اختلال شخصیت پارانوئید نوعی از وضعیت سلامتی روانی است که به عنوان یکی از 10 اختلال شخصیتی توصیف و طبقه بندی می شود. اختلال شخصیت پارانوئید (PPD)، یکی از سه اختلال شخصیتی است که با افکار و رفتارهای غیر عادی و عجیب و غریب همراه می باشد. اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و فراگیر است که تصورات شما باعث اختلال در فکر، رفتار و عملکرد شما می شود. در صورت ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید و عدم درمان، شما در معرض خطر اختلالات دیگری مانند افسردگی، سوء مصرف مواد و آگورافوبیا قرار می گیرید.
علاوه برآن، اگر در اطراف شما فردی مبتلا به پارانوئید وجود داشته باشد خیلی سخت و مشکل می توانید او را متقاعد کنید که اعتقادات و افکارهای او نادرست و اشتباه هستند. اصولا به همین علت، درمان در اختلال شخصیت پارانوئیدی به چالش کشیده می شود و تا حدودی سخت و مشکل است. اما رفتار درمانی مداوم، می تواند به فرد مبتلا کمک کند تا افکار منفی خودش را مدیریت کند و حتی روابط خود را با دیگران بهبود ببخشد. رفتار درمانی مداوم، باعث افزایش اعتماد به نفس و بهبود عملکرد می شود.
علت اختلال شخصیت پارانوئید
علت اختلال شخصیت پارانوئید به طور قطعی مشخص نیست.
عوامل خطر اختلال شخصیت پارانوئید
سابقه خانوادگی و ژنتیک نقش مهمی در بروز اختلال پارانوئیدی دارد.
-
- افراد با سابقه خانوادگی این بیماری یا اختلالات روانی دیگری مانند اسکیزوفرنی، در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
سایر عوامل خطر شناخته شده به تجربیات دوران کودکی و محیط خانوادگی و بروز سایر اختلالات شخصیتی بستگی دارند.
- شخصیت هر فرد در دوران کودکی شکل می گیرد.
- وقوع اختلال یا رویداد در دوران کودکی که می تواند باعث بروز این اختلال شود عبارتند از:
-
- یک محیط خانوادگی ناپایدار
- سوءاستفاده های جنسی و جسمی
- بی توجهی به کودک
علائم اختلال شخصیت پارانوئید
افرادی مبتلا به PPD همیشه در حال مراقبت از خودشان هستند و معتقدند که دیگران دائماً می خواهند به آن ها آسیب برسانند یا تهدیدشان کنند. این عقاید و افکار عموماً بی اساس هستند و بی اعتمادی آن ها به اطرافیان، روابط اجتماعی یا حتی کار و مسئولیت اجتماعی آن ها را مختل می کنند.
در صورت ابتلا به این اختلال، شما ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- حساس و انتقاد نا پذیر هستید.
- سرسخت و بحث برانگیز هستید.
- کسی را نمی بخشید و کینه ای هستید.
- معمولاً در روابط خود با دیگران سرد هستید.
- در تعهد، وفاداری یا اعتماد به دیگران شک کنید.
- اعتقاد دارید دیگران از شما سوءاستفاده می کنند یا شما را فریب می دهند.
- رفتار های دیگران را سریع تلافی می کنید و با عصبانیت به آن ها واکنش نشان می دهید.
- در بروز مشکلات بیشتر دیگران را مقصر می دانید و اعتقاد دارید رفتارهای شما کاملا درست هستند.
- به دیگران بی اعتماد هستید و اطلاعات شخصی خود را فاش نمی کنید زیرا می ترسید از این اطلاعات علیه شما استفاده شود.
بیماری های مشابه اختلال شخصیت پارانوئید
PPD با اختلالات شخصیت اسکیزوئیدی و هذیان اشتباه می شود زیرا آن ها مشابه هستند. همه آن ها باعث افکار غیرمعمول و رفتارهای غیرطبیعی می شوند.
افراد مبتلا به PPD غالباً آدم های عجیب و غریبی هستند. ولی ویژگی اساسی این اختلال بی اعتمادی بی امان و بدگمانی بدون دلیل نسبت به دیگران می باشد.
هذیان نیز ممکن است شامل بی اعتمادی باشد اما فرد مبتلا به هذیان بیشتر تحت تأثیر رفتارهای غیر عادی و باورهای غلط قرار دارد و هذیان منجر به تفکرات اشتباه و عدم آگاهی از محیط اطراف و قضاوت اشتباه می شود.
اختلال شخصیت اسکیزوئید هم شامل بی اعتمادی نسبت به دیگران می شود ولی فرد از حضور در اجتماع دوری می کند و با اطرافیان خود رابطه خیلی کم و سردی دارد.
اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و مادام العمر است، اما درمان می تواند باعث کاهش علائم و بهبود عملکردها در زندگی فرد شود.
این اختلال اغلب در دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود و به نظر می رسد شیوع آن در مردان بیشتر از خانم ها است. تشخيص آن ها در دوران كودكي يا نوجواني غير ممکن است، زيرا كودك يا نوجوان تحت رشد دائمي، تغيير شخصيت و بلوغ قرار دارند. اما برای اینکه در کودکان و نوجوانان این اختلال شناسایی شود، حداقل باید 1 سال ویژگی های بارز اختلال را داشته باشند. مطالعات نشان می دهد که PPD بین 2.تا 4٪ از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می دهد. مانند اکثر اختلالات شخصیتی، اختلال شخصیت پارانوئید به طور معمول با افزایش سن کاهش می یابد، به طوری که بسیاری از افراد تا در دهه 40 یا 50 خود شدیدترین علائم خود را تجربه می کنند.
اختلالات همزمان با اختلالات شخصیت پارانویید
معمولاً افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، احتمال دارد به اختلالات همزمان مبتلا شوند.
برخی از اختلالات همزمان عبارتند از:
- اسکیزوفرنی (جنون جوانی)
- سایر اختلالات شخصیتی
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات در مصرف مواد به ویژه اختلال در مصرف الکل
- اختلالات اضطرابی، به ویژه اختلال هراس و آگورافوبیا ( ترس از فضای بسته)
تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید
هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلالات شخصیتی وجود ندارد. اما پزشکتان ممکن است از آزمایشات تشخیصی مختلفی برای رد یا تایید بیماری جسمی به عنوان علت بیماری استفاده کند. به عنوان مثال، مشکل در شنوایی یا سوء مصرف طولانی مدت مواد مخدر ممکن است با PPD اشتباه گرفته شود.
پزشک این بررسی را با ارزیابی تاریخچه پزشکی کامل و معاینه جسمی شما آغاز می کند. اگر پزشک هیچ دلیل جسمی برای علائم شما پیدا نکند، ممکن است شما را به روان پزشک یا روان شناس، ارجاع دهد. روان شناسان برای تعیین و تشخیص بیماری از معیارهای موجود در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی استفاده می کنند. روان پزشکان و روان شناسان از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی ویژه طراحی شده برای ارزیابی شما برای اختلال شخصیتی استفاده می کنند. حتی ممکن است وی ارزیابی روان شناسی را انجام دهد و در صورت لزوم با خانواده شما صحبت کند.
عوارض اختلال شخصیت پارانوئید
تفکر و رفتارهای مرتبط با PPD می تواند در توانایی شما برای شکل گیری و حفظ روابط های اجتماعی و حتی عملکرد اجتماعی و موقعیت های کاری شما اختلال ایجاد کند. در بسیاری موارد، افراد مبتلا به PPD درگیر دعواهای حقوقی می شوند، و از دست افراد یا شرکت هایی که با آن ها همکاری دارند، شکایت می کنند.
پیشگیری اختلال شخصیت پارانوئید
ممکن است پیشگیری از PPD امكان پذیر نباشد. اما گاهی اوقات درمان می تواند به شخصی كه مستعد ابتلا به این عارضه است کمک کند كه روش های بهتری برای مقابله با شرایط را یاد بگیرد.
پیش آگهی اختلال شخصیت پارانوئید
پیش آگهی اختلال شخصیت پارانوئید بستگی به دیدگاه شما دارد. در صورتی که مایل به پذیرش کمک باشید، درمان می تواند احساس بدبینی را کاهش داده و عملکرد شما را بهبود ببخشد. اما اگر در برابر درمان مقاومت می کنید پیش آگهی بدتری خواهید داشت. اکثر مبتلایان به PPD برای تشخیص و درمان لازم باید توسط اطرافیان تحت فشار و تشویق قرار گیرند و درمان این اختلال به مدیریت و پشتیبانی مداوم نیاز دارد.
برای برقراری یک رابطه خوب با یک درمانگر باید زمان زیادی را صرف کنید و صبر و حوصله داشته باشید. با این حال، درمان می تواند به شما كمك كند تا بفهمید كه افكار پارانوئیدتان (بد بینانه شما) نادرست هستند. سپس برای تغییر این رفتارها قدم بردارید. یک درمانگر برای یادگیری مهارت های پیشگیری، افزایش اعتماد بنفس، بهبود روابط با دیگران به شما آموزش های لازم را ارائه می دهد.
علاوه بر درمان و داروها، خانواده شما باید آگاهی داشته باشند، فرد مبتلا به PPD به حمایت شدید خانواده نیاز دارد و آن ها می توانند شما را در آموزش مهارت های زندگی، مراقبت های پزشکی خوب، یادگیری مهارت های شغلی راهنمایی و کمک کنند. اگرچه درمان و مدیریت PPD دشوار است. اما برای افرادی که با این بیماری زندگی می کنند، هنوز جای امید وجود دارد. با درمان خوب می توانید زندگی بهتر و کاربردی تری همراه با استقلال بیشتری داشته باشید.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
افراد مبتلا به PPD اغلب خودشان به دنبال معالجه نیستند. زیرا اعتقاد دارند مشکل یا بیماری خاصی ندارند. بی اعتمادی دیگران که در افراد مبتلا به PPD بارز می باشد، برای روان شناسان یک چالش محسوب می شود. زیرا اعتماد یک عامل مهم برای روان درمانی و مشاوره است در حالی که این افراد به روان شناس خود اعتماد نمی کنند. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به PPD از برنامه درمانی خود پیروی نمی کنند. حتی ممکن است انگیزه های درمانگر را زیر سوال ببرند.
داروها
داروها معمولاً برای درمان PPD استفاده نمی شود.
با این حال اگر علائم شما شدید باشد، یا یک مشکل روانی مرتبط مانند اضطراب یا افسردگی داشته باشید، ممکن است پزشک داروهایی مانند ضد اضطراب، ضد افسردگی یا داروهای ضد جنون تجویز کند.
روان درمانی
اگر شما مایل به پذیرش درمان باشید، گفت و گو درمانی یا روان درمانی می تواند مفید باشد.
رفتار درمانی شناختی (CBT)، نوعی از درمان روان درمانی است که به شما کمک می کند تا افکار و احساسات منفی خود را درک کرده و آن ها را رفتارهای مثبت جایگزین کنید.
رفتار درمانی شناختی، معمولاً برای درمان طیف گسترده ای از اختلالات از جمله هراس، اعتیاد، افسردگی و اضطراب استفاده می شود. رفتار درمانی شناختی به طور کلی کوتاه مدت است. بیشتر برای مقابله با یک مشکل بسیار خاص صورت می گیرد. در طول دوره درمان، شما یاد می گیرید چگونه الگو های فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار شما دارند را شناسایی کرده و آن ها را تغییر دهید.
رفتار درمانی شناختی، برای درمان اختلال پارنوئیدی به شما کمک می کند تا:
- یاد بگیرید چگونه با اختلال خود روبرو شوید.
- به کاهش احساس پارانویا و علائم آن کمک کنید.
- چگونه در موقعیت های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار کنید.
داروها همچنین می توانند برای درمان اختلال مفید باشند، به خصوص اگر شرایط مرتبط دیگری مانند افسردگی یا اختلال اضطراب داشته باشد.
داروها ممكن است شامل موارد زير باشد:
- بنزودیازپین ها
- ضد جنون ها
- داروهای ضد افسردگی
ترکیب دارو با روان درمانی می تواند بسیار موفق باشد.
آخرین دیدگاه‌ها