آدرنالین، به عنوان اپی نفرین شناخته می شود، نوعی هورمون است که هر زمان که فرد دچار ترس، اضطراب یا استرس می شود ترشح می شود. این هورمونی است که واکنش جنگ یا گریز را تحریک می کند که تغییرات آن به عنوان «هجوم آدرنالین» نیز شناخته می شود.
آدرنالین با افزایش گردش خون و تنفس، بدن را برای مبارزه یا فرار از خطر آماده می کند. در حالی که این پاسخ برای بقا بسیار مهم است، قرار گرفتن بیش از حد در معرض آدرنالین می تواند به سلامت فرد آسیب برساند. این مقاله از پزشکت به نحوه عملکرد آدرنالین در بدن، از جمله علائم «هجوم آدرنالین» و همچنین علل و عوارض تولید بیش از حد آدرنالین و کمبود آدرنالین می پردازد.
آدرنالین چگونه کار می کند؟
آدرنالین با تحریک بخشی از سیستم عصبی به نام سیستم عصبی سمپاتیک که اعمال ناخودآگاه بدن را تنظیم می کند، عمل می کند. در مواقع استرس جسمی و احساسی توسط غدد فوق کلیوی که در بالای هر کلیه قرار دارند آزاد می شود.
وقتی آدرنالین ترشح می شود، به شش روش کلیدی بر بدن تأثیر می گذارد:
- مجاری هوا گشاد می شوند تا اکسیژن مورد نیاز ماهیچه ها را برای مبارزه یا فرار از خطر فراهم کند.
- باعث باریک شدن (انقباض) رگ‌های خونی می‌شود تا جریان خون را به گروه‌های عضلانی اصلی از جمله قلب و ریه‌ها هدایت کند.
- باعث افزایش ضربان قلب شده تا با شدت بیشتری منقبض شود و اکسیژن بیشتری به ماهیچه ها و بافت ها برسد.
- این باعث می شود کبد قند خون (گلوکز) را آزاد کند که انرژی بدن را تامین می کند.
- باعث گشاد شدن مردمک چشم شما می شود (که به عنوان میدریازیس ناشی از استرس شناخته می شود) به طوری که شما حتی در تاریکی واضح تر می بینید.
- درک درد را کاهش می دهد (معروف به بی دردی ناشی از استرس) تا بتوانید حتی اگر مجروح شده اید به مبارزه یا فرار ادامه دهید.
آدرنالین نه تنها زمانی که خطر واقعی وجود دارد، بلکه در لحظات استرس عاطفی نیز ترشح می شود. این شرایط ممکن است شامل انجام آزمایش، تماشای یک فیلم ترسناک، صحبت در جمع یا انجام یک ورزش شدید مانند چتربازی باشد. به طور خلاصه آدرنالین هورمونی است که می تواند باعث افزایش قدرت و عملکرد در لحظات استرس و همچنین افزایش آگاهی، وضوح بینایی و تحمل درد شود.
هجوم آدرنالین چیست؟
هجوم آدرنالین در مغز شروع می شود. هنگامی که شما یک موقعیت خطرناک یا استرس زا را درک می کنید، این اطلاعات به بخشی از مغز به نام آمیگدال ارسال می شود. این ناحیه از مغز در پردازش هیجانی نقش دارد.
اگر خطر توسط آمیگدال درک شود، سیگنالی را به ناحیه دیگری از مغز به نام هیپوتالاموس ارسال می کند. هیپوتالاموس مرکز فرماندهی مغز است. از طریق سیستم عصبی سمپاتیک با بقیه بدن ارتباط برقرار می کند.
هیپوتالاموس سیگنالی را از طریق اعصاب خودمختار به بصل النخاع آدرنال منتقل می کند. هنگامی که غدد فوق کلیوی سیگنال را دریافت می کنند، با ترشح آدرنالین در جریان خون پاسخ می دهند.
وقتی آدرنالین وارد جریان خون شد:
- به گیرنده‌های سلول‌های کبدی متصل می‌شود تا مولکول‌های بزرگ‌تر قند به نام گلیکوژن را به قند کوچک‌تر و قابل استفاده‌تری به نام گلوکز تجزیه کند. این به عضلات شما انرژی می دهد.
- به گیرنده‌های سلول‌های ماهیچه‌ای در ریه‌ها متصل می‌شود و باعث می‌شود سریع‌تر نفس بکشید.
- سلول های قلب را تحریک می کند تا تندتر بزنند.
- رگ های خونی را تحریک می کند تا منقبض شوند و خون را به سمت گروه های عضلانی اصلی هدایت کنند.
- سلول های ماهیچه ای زیر سطح پوست را منقبض می کند تا عرق را تحریک کند.
- به گیرنده های لوزالمعده متصل می شود تا از تولید انسولین جلوگیری کند.
- تغییرات بدنی که با گردش آدرنالین در خون اتفاق می‌افتد معمولاً هجوم آدرنالین نامیده می‌شود، زیرا این تغییرات به سرعت اتفاق می‌افتد. در واقع، آنها به قدری سریع اتفاق می‌افتند که ممکن است حتی به طور کامل آنچه را که در حال رخ دادن است پردازش نکنید.
علائم هجوم آدرنالین
ترشح آدرنالین معمولی بلافاصله شروع می شود و می تواند تا یک ساعت پس از کاهش استرس ادامه یابد. علائم رایج هجوم آدرنالین عبارتند از:
- تپش قلب
- سرگیجه
- خشکی دهان
- افزایش تعریق
- ضربان قلب سریع
- گشاد شدن مردمک چشم
- تنفس سریع و کم عمق
- احساس لرزش یا عصبی بودن
- افزایش توانایی در دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین
عوارض هجوم آدرنالین
مواقعی وجود دارد که بدن در شرایطی که تحت استرس عاطفی است اما با خطر واقعی مواجه نیست، آدرنالین ترشح می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، آزاد شدن گلوکز در جریان خون می تواند به جای سوزاندن انباشته شود. این می تواند علائمی مانند بی قراری و تحریک پذیری ایجاد کند. همچنین ممکن است سرگیجه، سبکی سر، تغییرات بینایی، تعریق و تپش قلب وجود داشته باشد. سطوح بالای آدرنالین مداوم ناشی از استرس روانی مزمن (مداوم) می تواند در طول زمان منجر به نگرانی های جدی برای سلامتی شود، از جمله:
- بیخوابی
- افزایش وزن
- فشار خون بالا
- سردردهای مزمن
- مشکلات گوارشی
- اضطراب و افسردگی
- مشکلات حافظه و تمرکز
- آترواسکلروز (سخت شدن سرخرگها)
بر اساس یک مطالعه در سال 2017 در مجله پزشکی Lancet، استرس عاطفی با افزایش 59 درصدی خطر یک رویداد قلبی عروقی در افراد مبتلا به بیماری قلبی مرتبط است. تولید آدرنالین بسیار کم عواقب سلامتی نیز دارد. در حالی که این نادر است، شرایطی که غدد آدرنال را آسیب می زند یا از بین می برد (یا نیاز به برداشتن غدد فوق کلیوی دارد) می تواند منجر به علائمی مانند:
- اسهال
- افسردگی
- کم آبی بدن
- افت فشار خون
- افت قند خون
- خستگی مزمن
- کمبود انرژی
- ضعف عضلانی
- حالت تهوع
- پریودهای نامنظم
سطوح بالای آدرنالین مداوم ناشی از استرس مزمن می تواند منجر به نگرانی های جدی سلامتی مانند فشار خون بالا، مشکلات گوارشی، اضطراب و بیماری قلبی شود. سطوح پایین آدرنالین غیرطبیعی می تواند باعث کاهش فشار خون، خستگی مزمن، افسردگی و پریودهای نامنظم شود.
اختلالات ناشی از آدرنالین
بیماری هایی که باعث تولید بیش از حد یا تولید ناکافی آدرنالین می شود، غیرمعمول است اما ممکن است رخ دهد. این شرایط به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد.
ترشح بیش از حد آدرنال
شرایط مختلفی وجود دارد که می تواند باعث ترشح بیش از حد آدرنالین توسط غدد فوق کلیوی شود:
- سندرم کوشینگ: این اختلالی است که باعث تولید بیش از حد هورمون استرس کورتیزول و هورمون های استرس مربوط به آدرنالین و آلدوسترون می شود. آدرنالین، کورتیزول و آلدوسترون همگی توسط غدد فوق کلیوی تولید می شوند، در حالی که ترشح هورمون ها توسط غده هیپوفیز تنظیم می شود. علل شایع شامل استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئیدی (استروئید) و تومورهای غده هیپوفیز است.
- تومورهای غدد فوق کلیوی: تومورهای غدد فوق کلیوی نیز می توانند باعث تولید بیش از حد آدرنالین و کورتیزول شوند. تومورها معمولاً خوش خیم (غیر سرطانی) هستند اما گاهی اوقات می توانند سرطانی باشند. نوعی تومور به نام فئوکروموسیتومسلول های مسئول تولید آدرنالین را تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به ترشح بیش از حد آدرنالین می شود.
- آپنه انسدادی خواب: این اختلال مزمن خواب، که باعث اختلال لحظه ای تنفس می شود، می تواند به طور غیرمستقیم باعث ترشح بیش از حد آدرنال با تحریک پاسخ استرس هنگام نفس کشیدن در هوا شود. در صورت عدم درمان، آپنه انسدادی خواب می تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، دیابت و تصلب شرایین را افزایش دهد که تا حدی به دلیل تولید بیش از حد مزمن آدرنالین است.
نارسایی آدرنال
نارسایی آدرنال، تولید کم آدرنالین، ناشایع است و به ندرت به خودی خود رخ می دهد. این نتیجه غدد فوق کلیوی است که هورمون های بسیار کمی (یا بدون) تولید می کنند.
دو نوع نارسایی آدرنال وجود دارد که به آنها بیماری آدیسون و نارسایی ثانویه آدرنال گفته می شود.
بیماری آدیسون که به عنوان نارسایی اولیه آدرنال نیز شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که مشکلی در خود غدد فوق کلیوی وجود داشته باشد. علل احتمالی عبارتند از:
- سل آدرنال
- سرطان آدرنال
- عفونت غده فوق کلیوی
- آسیب غده فوق کلیوی
- آدرنالین خودایمنی (یک اختلال خود ایمنی که باعث می شود سیستم ایمنی به غدد فوق کلیوی حمله کند).
نارسایی ثانویه آدرنال ناشی از مشکل در غده هیپوفیز است که ترشح آدرنالین را تنظیم می کند. علل عبارتند از:
- تومورهای هیپوفیز (معمولا خوش خیم اما گاهی سرطانی)
- کرانیوفارنژیوم(تومور نادر و خوش خیم مغزی که در نزدیکی غده هیپوفیز تشکیل می شود).
- استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی مانند پردنیزون (و همچنین قطع ناگهانی درمان با استروئید)
علائم بیماری آدیسون و نارسایی ثانویه آدرنال مشابه هستند. اما، با بیماری آدیسون، فرد به احتمال زیاد هیپرپیگمانتاسیون (تیره شدن پوست)، فشار خون پایین و کم آبی شدید را تجربه می کند. اینها با نارسایی ثانویه آدرنال غیر معمول هستند.
نارسایی آدرنال گاهی اوقات می تواند شدید شود و منجر به یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی شود که به عنوان بحران آدرنال شناخته می شود. علائم شامل ضربان قلب سریع، تنفس سریع، درد شکم یا پهلو، سرگیجه، ضعف، تعریق شدید، تب بالا، حالت تهوع، استفراغ، گیجی و بیهوشی است.
بحران آدرنال یک اورژانس پزشکی است که در صورت عدم درمان فوری می تواند منجر به کما و مرگ شود. شرایط پزشکی مانند سندرم کوشینگ و تومورهای غده فوق کلیوی می توانند باعث ترشح بیش از حد آدرنال (تولید بیش از حد آدرنالین) شوند. در مقابل، بیماری آدیسون و مشکلات مربوط به غده هیپوفیز می تواند باعث نارسایی آدرنال (تولید کم آدرنالین) شود.
اختلالات آدرنالین چگونه درمان می شود؟
درمان ترشح بیش از حد آدرنالین و نارسایی آدرنالین بر اساس علت اصلی متفاوت است. درمان ممکن است شامل تغییر سبک زندگی، داروها و در برخی موارد جراحی باشد.
اختلالات هورمونی معمولاً توسط متخصص غدد یا همان متخصص در اختلالات سیستم غدد درون ریز درمان می شود.
سندرم کوشینگ. درمان سندرم کوشینگ ممکن است شامل کاهش تدریجی دوز استروئیدها در افراد تحت درمان با داروهایی مانند پردنیزون باشد. اگر علت تومور هیپوفیز باشد، پزشک احتمالاً توصیه می‌کند که غده را با جراحی خارج کنید ، که می‌تواند در 90 درصد موارد این بیماری را درمان کند.
تومورهای غده فوق کلیوی. توصیه می شود که اکثر تومورها، صرف نظر از اندازه، با جراحی برداشته شوند. برخی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی رویکرد مراقب و منتظر را در پیش می گیرند و تنها زمانی عمل جراحی را در نظر می گیرند که اندازه تومور به 5 سانتی متر (2 اینچ) نزدیک شود.
آپنه انسدادی خواب. درمان آپنه انسدادی خواب شامل کاهش وزن است. به گفته دانشکده پزشکی هاروارد، حتی کاهش 10 درصد وزن بدن می تواند تأثیر زیادی بر آپنه خواب داشته باشد.
از آنجایی که کاهش وزن به زمان نیاز دارد، درمان خط اول معمولاً شامل دستگاهی به نام فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) است که هوا را به مجاری تنفسی می دمد تا آنها را در شب باز نگه دارد.
بیماری آدیسون. بیماری آدیسون معمولاً با درمان جایگزینی هورمونی درمان می شود. گزینه ها شامل کورتف (هیدروکورتیزون)، پردنیزون، یا قرص متیل پردنیزولون برای جایگزینی کورتیزول یا فلورینف (فلودروکورتیزون استات) برای جایگزینی آلدوسترون است. افزایش مصرف نمک (سدیم) نیز ممکن است مورد نیاز باشد، به ویژه در حین ورزش یا زمانی که مشکلات گوارشی مانند اسهال دارید.
چگونه با اختلالات آدرنالین مقابله کنیم؟
استرس مزمن می تواند بر سلامت و تندرستی فرد آسیب وارد کند. درگیر شدن منظم در استراتژی های کاهش استرس می تواند به شما کمک کند استرس را بهتر کنترل کنید و به طور بالقوه خطر بیماری قلبی را کاهش دهید.
این شامل ورزش معمولی است که نه تنها سلامت قلب و عروق شما را بهبود می بخشد، بلکه می تواند خلق و خوی شما را به دلیل ترشح هورمون های “احساس خوب” به نام اندورفین بهبود بخشد.
استراتژی های رایج کاهش استرس عبارتند از:
- یوگا
- تایچی
- مراقبه
- بیوفیدبک
- تمرینات تنفس عمیق
- تصاویر هدایت شده
- آرام سازی پیشرونده عضلانی (PMR)
هجوم آدرنالین در شب
در حالی که واکنش جنگ یا گریز برای جلوگیری از تصادف رانندگی یا فرار از دست سگ هار بسیار مفید است، اما زمانی که در پاسخ به استرس روزمره فعال شود، می تواند مشکل ساز شود. ذهن پر از افکار، اضطراب و نگرانی همچنین بدن شما را به ترشح آدرنالین و سایر هورمون های مرتبط با استرس، مانند کورتیزول (معروف به هورمون استرس) تحریک می کند.
این امر به ویژه در شب هنگام دراز کشیدن در رختخواب صادق است. در یک اتاق ساکت و تاریک، برخی از افراد نمی توانند تمرکز خود را در مورد درگیری که در آن روز رخ داده است، متوقف کنند یا نگران آنچه قرار است فردا اتفاق بیفتد، بمانند.
در حالی که مغز شما این را به عنوان استرس درک می کند، خطر واقعی در واقع وجود ندارد. بنابراین این افزایش انرژی اضافی که از هجوم آدرنالین دریافت می کنید، هیچ فایده ای ندارد. این می تواند احساس بی قراری و تحریک پذیری در شما ایجاد کند و خوابیدن را غیرممکن کند.
آدرنالین همچنین ممکن است در واکنش به صداهای بلند، نورهای روشن و دمای بالا ترشح شود. تماشای تلویزیون، استفاده از تلفن همراه یا رایانه، یا گوش دادن به موسیقی با صدای بلند قبل از خواب نیز می تواند در افزایش آدرنالین در شب نقش داشته باشد.
چگونه آدرنالین را کنترل کنیم؟
یادگیری تکنیک هایی برای مقابله با پاسخ استرس بدنتان بسیار مهم است. تجربه مقداری استرس طبیعی است و گاهی اوقات حتی برای سلامتی مفید است.
اما با گذشت زمان، افزایش مداوم آدرنالین می تواند به رگ های خونی آسیب برساند ، فشار خون شما را افزایش دهد و خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد. همچنین می تواند منجر به اضطراب ، افزایش وزن، سردرد و بی خوابی شود.
برای کمک به کنترل آدرنالین، باید سیستم عصبی پاراسمپاتیک خود را فعال کنید، که به آن «سیستم استراحت و هضم» نیز می‌گویند. پاسخ استراحت و هضم برعکس پاسخ جنگ یا گریز است. این به تعادل در بدن کمک می کند و به بدن شما اجازه می دهد استراحت کند و خود را ترمیم کند.
موارد زیر را امتحان کنید:
- مراقبه
- تمرینات تنفس عمیق
- به طور منظم تمرین کنید.
- مصرف کافئین و الکل را ترک کنید.
- یک رژیم متعادل و مناسب بخورید.
- تمرینات یوگا یا تای چی که حرکات را با تنفس عمیق ترکیب می کند.
- قبل از خواب از تلفن همراه، نورهای روشن، کامپیوتر، موسیقی با صدای بلند و تلویزیون خودداری کنید.
- با دوستان یا خانواده در مورد موقعیت های استرس زا صحبت کنید تا در شب کمتر به آنها فکر کنید. به طور مشابه، می توانید یک دفتر خاطرات از احساسات یا افکار خود داشته باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر استرس یا اضطراب مزمن دارید و مانع از استراحت شما در شب می شود، با پزشک یا روانشناس خود در مورد داروهای ضد اضطراب ، مانند مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) صحبت کنید.
بیماری هایی که باعث تولید بیش از حد آدرنالین می شود بسیار نادر است، اما ممکن است. به عنوان مثال، تومور غدد فوق کلیوی می تواند تولید آدرنالین را بیش از حد تحریک کند و باعث ترشح آدرنالین شود.
علاوه بر این، برای افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ، خاطرات تروما ممکن است سطح آدرنالین را پس از رویداد آسیب زا افزایش دهد.
سخن آخر
آدرنالین هورمونی است که به نام اپی نفرین نیز شناخته می شود که توسط غدد فوق کلیوی به عنوان بخشی از پاسخ “جنگ یا گریز” ترشح می شود. هنگامی که با تهدید یا استرس مواجه می شوید، این هورمون سیستم عصبی را تحریک می کند تا به سرعت به بحران پاسخ دهد.
اگرچه آدرنالین به عنوان یک پاسخ طبیعی به هر تهدیدی، اعم از درک شده یا واقعی، تولید می‌شود، اما در صورت افزایش مداوم یا کمبود این هورمون، می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. شرایط پزشکی (مانند سندرم کوشینگ و بیماری آدیسون) وجود دارد که می تواند به ترتیب باعث تولید بیش از حد و تولید کم آدرنالین شود. درمان ممکن است با توجه به علت تشخیص داده شده متفاوت باشد.
اگر علائم سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون را دارید، مهم است که به یک پزشک مراجعه کنید که می تواند آزمایشاتی را برای تأیید ظن شما تجویز کند. در شرایطی که بی خوابی، بی قراری، تپش قلب و سایر علائم مرتبط با استرس را تجربه می کنید، باید با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی نیز صحبت کنید که ممکن است نکاتی را در مورد چگونگی مدیریت بهتر استرس شما ارائه دهد.
اگر راهبردهای خودیاری نتوانستند تسکین دهند، از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود برای ارجاع به یک درمانگر یا روانپزشک که می تواند مشاوره انفرادی یا گروهی را برای هدف قرار دادن و رسیدگی بهتر به علل استرس شما ارائه دهد، تردید نکنید. برای موارد شدید، می توان داروها را تجویز کرد.
آخرین دیدگاه‌ها