اختلال ساختگی

اختلال ساختگی، نوعی اختلال روانی جدی است که در آن شخص با تظاهر به بیماری، یا بیمار شدن یا آسیب دیدگی عمدی، دیگران را فریب می دهد. این اختلال همچنین می تواند در شرایطی رخ دهد كه اعضای خانواده یا والدین به طور دروغین، فرد را بیمار جلوه بدهند. علائم اختلال ساختگی می تواند از خفیف (اغراق جزئی علائم) تا شدید (که قبلاً سندرم مونکوزوزن نامیده می شد) باشد. فرد ممکن است علائم را ایجاد کرده و یا حتی آزمایش های پزشکی زیادی را انجام دهد تا دیگران را متقاعد کند که نیاز به درمان های پرخطر مانند جراحی دارد.

اختلال ساختگی همان اختراع مشکلات پزشکی برای منافع شخصی مانند مرخصی گرفتن از محل کار نیست. تشخيص بیماری و درمان اختلال ساختگی دشوار است. با این حال، کمک های پزشکی و روان پزشکی برای جلوگیری از آسیب های جدی و حتی مرگ ناشی از آسیب های معمولی این اختلال بسیار مهم است. اختلال ساختگی یک بیماری روانی محسوب می شود زیرا با مشکلات عاطفی شدید و شرایط استرس زا همراه است.

شیوع اختلال ساختگی

اختلال ساختگی به ندرت دیده می شود، اما میزان شیوع آن مشخص نیست. زیرا برخی از افراد برای جلوگیری از تشخیص از اسامی جعلی استفاده می کنند، برخی از آن ها به بیمارستآن ها و پزشکان مختلف مراجعه می کنند و بعضی هرگز شناسایی نمی شوند. تخمین زده می شود که حدود 1٪ از افرادی که در بیمارستان ها پذیرفته شده اند دارای اختلال ساختگی می باشند.

علت اختلال ساختگی

علت اختلال ساختگی ناشناخته است. با این حال، محققان معتقدند که هر دو عامل بیولوژیکی و روانی در بروز این اختلال نقش دارند. برخی از تئوری ها حاکی از آن است که سابقه سوءاستفاده یا غفلت در کودکی، یا سابقه بیماری های مکرر در خود یا اعضای خانواده که نیاز به بستری شدن دارند، ممکن است عواملی در بروز این اختلال باشد. بیشتر بیماران مبتلا به اختلال سابقه سوءاستفاده، آسیب زا، اختلال در خانواده، انزوا اجتماعی، بیماری مزمن پزشکی زودرس یا تجربه حرفه ای در مراقبت های بهداشتی (آموزش پرستاری، کار در زمینه کمک های بهداشتی و غیره) را دارند.

عوامل خطر اختلال ساختگی

عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند، از جمله:

• افسردگی
• اختلالات شخصیتی
• تجارب گذشته در زمان بیماری
• یک بیماری جدی در دوران کودکی
• احساس ضعیف از هویت یا عزت نفس
• تمایل به ارتباط با پزشکان یا مراکز پزشکی
• ترومای کودکی، مانند سوء استفاده عاطفی، جسمی یا جنسی
• از دست دادن یک دوست عزیز از طریق مرگ، بیماری یا تنهایی

علائم اختلال ساختگی

علائم اختلال ساختگی شامل تظاهر یا ایجاد بیماری یا جراحت یا علائم اغراق آمیز برای فریب دیگران است. علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشاجره با پزشکان و کارمندان
• بستری شدن مکرر در بیمارستان
• تاریخچه دراماتیک اما متناقض پزشکی
• مشکلات پزشکی یا روانی با دلایل قانع کننده
• بروز علائم جدید یا اضافی پس از نتایج تست منفی
• شرایطی که بدون هیچ دلیل مشخص وخیم تر می شوند.
• شرایطی که به روش های درمانی استاندارد پاسخ ندهند.
• اشتیاق به انجام تست های مکرر یا انجام عملیات خطرناک
• دانش گسترده در مورد اصطلاحات و بیماری های پزشکی
• به دنبال پزشکان یا بیمارستان های مختلف با نام های جعلی
• عدم تمایل مشورت کردن با پزشکان و یا سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی
• علائم نامشخص که قابل کنترل نیستند، شدیدتر می شوند و یا پس از شروع درمان تغییر می کنند.

از آنجا که افراد مبتلا به اختلال ساختگی متخصص جعل علائم و بیماری ها و یا وارد کردن صدمات واقعی به خود هستند، تشخیص بیماری تا حدودی دشوار است.

افراد مبتلا به اختلال ساختگی از چندین طریق نشانه های بیماری را ایجاد می کنند یا باعث بیماری می شوند، از جمله:

اغراق در مورد علائم موجود

حتی اگر یک وضعیت واقعی پزشکی یا روان شناختی وجود داشته باشد، ممکن است در بروز علائم بیش از حد طبیعی اغراق کنند.

ساختن تاریخچه پزشکی

این افراد می توانند تاریخچه نادرستی پزشکی را به پزشک خود ارائه کنند. یا حتی ممکن است سوابق پزشکی جعلی درست کنند تا ثابت شود آن ها بیماری هستند.

ایجاد علائم

افراد مبتلا احتمال دارد علائمی مانند درد معده و یا تشنج را جعل کنند.

صدمه به خود

آن ها ممکن است مثلاً با تزریق باکتری، بنزین یا موارد بیماری زا دیگر به خودشان، خود را مریض کنند و یا آسیبی مانند خودسوزی و بریدگی به خودشان برسانند. حتی مبتلایان امکان دارد از داروهایی مانند رقیق کننده خون یا داروهای دیابت استفاده کرده تا از بیماری ها تقلید کنند.

دستکاری

این افراد احتمال دارد ابزارهای پزشکی را مانند دماسنج ها دستکاری کنند و یا آزمایش های آزمایشگاهی مانند نمونه ادرار را به خون یا مواد دیگر آلوده کنند.

ممکن است افراد مبتلا به اختلال ساختگی از خطر جراحات یا حتی مرگ ناشی از آسیب خود آگاه باشند، اما آن ها نمی توانند رفتارهای خود را کنترل کنند و بعید به نظر می رسد که آن ها از کسی کمک بخواهند. حتی وقتی با اثبات عینی – مانند نوار ویدئویی – روبرو شوند، اغلب آن را انکار می کنند و از کمک های روان پزشکی امتناع می ورزند.

انواع اختلال ساختگی

اختلالات ساختگی بر دو نوع هستند:

اختلال ساختگی تحمیل شده بر خود: شامل جعل علائم روانی یا جسمی است.

اختلال ساختگی تحمیل شده بر دیگری: این اختلال که به شخص دیگری که قبلاً سندرم مونکوزن توسط پروکسی خوانده می شد، زمانی رخ می دهد که مبتلایان به این اختلال علائم بیماری را در افراد تحت مراقب خود ایجاد می کنند.

افراد مبتلا به این اختلال فرد دیگری را به عنوان بیمار یا مجروح نشان می دهند و ادعا می کنند که فرد به مراقبت پزشکی لازم دارد. معمولاً این موارد باعث می شود والدین به کودک آسیب برساند. این شکل سوءاستفاده می تواند كودك را در معرض خطر جدی جراحت یا مراقبت های پزشکی غیر ضروری قرار دهد.

تشخیص اختلال ساختگی

تشخيص اختلال ساختگی اغلب بسيار دشوار است. مبتلایان متخصص ساختن بسیاری از بیماری ها و شرایط مختلف هستند.

استفاده شخص از پزشکان و بیمارستان های متعدد، استفاده از نام جعلی و مقررات حفظ حریم خصوصی و محرمانه بودن اطلاعات پزشکی تا حدی تشخیص را دشوار یا حتی غیرممکن کند.

تشخیص مبنی بر شناسایی عینی علائمی است که ایجاد می شود. پزشک ممکن است در موارد زیر مشکوک به اختلال شود.

• سابقه پزشکی معنی ندارد.
• بیماری از روند معمول پیروی نمی کند.
• علائم با یا نتایج آزمایشگاه متناقض هستند.
• هیچ دلیلی برای بیماری یا جراحتی وجود ندارد.
• با وجود درمان مناسب، بدون هیچ دلیل واضحی بهبودی صورت نمی گیرد.
• فرد در مقابل نشان دادن اطلاعات و سوابق پزشکی قبلی، به پزشک یا اعضای خانواده مقاومت می کند.

برای کمک به تعیین اینکه آیا فردی دارای اختلال ساختگی است، پزشک:

• یک مصاحبه مفصل انجام می دهد.
• سوابق پزشکی گذشته تان را بررسی می کند.
• برای اطلاعات بیشتر با اعضای خانواده بیمار صحبت می کند.
• آزمایش های لازم را برای برطرف کردن مشکلات جسمی احتمالی ارائه می دهد.
• ممکن است برای تشخیص بهتر از معیارهای اختلال ساختگی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا، استفاده کند.

عوارض اختلال ساختگی

افرادی که دارای اختلال ساختگی هستند، دوست دارند زندگی خود را با خطر مواجه کند تا به عنوان بیمار دیده شوند. آن ها غالبا دارای اختلالات سلامت روان دیگری نیز هستند.

در نتیجه، آن ها با بسیاری از عوارض احتمالی روبرو هستند، از جمله:

• الکل یا سوء مصرف مواد
• از دست دادن اندام در اثر جراحی غیرضروری
• سوءاستفاده در نوع اختلال تحمیل به دیگری
• مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمره، روابط و کار
• جراحت یا مرگ ناشی از شرایط پزشکی و خودآزاری
• مشکلات بهداشتی شدید ناشی از عفونت یا جراحی غیرضروری یا سایر روش ها

پیش آگهی اختلال ساختگی

برخی از مبتلایان به اختلال ساختگی یک یا دو قسمت مختصر از علائم را تجربه می کنند. اما در بیشتر موارد، این اختلال یک بیماری مزمن یا طولانی مدت است که درمان آن بسیار مشکل می باشد. علاوه بر این، بسیاری از مبتلایان به این اختلال به دلیل عدم آگاهی به دنبال درمان نخواهند بود.

درمان اختلال ساختگی

درمان اختلال ساختگی اغلب دشوار است و هیچ روش درمانی استاندارد وجود ندارد. از آنجا که افراد مبتلا می خواهند نقش بیمار را بازی کنند، اغلب آن ها تمایلی به درمان ندارند. اما فرد مبتلا به این اختلال باید توسط یک روان پزشک درمان شود.

رویکرد غیرقانونی

اتهامات مستقیم به اختلال ساختگی، شخص مبتلا را عصبانی می کند و باعث می شود که او به طور ناگهانی رابطه خود را با پزشک یا بیمارستان قطع کرده و به دنبال پزشک دیگری باشد.

اما پزشک سعی خواهد کرد که بیمار را به سمت روان شناس یا روان پزشک سوق دهد.

گزینه های درمان

درمان اغلب بر مدیریت بیماری متمرکز است و به طور کلی شامل موارد زیر است:

داشتن یک پزشک مراقبت های اولیه

استفاده از یک پزشک برای نظارت بر مراقبت های پزشکی می تواند به مدیریت و برنامه درمانی کمک کند و مراجعه به پزشکان، متخصصان و جراحان متعدد را کاهش داده و یا از بین ببرد.

روان درمانی

گفتاردرمانی و رفتار درمانی ممکن است به کنترل استرس و پیشرفت مهارت های مقابله کمک کند. در صورت امکان، احتمال دارد خانواده درمانی نیز پیشنهاد شود.

دارو

احتمال دارد از داروها برای درمان اختلالات سلامت روانی جانبی، مانند افسردگی یا اضطراب استفاده شود.

بستری شدن در موارد شدید

بستری شدن در بیمارستان روانی شاید برای ایمنی و درمان لازم باشد.

درمان ممکن است بخصوص برای افرادی که دارای اختلال ساختگی شدید هستند، مورد قبول یا حتی مفید واقع نشود. در این موارد، درمان بیشتر برای جلوگیری از انجام روش های آسیب زا یا خطرناک انجام می شود. در مواردی که اختلال ساختگی به دیگران تحمیل شده باشد، پزشک سوءاستفاده را ارزیابی کرده و در صورت تایید، گزارش سوء استفاده را به مراجع ذیربط اعلام می کند.

درمان خانگی اختلال ساختگی

در کنار درمان حرفه ای، این راهکارها می تواند به افرادی که دارای اختلال ساختگی هستند، کمک کند:

برنامه درمانی خود را پیگیری کند: در جلسات درمانی شرکت کند و طبق دستورالعمل پزشک هرگونه داروی تجویزی را مصرف کند. خطرات ناشی از آسیب رساندن به خودشان را بشناسند و آن ها را به خود یادآوری كنند.

یک پزشک قابل اعتماد داشته باشد: به جای مراجعه به پزشکان، متخصصان و جراحان متعدد، به یک پزشک اولیه اعتماد کنند تا مراقبت های پزشکی بیمار را مدیریت شود.

با کسی روابط دوستانه داشته باشد: بسیاری از افراد مبتلا به اختلال ساختگی فاقد دوست و روابط نزدیک با دیگران هستند. بیمار بهتر است شخصی را پیدا کند که بتواند به آن اعتماد داشته باشد.

پیشگیری اختلال ساختگی

از آنجا که علت ایجاد اختلال ساختگی ناشناخته است، در حال حاضر هیچ روش مشخصی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. تشخیص زودرس و درمان می تواند به پیشگیری از آزمایشات و درمان های غیرضروری و خطرناک کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

اگر فکر می کنید یکی از عزیزانتان ممکن است اختلال ساختگی داشته باشد، با پزشک تماس بگیرید و خودتان درمان را آغاز کنید.

برای آمادگی برای مراجعه به پزشک لیستی از موارد زیر را تهیه کنید:

• تاریخچه سلامتی فرد با جزئیات هرچه بیشتر، شکایات مربوط به سلامتی، تشخیص، معالجه و روش های پزشکی و در صورت امکان، اسامی و اطلاعات تماس متخصصان مربوط به فرد بیمار را ارائه دهید.
• هرگونه رفتار و شرایط فعلی که باعث نگرانی بیمار شده است و دلایلی که احتمال می دهید فرد به اختلال ساختگی مبتلا می باشد را یادداشت کنید.
• نکات کلیدی در مورد تاریخچه فرد، از جمله سوءاستفاده یا آسیب های دیگری که در دوران کودکی رخ داده است را بنویسید.
• لیستی از تمام داروها از جمله مکمل ها، داروهای بدون نسخه و دوزهای مصرفی آن ها که دوست بیمار در حال حاضر مصرف می کند تهیه کنید.

درمورد اختلال ساختگی، برخی از سؤالاتی که باید از دکتر بپرسید، شامل موارد زیر است:

• چه اقدامات بعدی باید انجام گیرند؟
• این شرایط احتمالاً موقت یا طولانی است؟
• برای این اختلال چه درمانی توصیه می شود؟
• چه عواملی ممکن است باعث بروز علائم یا بیماری شود؟
• چقدر انتظار دارید که درمان بتواند علائم را بهبود ببخشد؟
• چگونه به مرور زمان شرایط دوست من کنترل می شود؟
• به نظر بیمار خانواده درمانی در این مورد مفید خواهد بود؟

سوالات پزشک از بیمار

پزشک به احتمال زیاد از بیمار سؤالاتی می پرسد، از جمله:

• دوست بیمار اخیراً تحت درمان قرار گرفته است؟
• آیا دوست بیمار مشکل پزشکی خاصی پیدا کرده است؟
• آیا در مورد نگرانی های خود با دوست تان صحبت کرده اید؟
• در گذشته چند بار شخص پزشک خودش را تغییر داده است؟
• علائم بیمار چه تاثیری در حرفه و روابط شخصی وی داشته است؟
• آیا او هرگز صدمه ای به خود وارد کرده یا اقدام به خودکشی کرده است؟
• آیا وی در دوران کودکی دچار آسیب های دیگری مانند بیماری جدی، از دست دادن والدین یا سوءاستفاده شده است؟
• آیا پزشکان، دوستان یا خانواده بیمار این نگرانی را دارند که دوست بیمار ممکن است در شخص دیگری هم بیماری را ایجاد کرده باشد؟