آمنوره

عدم وجود قاعدگی همان آمنوره (Amenorrhea) است که فرد در آن یک یا چند قاعدگی را پشت سر گذاشته و هیچ نشانه ای از قاعدگی نداشته باشد. زنانی که حداقل 3 قاعدگی را پشت سرهم از دست داده و عادت ماهیانه نمی شوند مبتلا به آمنوره هستند. علاوه بر این به دخترانی که تا سن 15 سالگی دچار قاعدگی نمی شوند نیز آمنوره گفته می شود. شایع ترین علت آمنوره، بارداری فرد است. همچنین سایر دلایل بروز آمنوره شامل مشکلات مربوط به دستگاه تولید مثل یا اختلال در عملکرد غددی می باشد که به تنظیم سطح هورمون های فرد کمک می کند. درمان علت زمینه ای بروز آمنوره باعث برطرف شدن آمنوره خواهد شد.

علت آمنوره

اختلال آمنوره به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بی افتد. بعضی از انواع آمنوره در طول زندگی یک زن طبیعی بوده و نیاز به درمان نخواهد داشت. ولی این در حالی است که برخی دیگر ممکن است یک عارضه جانبی نتیجه مصرف دارو یا نشانه یک مشکل و بیماری باشد.

آمنوره طبیعی:

در طول زندگی هر زنی ممکن است به دلایل طبیعی زیر دچار آمنوره شود:

• بارداری
• شیردهی
• یائسگی

پیشگیری از بارداری:

برخی از زنانی که از قرص های ضد بارداری برای جلوگیری استفاده می کنند نیز ممکن است بعد از مصرف این داروها پریود نشوند. حتی پس از متوقف کردن داروهای ضد بارداری خوراکی، ممکن است مدتی طول بکشد تا تخمک گذاری و قاعدگی به روال عادی خود بازگردد. قرص های ضد بارداری تزریقی یا مواردی که داخل بدن کاشته می شوند نیز می توانند باعث بروز آمنوره در فرد شوند. به عنوان مثال دستگاه های ضد بارداری داخل رحمی از جمله این موارد هستند که ممکن است باعث اختلال در نظم طبیعی عادت ماهیانه شوند.

داروها:

بعضی از داروها ممکن است باعث متوقف شدن قاعدگی شوند. این داروها شامل موارد زیر می شود:

• شیمی درمانی
• داروهای آلرژی
• ضد روان پریشی
• داروهای فشار خون
• داروهای ضد افسردگی

عوامل مربوط به سبک زندگی در آمنوره:

گاهی اوقات عوامل بیرونی و سبک زندگی فرد می تواند باعث بروز آمنوره شود، به عنوان مثال:

ورزش بیش از حد. زنانی که فعالیت ها و تمرینات ورزشی شدیدی داشته و مثلاً در ورزش هایی مثل باله شرکت می کنند، ممکن است دچار اختلال در چرخه قاعدگی خود شوند. عوامل مختلفی مثل از دست دادن بیش از حد چربی بدن، فشار و مصرف انرژی زیاد از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز آمنوره در خانم ها شود.

فشار. استرس روانی نیز می تواند به طور موقت عملکرد طبیعی هیپوتالاموس را تغییر داده و باعث شود تا نظم قاعدگی و تخمک گذاری فرد برهم بریزد. هیپوتالاموس قسمتی از مغز است که تنظیم هورمون های قاعدگی و تخمک گذاری را برعهده دارد. معمولاً بعد از کاهش استرس، دوره قاعدگی منظم شده و به حالت عادی خود باز خواهد گشت.

وزن پایین. در صورتی که فردی دارای وزن بسیار کمی بوده و وزن او 10% کمتر از وزن طبیعی باشد، همین عامل می تواند عملکرد طبیعی بدن را با اختلال روبرو کرده و تخمک گذاری را متوقف کند. به طور کلی خانم هایی که دچار اختلالات خوردن مثل بی اشتهایی یا بولیمی هستند، به دلیل تغییرات هورمونی غیر طبیعی پریود آن ها متوقف می شود.

عدم تعادل هورمونی:

بسیاری از مشکلات پزشکی می تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود. این موارد عبارتند از:

تومور هیپوفیز. وجود تومور غیر سرطانی (خوش خیم) درغده هیپوفیز نیز می تواند باعث بروز اختلال در تنظیم هورمون های قاعدگی شود.

نقص تیروئید. غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) یا غده تیروئید غیر فعال (کم کاری تیروئید) می تواند باعث بروز بی نظمی قاعدگی از جمله آمنوره شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS. سندرم تخمدان پلی کیستیک به جای سطح نوساناتی که در چرخه عادی قاعدگی مشاهده می شود باعث ایجاد سطح نسبتاً زیاد و پایداری از هورمون ها خواهد شد.

یائسگی زودرس. یائسگی معمولاً از سن 50 سالگی شروع می شود. اما، برای برخی از خانم ها، تخمک موجود در تخمدان ها قبل از رسیدن به سن 40 سالگی کم شده و قاعدگی کاملاً متوقف خواهد شد.

مشکلات ساختاری:

مشکل در اندام ها و قسمت های مختلف جنسی نیز می تواند باعث بروز آمنوره شود. این موارد عبارتند از:

ناهنجاری ساختاری واژن. انسداد واژن ممکن است از خونریزی قاعدگی قابل مشاهده در زنان و دختران جلوگیری کند. همچنین ممكن است غشاء یا دیواره ای در واژن وجود داشته باشد كه خروج خون از رحم و دهانه رحم را مسدود كند.

زخم رحم. سندرم آشرمن بیماری است که در آن بافت اسکار در پوشش رحم ایجاد شده و همچنین ممکن است بعد از اتساع و کرتاژ (D&C)، سزارین یا درمان فیبروم های رحمی به وجود بیاید. زخم رحم مانع از رشد طبیعی و ریختن لایه رحم خواهد شد.

نبود اندام تولید مثل. بعضی اوقات در هنگام رشد جنین مشکلاتی ایجاد می شود که منجر به تولد فرزند دختر بدون داشتن بخش عمده ای از سیستم تولید مثل، مانند رحم ، دهانه رحم یا مهبل می شود. از آنجا که سیستم تولید مثل او به طور طبیعی رشد نکرده در نتیجه نمی تواند چرخه طبیعی قاعدگی را داشته باشد.

عوامل خطر آمنوره

عواملی که می تواند احتمال بروز آمنوره در زنان را افزایش دهد شامل موارد زیر می شود:

تمرینات ورزشی. انجام تمرینات شدید ورزشی یکی دیگر از مواردی است که می تواند خطر بروز آمنوره در فرد را افزایش دهد.

اختلالات اشتها. اگر در خوردن غذا دچار اختلالاتی، مانند بی اشتهایی یا بولیمی باشید، بیشتر در معرض خطر آمنوره قرار خواهید داشت.

سابقه خانوادگی. اگر زنان دیگر در خانواده فرد تجربه آمنوره داشته باشند، افراد دیگر خانواده نیز ممکن است در معرض بروز آمنوره قرار داشته باشند.

علائم آمنوره

نشانه اصلی بروز آمنوره عدم وجود دوره طبیعی قاعدگی در فرد است. بسته به علت آمنوره، فرد ممکن است علائم و نشانه های دیگری را همراه با عدم پریود شاهد باشد که این موارد عبارتند از:

• آکنه
• سردرد
• درد لگن
• ریزش مو
• تغییر دربینایی
• ترشح نوک پستان
• موهای زائد صورت

 ضرورت مراجعه به پزشک در آمنوره

اگر حداقل سه دوره قاعدگی را پشت سر گذاشته و شاهد هیچ علامتی از عادت ماهیانه نبودید یا سن شما بیشتر از 15 سال بوده ولی هیچ گاه دچار قاعدگی نشدید، بهتر است به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده و با او مشورت کنید.

عوارض آمنوره

عوارض جانبی احتمالی آمنوره ممکن است شامل موارد زیر باشد:

ناباروری. اگر تخمک گذاری نکرده و دوره قاعدگی نداشته باشید، نمی توانید باردار شوید.

پوکی استخوان. اگر آمنوره شما به دلیل پایین بودن سطح استروژن به وجود آمده باشد، ممکن است در معرض پوکی استخوان قرار داشته و استخوان های شما ضعیف شده باشد.

تشخیص آمنوره

بعد ازمراجعه به پزشک، برای تشخیص آمنوره پزشک معاینه لگنی را انجام می دهد تا از بروز هرگونه مشکل در اندام تناسلی شما اطمینان حاصل کند. در صورتی که هرگز پریود نشده اید، پزشک ممکن است سینه ها و دستگاه تناسلی شما را معاینه کند تا ببیند آیا شما دچار تغییرات طبیعی بلوغ شده اید یا خیر. آمنوره می تواند نشانه مجموعه پیچیده ای از مشکلات هورمونی باشد. پیدا کردن علت اصلی بروز آمنوره ممکن است زمان بر بوده و نیاز به انجام آزمایشات متعددی داشته باشد.

آزمایش های مورد نیاز

ممکن است برای تشخیص آمنوره نیاز به آزمایش های متعددی داشته باشید. این آزمایش ها شامل موارد زیر می شود:

• آزمایش حاملگی. احتمالاً این اولین آزمایشی است كه پزشك برای رد یا تأیید بارداری احتمالی پیشنهاد می كند.
• تست پرولاکتین. سطح پایین هورمون پرولاکتین ممکن است نشانه وجود تومور در غده هیپوفیز باشد.
• آزمایش عملکرد تیروئید. اندازه گیری میزان هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) در خون شما می تواند تعیین کند که آیا تیروئید به درستی کار می کند یا خیر.
• آزمایش عملکرد تخمدان. اندازه گیری میزان هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) در خون شما می تواند مشخص کند تخمدان های شما به درستی کار می کنند یا خیر.
• آزمایش هورمون مردانه. اگر موهای صورت فرد زیاد بوده یا دارای صدای بم باشد، پزشک ممکن است بخواهد سطح هورمون های مردانه در خون فرد را بررسی کند.

چالش آزمایش هورمونی

برای انجام این آزمایش، 7تا 10 روز باید داروی هورمونی مصرف کنید تا خونریزی قاعدگی ایجاد شود. نتایج حاصل از این آزمایش می تواند به پزشک بگویید که آیا دوره های قاعدگی شما به دلیل کمبود استروژن متوقف شده یا علت دیگری دارد.

تصویربرداری

با توجه به علائم و نشانه ها و نتیجه آزمایش خون به دست آمده، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری را توصیه کند. این شیوه های تصویربرداری شامل موارد زیر می شود:

• سونوگرافی. در این آزمایش از امواج صوتی برای تولید تصاویر اندام های داخلی استفاده خواهد شد. اگر هرگز پریود نشده اید، پزشک ممکن است آزمایش سونوگرافی را برای بررسی هرگونه ناهنجاری در اندام های تولید مثل شما پیشنهاد کند.
• توموگرافی کامپیوتری (CT). در تصویربرداری سی تی اسکن، با استفاده از اشعه ایکس تعداد زیادی تصویر از جهت های مختلف گرفته می شود تا تصاویر مقطعی از اندام های داخلی فرد در اختیار پزشک قرار گیرد. تصویر به دست آمده در نتیجه سی تی اسکن می تواند وضعیت رحم، تخمدان ها و کلیه ها را نشان دهد.
• تصویر برداری ام آر آی. در این شیوه تصویر برداری از امواج رادیویی با میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر با جزئیات بالا از بافت های نرم بدن استفاده می شود. پزشک ممکن است از تصویر به دست آمده از ام آر آی برای تشخیص تومور هیپوفیز استفاده کند.

درمان آمنوره

درمان این اختلال بستگی به علت اصلی بروز آمنوره خواهد داشت. در برخی موارد،یا سایر روش های درمانی هورمونی می توانند چرخه قاعدگی شما را به حالت طبیعی خود بازگردانند. به طور کلی آمنوره ناشی از اختلالات تیروئید یا هیپوفیز ممکن است با داروها درمان شود. اگر تومور یا انسداد ساختاری باعث ایجاد این مشکل شده باشد، ممکن است انجام عمل جراحی ضروری باشد.

درمان های خانگی آمنوره

برخی از عوامل شیوه زندگی – مانند ورزش بیش از حد یا مصرف غذای بسیار کم – از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز آمنوره شود. در نتیجه تلاش کنید تا در کار، تفریح و استراحت تعادل را حفظ کنید. گاهی اوقات میزان استرس و نگرانی های خود را اندازه گیری کرده و سعی کنید آن ها را به حداقل برسانید. اگر نمی توانید به تنهایی استرس خود را کاهش دهید ، از خانواده ، دوستان یا پزشک خود کمک بخواهید. علاوه بر این باید از تغییرات در چرخه قاعدگی خود آگاه باشید و در صورت نگرانی با پزشک خود مشورت کنید. بهتر است زمان دقیق عادت ماهیانه و بهبود یافتن خود را ثبت کرده و شروع، پایان و طول دوره را به خاطر داشته باشید.

خلاصه 

عدم وجود قاعدگی همان آمنوره است که فرد در آن یک یا چند قاعدگی را پشت سر گذاشته و هیچ نشانه ای از قاعدگی نداشته باشد. زنانی که حداقل 3 قاعدگی را پشت سرهم از دست داده و عادت ماهیانه نمی شوند مبتلا به آمنوره هستند. علاوه بر این به دخترانی که تا سن 15 سالگی دچار قاعدگی نمی شوند نیز آمنوره گفته می شود. اختلال آمنوره به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بی افتد. بعضی از انواع آمنوره در طول زندگی یک زن طبیعی بوده و نیاز به درمان نخواهد داشت. ولی این در حالی است که برخی دیگر ممکن است یک عارضه جانبی نتیجه مصرف دارو یا نشانه یک مشکل و بیماری باشد.