بچه ها معمولاً وقتی که به والدین خود می چسبند و از افراد ناشناخته و مکان های جدید می ترسند، یک مرحله ای طبیعی از رشد خود را پشت سر می گذارند. وجود اضطراب جدایی در کودکان بسیار خردسال طبیعی است. در بعضی از کودکان، اضطراب جدایی نشانه ای از بیماری جدی تر است. در این صورت به عنوان اضطراب جدایی شناخته شده و از اوایل سن پیش دبستانی شروع می شود. در اضطراب جدایی، ترس با شدت بیشتری خودش را نشان می دهد و احتمالا بیش از چهار هفته ادامه پیدا می کند.
اضطراب جدایی، شرایطی است که کودک هنگام دوری از خانه یا جدایی یک فرد دچار ترس و عصبانیت می شود. ترس از جدایی باعث ناراحتی و بروز علائم جسمی مانند سردرد یا معده درد می شود. حتی ممکن است در فعالیت های عادی کودک مانند رفتن به مدرسه یا بازی با دوستانش اختلال ایجاد کند.
در شرایط زیر احتمال دارد کودک شما دچار اضطراب جدایی شده باشد:
- تشدید اضطراب جدایی
- طولانی شدن اضطراب جدایی
- اختلال در فعالیت های مدرسه و روزانه کودک
شیوع اضطراب جدایی
اضطراب جدایی تقریباً 4٪ -5٪ از کودکان در سنین 7 تا 11 سال را تحت تأثیر قرار می دهد. میزان شیوع آن در پسران و دختران به یک اندازه می باشد. اما در حدود یک سوم از کودکان مبتلا شاید در بزرگسالی در معرض خطر ابتلا به بیماری روانی قرار گیرند.
علت اضطراب جدایی
علل عمده این اختلال عبارتند از:
- سوء استفاده جنسی
- بیماری شدید در کودک
- بستری شدن در بیمارستان
- پس از یک رویداد استرس زا
- فوت یک دوست یا حتی حیوان خانگی
- تغییر و جابجایی محیط خانه و مدرسه
عوامل خطر اضطراب جدایی
کودکانی که بیش از حد تحت محافظت و حمایت والدین قرار می گیرند در خطر ابتلا به این نوع اضطراب هستند. تحقیقات نشان داده که کودکان مبتلا به اضطراب جدایی، اغلب در سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات روانی دارند. این نشان می دهد که اضطراب جدایی جنبه ژنتیکی دارد. افراد مبتلا به وسواس فکری یا بیش فعالی به احتمال زیاد در بزرگسالی اضطراب جدایی را تجربه می کنند.
علائم اضطراب جدایی
اضطراب جدایی وقتی تشخیص داده می شود که علائم آن شدید و باعث پریشانی و اختلال در عملکرد روزانه گردد. علائم عمده عبارتند از:
- ترس از تنها بودن در خانه
- تکرار کابوس های شبانه راجع به جدایی
- ناراحتی بیش از حد در مورد دوری از خانه یا عزیزان
- عدم تمایل به دور شدن از منزل به دلیل ترس از جدایی
- نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد از دست دادن عزیزان در اثر بیماری یا فاجعه
- شکایت های مکرر از سردرد، سوزش معده یا سایر علائم در هنگام جدایی از والدین
این بیماری با اختلال هراس و حملات هراس همراه باشد. حملات هراس، احساس ناگهانی اضطراب شدید و ترس است که طی چند دقیقه به اوج می رسند.
این نوع اضطراب معمولاً بدون درمان از بین نمی رود. حتی می تواند منجر به اختلال هراس و سایر اختلالات اضطرابی در بزرگسالی شود. اگر در مورد اضطراب جدایی فرزند تان نگران هستید، حتما برای درمان او اقدام کرده و به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص اضطراب جدایی
برای تشخیص باید مشخص شود که علائم مربوط به مراحل رشد کودک است یا نشان دهنده اختلال جدایی می باشد.ابتدا باید بیماری هایی که علائم مشابهی دارند رد و یا تایید می شوند. بعد از احتمال دارد کودک به روان شناس یا روان پزشک کودک ارجاع داده شود.
برای کمک به تشخیص، روان شناسان احتمالاً یک ارزیابی روان شناختی برای کودک شما در نظر می گیرند. ارزیابی روان شناختی، شامل مصاحبه ساختاری و مشاهده رفتاری برای بررسی افکار و احساسات کودک می باشد.
دفترچه راهنماي تشخيصي انجمن روان پزشكي آمريكا براي شرايط بهداشت روان، DSM-5 اضطراب جدایی را هنگامي كه فرد مبتلا به چند مورد از علائم زير باشد، شناسایی مي كند:
- ترس از تنها بودن
- نگرانی بیش از حد در مورد تنها بودن
- بروز علائم جسمی وقتی بدانند به زودی تنها می شود.
- نیاز به دانستن اینکه همسر یا دوست او در همه زمان ها کجاست.
- پریشانی غیرطبیعی در مورد جدا شدن از شخص یا حیوان خانگی
- نگرانی بیش از حد مبنی بر صدمه یا آسیب احتمالی در هنگام تنهایی
این علائم در بزرگسالان به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه پیدا می کند. حتی باعث اضطراب قابل توجهی در عملکرد اجتماعی و شغلی آن ها شود.
عوارض اضطراب جدایی
این اختلال موجب پریشانی و بروز مشکلات در برقراری رفتارهای اجتماعی یا محل کار و مدرسه می شود.
اختلالات همراه با اضطراب جدایی شامل موارد زیر است:
- افسردگی
- وسواس فکری
- حملات هراس
- اختلال اضطراب اجتماعی
- سایر اختلالات اضطرابی، مانند اختلال اضطراب عمومی
این اضطراب می تواند فعالیت های عادی کودک را محدود کند. کودک ممکن از هم سن و سالان و دوستان خودش جدا شده و در حفظ روابط دوستی مشکل پیدا داشته باشد. علاوه بر آن، بسیاری از دانش آموزان مبتلا به اضطراب، افسرده، بی انگیزه و گوشه گیر به نظر می رسند. این عوامل روی میزان یادگیری آن ها تاثیر منفی می گذارد.
این دانش آموزان علاوه بر اجتناب از مدرسه، بیشتر در مورد فعالیت های خود دروغ می گویند. حتی احتمال دارد درگیر رفتارهای پرخطر مانند استفاده از مواد مخدر یا الکل شوند.
پیشگیری اضطراب جدایی
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از این اختلال در فرزند شما وجود ندارد. اما شناخت علائم و مقابله کردن با آن ها در هنگام بروزشان می تواند اضطراب را کاهش دهد. علاوه بر آن از بروز مشکلات ناشی از ترک تحصیل جلوگیری کند. با پشتیبانی و حمایت کودک، شما می توانید استقلال و اعتماد به نفس آن ها را تقویت کنید. حتی از بروز بیماری در آینده جلوگیری کند. رعایت برخی راهکار ها ممکن است در این زمینه به شما کمک کند که عبارتند از:
- در صورت بروز اضطراب، افسردگی یا سایر مشکلات بهداشت روانی، به دنبال درمان آن ها باشید. شما بهتر است مهارت های مقابله با افسردگی و مدیریت اضطراب را یادبگیرید.
- اگر نگران این هستید که اضطراب فرزند شما بدتر شود، در اسرع وقت به دنبال یک مشاوره حرفه ای باشید. تشخیص زودرس و درمان بیماری می تواند به بهبود علائم و جلوگیری از بدتر شدن اختلال کمک کند. علاوه برآن، سعی کنید برنامه درمانی خود را ادامه دهید.
پیش آگهی اضطراب جدایی
اضطراب جدایی در بیشتر کودکان مبتلا، قابل درمان می باشد. اما علائم آن ها ممکن است به خصوص در صورت وقوع حوادث یا موقعیت های استرس زا دوباره بروز کنند. در صورت تشخیص و درمان زود هنگام و حمایت خانواده، بهبودی کودک افزایش پیدا می کند و پیش آگهی بهتر می شود.
درمان اضطراب جدایی
معمولاً با روان درمانی و مصرف دارو درمان می شوند. روان درمانی، که بعضاً گفتگوی درمانی یا مشاوره روان شناسی هم نامیده می شود. CBT بیشتر به منظور کاهش علائم اضطراب جدایی انجام می گیرد. درمان شناختی رفتاری و یا (CBT) یک شکل مؤثر از روان درمانی برای اضطراب جدایی است. در طول درمان، کودک نحوه برخورد و مدیریت ترس از جدایی را آموزش می بیند. والدین با همکاری درمانگر می توانند یاد بگیرند که چگونه فرزند خود را برای مستقل شدن حمایت و تشویق کنند.
در موارد شدید، برای درمان این نوع اضطراب ممکن است ترکیب دارو با CBT مفید باشد. داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده های بازگشت مجدد سروتونین (SSRIs) گزینه ای مناسب برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به این نوع اضطراب می باشد.
سبک زندگی و درمان خانگی اضطراب جدایی
اضطراب جدایی به درمان حرفه ای نیاز دارد. اما انجام دادن برخی راهکارها نیز به کاهش علائم اضطراب جدایی فرزند شما می تواند کمک کند. برخی از راهکارهای خانگی و تغییر شیوه زندگی برای درمان این اختلال عبارتند از:
- عواملی که باعث اضطراب فرزند شما می شوند را شناسایی کنید.
- درباره اضطراب جدایی فرزندتان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
- برای کسب اطلاعات در مورد این اختلال با روان شناس مشورت کرده و برنامه درمانی فرزندتان را پیگیری کنید.
به عنوان مثال، درمانگر ممکن است به شما توصیه کند:
- از کودک خود حمایت کنید.
- کودک خود را تشویق کنید تا تجربیات جدید و جدایی را تجربه کند.
- برای یک دوره کوتاه مدت برای فرزندتان پرستار یا مراقب قابل اعتماد انتخاب کنید و از کودکتان دور شوید تا فرزندتان به نبودن موقت و بازگشت دوباره شما اعتماد کند.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
قبل از قرار ملاقات با پزشک فرزندتان لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
سابقه خانوادگی اگر شما، همسرتان و سایر اعضاء خانواده، سابقه هرگونه مشکل یا اختلال روانی را داشته اید آن ها را یاداشت کنید.
داروها لیستی از تمام داروها، ویتامین ها، گیاهان و یا مکمل های دیگر که فرزندتان مصرف می کند و دوز مصرفی آن ها تهیه کنید.
علائم اضطراب علائم فرزندتان را بنویسید و بررسی کنید چه عاملی باعث بهتر یا بدتر شدن آن ها می شود و این علائم چه میزان بر فعالیت ها و عملکرد روزانه فرزند شما تأثیر می گذارد.
عوامل استرس زا عواملی که باعث استرس فرزند شما می شود مانند تغییرات اساسی در زندگی یا وقایع استرس زا که کودک اخیراً با آن ها روبرو بوده و یا در گذشته تجربه کرده را یادداشت کنید.
سؤالاتی که باید از روان شناس فرزندتان بپرسید شامل موارد زیر است:
- آیا فرزند من به آزمایش های جانبی نیاز دارد؟
- آیا علاوه بر درمان، اقدام و راهکارهای دیگری را در خانه می توانم برای کمک به فرزندم انجام دهم؟
- آیا مسائل روان شناختی یا مشکلات سلامت جسمی دیگری وجود دارد که بتواند اضطراب جدایی را ایجاد یا بدتر کند؟
احتمالاً روان شناس تعدادی سؤال از شما سؤال می کند. مثلا:
- علائم فرزند شما کدامند و چه تاثیری در توانایی کودک داشته اند؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه اضطراب جدایی فرزندتان شده اید؟
- فکر می کنید چه عاملی می تواند اضطراب فرزند شما را کاهش دهد؟
- آیا کودک بیماری جسمی یا روانی دیگری دارد؟ آیا او دارویی مصرف می کند؟
- آیا سابقه خانوادگی در ابتلا به اضطراب یا سایر شرایط سلامت روان مانند افسردگی دارید؟
آخرین دیدگاه‌ها