پیشگیری از بارداری و لخته خون

راه های پیشگیری از بارداری هورمونی، مانند قرص و ایمپلنت، می تواند خطر ابتلا به لخته خون را در افراد افزایش دهد. دانستن علائم لخته خون و درک عوامل خطر فردی فرد بسیار مهم است. لخته خون که ترومبوز ورید عمقی (DVT) نیز نامیده می شود، نوعی لخته در رگ های خونی وریدی است. این لخته ها می تواند شل شود و به نواحی دیگر بدن مانند قلب و ریه ها برود. در برخی موارد، این می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

لخته های خون خطرناک محسوب می شوند، اما قابل درمان نیز هستند. برای افرادی که از راه های پیشگیری از بارداری هورمونی استفاده می کنند، درک خطرات مربوط به آن مهم است. اگرچه راه های پیشگیری از بارداری خطر نسبی لخته شدن خون را افزایش می دهد، اما خطر مطلق آن تا حدودی کم است.

احتمال بروز خطر لخته شدن خون در برخی افراد نسبت به بقیه بیشتر است. برهمین اساس ممکن است این افراد بخواهند از روش های پیشگیری از بارداری جایگزین استفاده کنند. کنترل بارداری غیرهورمونی، مانند کاندوم و دستگاه داخل رحمی مسی (IUD)، می تواند گزینه خوبی برای افرادی باشد که می خواهند خطر لخته شدن خون خود را کاهش دهند.

چرا پیشگیری از بارداری خطر لخته خون را افزایش می دهد؟

هورمون ها در کنترل چرخه قاعدگی و کمک به جلوگیری از تخمک گذاری کاربرد دارند. برخی از آنها به جلوگیری از کاشت تخمک های بارور شده کمک می کنند. آنها معمولا حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند که شکل مصنوعی پروژسترون است. برخی از داروهای ضد بارداری فقط حاوی پروژسترون هستند. هورمون ها ممکن است خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهند. برخی از نمونه های کنترل بارداری هورمونی، عبارتند از:

• ایمپلنت های هورمونی
• آی یو دی های هورمونی
• قرص های هورمونی ضد بارداری

خطر مطلق لخته شدن خون هنوز کم است. اتحادیه ملی لخته خون گزارش می دهد که از هر 3000 زنی که کنترل بارداری مصرف می کنند، یک نفر در یک سال لخته خون می گیرد. اگرچه استروژن باعث لخته شدن خون نمی شود، اما توانایی خون را برای لخته شدن افزایش می دهد.

تعدادی از داروهای ضد بارداری فقط حاوی پروژسترون هستند. تحقیقات نشان می دهد که کنترل بارداری فقط با پروژسترون خطر لخته شدن خون را افزایش نمی دهد. اما دوزهای بسیار بالای پروژسترون ممکن است خطر ابتلا به فرد را افزایش دهد. افراد مبتلا به خونریزی غیرطبیعی رحم معمولاً این دوزهای بسیار بالا را دریافت می کنند.

قرص های جدیدتر نسل سوم و چهارم ضد بارداری مانند Mircette، Yaz و Yasmine از این هورمون های پروژسترون جدیدتر، دروسپیرنون یا دزوژسترل، همراه با اتینیل استرادیول استفاده می کنند.

در سال 2012، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه‌ای صادر کرد که نشان می‌داد قرص‌های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون ممکن است خطر لخته شدن خون را تا سه برابر افزایش دهند.

چه نوع پیشگیری از بارداری خطر ابتلا را افزایش می دهد؟

هرگونه کنترل بارداری حاوی هورمون، می تواند خطر لخته شدن خون را در افراد افزایش دهد. در حالی که استروژن یک عامل محرک افزایش خطر لخته شدن خون شناخته شده است، نقش پروژسترون در لخته شدن خون کمتر قابل توجه است. برخی مطالعات هیچ ارتباطی پیدا نکرده اند. این نشان می دهد که ممکن است استفاده از انواع ضد بارداری فقط حاوی پروژسترون ایمن تر و مطمئن تر باشد.

بررسی ها خطرات لخته شدن خون با انواع مختلف کنترل بارداری را بررسی کردو و نشان داده است که:

• قرص های ضد بارداری فقط پروژسترون خطر لخته شدن خون را افزایش نمی دهد.
• Mirena، یک IUD فقط پروژسترون، خطر لخته شدن خون را به طور قابل توجهی افزایش نداد.
• تزریق پروژستین، مانند Depo-Provera، ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

افرادی که در معرض خطر افزایش لخته خون هستند یا قبلاً لخته خون داشته اند، هنگام انتخاب کنترل بارداری هورمونی باید از گزینه ای که فقط پروژسترون دارد استفاده کنند.

برخی از زنانی که نباید از روش های پیشگیری از بارداری حاوی استروژن استفاده کنند، عبارتند از:

• ابتلا به میگرن با هاله
• مبتلایان به عوارض دیابت
• افراد مبتلا به فشار خون بالا
• سیگاری های بالای 35 سال
• افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر
• افراد با سابقه ترومبوآمبولی وریدی (VTE)

ترومبوز ورید عمقی

DVT نوعی لخته خون است که در وریدهای عمقی، معمولاً در یکی از پاها ایجاد می شود. بسته به شدت، می تواند تا حدی یا به طور کامل جریان خون را مسدود کند. اگر مقداری از این لخته خون جدا شود و حرکت کند و به قلب یا ریه برسد، می تواند بسیار خطرناک باشد. آمبولی ریه معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که قطعه‌ای از DVT به شریان‌هایی که به سمت ریه‌ها می‌روند حرکت می‌کند. اگرچه DVT خطرناک است، اما در صورت شناسایی سریع قابل درمان است. به همین دلیل است که شناخت علائم DVT و آگاهی از عوامل خطر مهم است. افراد با شرایط زیر در صورت  استفاده از روش های پیشگیری از بارداری برابر DVT آسیب پذیرتر هستند:

• زنان با 35 سال سن یا بیشتر
• عدم تحرک طولانی مدت، مانند یک پرواز طولانی یا بعد از جراحی
• تجربه آسیبی به پاها مانند شکستگی استخوان
• سایر عوامل خطر سلامت قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، دیابت یا چاقی را دارند.
• عوامل خطر ژنتیکی خاصی مانند اختلالات ژنتیکی لخته شدن خون دارند.
• سرطان، عفونت جدی یا بیماری خود ایمنی مانند لوپوس داشته باشید.

گاهی اوقات، فرد ممکن است لخته خون را با آسیب یا کبودی ساق پا اشتباه بگیرد. افرادی که دارای عوامل خطر دیگری باید این آسیب ها را به دقت بررسی کنند، زیرا ممکن است چیز جدی تری باشند. شایع ترین علائم لخته شدن خون در پا عبارتند از:

• درد در یک پا، به خصوص هنگام راه رفتن
• تورم فقط در یک پا یا پا
• قرمزی، گرما و حساسیت در اطراف ناحیه دردناک ساق پا

اگر لخته شل شود و از محل DVT خارج شود، می تواند منجر به درد قفسه سینه، تنگی نفس، غش، سرفه یا فشار خون بسیار پایین شود. اگر فردی این علائم را تجربه کرد، بایدبه دنبال مراقبت های پزشکی باشد.

لخته های خون مرتبط با پیشگیری از بارداری چقدر شایع هستند؟

تخمین شیوع لخته های خون ناشی از پیشگیری از بارداری متفاوت است. زیرا در طول زمان، مطالعات انواع مختلف کنترل بارداری را با استفاده از روش‌های مختلف مورد تحقیق قرار داده‌اند. واضح است که هورمون های موجود در یک روش پیشگیری خاص و همچنین عوامل خطر فردی می توانند در این مورد نقش داشته باشند.

پیشگیری ترکیبی از بارداری و لخته خون

یک مطالعه در سال 2015 داده‌هایی را در مورد مصرف‌کنندگان روش های ترکیبی کنترل تولد (حاوی استروژن و پروژسترون) در بریتانیا جمع‌آوری کرد. محققان نرخی در حدود 6 مورد لخته شدن خون VTE در هر 10000 زن در سال پیدا کردند. این بدان معناست که به ازای هر 10000 زنی که به مدت یک سال از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، به طور متوسط سالانه 6 مورد این نوع لخته خون را تجربه می کنند.

پیشگیری از بارداری فقط با پروژسترون

تحقیقات کمتری در مورد کنترل بارداری فقط با پروژسترون انجام شده است. در حالی که به طور کلی برای افرادی که عوامل خطر خاصی دارند گزینه ایمن تری در نظر گرفته می شود. بر اساس مقاله منتشر شده در مجله دیدگاه های پزشکی داخلی بیمارستان جامعه، کنترل بارداری غیر هورمونی تنها گزینه ایمن برای افراد خاصی است که در معرض خطر بالای VTE هستند.

پیشگیری از بارداری نسل سوم و چهارم

خطر لخته شدن خون ممکن است در افرادی که از داروهای ضد بارداری ترکیبی جدیدتر حاوی دزوژسترل، ژستودن یا دروسپیرنون استفاده می کنند بیشتر باشد. کمیته کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) این نگرانی ها را در مورد برخی از قرص های جدیدتر تکرار می کند. اما آنها همچنین تأکید می‌کنند که برخی از مطالعات مرتبط با داروهای ضدبارداری ترکیبی جدیدتر با خطر بالاتر لخته شدن خون، تا حدودی ناقص بودند.

گزینه های کنترل بارداری غیر هورمونی

در حالی که داده ها در مورد لخته های خون متفاوت است، ریسک مطلق کم می ماند. افرادی که نگران لخته شدن خون هستند، قبلاً لخته خون داشته اند یا برخی از عوامل خطر ذکر شده در بالا را دارند، ممکن است ترجیح دهند از یک نوع غیر هورمونی کنترل بارداری استفاده کنند.

برخی از گزینه ها برای کنترل بارداری غیر هورمونی عبارتند از:

• عقیم سازی: این به معنای بستن لوله ها («بستن لوله ها») برای زنان یا وازکتومی برای مردان است.
• کاندوم ها: این کاندوم ها همچنین از عفونت های مقاربتی محافظت می کنند.
• دیافراگم ها: روی دهانه رحم قرار می گیرند. آنها حاوی اسپرم کش برای کمک به جلوگیری از بارداری هستند.
• دستگاه داخل رحمی غیر هورمونی (IUD): این نوع IUD یک گزینه کنترل بارداری طولانی مدت است که معمولاً از مس ساخته می شود و می تواند سال ها دوام بیاورد.
• آگاهی از باروری: این شامل ردیابی چرخه قاعدگی برای تعیین زمانی است که فرد بارورتر است و سپس از رابطه جنسی در آن زمان اجتناب می کند.

سخن آخر

اگرچه برخی از اشکال پیشگیری از بارداری خطر ابتلا به لخته خون را در افراد افزایش می دهد، اما خطر مطلق هنوز پایین است. به عنوان مثال، این خطر در دوران بارداری بسیار بیشتر است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تخمین می زند که بارداری خطر لخته شدن خون را تا 5 برابر افزایش می دهد. درک عوامل خطر فردی و همچنین آگاهی از علائم هشدار دهنده لخته شدن خون، برای افرادی که استفاده از پیشگیری از بارداری هورمونی را انتخاب می کنند، مهم است.

افرادی که می خواهند خطر خود را کاهش دهند باید راه های پیشگیری از بارداری فقط پروژسترونی یا غیر هورمونی را در نظر بگیرند. علاوه بر این، آنها باید توجه داشته باشند که برخی از قرص های نسل سوم و چهارم مانند Yaz با خطر لخته شدن خون حتی بیشتر مرتبط هستند. پزشک می تواند به فرد کمک کند تا گزینه مناسب کنترل بارداری را برای نیازهای فردی خود انتخاب کند.