پانکراتیت التهاب در لوزالمعده است. لوزالمعده یک غده بلند و مسطح است که در پشت شکم در بالای شکم قرار دارد و آنزیمی را تولید می کند که به هضم و هورمون های تجزیه کننده گلوکز کمک می کند.
این بیماری ممکن است به عنوان پانکراتیت حاد رخ دهد یعنی به طور ناگهانی ظاهر شود و روزها ادامه پیدا کند. پانکراتیت مزمن، شرایطی است که پانکراتیت در طی سال های متمادی طول بکشد و درمان نشود.
مطالعه بیشتر: ساختار و عملکرد پانکراس
بله، پانکراتیت می‌تواند در برخی موارد جدی و حتی کشنده باشد. پانکراتیت به التهاب پانکراس (لوزالمعده) اطلاق می‌شود و می‌تواند در دو نوع اتفاق بیفتد: پانکراتیت حاد و پانکراتیت مزمن.
پانکراتیت حاد: این نوع پانکراتیت معمولاً ناگهانی و شدید است و می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. علل آن می‌تواند شامل سنگ صفراوی، مصرف الکل، عفونت، داروها و غیره باشد. علائم پانکراتیت حاد شامل درد شدید در ناحیه شکم، تهوع، استفراغ، تورم ناحیه شکم و تشدید علائم بعد از مصرف غذا است. در برخی موارد، پانکراتیت حاد می‌تواند به علت التهاب شدید پانکراس، باعث تخریب بافت پانکراس شود و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهد. در برخی موارد نیز، پانکراتیت حاد ممکن است به وقوع بیش از یکبار بیافتد و مشکلات مزمن پانکراس را ایجاد کند.
پانکراتیت مزمن: این نوع پانکراتیت معمولاً طولانی‌مدت و پیشرفتی است. علل آن می‌تواند شامل مصرف مزمن الکل، سیستم ایمنی ضعیف، اختلالات ژنتیکی و غیره باشد. علائم پانکراتیت مزمن شامل درد شکمی مزمن، اختلالات گوارشی، کاهش وزن، اسهال و غیره است. به طور کلی، در پانکراتیت مزمن، بافت پانکراس تحت تأثیر التهاب مزمن قرار می‌گیرد و به تدریج تخریب می‌شود. این می‌تواند منجر به اختلالات در عملکرد پانکراس شود و عوارض نظیر دیابت، مشکلات گوارشی، کاهش وزن و عوارض دیگر را به همراه داشته باشد.
بنابراین، پانکراتیت می‌تواند در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، خطرناک باشد و در موارد شدید ممکن است منجر به مرگ شود. در صورت داشتن علائمی نظیر درد شدید و مزمن در ناحیه شکم، تهوع و استفراغ مکرر، تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع، تب، سردرد شدید و گیرنده‌ای دیگر، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را برای شما تعیین کند.
مطالعه بیشتر: علائم سرطان پانکراس
علائم پانکراتیت
بسته به نوع این بیماری، علائم پانکراتیت ممکن است متفاوت باشد.
علائم پانکراتیت حاد شامل موارد زیر است:
- درد فوقانی شکم
- درد شکمی که به پشت سرایت می کند.
- درد شکمی که بعد از خوردن غذا بدتر می شود.
- تب
- نبض تند
- حالت تهوع
- استفراغ
- حساسیت به لمس شکم
- درجه حرارت بالا 38 درجه سانتیگراد و تب
- زردی پوست و چشم (زردی)
- حساسیت و یا تورم شکم
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
علائم پانکراتیت مزمن شامل موارد زیر است:
- نفخ شکم
- گرفتگی شکم
- مدفوع بدبو و چرب
- درد فوقانی شکم
- کاهش وزن بدون دلیل
- حالت تهوع و استفراغ
- تکرر ادرار
- تشنگی و گرسنگی شدید
- درد شدید بالای شکم که گاهی اوقات می تواند در امتداد پشت حرکت کند و بعد از غذا شدیدتر می شود.
اگر به طور ناگهانی درد شدید شکمی احساس کردید که نمی توانید بنشینید، سریعاً به پزشکتان مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: ارتباط لوزالمعده و دیابت
در صورت داشتن علائم مرتبط با پانکراتیت، فورا با متخصص گوارش آنلاین تلفنی مشورت کنید.
علت پانکراتیت
این نوع بیماری هنگامی رخ می دهد که آنزیم های گوارشی، سلول های لوزالمعده را تحریک کرده و باعث التهاب شوند. با دوره های مکرر پانکراتیت حاد، آسیب به لوزالمعده ممکن است رخ دهد و منجر به پانکراتیت مزمن شود. بافت خارجی ممکن است در لوزالمعده تشکیل شود و باعث از بین رفتن یا کاهش عملکرد شود. پانکراس با عملکرد ضعیف می تواند باعث مشکلات هضم و دیابت شود.
پانکراتیت حاد اغلب با مواردی مانند سنگ های صفراوی و نوشیدن زیاد الکل مرتبط است، اما بعضی اوقات علت آن مشخص نیست. با کاهش میزان مصرف مشروبات الکلی و تغییر رژیم غذایی می توانید احتمال ابتلا به پانکراس حاد را کاهش دهید.
سایر علل پانکراتیت:
- جراحی شکم
- مشروبات الکلی
- داروهای خاص
- فیبروز کیستیک
- سنگ های کیسه صفرا
- سطح بالای کلسیم در خون (هایپرکلسمی)
- سطح بالای تری گلیسیرید در خون (هایپرتریگلیسیریدمی)
- عفونت
- صدمه به شکم
- چاقی
- سرطان پانکراس
- کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP)
مطالعه بیشتر:نارسایی برون ریز پانکراس
عوامل خطر پانکراتیت
عواملی که خطر ابتلا به التهاب پانکراس را افزایش می دهد عبارتند از:
مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند عامل اصلی برای بروز پانکراتیت باشد. استفاده مداوم از الکل باعث آسیب به بافت پانکراس و التهاب آن می‌شود.
سنگ صفراوی: وجود سنگ‌ها در مجرای صفراوی می‌تواند باعث بروز پانکراتیت شود. سنگ‌ها می‌توانند عبور صفراوی را مسدود کنند و باعث انبساط و التهاب پانکراس شوند.
سیگار کشیدن: افراد سیگاری به طور متوسط سه برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض پانکراتیت مزمن قرار دارند. اما ترک سیگار خطر شما را به نصف کاهش می دهد.
سابقه خانوادگی پانکراتیت: نقش ژنتیک در پانکراس مزمن به طور آشکارا شناخته می شود. اگر اعضای خانواده شما این بیماری را دارند، احتمال ابتلای شما بیشتر می شود، به خصوص هنگامی که با سایر عوامل خطر همراه است.
عفونت: عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی نیز می‌توانند منجر به پانکراتیت شوند. مثلاً عفونت با ویروس هپاتیت B یا C می‌تواند باعث بروز پانکراتیت شود.
کبد چرب: وجود چربی در بافت کبد (کبد چرب) ممکن است باعث بروز التهاب در پانکراس شود و پانکراتیت را به دنبال داشته باشد.
داروها: مصرف برخی داروها مانند استروئیدها، تتراسایکلین‌ها، سولفونامیدها و غیره نیز ممکن است باعث بروز پانکراتیت شود.
سایر عوامل: عوامل دیگری مانند آسیب ناشی از ضربه، آسیب همزمان به کبد و پانکراس، بیماری های ایمنی مانند بیماری کرون و غیره می‌توانند باعث بروز پانکراتیت شوند.
جهت ویزیت غیرحضوری و فوری با متخصص داخلی و غدد همین الان کلیک کنید.
تشخیص پانکراتیت
تشخیص پانکراتیت (التهاب پانکراس) معمولاً بر اساس تاریخچه بالینی، علائم، آزمایشات تشخیصی و تصویربرداری صورت می‌گیرد. آزمایشات و روش های مورد استفاده برای تشخیص این بیماری شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون برای جستجوی سطح بالای آنزیم های پانکراس شامل آمیلاز و لیپاز
- آزمایش مدفوع در پانکراتیت مزمن برای اندازه گیری میزان چربی
- توموگرافی کامپیوتری (CT) برای جستجوی سنگ های صفراوی و ارزیابی میزان التهاب لوزالمعده
- سونوگرافی شکمی برای جستجوی سنگ های صفراوی و التهاب لوزالمعده
- سونوگرافی آندوسکوپی برای جستجوی التهاب و انسداد مجرای لوزالمعده یا مجاری صفراوی
- تصویربرداری از رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی ناهنجاری در کیسه صفرا، لوزالمعده و مجاری
بسته به وضعیت خاص شما ممکن است پزشک آزمایش های دیگری را توصیه کند.
درمان پانکراتیت
درمان های اولیه در بیمارستان احتمالا شامل موارد زیر باشد:
داروهای ضد درد: پانکراتیت می تواند باعث درد شدید شود. تیم مراقبت های بهداشتی شما برای کنترل درد به شما دارو های ضد درد می دهند.
مایعات داخل ورید (IV): از آنجا که بدن شما انرژی و مایعات را برای ترمیم لوزالمعده لازم دارد، ممکن است دچار کمبود آب شوید. به همین دلیل در طول مدت بستری در بیمارستان از طریق ورید در بازوتان مایعات اضافی دریافت خواهید کرد.
در مبتلایان به پانکراتیت حاد می تواند عوارضی ایجاد شود که نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه (ICU) داشته باشد. بهبودی ممکن است در پانکراتیت شدید طول بکشد، و خطر آن می تواند کشنده باشد.
هنگامی که پانکراتیت شما تحت کنترل است، تیم مراقبت های بهداشتی شما می تواند علت اصلی پانکراتیت شما را درمان کند. بسته به علت لوزالمعده، درمان شامل موارد زیر می باشد:
رفع انسداد مجاری صفراوی: پانکراتیت ناشی از مجرای صفراوی تنگ یا مسدود شده ممکن است نیاز به روش های جراحی مجرای صفراوی داشته باشد.
برای آشنایی بیشتر با درمان های خانگی پانکراتیت مقاله غذاهای مناسب برای سلامت پانکراس را مطالعه کنید.
روش کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد:
آندوسکوپی: (ERCP) که از یک لوله بلند با دوربین در انتهای آن استفاده می کند تا لوزالمعده و مجاری صفراوی شما را بررسی کند. لوله از گلوی شما منتقل می شود و دوربین تصاویر دستگاه گوارش شما را به مانیتور می فرستد.
جراحی کیسه صفرا: اگر سنگ کیسه صفرا باعث لوزالمعده شما شود، پزشک ممکن است برای از بین بردن کیسه صفرا جراحی را توصیه کند.
جراحی لوزالمعده: احتمال دارد عمل جراحی برای تخلیه مایعات از لوزالمعده یا از بین بردن بافت بیمار لازم باشد.
درمان وابستگی به الکل: نوشیدن الکل در طی سال های طولانی می تواند باعث لوزالمعده شود. اگر مصرف الکل دلیل پانکراسیت شما باشد، پزشکتان ممکن است توصیه کند که شما یک برنامه درمانی برای اعتیاد به الکل داشته باشید. ادامه دادن مصرف الکل پانکراتیت شما را بدتر می کند و منجر به عوارض جدی شود.
درمان های اضافی برای پانکراتیت مزمن
بسته به وضعیت شما، پانکراتیت مزمن احتمال دارد به درمان های اضافی نیاز داشته باشد، از جمله:
مدیریت درد:
پانکراتیت مزمن می تواند باعث درد مداوم شکم شود. پزشکتان ممکن است داروهایی را برای کنترل درد شما توصیه کند و شما را به یک متخصص درد ارجاع دهد.
درد شدید با گزینه هایی مانند سونوگرافی، آندوسکوپی یا جراحی برای مسدود کردن اعصاب که سیگنال های درد را از لوزالمعده به مغز می فرستند، تسکین می یابد.
آنزیم ها برای بهبود هضم:
مکمل های آنزیم لوزالمعده می تواند به بدن شما کمک کند تا مواد مغذی موجود در غذاهایی را که می خورید تجزیه شوند. آنزیم های لوزالمعده با هر وعده غذایی مصرف می شود.
تغییر در رژیم غذایی:
پزشکتان ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد که می تواند به شما در برنامه ریزی وعده های غذایی کم چرب که پر از مواد مغذی است کمک کند.
درمان های خانگی پانکراتیت
پس از ترک بیمارستان، می توانید برای ادامه بهبودی از پانکراس، دستورالعمل های را رعایت کنید که عبارتند از:
- نوشیدن الکل را متوقف کنید و اگر سیگار می کشید، ترک کنید.
- رژیم کم چربی انتخاب کنید. رژیمی را انتخاب کنید که چربی را محدود کرده و میوه و سبزیجات تازه، غلات سبوس دار و پروتئین بدون چربی بیشتری داشته باشد.
- مایعات بیشتری بنوشید. پانکراتیت می تواند باعث کمبود آب بدن شود، بنابراین مایعات بیشتری را در طول روز بنوشید.
روش های درمانی جایگزین روش های پزشکی نمی توانند پانکراس را درمان کنند، اما برخی از روش های درمانی جایگزین می تواند به شما در مقابله با درد ناشی از پانکراتیت کمک کند.
مبتلایان به پانکراتیت مزمن ممکن است درد مداوم را تجربه کنند که به راحتی با داروها کنترل نمی شود. استفاده از روش های دارویی مکمل و جایگزین به همراه داروهای تجویز شده توسط پزشکتان به شما کمک می کند احساس کنترل بیشتری در درد داشته باشید.
نمونه هایی از روش های درمانی جایگزین که ممکن است در مقابله با درد به شما کمک کند عبارتند از:
- مراقبه
- تمرینات آرامش
- یوگا
- طب سوزنی
مطالعه بیشتر: زندگی بدون پانکراس
عوارض پانکراتیت
سودوموسیست:
پانکراتیت حاد می تواند باعث شود مایعات و سموم بر روی کیسه های کیستیک مانند در لوزالمعده جمع شوند.
عفونت:
پانکراتیت حاد می تواند لوزالمعده را در مقابل باکتری ها و عفونت ها آسیب پذیر کند. عفونت های لوزالمعده جدی است و نیاز به درمان فشرده مانند جراحی دارد.
نارسایی کلیه:
پانکراتیت حاد ممکن است باعث نارسایی کلیه شود، در صورتی که نارسایی کلیه شدید و مداوم باشد، با دیالیز قابل درمان است.
مشکلات تنفسی:
پانکراتیت حاد می تواند باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در بدن شود و بر عملکرد ریه تأثیر بگذارد و باعث شود سطح اکسیژن خون کاهش پیدا کند.
دیابت:
آسیب به سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده ناشی از پانکراتیت مزمن می تواند منجر به دیابت شود .
سوء تغذیه:
پانکراتیت حاد و مزمن هر دو می توانند باعث شوند تا لوزالمعده کمتر آنزیم، تولید کند و منجر به سوء تغذیه، اسهال و کاهش وزن شود.
سرطان پانکراس:
التهاب طولانی مدت در لوزالمعده ناشی از پانکراتیت مزمن یک عامل خطر برای ایجاد سرطان لوزالمعده است.
پیش آگهی پانکراتیت
اکثر مبتلایان به پانکراتیت حاد در حدود یک هفته احساس بهتری می کنند و مشکل دیگری برای ان ها به وجود نمی آید. اما برخی از مبتلایان به پانکراتیت حاد شدید تبدیل می شود و در آن ها عوارض جدی بروز می کنند. موارد خفیف پانکراتیت احتمال دارد بدون درمان از بین برود، اما موارد شدید می توانند عوارض خطرناکی ایجاد کنند.
آخرین دیدگاه‌ها