فراموشی کلی گذرا

فراموشی کلی گذرا (Transient global amnesia) از دست دادن ناگهانی و موقتی بخشی از حافظه است که بروز آن را نمی توان آن را به یک بیماری عصبی شایع تر مانند صرع یا سکته مغزی نسبت داد. در طی یک دوره فراموشی کلی گذرا به یکباره قدرت به خاطر آوردن واقع اخیر را از دست خواهید داد یعنی نمی توانید به خاطر بیاورید که کجا هستید و چگونه به محل کنونی رسیده اید. علاوه بر این ممکن است در آینده چیزی در مورد آنچه اتفاق می افتد به خاطر نیاورید. در نتیجه ممکن است دائماً سؤالاتی در ذهن شما تکرار شود که هیچ پاسخی برای آن ها نداشته باشید. همچنین در حین تلاش برای یادآوری وقایع روزانه، ماهانه یا حتی سالانه با ذهنی کاملاً خالی مواجه شوید.

این بیماری بیشتر در افراد میانسال یا بزرگسال به وجود می آید. با برطرف شودن فراموشی کلی گذرا به خاطر می آورید که چه کسی هستید و قادر به شناسایی دیگران خواهید بود. معمولاً دوره های این بیماری بعد از گذشت چند ساعت بهبود خواهند یافت. فرایند بازیابی و بازگشت خاطرات معمولاً به آرامی اتفاق افتاده و کم کم می توانید خاطرات مربوط به اطراف و وقایع را به خاطر بیاورید. بیماری فراموشی کلی گذرا معمولاً جدی نیست اما می تواند باعث ترس فرد مبتلا شود.

علت فراموشی کلی گذرا

علت اصلی بروز فراموشی کلی گذرا ناشناخته است. اما به نظر می رسد که ارتباطی بین تاریخچه میگرن و این بیماری وجود دارد. با این حال هنوز تأثیر این دو مورد بر روی یکدیگر به دقیق مشخص نشده است. یکی دیگر از دلایل احتمالی پر شدن رگ ها با خون و بروز نوعی انسداد یا ناهنجاری دیگر مرتبط با جریان خون (احتقان وریدی) است.

اگرچه که احتمال بروز فراموشی کلی گذرا پس از این اتفاقات بسیار کم است اما گزارشات متعددی شده که احتمالاً همین وقایع باعث تحریک بروز این بیماری می شوند:

• رابطه جنسی
• ضربه مغزی خفیف
• فعالیت بدنی شدید
• غوطه ور شدن ناگهانی در آب سرد یا گرم
• روش های پزشکی مثل آنژیوگرافی یا آندوسکوپی
• پریشانی عاطفی در نتیجه شنیدن اخبار بد یا کار زیاد

عوامل خطر فراموشی کلی گذرا

نکته بسیار جالب در مورد این بیماری مربوط به حافظه این است که فشار خون بالا و کلسترول بالا که ارتباط مستقیم با بروز سکته مغزی دارند، به عنوان عوامل خطر بروز فراموشی کلی گذرا محسوب نمی شوند. احتمالاً علت این موضوع این است که فراموشی کلی گذرا نشان دهنده بیماری رگ های خونی مرتبط با افزایش سن نیست. علاوه بر این جنسیت نیز نمی تواند بر روی احتمال بروز این بیماری در افراد تأثیری داشته باشد.

عوامل خطر مرتبط با بروز بیماری فراموش کلی گذرا شامل موارد زیر می شود:

• سن. افراد بالای 50 سال و میانسال بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به فراموشی کلی گذرا خواهند داشت.
• سابقه میگرن. ابتلا به میگرن از جمله موارد خطرناک در ابتلا به این بیماری است. به نحی که خطر ابتلا به فراموشی کلی گذرا در افراد مبتلا به میگرن تا حد قابل توجهی نسبت به افراد بدون سابقه میگرن بیشتر خواهد بود.

علائم فراموشی کلی گذرا

علائم اصلی بروز فراموش کلی گذرا شامل عدم توانایی در شکل گیری خاطرات جدید و مشکل در به یاد آوردن خاطرات اخیر است. پس از تأیید علائم این بیماری، رد سایر علل احتمالی بروز فراموشی اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.

برای تشخیص فراموشی کلی گذرا بهتر است به دنبال علائم و نشانه های زیر باشید:

• از دست دادن ناگهانی حافظه که فردی آن را تأیید کند.
• آگاهی از هویت شخصی با وجود از دست دادن حافظه
• شناخت طبیعی مثل توانایی تشخیص اجسام و شناسایی افراد آشنا
• عدم وجوئد علائمی حاکی از بروز آسیب به ناحیه خاصی از مغز مانند فلج اندام، حرکت غیر عادی یا اختلال در تشخیص کلمات

علاوه بر این علائم زیر نیز می تواند به تشخیص بیماری فراموش کلی گذرا کمک کند:

• بازگشت تدریجی حافظه
• فرد سابقه صرع فعال نداشته باشد.
• عدم آسیب دیدگی یا ضربه خوردن سر
• مذت زمان بیش از 24 ساعت یا کوتاه تر از این زمان
• هیچ تشنجی در طول از دست دادن حافظه اتفاق نیفتاده باشد.

در کنار این علائم و نشانه ها، یک ویژگی مشترک فراموشی کلی گذرا پرسیدن سؤال های تکراری  است – مثلاً “من اینجا چه کار می کنم؟” یا “چگونه به اینجا رسیدیم؟”

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که مشاهده کردید فردی به یکباره از حالت عادی وارد حالت فراموشی شده و سؤالات عجیبی در مورد اتفاقاتی که در این لحظه افتاده پرسیده و حافظه خود را از دست داده بهتر است به او کمک کرده و به اورژانس زنگ بزنید. اگرچه که بروز فراموشی کلی گذرا مضر نیست اما تشخیص آن از بیماری های تهدید کننده و کشنده دیگر کار چندان راحتی نخواهد بود. زیرا بیماری های دیگر نیز می تواند باعث از دست رفتن ناگهانی حافظه فرد مبتلا شود.

عوارض فراموشی کلی گذرا

بیماری فراموشی کلی گذرا عوارض جانبی مستقیم نخواهد داشت. این بیماری عامل خطری برای سکته مغزی یا صرع نبوده و تنها عارضه جانبی آن ممکن است بازگشت مجدد فراموشی کلی گذرا در آینده باشد. البته تکرار پشت سرهم این عارضه بسیار نادر است. اما از دست دادن حافظه به صورت موقتی هم می تواند باعث آشفته شدن فرد شود. بهتر است برای اطمینان خاطر فرد از سلامت خود از او بخواهید تا نتایج آزمایش عصبی و آزمایش های تشخیصی خود را مشاهده کند.

پیشگیری فراموشی کلی گذرا

از آن جایی که هنوز علت بروز فراموشی کلی گذرا و احتمال بازگشت آن مشخص نیست. هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از بروز این بیماری وجود ندارد.

تشخیص فراموشی کلی گذرا

تشخیص این اختلال با هدف رد موارد و بیماری های جدی تری مثل سکته مغزی، تشنج یا آسیب دیدگی سر صورت خواهد گرفت. زیرا این موارد نیز می تواند منجر به از دست دادن حافظه شود.

معاینه

روند معاینه با انجام آزمایش عصبی، بررسی رفلکس ها، وضعیت عضلانی ، قدرت عضلات ، عملکرد حسی، وضعیت راه رفتن، حالت ایستادن، هماهنگی و تعادل آغاز خواهد شد. همچنین پزشک ممکن است برای بررسی وضعیت تفکر ، قضاوت و حافظه سؤالاتی را از بیمار بپرسد.

آزمایش های مغزی و تصویربرداری

قدم بعدی جستجو به دنبال ناهنجاری در فعالیت الکتریکی مغز و جریان خون فرد خواهد بود. پزشک برای تشخیص این موارد از آزمایش ها زیر یا ترکیبی از این موارد استفاده خواهد کرد:

• تصویربرداری ام آر آی (MRI). در این تکنیک با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویر دقیق و مقطعی از مغز فرد گرفته خواهد شد. دستگاه ام آر آی می تواند این تصاویر مقطعی را برای تولید تصاویر سه بعدی کنار هم قرار دهد تا بتوان وضعیت سلامت مغز را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد.
• سی تی اسکن (CT). با استفاده از تجهیزات ویژه اشعه ایکس، پزشک از زوایای مختلف مغز و جمجمه تصاویری خواهد گرفت که به تشخیص ناهنجاری های موجود در ساختار مغز کمک خواهد کرد. این ناهنجاری های موجود در ساختار مغز شامل باریک شدن رگ های خونی، کشیده شدن، پارگی یا سکته در گذشته خواهد بود.
• الکترو انسفالوگرام (EEG). دستگاه EEG فعالیت الکتریکی مغز را از طریق الکترودهای متصل به پوست سر ثبت خواهد کرد. افراد مبتلا به صرع حتی در مواردی که دچار تشنج نمی شوند، تغییراتی را در موج های مغزی خود نشان خواهند داد. این آزمایش در صورتی برای فرد مبتلا تجویز می شود که فرد بیش از دوبار دچار فراموشی کلی گذرا شده باشد. زیرا این تکرار دوره فراموشی کلی گذرا می تواند نشان دهنده ابتلای فرد به تشنج باشد.

درمان فراموشی کلی گذرا

فرد مبتلا به بیماری فراموشی کلی گذرا برای بهبودی نیاز به هیچ درمانی نخواهد داشت. زیرا این بیماری خود به خود بعد از گذشت مدت کوتاهی بهبود خواهد یافت.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

در صورتی که خود شما یا اطرافیان شما دچار عارضه فراموشی کلی گذرا شدند بهتر است سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.

اگر احساس می کنید که یکی از اعضای خانواده یا دوستان شما دچار این عارضه شده ولی هنوز مطمئن نیستید بهتر است همراه فرد به بیمارستان مراجعه کنید. خصوصاً اگر فرد نمی تواند اتفاقات اخیر را به خوبی به خاطر بیاورد باید حتماً این موارد را با پزشک در میان بگذارید. از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
• اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

سوالات بیمار از پزشک

بهتر است در مورد فراموشی کلی گذرا سؤالات زیر را مطرح کنید:

• آیا برای بهبود نیاز به درمان خواهم داشت؟
• علت احتمالی بروز علائم این بیماری چیست؟
• آیا علت دیگری برای بروز این بیماری نیز وجود دارد؟
• آیا حافظه کاملاً به حالت اول بازخواهد گشت یا خیر؟
• آیا انجام این آزمایشات نیاز به آمادگی خاصی خواهد داشت؟
• برای تشخیص این بیماری نیاز به انجام چه آزمایشاتی خواهم داشت؟
• در صورت بروز چه علائم و نشانه هایی باید سریعاً با اورژانس تماس بگیرم؟
• چه اقداماتی را برای جلوگیری از بازگشت مجدد این عارضه توصیه می کنید؟
• آیا ممکن است این بیماری در طولانی مدت باعث بروز عوارض جانبی شود؟
• چه مدت زمان طول می کشد تا علائم و نشانه های این بیماری بهبود یابد؟
• علائم و نشانه هایی که باید مراقب بروز آن ها باشم شامل چه مواردی می شود؟

هر سؤال دیگری که در مورد این بیماری به ذهن شما رسید را نیز مطرح کرده و به هیچ وجه در این موضوع شک نکنید.

سوالات پزشک از بیمار

پزشک ممکن است در حین معاینه فرد مبتلا و تشخیص این بیماری سؤالاتی را مطرح کند. در نتیجه بهتر است آمادگی پاسخ دادن به این سؤالات را داشته باشید تا بتوانید از زمان کوتاهی که در اختیارتان قرار گرفته نهایت استفاده را ببرید.

• آیا علائمی مثل سردرد دارید؟
• آیا دچار مشکل بینایی هستید؟
• دچار علامتی مثل سرگیجه شده اید؟
• آیا علائمی غیر از کاهش حافظه دارید؟
• آخرین چیزی که به یاد می آورید چه چیزی است؟
• آیا کسی که همراه شما آمده است را می شناسید؟
• آیا در هر طرف از بدن احساس ضعف یا بی حسی می کنید؟
• آیا می دانید چه کسی هستید؟ می توانید خود را معرفی کنید؟
• آیا در حفظ تعادل یا هماهنگی اعضای بدن خود دچار مشکل هستید؟

برای تشخیص میزان از دست دادن حافظه، پزشک ممکن است در مورد مسائل مورد علاقه یا اطلاعات عمومی سؤالاتی مطرح کند. مثلاً از شما بپرسد که نام ریاست جمهوری کنونی چیست؟

پزشک همچنین ممکن است برای اینکار سؤالات زیر را مطرح کند:

• آیا فرد سابقه میگرن دارد؟
• آیا ضربه ای به سر فرد وارد شده است؟
• از چه زمانی از دست دادن حافظه شروع شد؟
• آیا قبلاً هم شاهد بروز چنین اتفاقی بوده اید؟
• آیا از زمان بروز علائم دچار تشنج شده است؟
• درست قبل از دست دادن حافظه چه اتفاقی افتاد؟
• آیا اخیراً فرد دچار درگیری، استرس یا مشکل خاصی شده است؟
• آیا از دست دادن حافظه ناگهانی بود یا به صورت تدریجی اتفاق افتاد؟
• چه داروهای تجویزی، بدون نسخه، گیاهی یا مکملی را مصرف می کنید؟
• آیا اخیراً فرد تحت عمل جراحی یا روند درمانی بیماری خاصی قرار گرفته است؟

خلاصه

فراموشی کلی گذرا از دست دادن ناگهانی و موقتی بخشی از حافظه است که در طی یک دوره فراموشی کلی گذرا به یکباره قدرت به خاطر آوردن واقع اخیر را از دست خواهید داد یعنی نمی توانید به خاطر بیاورید که کجا هستید و چگونه به محل کنونی رسیده اید. علت اصلی بروز فراموشی کلی گذرا ناشناخته است. اما به نظر می رسد که ارتباطی بین تاریخچه میگرن و این بیماری وجود دارد. فرد مبتلا به بیماری فراموشی کلی گذرا برای بهبودی نیاز به هیچ درمانی نخواهد داشت. زیرا این بیماری خود به خود بعد از گذشت مدت کوتاهی بهبود خواهد یافت.