شیدایی یا مانیا را بهتر بشناسید.

شیدایی یا مانیا، یک وضعیت روانی است که باعث می شود فرد احساس سرخوشی بی دلیل، خلق و خوی بسیار شدید، بیش فعالی و هذیان کند. اپیزودهای شیدایی یکی از علائم شایع اختلال دوقطبی است. شیدایی به دلایل مختلفی می تواند یک وضعیت خطرناک باشد. افراد ممکن است در دوره مانیک نخوابند یا غذا نخورند. ممکن است رفتارهای پرخطر داشته باشند و به خودشان آسیب برسانند. افراد مبتلا به مانیا در معرض خطر بیشتری برای تجربه توهم و سایر اختلالات ادراکی هستند.

چه چیزی باعث شیدایی یا مانیا می شود؟

سابقه خانوادگی ممکن است عامل خطر در شیدایی باشد. افرادی که والدین یا خواهر و برادرشان به این عارضه مبتلا هستند، بیشتر احتمال دارد که یک دوره شیدایی را تجربه کنند. با این حال، داشتن یک عضو خانواده با دوره های شیدایی به این معنی نیست که فرد قطعاً آن را تجربه خواهد کرد. برخی از افراد به دلیل یک بیماری زمینه ای پزشکی یا بیماری روانپزشکی، مانند اختلال دوقطبی، مستعد ابتلا به دوره های شیدایی یا شیدایی هستند. یک محرک یا ترکیبی از محرک ها می تواند باعث شیدایی در این افراد شود.

اسکن مغز برای نشان دادن اینکه برخی از بیماران مبتلا به شیدایی ساختار یا فعالیت مغزی کمی متفاوت دارند. پزشکان از اسکن مغز برای تشخیص مانیا یا اختلال دوقطبی استفاده نمی کنند. تغییرات محیطی می تواند باعث شیدایی شود. رویدادهای استرس زا زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان، می تواند به شیدایی کمک کند. استرس مالی، روابط، و بیماری نیز می تواند باعث دوره های جنون شود. شرایطی مانند کم کاری تیروئید نیز می تواند در بروز دوره های شیدایی نقش داشته باشد.

سایر علل احتمالی شیدایی یا مانیا

برخی از شرایط دیگر نیز ممکن است باعث یک دوره شیدایی شوند، اگرچه این موارد نادر هستند یا دوره های شیدایی معمولاً یک علامت تعیین کننده نیستند. آنها عبارتند از:

• لوپوس
• زوال عقل
• آنسفالیت
• صدمات مغزی
• تومورهای مغزی
• عوارض جانبی دارویی
• روان پریشی پس از زایمان
• عفونت ها (عفونت های مجاری ادراری، به ویژه در افراد سالمند)

علائم شیدایی چیست؟

بیماران مبتلا به شیدایی هیجان و سرخوشی شدید و همچنین سایر خلق و خوی شدید نشان می دهند. آنها بیش فعال هستند و ممکن است توهم یا هذیان را تجربه کنند. برخی از بیماران احساس پرش و اضطراب شدید می کنند. خلق و خوی یک فرد شیدایی می تواند به سرعت از شیدایی به افسردگی با سطوح انرژی بسیار پایین تغییر کند. دوره های شیدایی باعث می شود که فرد احساس کند انرژی فوق العاده ای دارد. آنها می توانند باعث افزایش سرعت سیستم های بدن شوند، گویی همه چیز در جهان سریعتر در حال حرکت است.

افراد مبتلا به شیدایی ممکن است افکار مسابقه ای و تکلم سریع داشته باشند. شیدایی می تواند از خواب جلوگیری کند یا باعث عملکرد ضعیف در کار شود. افراد مبتلا به شیدایی ممکن است دچار توهم شوند. آنها ممکن است به راحتی تحریک شوند یا حواسشان پرت شود، رفتار مخاطره آمیزی از خود نشان دهند و به خرج کردن بپردازند.

افراد مبتلا به شیدایی می توانند رفتار تهاجمی داشته باشند. سوء مصرف مواد مخدر یا الکل یکی دیگر از علائم شیدایی است.

شکل خفیف مانیا هیپومانیا نامیده می شود. هیپومانیا با علائم قبلی همراه است، اما به میزان کمتر. دوره‌های هیپومانیا نیز نسبت به دوره‌های شیدایی مدت زمان کوتاه‌تری دارند.

مانیا چگونه تشخیص داده می شود؟

یک پزشک یا روانپزشک می تواند با پرسیدن سوال و بحث در مورد علائم، بیمار را از نظر شیدایی ارزیابی کند. مشاهدات مستقیم می تواند نشان دهد که یک بیمار دچار یک دوره شیدایی شده است.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM)، از انجمن روانپزشکی آمریکا، معیارهایی را برای یک دوره شیدایی ترسیم می کند. این قسمت باید به مدت یک هفته یا کمتر از یک هفته در صورت بستری شدن بیمار در بیمارستان رخ دهد. علاوه بر خلق آشفته، بیماران باید حداقل سه مورد از علائم زیر را تجربه کنند:

• او افکار منفی دارد.
• او افکار وسواسی دارد.
• نیاز او به خواب کاهش یافته است.
• او به راحتی حواسش پرت می شود.
• او درگیر رفتارهای پرخطر یا تکانشی است. این شامل خرج کردن، سرمایه‌گذاری‌های تجاری یا اعمال جنسی پرخطر می‌شود.

یک دوره شیدایی زندگی فرد را مختل می کند و بر روابط و همچنین کار یا مدرسه تأثیر منفی می گذارد. بسیاری از دوره های شیدایی برای تثبیت خلق و خوی بیمار و جلوگیری از آسیب رساندن به خود نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.

در برخی موارد، توهم یا هذیان بخشی از دوره های شیدایی است. به عنوان مثال، ممکن است فردی معتقد باشد که مشهور است یا قدرت های فوق العاده ای دارد.

برای اینکه حالت فرد به عنوان یک دوره شیدایی در نظر گرفته شود، علائم نباید نتیجه تأثیرات بیرونی مانند سوء مصرف مواد مخدر یا الکل باشد.

شیدایی چگونه درمان می شود؟

اگر شیدایی بیمار شدید یا با روان پریشی همراه باشد، بستری شدن در بیمارستان می تواند ضروری باشد. بستری شدن در بیمارستان می تواند به بیمار کمک کند تا به خودش آسیب نرساند.

داروها

داروها معمولا خط اول درمان شیدایی هستند. این داروها برای متعادل کردن خلق و خوی بیمار و کاهش خطر آسیب به خود تجویز می شوند.

داروها عبارتند از:

• لیتیوم
• داروهای ضد تشنج مانند والپروئیک اسید
• داروهای ضد روان پریشی مانند آریپیپرازول (Abilify)، اولانزاپین (Zyprexa)، کوتیاپین (Seroquel) و ریسپریدین (Risperdal).
• بنزودیازپین هایی مانند آلپرازولام (نیروام، زاناکس)، کلردیازپوکساید (لیبریوم)، کلونازپام (کلونوپین)، دیازپام (والیوم)، یا لورازپام (آتیوان).

داروها فقط باید طبق تجویز پزشک متخصص استفاده شوند.

روان درمانی

جلسات روان درمانی می تواند به بیمار در شناسایی محرک های شیدایی کمک کند. آنها همچنین می توانند به بیماران در مدیریت استرس کمک کنند. خانواده یا گروه درمانی نیز ممکن است کمک کننده باشد.

پیش آگهی شیدایی چیست؟

تخمین زده می شود 90 درصد از بیمارانی که یک دوره شیدایی را تجربه می کنند، دیگری را تجربه خواهند کرد. اگر شیدایی نتیجه اختلال دوقطبی یا سایر شرایط روانی باشد، بیماران باید مدیریت مادام العمر را برای جلوگیری از دوره های شیدایی انجام دهند.

داروهای تجویزی می توانند به پیشگیری از حملات شیدایی کمک کنند. بیماران همچنین ممکن است از روان درمانی یا گروه درمانی بهره مند شوند. درمان می تواند به بیماران کمک کند تا شروع یک دوره شیدایی را تشخیص دهند تا بتوانند به دنبال کمک باشند.

اپیزود شیدایی چیست؟

دوره شیدایی زمانی است که یک فرد خلق و خوی بسیار بالایی دارد و برای مدتی به شدت پرانرژی است. به طور معمول، یک قسمت یک هفته یا بیشتر طول می کشد.

در حالی که شاد بودن و پرانرژی بودن به طور معمول چیزهای خوبی هستند، این ویژگی ها در طول یک دوره شیدایی حاد به قدری افزایش می یابد که می تواند فرد را به رفتارهای ناسالم و خطرناک سوق دهد. آنها ممکن است قمار کنند، رابطه جنسی پرخطر داشته باشند، یا به خریدهایی بپردازند که توانایی پرداخت آن را ندارند.

در برخی موارد، افرادی که در حالت شیدایی هستند، علائم روان پریشی مانند دیدن، شنیدن، چشیدن، یا احساس چیزهایی را که وجود ندارند، بروز می دهند. آنها همچنین ممکن است هذیان هایی را تجربه کنند، که باورهایی هستند که با واقعیت ارتباط ندارند (مانند اعتقاد به خدا بودن).

اغلب، دوره های شیدایی نشانه این است که یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی است، که هم باعث دوره های شیدایی و هم دوره های افسردگی می شود. گاهی اوقات، سوءمصرف مواد یا الکل می تواند باعث یک دوره شیدایی شود.

افرادی که علائم دوره شیدایی دارند ممکن است در خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران باشند. دریافت کمک به محض اینکه آنها یا دیگران تشخیص دادند که در حالت جنون هستند بسیار مهم است. متأسفانه، فرد مبتلا اغلب تشخیص نمی دهد که در حال تجربه یک دوره شیدایی است. بنابراین، مشاهدات و کمک دیگران برای کمک گرفتن از آنها ضروری است. درمان به علت آن بستگی دارد، اما اغلب شامل گفتگو درمانی و داروها می شود.

هیپومانیا در مقابل شیدایی

مردم شیدایی را برای «بیشتر بودن» به اشتباه تعبیر می کنند. برای اینکه واقعا واجد شرایط تشخیص شیدایی باشد، فرد باید تغییرات شخصیتی قابل توجهی را نشان دهد که حداقل برای یک هفته (یا کمتر در صورت نیاز به بستری شدن در بیمارستان) باقی بماند.

هیپومانیا شبیه شیدایی است اما شدت کمتری دارد. فرد مبتلا به هیپومانیا ممکن است تغییرات خلقی شامل افزایش انرژی یا تحریک پذیری داشته باشد، اما این رفتار نسبت به دوره شیدایی کمتر شدید یا ناتوان کننده است. فرد مبتلا به هیپومانیا ممکن است فقط برای چند روز به جای یک هفته کامل علائم داشته باشد و علائم او نیازی به بستری شدن در بیمارستان نداشته باشد.

افراد مبتلا به هیپومانیا معمولاً با اختلال دوقطبی II تشخیص داده می شوند در حالی که افراد مبتلا به شیدایی با اختلال دوقطبی I تشخیص داده می شوند (این تفاوت اصلی بین این دو اختلال است).

بررسی علائم دوره شیدایی

• بیخوابی
• حواس پرتی
• تکانشگری
• افکار مسابقه ای
• انرژی بیش از حد
• خلق و خوی بالا
• تحریک پذیری
• بی بندوباری جنسی
• پرحرفی بیش از حد
• دوره های افسردگی
• احساس برتری غیر واقعی نسبت به دیگران

اگر دوره های شیدایی متناوب با دوره های افسردگی باشد، ممکن است به اختلال دوقطبی مبتلا باشید . در مرحله شیدایی اختلال دوقطبی، شما انرژی بیش از حد و خلق و خوی بالا دارید. اما در طول دوره افسردگی، انگیزه کمی برای انجام کارها (دوش گرفتن، رفتن به محل کار یا مدرسه، خوردن غذا یا صحبت با دوستان) ندارید. ممکن است احساس ناراحتی، ناامیدی یا بی ارزشی کنید و افکار آسیب رساندن به خود یا افکار خودکشی داشته باشید.

در بین دوره های افسردگی اساسی و شیدایی، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است عملکرد طبیعی داشته باشند و می توانند مسئولیت ها و روابط کاری خود را حفظ کنند. علل اختلال دوقطبی به طور کامل شناخته نشده است. ژنتیک نقش مهمی در میزان احتمال ابتلا به آن دارد. اما عوامل دیگری نیز ممکن است در توسعه آن نقش داشته باشند.

بیش از 90 درصد افرادی که یک دوره شیدایی دارند، در طول زندگی اپیزودهای بیشتری دارند. در صورت بروز علائم بسیار مهم است که فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.

درمان مؤثر ممکن است شامل گفتگو درمانی با یک متخصص سلامت روان، داروها (مانند تثبیت کننده های خلق و خو) و پیروی از یک روال خواب سالم باشد. با این حال، اگر در وضعیتی هستید که در معرض خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران هستید، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید.

استفاده یا سوء استفاده از مواد یا داروها

در طول یک دوره شیدایی، فرد احساس می کند در بالای جهان، استعداد و خلاقیت فوق العاده ای دارد. آنها ممکن است بر این باور باشند که توانایی ها و ایده های خاصی دارند که قبلا هرگز نداشته اند. از آنجایی که آنها بسیار پرحرف هستند، دیگران احساس می‌کنند که نمی‌توانند حرفی به زبان بیاورند. ممکن است لباس‌های عجیب یا تحریک‌آمیز بپوشند، کم‌خواب شوند و درگیر فعالیت‌هایی هستند که پتانسیل بالایی برای عواقب خطرناک دارد. از نظر آنها هیچ مشکلی وجود ندارد و آنها به سرعت شدت علائم خود را انکار می کنند.

علائم آن عبارتند از:

• حواس پرتی
• تکانشگری
• بیخوابی
• افکار سریع
• بی بندوباری جنسی
• عدم نیاز به خواب
• انرژی بیش از حد
• خلق و خوی بالا
• تحریک پذیری
• هذیان بزرگ بینی

علائم شیدایی می تواند با استفاده یا سوء استفاده از موادی مانند الکل و مواد مخدر ایجاد شود. برخی از داروها، مانند داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است باعث ایجاد دوره های شیدایی شوند، به ویژه در افرادی که هنوز مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده نشده اند. حالت شیدایی ممکن است زمانی رخ دهد که شما به طور فعال از این ماده استفاده می کنید، مست هستید یا در حال ترک آن هستید.

علت اپیزودهای شیدایی ناشی از مواد به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، تصور می‌شود که این تغییرات مربوط به تغییراتی است که در هنگام استفاده یا سوء استفاده از مواد در ساختار مغز شما رخ می‌دهد. اعتقاد بر این است که تغییرات در انتقال دهنده های عصبی – پیام رسان های شیمیایی در بدن شما – نیز نقش دارند.

ترک اعتیاد ضروری است. علائم پس از قطع مصرف این ماده یا پس از پایان علائم ترک (که ممکن است حدود یک ماه طول بکشد) از بین خواهند رفت. گفتار درمانی می تواند به شما کمک کند رفتارهای خود را تغییر دهید، راهبردهای مقابله ای سالم را بیابید و مشکلات خلقی اساسی را برطرف کنید. دریافت حمایت از گروه هایی مانند الکلی های گمنام و معتادان گمنام نیز توصیه می شود. علاوه بر این، ممکن است از داروهایی مانند داروهای ضد روان پریشی استفاده شود.