سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است. همچنین تعادل مایعات را حفظ کرده و در جذب چربی ها و مواد مغذی محلول در چربی نقش دارد. سیستم لنفاوی شبکه ای از بافت ها و اندام ها بدن هستند که به دفع مواد اضافی و زائد و سموم بدن کمک می کنند. عملکرد اصلی سیستم لنفاوی حمل و نقل مایع لنفاوی، مایعات حاوی گلبول های سفید خون در بدن است. لنف در بدن به شکلی مشابه خون گردش می کند.
علاوه بر آن، عروق به غدد لنفاوی متصل می شوند. لوزه ها، آدنوئیدها، طحال و تیموس همه بخشی از سیستم لنفاوی را تشکیل می دهند.
حدود 600 غدد لنفاوی در بدن وجود دارد. این غدد در پاسخ به عفونت ملتهب می شوند. در واقع این ها غدد نیستند بلکه غدد لنفاوی هستند.
عملکرد سیستم لنفاوی
- این سیستم دارای عروق کوچک مخصوصی به نام lacteals است که باعث می شوند چربی ها و مواد مغذی محلول در چربی از روده جذب شوند.
ساختار سیستم لنفاوی
سیستم لنفاوی از عروق لنفاوی، مجاری، غدد و بافت های دیگر تشکیل شده است.
هر روز حدود 2 لیتر مایع از سیستم قلبی عروقی به بافت های بدن نشت می کند. سیستم لنفاوی شبکه ای از عروق است که این مایعات را جمع می کند. رگ های لنفاوی شبکه ای را تشکیل می دهند که به بیشتر بافت های بدن می رسند. رگ های لنفاوی مانند رگ های خونی کار می کنند. خواص دیواره رگ های لنفاوی و دریچه ها به کنترل و حرکت مایع لنفاوی کمک می کند. با این حال، مانند رگ ها، عروق لنفاوی دریچه هایی در داخل خود دارند تا از برگشت مایعات جلوگیری کنند.
صدها غدد لنفاوی در بدن انسان وجود دارد. آن ها در اعماق بدن مانند اطراف ریه ها و قلب یا نزدیک به پوست مانند زیر بغل یا کشاله ران قرار دارند. غدد لنفاوی از ناحیه سر تا اطراف ناحیه زانو یافت می شوند.
طحال
این اندام در سمت چپ بدن درست بالای کلیه قرار دارد و بزرگترین اندام سیستم لنفاوی است.
این اندام به عنوان یک فیلتر خون عمل می کند. علاوه بر آن، در تولید گلبولهای سفید که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند، نقش دارد.
اگر این اندام، باکتری ها، ویروس ها یا سایر میکروارگانیسم های خطرناک موجود در خون را تشخیص دهد، به همراه گره های لنفاوی و گلبول های سفید به نام لنفوسیت ها را تولید می کند. لنفوسیت ها بدن را در برابر عوامل بیماری زا محافظت می کنند.
تیموس
تیموس در بالای قفسه سینه قرار دارد. این اندام کوچک، لنفوسیت های نابالغ (گلبول های سفید تخصصی) را ذخیره کرده و آن ها را برای تبدیل شدن به سلول های T فعال، آماده می کند. سلول های T فعال در از بین بردن سلول های آلوده یا سرطانی به بدن کمک می کنند. به طور کلی تیموس در تولید، بلوغ و تشخیص سلول های T ایمنی بدن بسیار مهم است.
مغز استخوان
مغز استخوان بافت لنفاوی نیست، اما می تواند بخشی از سیستم لنفاوی محسوب شود زیرا در مغز استخوان لنفوسیت های سلول B سیستم ایمنی بدن، بالغ می شوند.
کبد جنین
در حین بارداری، کبد جنین به عنوان بخشی از سیستم لنفاوی در نظر گرفته می شود زیرا در رشد لنفوسیت ها نقش دارد.
لوزه ها
لوزه ها، خط اول سیستم دفاعی بدن به عنوان بخشی از این سیستم هستند و لنفوسیت ها را تولید می کنند. لوزه ها خوشه های بزرگی از سلول های لنفاوی هستند که در حلق یافت می شوند. آن ها موقعیت استراتژیک دارند که از حلقه ای در محل اتصال دهان و حلق آویزان می شوند. این موقعیت آن ها را قادر می سازد بدن را در برابر باکتری ها و ویروس ها که از طریق دهان یا بینی وارد بدن می شوند، محافظت می کنند.
لنف
لنف یک مایع شفاف و بی رنگ است که از پلاسمای خون گرفته می شود. کلمه “لنف” از کلمه لاتین lympha گرفته شده است که به معنی “متصل به آب” می باشد. برخلاف جریان خون که در بدن به صورت حلقه ای ادامه می یابد، مایع لنفاوی تنها در یک جهت، به سمت بالا به سمت گردن حرکت می کند. رگ های لنفاوی به دو رگ ساب کلووا که در دو طرف گردن قرار دارند، متصل می شوند و لنف را دوباره وارد سیستم گردش خون می کنند.
بیماری ها سیستم لنفاوی
بیماری ها و اختلالات سیستم لنفاوی به طور معمول توسط متخصصان ایمونولوژیک درمان می شوند. جراحان عروق، پوست، انکولوژیست ها و پزشکان متخصص عروق نیز در معالجه بیماری های مختلف لنفاوی شرکت می کنند.
شایع ترین بیماری های سیستم لنفاوی عبارتند از:
- بزرگ شدن غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی)
- تورم ناشی از انسداد غدد لنفاوی (لنفودما)
- سرطان های مربوط به سیستم لنفاوی
هنگامی که باکتری ها در مایع لنفاوی رشد پیدا می کنند، غده های لنفاوی گلبول های سفید خون تولید می کند، که می تواند باعث ایجاد التهاب و تورم شوند. گره های ملتهب گاهی در گردن، زیر بغل و کشاله ران احساس می شوند.
لنفادنوپاتی
لنفادنوپاتی معمولاً در اثر عفونت، التهاب یا سرطان ایجاد می شود.
عفونت هایی که باعث لنفادنوپاتی می شوند شامل عفونت های باکتریایی از جمله استرپ گلو، زخم های پوستی یا عفونت های ویروسی مانند مونونوکلئوز یا عفونت HIV هستند. بزرگ شدن غدد لنفاوی ممکن است در ناحیه عفونت، بیشتر ناشی از عفونت های باکتریایی گلوگاه استرپ باشد. شرایط التهابی یا خود ایمنی سیستم دفاعی بدن می تواند منجر به بزرگ شدن غدد لنفاوی و لوپوس شود.
فارنژیت
- فارنژیت عفونت باکتریایی ناشی از باکتری استرپ گلو است.
- این بیماری باعث التهاب غدد لنفاوی می شود.
- کودکان بیشتر مستعد ابتلا به فارنژیت هستند زیرا سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف است.
مونوکلئوز عفونی
مونوکلئوز عفونی یا مونو یک عفونت ویروسی است.
- این تب می تواند باعث تورم طولانی مدت، گلودرد و خستگی شود.
تونسیلیت
- تونسیلیت در کودکان بیشتر از بزرگسالان شایع است.
- هنگامی رخ می دهد که غدد لنفاوی در پشت دهان با عفونت، معمولاً ویروسی و اغلب باکتریایی مبارزه می کنند.
لنفوم
سرطانی که در سیستم لنفاوی شروع می شود به لنفوم معروف است.
این بیماری جدی ترین بیماری لنفاوی است و هنگامی رخ می دهد که لنفوسیت ها به طور غیر طبیعی رشد و تکثیر پیدا کنند.
انواع مختلفی از لنفوم وجود دارند:
- لنفوم هوچکین بر نوع خاصی از گلبول های سفید معروف به سلول های رید استرنبرگ تأثیر می گذارد.
- لنفوم غیر هوچکین به سرطانی گفته می شود که سلول های رید استرنبرگ را درگیر نمی کند.
سرطانی که بر روی سیستم لنفاوی تأثیر می گذارد، معمولاً یک سرطان ثانویه است. یعنی تومور اولیه از جای دیگر مانند پستان شروع می شود و به غدد لنفاوی مجاور انتشار می یابد.
گره های لنفاوی بیشتر خطر التهاب مزمن و درد را در بازوها بیشتر می کند.
بیماری Castleman
اگرچه به طور خاص سرطان محسوب نمی شود، اما شبیه به لنفوم است و اغلب با شیمی درمانی معالجه می شود.
لنفاژيوماتوز
لنفودما
اگر سیستم لنفاوی به درستی کار نکند و انسدادی در سیستم لنفاوی ایجاد شود ممکن است مایعات لنفاوی به طور مؤثر تخلیه نشود. تجمع این مایعات می تواند منجر به تورم در بازو یا پا شود. در لنفودما، ممکن است پوست سفت و سخت شود و مشکلات پوستی ایجاد کند. در بعضی موارد، مایعات احتمال دارد از طریق پوست نشت کنند. شی از جراحی، پرتودرمانی، آسیب دیدگی، بیماری شناخته شده به عنوان فیلاریازی لنفاوی یا بندرت یک اختلال مادرزادی باشد.
التهاب غدد لنفاوی
گره های لنفاوی به دو دلیل متورم می شوند:
واکنش به یک عفونت
گره های لنفاوی در برابر عفونت های سلول های ایمنی بدن واکنش نشان می دهند و متورم می شوند.
عفونت مستقیم غدد لنفاوی
به دلیل برخی عفونت های خاص غدد لنفاوی مستقیما آلوده و ملتهب می شوند.
در بیشتر افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا ممکن است غدد لنفاوی متورم شوند اما بیشتر آن ها نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.
اما در صورت بروز شرایط زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:
- غدد لنفاوی بیش از 1 تا 2 هفته متورم باقی بمانند.
- گره لنفاوی متورم در جای خود سفت یا ثابت شود.
- تورم با تب، عرق شبانه یا کاهش وزن همراه است.
گره های لنفاوی متورم می تواند علائم بسیاری از بیماری های زمینه ای باشد.
تشخیص بیماری های سیستم لنفاوی
- به طور معمول گره هایی بیشتر از یک سانتی متر نیاز به درمان دارند.
- غده ها پاسخ طبیعی بدن برای مقابله با عفونت مانند عفونت تنفسی فوقانی ویروسی هستند.
- علائم شایع هر اختلال لنفاوی شامل تورم زیر بغل یا کشاله ران، کاهش وزن، تب و تعریق شبانه است.
در بعضی از قسمت های بدن غدد لنفاوی بزرگ شده و قابل لمس هستند و برخی از آن ها در سی تی اسکن یا MRI دیده می شود. تشخیص لنفادنوپاتی به محل قرار گیری غدد لنفاوی غیر طبیعی و وضعیت بیمار بستگی دارد. اگر غدد به سرعت در حال رشد باشند و هیچ علت مشخصی نداشته باشند، معمولاً بیوپسی برای تشخیص احتمالی سرطان یا عفونت انجام می شود.
درمان بیماری های سیستم لنفاوی
گزینه های درمانی سیستم لنفاوی می تواند شامل شیمی درمانی، سرم درمانی (مانند استفاده از آنتی بادی ها یا داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی) و حتی پرتونگاری باشد.
درمان بیماری های سیستم لنفاوی بستگی به درمان علت اصلی بیماری دارد:
- عفونت ها با آنتی بیوتیک ها و مراقبت درمان می شوند.
- لنفادما را می توان با فشرده سازی و فیزیوتراپی درمان کرد.
- سرطان سیستم لنفاوی با شیمی درمانی، رادیوتراپی، جراحی یا ترکیبی از این روش ها درمان می شود.
آخرین دیدگاه‌ها