اختلال کابوس

کابوس رؤیایی نگران کننده همراه با احساسات منفی مانند اضطراب یا ترس است که فرد را از خواب بیدار می کند. اختلال کابوس در کودکان شایع است، اما می توانند در هر سنی اتفاق بیفتد. کابوس هایی که گاه به گاه رخ می دهند معمولاً نگران کننده نیستند. کابوس ها در کودکان ممکن است بین 3 تا 6 سال شروع شوند و بعد از 10 سالگی کاهش یابند. در دوران نوجوانی و بزرگسالی، دختران بیشتر از پسران کابوس می بینند. برخی افراد در بزرگسالی هم در طول دوران زندگی خود دچار کابوس می شوند. اگرچه کابوس ها شایع هستند، اما اختلال کابوس نسبتاً به ندرت دیده می شود. اختلال کابوس زمانی رخ می دهد که کابوس ها اغلب باعث پریشانی فرد شده و خواب و یا زندگی روزمره او را مختل می کند و حتی امکان دارد فرد از خوابیدن بترسد.

علائم اختلال کابوس

کابوس ها ممکن است چندین بار در شب رخ دهند اما بیشتر در نیمه های دوم شب بروز می کنند. به طور کلی آن ها کوتاه و مختصر هستند اما باعث بیدار شدن فرد می شوند و بازگشت به خواب را برای فرد دشوار می کنند.

کابوس می تواند ویژگی های زیر را داشته باشد:

• رویا، شما را از خواب بیدار می کند.
• هنگام خواب، احساس عرق می کنید یا تپش قلب دارید.
• بعد از بیداری می توانید جزئیات رویای خود را به یاد بیاورید.
• رویای که زنده و واقعی به نظر می رسد و بسیار ناراحت کننده است.
• موضوع کابوس معمولاً مربوط به تهدیدهای زندگی یا مرگ می باشد.
• بعد از کابوس احساس ترس، اضطراب، عصبانیت، غمگینی یا انزجار می کنید.
• رویای شما باعث پریشانی می شود که از بازگشت به خواب شما جلوگیری می کند.

کابوس ها همراه با شرایط زیر به عنوان یک اختلال در نظر گرفته می شود:

• اختلال در تمرکز یا حافظه
• کابوس های که مکررا تکرار می شوند.
• خواب آلودگی در روز، خستگی یا کمبود انرژی
• مشکلات رفتاری مرتبط با خواب یا ترس از تاریکی
• فکر کردن به کابوس های که در طول شب می بینید و اختلال در عملکرد روزانه
• پریشانی یا اختلال عمده در طول روز مانند اضطراب یا ترس مداوم یا نگرانی از خواب در مورد داشتن کابوس بعدی

اختلال کابوس در فرزندان می تواند باعث اختلال و اضطراب خواب شدید در والدین یا مراقبان شود.

زمان ضرورت مراجعه به پزشک

کابوس های که گاه به گاه رخ می دهند معمولاً نگران کننده نیستند؛ اما در صورت بروز کابوس همراه با شرایط زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• باعث ترس از خوابیدن می شود.
• به طور معمول خواب را مختل می کند.
• به طور مکرر اتفاق میفتد و به مرور زمان ادامه می یابد.
• باعث ایجاد مشکلات رفتاری در روز یا اختلال در عملکرد می شود.

علت اختلال کابوس

اختلال کابوس توسط پزشکان به عنوان پارازومنیا شناخته می شود که نوعی اختلال خواب همراه با تجربیات ناخواسته ای است که هنگام خواب یا هنگام بیدار شدن اتفاق میفتد. کابوس ها معمولاً در مرحله ای از خواب رخ می دهند که به عنوان حرکت سریع چشم (REM) شناخته می شود. علت دقیق کابوس ها مشخص نیست.

برخی از عوامل می توانند در بروز این اختلال تاثیر داشته باشند، از جمله:

سوء مصرف مواد. استفاده از الکل و مواد مخدر تفریحی یا ترک آنها می تواند در بروز کابوس تاثیر داشته باشند.

داستان ها و فیلم های ترسناک. در برخی از افراد، خواندن کتاب های ترسناک یا تماشای فیلم های ترسناک، به خصوص قبل از خواب، می تواند با بروز کابوس ها مرتبط باشد.

ضربه. کابوس ها بعد از تصادف، آسیب دیدگی، سوء استفاده جسمی یا جنسی یا سایر رویدادهای آسیب زا رایج هستند. کابوس ها در افرادی که دارای اختلال استرس پس از آسیب (PTSD) هستند شیوع بیشتری دارند.

کمبود خواب. عواملی که باعث خواب نامنظم و بیداری یا قطع شدن یا کاهش میزان خواب در فرد می شوند، می تواند خطر ابتلا به کابوس را افزایش دهند. بی خوابی با افزایش خطر کابوس ها همراه است.

داروها. برخی از داروها از جمله داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای فشار خون، مسدود کننده های بتا و داروهای مورد استفاده در معالجه بیماری پارکینسون یا برای جلوگیری از استعمال دخانیات می توانند کابوس را ایجاد کنند.

استرس یا اضطراب. بعضی اوقات استرس های عادی زندگی روزمره، مانند مشکلی در خانه یا مدرسه می توانند در بروز کابوس تاثیر داشته باشند. یک تغییر اساسی مانند فوت یکی از نزدیکان می تواند همین تأثیر را داشته باشد. اضطراب با خطر بروز کابوس ها همراه است.

سایر اختلالات. افسردگی و سایر اختلالات سلامت روان ممکن است با کابوس ها مرتبط باشند. کابوس ها می توانند همراه با برخی شرایط پزشکی مانند بیماری قلبی یا سرطان اتفاق بیفتند. داشتن سایر اختلالات خواب که در خواب مناسب تداخل دارند می تواند با اختلال کابوس همراه باشد.

عوامل خطر اختلال کابوس

سابقه خانوادگی ابتلا به اختلال کابوس و یا سایر پارزومنی های خواب مانند صحبت در هنگام خواب می تواند، خطر بروز کابوس ها را افزایش دهد.

عوارض اختلال کابوس

اختلال کابوس می تواند منجر به بروز برخی عوارض جانبی شود از جمله:

• افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
• مقاومت در برابر رفتن به رختخواب یا ترس از خوابیدن
• مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب ناشی از خواب که باعث آزار و اذیت فرد می شود.
• خواب آلودگی بیش از حد در روز. این خواب آلودگی می تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد در مدرسه یا محل کار یا مشکلات در کارهای روزمره مانند رانندگی و تمرکز شود.

تشخیص اختلال کابوس

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص اختلال کابوس تایید نشده است. کابوس ها تنها در صورتی که منجر به بروز اختلالات خواب شوند به عنوان اختلال در نظر گرفته خواهند شد. برای تشخیص اختلال کابوس، پزشک تاریخچه پزشکی و علائم فرد را بررسی می کند. ارزیابی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

معاینه فرد. معاینه بدنی برای تشخیص شرایط احتمالی که ممکن است در بروز کابوس ها نقش داشته باشند، انجام می گیرند. در شرایطی که کابوس های مکرر ناشی از اضطراب باشد، ممکن است بیمار به روان شناس و یا روان پزشک ارجاع داده شود.

بررسی علائم، اختلال کابوس معمولاً براساس توصیف تجربیات بیمار تشخیص داده می شود. پزشک در مورد سابقه خانوادگی و وضعیت خواب بیمار سوالاتی را می پرسد.

مطالعه خواب شبانه (پلی سونوگرافی). در مواردی که اختلال در خواب فرد شدید باشد پزشک ممکن است یک مطالعه خواب شبانه یا همان پلی سونوگرافی را برای کمک به تعیین ارتباط کابوس ها به اختلالات دیگر خواب بیمار تجویز کند. گیرنده های قرار داده شده بر روی بدن بیمار امواج مغزی، میزان اکسیژن موجود در خون، ضربان قلب و تنفس و همچنین حرکات چشم و پا را هنگام خواب ضبط و بررسی می کنند.

درمان اختلال کابوس

کابوس ها معمولا نیازی به درمان ندارند. با این حال، اگر کابوس ها باعث پریشانی یا اختلال خواب شما شوند و عملکرد روزمره تان را مختل کنند، ممکن است به درمان نیاز داشته باشید.

گزینه های درمانی احتمالی به علت کابوس بستگی دارند که عبارتند از:

درمان پزشکی. اگر علت بروز این اتفاقات در خواب، یک بیماری زمینه ای و پزشکی باشد، درمان بیماری می تواند در از بین بردن کابوس ها موثر باشد.

مدیریت استرس یا درمان اضطراب. در صورتی که یک وضعیت بهداشت روان مانند استرس یا اضطراب در بروز آن ها نقش داشته باشد، پزشک ممکن است تکنیک های مدیریت استرس، مشاوره آنلاین یا مشورت با یک روان شناس را پیشنهاد دهد.

دارو. استفاده و تجویز دارو به ندرت برای درمان کابوس، کاربرد دارند. با این حال، دارو ممکن است برای کابوس های شدید همراه با استرس پس از سانحه موثر باشند.

 سبک زندگی و داروهای خانگی اختلال کابوس

در صورتی که دچار اختلال کابوس هستید و یا از تکرار آن ها رنج می برید می توانید برای درمان آن ها راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

قبل از خواب یک روال منظم و آرامش بخش برقرار کنید.

داشتن یک برنامه منظم در خواب بسیار مهم است. قبل از خواب، سعی کنید فعالیت های آرامی مانند خواندن کتاب و یا انجام پازل را انجام دهید. ممکن است مراقبه، تنفس عمیق یا تکنیک های آرامش بخش نیز موثر باشند. همچنین اتاق خواب مناسب، راحت و آرامی را برای خوابیدن خود انتخاب کنید.

کودک خود را آرام کنید.

اگر فرزند شما زیاد کابوس می بیند او را بعد از بیدار شدن از کابوس، سریعا آرام کنید تا از بروز کابوس های بعدی جلوگیری شود. از فرزند خود بخواهید کابوس را توصیف کند. چی شد؟ چه کسی در خواب بود؟ چه چیزی باعث ترساندن آن شده است؟ سپس به فرزند خود یادآوری کنید که کابوس ها واقعی نیستند و نمی توانند صدمه و آسیبی به آن ها بزنند. شاید کودک شما با یک حیوان مورد علاقه، پتو یا اشیاء خاصی راحت تر بخوابد. این وسایل را هنگام خواب در کنار فرزند خود قرار دهید. درب اتاق کودک و در صورت نیاز درب اتاق خود را باز بگذارید تا کودک احساس تنهایی نکند.

پایان خوشی را برای کابوس تصور کنید.

کودک را تشویق کنید تا کابوس خود را نقاشی کند و با شخصیت هایی که در کابوس دیده حرف بزند و یا یک داستان در مورد کابوس خود بنویسد. بعضی اوقات کمی خلاقیت می تواند موثر باشد.

استرس را مدیریت کنید.

اگر استرس یا اضطراب باعث بروز این اتفاقات ناخوشایند شده اند، راهکارهای مدیریت استرس را یاد بگیرید و در صورت لزوم به روان شناس مراجعه کنید.

از یک چراغ شب استفاده کنید.

در اتاق خواب کودک خود سعی کنید شب ها یک چراغ روشن بماند. اگر کودک در طول شب از خواب بیدار شود، نور و روشنایی می تواند ترس کودک را کاهش دهد.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

اگر کابوس ها باعث نگرانی در مورد اختلال خواب می شوند، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص خواب یا روان پزشک ارجاع دهد. نوشتن جزییات خواب به مدت دو هفته قبل از قرار ملاقات، ممکن است به پزشک در تشخیص بهتر علت اختلال شما کمک کند و او بتواند جزئیات و اطلاعات بیشتری در مورد برنامه خواب شما، عواملی که روی خواب و زمان وقوع کابوس ها تاثیر می گذارند به دست آورد. برای نوشتن جزئیات خواب خود سعی کنید از صبح که از خواب بیدار می شوید تمام اطلاعات مربوط به کیفیت خواب خود را یادداشت کنید.

در پایان روز، رفتارهایی را که ممکن است روی خواب تأثیر بگذارند مانند اختلال در برنامه خواب، مصرف الکل و هر نوع داروی که مصرف می کنید را بنویسید. در صورت امکان هنگام مراجعه به پزشک یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستانتان را به همراه خود ببرید تا اطلاعات دقیق تری را از وضعیت شما ارائه دهد.

قبل از قرار ملاقات، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم و اطلاعات کلیدی شخصی، از جمله هرگونه فشار عمده یا تغییرات زندگی اخیر
• تمام داروها، ویتامین ها، گیاهان و یا مکمل های دیگر و دوزها

سوالات بیمار از پزشک

برخی از سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید، عبارتند از:

• به چه آزمایش تشخیصی نیاز دارم؟
• چه عاملی باعث ایجاد این اختلال در من می شود؟
• آیا وضعیت من احتمالی است یا موقت بروز می کنند؟
• گزینه های درمانی احتمالی من و محدودیت های که باید رعایت کنم کدام است؟

پزشک ممکن است سوالات زیادی را از شما بپرسد، از جمله:

• آیا سابقه مشکلات خواب دارید؟
• روال معمول خواب شما چگونه است؟
• چند بار در شب این کابوس ها اتفاق میفتند؟
• چه زمانی شما یا فرزندتان شروع به تجربه علائم کردید؟
• آیا شخص دیگری در خانواده شما دچار اختلالات خواب است؟