تراکئوستومی یک عمل جراحی برای برش دهانه نای (لوله تنفسی) است تا بتوان لوله ای را برای کمک به تنفس درون آن قرار داد.
تراکئوستومی بسته به دلیل استفاده از آن ممکن است موقتی یا دائمی باشد. به عنوان مثال، اگر لوله تراكئوستومی برای دور زدن نای مسدود شده توسط خون یا تورم انجام شود، در صورت امكان دوباره تنفس منظم، این لوله برداشته می شود. ممکن است فردی که آسیب دائمی یا از دست دادن عملکرد در اطراف حنجره یا ناحیه بلع دارد، به یک لوله دائمی تراكئوستومی احتیاج داشته باشد تا بتواند در شب تنفس كند. در این وضعیت ممکن است گفتار و خوردن و آشامیدن بیمار تحت تأثیر قرار بگیرد.
تراکئوستومی چه زمانی انجام می شود؟
تراكئوستومی ممكن است به عنوان یك روش اورژانسی برای تسكین انسداد مجاری تنفسی بالای نای انجام شود. به این عمل تراکئوستومی اورژانسی می گویند. این جراحی شامل ایجاد یک برش در قسمت نازک نای دقیقاً زیر حنجره (جعبه صدا) و قرار دادن لوله ای است که به منبع اکسیژن یا هوا اغلب با استفاده از دستگاه تنفس متصل می شود. تراكئوستومی غیر اورژانسی ممكن است به دلایل مختلفی مانند قبل از جراحی در گلو یا دهان انجام شود. بنابراین بیمار می تواند بعد از جراحی نفس بكشد.
جراح فرصتی ندارد تا در موارد اضطراری با بیمار در مورد مسائل پزشکی مشورت کند. در مورد تراکئوستومی غیر اورژانسی، برخی از موارد پزشکی که باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
- تاریخچه پزشکی
- روش های جراحی
- دلایل انجام تراکئوستومی
- نحوه مراقبت بعد از جراحی
- خطرات و عوارض جراحی و تراکئوستومی
- پیش آگهی جراحی و میزان موفقیت درمان
تراکئوستومی معمولا برای یکی از سه دلیل انجام می شود:
- اکسیژن رسانی به ریه ها
- دور زدن راه هوایی فوقانی انسداد یافته
- تمیز کردن و از بین بردن ترشحات راه هوایی
تمام تراكئوستومی ها به دلیل كمبود هوا و اکسیژن رسانی به ریه ها انجام می شود. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است منجر به عدم اکسیژن رسانی مناسب به ریه ها شود. برخی از مشکلات راه های هوایی که ممکن است به تراكئوستومی نیاز داشته باشند، عبارتند از:
- تنگی ساب گلوت
- تراکئومالاسی
- فلج طناب صوتی (VCP)
- آپنه خواب انسدادی
- انسداد جسم خارجی
- آسیب شدید گردن یا دهان
- آسیب حنجره یا اسپاسم
- تومورها، مانند هایگرومای کیستیک
- عفونت، مانند اپی گلوتیت یا کروپ
- ناهنجاری های مادرزادی مجاری هوایی
- زبان بزرگ یا فک کوچک که راه هوایی را مسدود می کند.
- سوختگی مجاری هوایی در اثر استنشاق مواد خورنده، دود یا بخار
علاوه بر آن، برخی از مشکلات ریه که ممکن است به تراكئوستومی نیاز داشته باشد، عبارتند از:
- بیماری مزمن ریوی
- آسیب دیواره قفسه سینه
- اختلال عملکرد دیافراگم
- نیاز به پشتیبانی طولانی مدت تنفسی، مانند دیسپلازی برونکوپلومونار (BPD)
سایر دلایلی که ممکن است در آن بیمار نیاز به این جراحی داشته باشد، عبارتند از:
- بیهوشی طولانی مدت یا کما
- جراحی و سوختگی صورت
- آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید)
- شکستگی مهره های گردنی با آسیب نخاعی
- آسپیراسیون مربوط به مشکلات عضلانی یا حسی گلو
- اختلالات کنترل تنفسی مانند هیپوهنتیلاسیون مادرزادی مرکزی یا آپنه مرکزی
- بیماری های عصبی – عضلانی که باعث فلج یا ضعیف شدن عضلات قفسه سینه و دیافراگم می شوند.
تراکئوستومی چگونه انجام می شود؟
روش جراحی بستگی به انجام یا عدم انجام تراکئوستومی به عنوان یک فوریت پزشکی دارد. در صورت امکان و ایمنی، این روش با بیهوشی عمومی انجام می شود.
تراکئوستومی اضطراری
شما به پشت خود قرار می گیرید، و یک حوله لول دار (یا معادل آن) زیر شانه های شما قرار می گیرد تا به کشش گردن کمک کند. بی حسی موضعی به ناحیه مورد نظر تزریق و برش پوستی ایجاد می شود. در مواردی که جراح نای را باز کند به آن عمل “تراکئوستومی” گفته می شود. اما در مواردی که جراح غشای کریکوتیروئید (نازک ترین قسمت راه هوایی زیر حنجره) را جراحی کند به آن “کریکوتیروئیدوتومی” گفته می شود. لوله راه هوایی به داخل نای وارد شده و شما به منبع اکسیژن متصل می شوید. کل مراحل در اولی وقت انجام می شود.
تراکئوستومی غیر اورژانسی
این عمل معمولاً با بیهوشی عمومی در اتاق عمل انجام می شود. شما به پشت خود قرار می گیرید. گردن و قفسه سینه شما ضدعفونی و یک برش در نیمه تحتانی گردن، بین حنجره و جناغ (استخوان سینه) ایجاد می شود. ابتدا پوست گلو به صورت افقی بریده می شود. عضلات زیرین از هم جدا شده و سپس ممکن است برای برآمدگی نای، نیاز به برش یا عقب کشیدن غده تیروئید باشد. برشی از دیواره نای ایجاد می شود. سپس لوله تراکئوستومی درون سوراخ قرار می گیرد. برای ثابت نگه داشتن لوله بخیه لازم است.
پس از عمل، می توانید موارد زیر را انتظار داشته باشید:
- ممکن است برای کاهش خطر عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود.
- ممکن است عکسبرداری از قفسه سینه انجام شود. عکسبرداری برای ارزیابی لوله و قرار گیری مناسب در محل خود و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی صورت می گیرد.
- در مراحل بعدی، به شما و مراقبانتان نشان داده می شود كه چگونه از لوله تراكئوستومی مراقبت كنید. به عنوان مثال، نحوه تمیز كردن در اطراف و داخل لوله به شما آموزش داده می شود.
- چند روز طول می کشد تا به تنفس از طریق لوله تراکئوستومی عادت کنید و در روز های اولیه ممکن است صحبت کردن برای شما دشوار باشد اگر این لوله اجازه خروج مقداری هوا و عبور از تارهای صوتی را بدهد، ممکن است با نگه داشتن انگشت روی لوله بتوانید صحبت کنید.
- در صورت عدم وجود عارضه، شما بین سه تا پنج روز در بیمارستان بستری خواهید شد.
عوارض و خطرات ناشی از تراکئوستومی چیست؟
مانند هر عمل جراحی، خطرات مرتبط با تراکئوتومی نیز وجود دارد. با این حال، عفونت های جدی به ندرت رخ می دهد.
عوارض اولیه ای که ممکن است در طی روش تراکئوستومی یا به زودی پس از آن ایجاد شود شامل موارد زیر است:
- خون ریزی
- آسیب به لوله بلع (مری)
- احتباس هوا در اطراف ریه ها (پنوموتوراکس)
- آسیب عصبی که تارهای صوتی را حرکت می دهد.
- احتباس هوا در لایه های عمیق قفسه سینه (پنومومدیاستینوم)
- احتباس هوا زیر پوست اطراف تراکئوستومی (آمفیزم زیر جلدی)
لوله تراكوستومی می تواند توسط لخته های خون، مخاط یا فشار دیواره های راه هوایی مسدود شود. با مکش، مرطوب سازی هوا و انتخاب لوله تراکئوستومی مناسب می توان از انسداد جلوگیری کرد.
عوارض بعدی که ممکن است هنگام قرار گرفتن لوله تراکئوستومی رخ دهد شامل موارد زیر است:
- عفونت در نای و اطراف لوله تراکئوستومی
- خارج شدن تصادفی لوله تراکئوستومی (دکنولاسیون تصادفی)
- لوله های هوا ممکن است به دلایل مختلفی از جمله فشار لوله آسیب ببیند.
اگر پرستار و یا مراقب بیمار از روش مراقبت از ناحیه تراکئوستومی آگاهی لازم را داشته باشد، معمولاً می توان از بروز این عوارض جلوگیری یا سریعاً با آنها مقابله کرد.
عوارض تأخیری که ممکن است پس از حضور طولانی مدت لوله ایجاد شود، عبارتند از:
- نازک شدن (فرسایش) نای از ماساژ لوله بر روی آن (تراکئومالاسی)
- ایجاد اتصال کوچکی از نای (ماسوره) به مری (لوله بلع) که به آن فیستول نای مری گفته می شود.
- ایجاد برجستگی (بافت گرانولاسیون) که ممکن است نیاز به جراحی قبل از دکنولاسیون (برداشتن لوله تراشه) باشد.
- باریک شدن یا فرو ریختن راه هوایی بالای محل تراکئوستومی، احتمالاً نیاز به یک روش جراحی اضافی برای ترمیم آن است.
- پس از برداشتن لوله تراکئوستومی، ممکن است دهانه به خودی خود بسته نشود. لوله هایی که به مدت 16 هفته یا بیشتر در جای خود باقی مانده اند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. تمیز نگه داشتن محل برش و مراقبت خوب از لوله تراکئوستومی و معاینه منظم مجاری تنفسی توسط متخصص گوش و حلق و بینی می تواند احتمال بروز عوارض را به حداقل برساند.
تراکئوستومی برای چه افرادی خطرناک تر است؟
گروه های خاصی، از جمله نوزادان، سیگاری ها و افراد مسن، بیشتر در معرض بروز عوارض ناشی از تراکئوستومی هستند. علاوه بر آن، خطرات مرتبط با تراکئوستومی در افراد با شرایط زیر بیشتر است:
- سیگاری ها
- دیابتی ها
- کودکان، به ویژه نوزادان
- سوء استفاده کنندگان از الکل
- بیماران مبتلا به نقص ایمنی
- افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا عفونت های تنفسی
- افرادی که از استروئیدها یا کورتیزون استفاده می کنند.
مراقبت در منزل بعد از جراحی تراکئوستومی
به احتمال زیاد، پزشک معالج شما بعد از جراحی راهکارهایی را برای مراقبت در منزل ارائه می دهد. اما پیشنهادات کلی شامل موارد زیر است:
- برای تسکین درد در محل برش از کمپرس گرم استفاده کنید.
- در شش هفته پس از جراحی از فعالیت شدید خودداری کنید.
- خشک و تمیز نگه داشتن لوله مهم است. از تماس لوله با آب، ذرات غذا و مواد پودری خودداری شود.
- به دلیل اینکه نای در معرض هوای خشک قرار دارد، حدود یک ماه پس از جراحی به اتصال رطوبت ساز نیاز است.
- لوله های تراكئوستومی ممكن است دارای یك لوله داخلی (كانولای داخلی) باشد كه هر زمان كه با ترشحات مسدود شود، نیاز به تمیز كردن دارد. این می تواند از یك تا چند بار در روز متفاوت باشد.
میزان موفقیت در درمان تراکئوستومی چقدر است؟
لذت بردن از کیفیت زندگی خوب با یک لوله دائمی تراكئوستومی امكان پذیر است، اما سازگاری آن می تواند مدتی طول بكشد. در شروع، بیشتر افراد در مکالمه، غذا خوردن، ورزش و تمیز نگه داشتن لوله تراشه و عاری از انسداد مشکل دارند. در صورت نیاز به تراکئوستومی، یک درمانگر آموزش دیده می تواند به شما مشاوره دهد .
پیش آگهی و میزان موفقیا تراکئوستومی به موقتی یا دائمی بودن لوله تراکئوستومی بستگی دارد. اگر موقتی باشد، در صورت عدم نیاز به برش ، ممکن است یک زخم کوچک وجود داشته باشد. اگر تراکئوستومی دائمی باشد، سوراخ باز خواهد ماند. با این حال، دهانه با گذشت زمان باریک می شود و ممکن است برای گسترش دهانه، جراحی دیگری لازم باشد. لوله خارجی لوله تراکئوستومی هر چند ماه یکبار باید عوض شود و در هر بار تغییر محل باید بررسی شود. ممکن است برای آموزش صدا به یک گفتار درمانگر ارجاع داده شوید.
سخن آخر
تراکئوستومی یک عمل جراحی است که شامل ایجاد بریدگی در نای (لوله تنفسی) و قرار دادن یک لوله در سوراخ است. تراکئوستومی بسته به دلیل استفاده از آن ممکن است موقتی یا دائمی باشد. گروه های خاصی، از جمله نوزادان، سیگاری ها و افراد مسن، بیشتر در معرض عوارض این روش هستند. به طور کلی، یک جراح انجام تراکئوستومی را در نظر نمی گیرد مگر اینکه گزینه دیگری وجود داشته باشد. در مورد تراکئوستومی اورژانسی، این روش می تواند باعث نجات جان بیمار شود.
آخرین دیدگاه‌ها