یک تغییر در سبک زندگی آن ها می تواند منجر به آندومتریت شود. دهانه رحم معمولاً باکتری ها را از رحم خارج می کند. با این حال، هنگامی که دهانه رحم باز است، مانند هنگام زایمان یا جراحی، باکتری ها می توانند وارد رحم شوند.

عفونت رحم در دستگاه تناسلی فوقانی از جمله آندومتر، میومتر (میومیتریت) و بافت اطراف آن (پارامتریت) رخ می دهد. عفونت رحم، به طور کلی وقتی اتفاق میفتد که باکتری هایی که واژن را احاطه کرده اند پس از زایمان به دستگاه تناسلی فوقانی برسند.

بررسی ها نشان داده است که در مقایسه با زایمان واژینال (2/1 تا 2٪) شیوع آندومتریت در زایمان سزارین بیشتر است (5/1 – 5٪ ). برخی از عوامل خطر شامل پارگی طولانی مدت غشاء و زمان عمل، واژینوز باکتریایی، کلونیزاسیون با استرپتوکوک گروه A یا B و معاینات متعدد واژن است.

درمان عفونت های پس از زایمان

روش درمانی برای عفونت استفاده از آنتی بیوتیک است که می تواند در از بین بردن باکتری های عامل عفونت موثر است. بسته به نوع و میزان عفونت پس از زایمان، ممکن است آنتی بیوتیک ها به صورت خوراکی یا وریدی تجویز شوند.

عوارض عفونت های پس از زایمان

تأخیر در تشخیص و درمان عفونت های بعد از زایمان ممکن است عوارض زیر را ایجاد کند:

• آبسه
• سپسیس
• سلولیت
• آمبولی ریوی
• سندرم شوک سمی
• ترومبوز ورید عمقی
• ورم مفصلی نکروزان
• ترومبوفلبیت سپتیک لگن
• سندرم پاسخ التهابی سیستمیک (SIRS)

پیشگیری از عفونت های پس از زایمان

اقدامات احتیاطی زیر می تواند در پیشگیری و کاهش خطر عفونت پس از زایمان موثر باشند:

• نسبت به هرگونه تغییر در محل برش هوشیار باشید.
• هرگونه احساس ضعف مداوم را به پزشک گزارش دهید.
• با شستن دست ها و تمیز نگه داشتن ناحیه پرینه بهداشت را رعایت کنید.
• تغذیه کافی می تواند ضمن جلوگیری از کمبودهای تغذیه ای، سیستم ایمنی بدن را نیز قوی نگه دارد.
• معاینات بارداری و زایمان خود را به طور منظم پیگیری کنید. تشخیص به موقع هرگونه عفونت می تواند تاثیر به سزایی در درمان و پیشگیری از بروز عوارض داشته باشد.

علاوه بر آن، سازمان بهداشت جهانی (WHO) دستورالعمل هایی را برای متخصصان مراقبت های بهداشتی برای کاهش خطر عفونت مادران صادر کرده است که عبارتند از:

• قبل از زایمان طبیعی از تراشیدن موهای شرمگاهی خودداری کنید.
• از استفاده از کلرهگزیدین برای پاکسازی معمول واژن در حین زایمان خودداری شود.
• از استفاده از پروفیلاکسی آنتی بیوتیک در سه ماهه دوم یا سوم خودداری شود.
• برای زنان مبتلا به پارگی غشای زودرس قبل از زایمان آنتی بیوتیک تجویز شود.

بسیاری از بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی استراتژی ها و رهنمودهای WHO را برای کاهش خطر عفونت های پس از زایمان پیاده سازی کرده اند. اما باید به موضوع توجه کنید که عفونت های پس از زایمان می توانند به اشکال مختلف ظاهر شوند. بر همین اساس، خطر ابتلا به عفونت از زمان شروع پارگی غشاها (هنگام زایمان) تا شش هفته بیشتر است.

سپسیس پس از زایمان چیست؟

طبق WHO، سپسیس پس از زایمان، عفونت دستگاه تناسلی است که می تواند هر زمان از زایمان (زایمان یا پارگی زودرس غشا) تا روز 42 (بعد از زایمان) رخ دهد. سپسیس پس از زایمان را می توان با وجود هر دو یا بیشتر علائم، یعنی درد لگن، تب، ترشح غیر طبیعی واژن، بوی غیر طبیعی، یا ترشح بوی بد تشخیص داد.

عفونت های پس از زایمان را می توان در معاینات منظم پس از زایمان به راحتی تشخیص داد. اگر حتی بعد از چند روز از زایمان احساس ناراحتی می کنید وحشت نکنید. بدن شما تغییرات زیادی را تجربه می کند، که می تواند به برخی احساسات منحصر به فرد منجر شود. با این حال، برای رفع ترس خود حتماً با پزشک مشورت کنید.