تشنج درمانی

درمان با تشنج الكترونیكی (تشنج درمانی) یا شوک درمانی ELECTROCONVULSIVE TRAPY یا ECT روشی است كه تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، در آن جریان برقی كوچك از مغز عبور نموده و باعث ایجاد تشنج مختصر می شود. تشنج درمانی با ایجاد تغییراتی در ساختار مغز به سرعت علائم برخی بیماری های روانی را برطرف می کند. تشنج درمانی اغلب در مواردی که سایر درمان ها ناموفق بوده توصیه می شود، اما ممکن است برای همه افراد مؤثر نباشد.

ترس از تشنج درمانی

بخش عمده ای از ترس های وابسته به شوک درمانی مبتنی بر درمان های اولیه است که در آن دوزهای بالای جریان برق بدون بیهوشی انجام می شود و منجر به از دست دادن حافظه، شکستگی استخوان ها و سایر عوارض جانبی جدی می شود. امروزه این درمان بسیار مطمئن تر است. اگرچه این درمان ممکن است هنوز هم برخی از عوارض جانبی ایجاد کند، اما اکنون از جریان های الکتریکی داده شده در یک حالت کنترل شده استفاده می کند تا با کمترین خطرات ممکن بیشترین استفاده را داشته باشد.

این درمان ناشی از فشار خون می تواند باعث بهبود سریع و قابل توجهی در علائم شدید چندین وضعیت بیماری های روانی شود.

کاربرد تشنج درمانی

شوک درمانی برای درمان موارد زیر استفاده می شود:

افسردگی شدید

به ویژه هنگامی که با جدا شدن از واقعیت (روان پریشی)، میل به خودکشی یا امتناع از خوردن غذا همراه باشد.

افسردگی مقاوم به درمان

افسردگی شدید که با داروها یا سایر روش های درمانی بهبود نمی یابد.

شیدایی شدید

حالت سرخوشی شدید، آشفتگی یا بیش فعالی که به عنوان بخشی از اختلال دو قطبی ایجاد می شود. علائم دیگر شیدایی شامل اختلال در تصمیم گیری، رفتار تکانشی یا خطرناک، سوء مصرف مواد و روان پریشی است.

 کاتاتونیا

که با عدم حرکت، حرکات سریع یا عجیب، کمبود گفتار و سایر علائم مشخص می شود. کاتاتونیا بیماری با اسکیزوفرنی و برخی اختلالات روانپزشکی دیگر همراه است. در بعضی موارد، کاتاتونیا در اثر بیماری زمینه ای پزشکی ایجاد می شود.

پرخاشگری در افراد مبتلا به زوال عقل، که مشکل ساز باشد و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد می تواند با تشنج درمان شود.

ECT ممکن است گزینه ای مناسب برای درمان بیماری های باشد که فرد قادر به مصرف دارو نباشد یا سایر روش های درمانی موثر نباشند.

درمان با تشنج در بعضی موارد زیر استفاده می شود:

• در دوران بارداری، هنگامی که فرد نمی تواند داروها مصرف کند. زیرا ممکن است به جنین در حال رشد آسیب برساند.
• در بزرگسالان مسن تر که تحمل عوارض جانبی دارو را ندارند.
• در افرادی که درمان تشنج درمانی را به مصرف داروها ترجیح می دهند.
• افرادی که شوک درمانی در گذشته برای آنها موثر بوده است.

عوارض تشنج درمانی

اگرچه ECT به طور کلی بی خطر است ولی عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 گیجی

بلافاصله پس از درمان، ممکن است دچار سردرگمی شوید، که می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه یابد. بندرت ممکن است سردرگمی چندین روز یا بیشتر طول بکشد. سردرگمی معمولاً در بزرگسالان مسن قابل توجه است.

 از دست دادن حافظه

برخی از افراد در به خاطر سپردن حوادثی که درست قبل از درمان یا در هفته ها یا ماه های قبل از درمان یا به ندرت از سال های قبل رخ داده اند، مشکل دارند. به این حالت فراموشی رتروگراد گفته می شود. همچنین ممکن است در به یاد آوردن اتفاقاتی که در طی هفته های درمانی شما رخ داده است، دچار مشکل شوید. برای بیشتر افراد، این مشکلات حافظه معمولاً طی دو ماه پس از پایان درمان بهبود می یابد.

عوارض جانبی جسمی

برخی از افراد حالت تهوع، سردرد، درد فک یا درد عضلانی را تجربه می کنند. عوارض جانبی جسمی به طور کلی با داروها قابل درمان هستند.

عوارض پزشکی

مانند هر نوع روش پزشکی، عوارض پزشکی در درمان با تشنج نیز وجود دارد. در طول تشنج درمانی، ضربان قلب و فشار خون افزایش می یابد و در موارد نادری نیز می تواند منجر به مشکلات جدی قلبی شود. اگر مشکل قلبی دارید، تشنج درمانی ممکن است خطرناک تر باشد.

آمادگی برای تشنج درمانی

قبل از انجام اولین درمان تشنج درمانی، شما ارزیابی کامل نیاز دارید، که معمولاً شامل موارد زیر است:

• تاریخچه پزشکی
• معاینه بدنی کامل
• ارزیابی روانپزشکی
• آزمایش خون اساسی
• الکتروکاردیوگرام (ECG) برای بررسی سلامت قلب شما
• بحث در مورد خطرات بیهوشی

این آزمایشان کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که این درمان برای شما بی خطر است.

روش ECT با زمان اضافه شده برای آماده سازی و بهبودی حدود 5 تا 10 دقیقه طول می کشد. تشنج درمانی می تواند همزمان با بستری شدن یا به عنوان یک عمل سرپایی انجام شود.

آمادگی تشنج درمانی

بیهوشی عمومی برای این درمان لازم است بنابراین قبل از عمل شاید لازم باشد شما ناشتا باشید. تیم مراقبت های بهداشتی شما قبل از عمل، دستورالعمل خاصی را به شما ارائه می دهند.

ممکن است معاینه بدنی مختصر داشته باشید. این اساساً برای بررسی قلب و ریه های شما انجام می گیرید.

یک رگ داخل وریدی (IV) برای تزریق به شما وصل خواهد شد که از طریق آن می توان از داروها یا مایعات استفاده کرد.

گیرنده های روی سر شما قرار می گیرد. هر پد تقریباً به اندازه یک دلار نقره است. تشنج درمانی می تواند یک طرفه باشد، که در آن جریان های الکتریکی فقط روی یک طرف مغز متمرکز می شوند یا تشنج درمانی به صورت دوطرفه باشد که جریان های الکتریکی روی هر دو طرف مغز متمرکز می شوند.

بیهوشی و داروها

در شروع عمل، این داروها را از طریق IV دریافت خواهید کرد:

• داروی بیهوشی که شما را بیهوش می کند.
• یک شل کننده عضلانی برای کمک به کاهش تشنج و جلوگیری از آسیب دیدگی است.
• پزشک بسته به واکنش قبلی بیمار به تشنج درمانی گاهی دارو های دیگری تجویز می کند.

در طول تشنج درمانی

دستگاه فشارخون که در اطراف یک مچ پا قرار دارد، مانع از ورود داروهای آرامش بخش ماهیچه به پای شما و تأثیرگذاری بر عضلات آنجا می شود. با شروع عمل، پزشک تان می تواند با تماشای حرکت در آن پا، فعالیت تشنج را کنترل کند.

مانیتورها مغز، قلب، فشار خون و میزان مصرف اکسیژن را بررسی می کنند. و حتی ممکن است از طریق ماسک اکسیژن به شما اکسیژن داده شود. همچنین ممکن است یک محافظ دهان برای محافظت از دندان و زبان در برابر آسیب ایجاد شود.

القای تشنج مختصر

پس از بیهوشی و شل شدن عضلات، مقدار کمی الکتریسته از طریق گیرنده به مغز منتقل می شود.

با این جریان الکتریسته تشنج مختصری در کمتر از 60 ثانیه ایجاد میشود.

به دلیل بی حسی و شل کننده عضلانی، فرد از تشنجش بی اطلاع است.

تنها نشانه وجود تشنج ممکن است حرکات ریتمیک پای بیمار باشد.

در تشنج درمانی فعالیت مغز به طرز چشمگیری افزایش می یابد.

الکتروانسفالوگرام (EEG) فعالیت الکتریکی موجود در مغز را ثبت می کند.

افزایش ناگهانی فعالیت در EEG نشانگر آغاز تشنج بوده، و به دنبال آن یک سطح صاف EEG نشان از  تشنج است.

اثرات بی حس  و شل کننده عضلانی، چند دقیقه بعد، کاهش می یابد.

بیمار در ریکاوری تحت کنترل مراقبت های ویژه قرار گرفته تا کاملا هوشیار شود. ممکن است دوره ای از سردرگمی را از چند دقیقه تا چند ساعت یا بیشتر تجربه کنید.

مجموعه ای از درمان ها

تشنج درمانی معمولاً دو تا سه بار در هفته به مدت سه تا چهار هفته انجام می شود.

برخی از پزشکان با استفاده از شوک درمانی یک طرفه هر روز تشنج درمانی می کنند.

تعداد و نوع جلسات شوک درمانی بستگی به شدت علائم دارد.

فرد می تواند چند ساعت پس از تشنج درمانی به فعالیت های عادی برگردد.

اما برخی باید 24 ساعت تا یک یا دو هفته پس از آخرین تشنج درمانی استراحت کنند، در این مدت تصمیم گیری های مهم را انجام نداده و رانندگی نکند.

از سرگیری فعالیت بستگی به بازگشت حافظه و سردرگمی دارد.

نتایج تشنج درمانی

بسیاری از افراد بعد از گذشت حدود شش جلسه تشنج درمانی، بهبود را مشاهده می کنند.

بهبود كامل گاهی طولانی تر می شود، ولی درمان با داروی ضد افسردگی، چندین هفته یا بیشتر طول می کشد.

چگونگی اثر تشنج درمانی

کسی دقیقا نمی داند که چگونه این درمان به درمان بیماری های روانی کمک می کند.

با تغییر عملکرد مغز ناشی از تشنج، افسردگی شدید یا سایر بیماری های روانی بهبود می یابند.

به همین دلیل این درمان در افرادی که دوره کاملی از چندین درمان را دریافت می کنند، موثرتر است.

پس از بهبود افسردگی، گاهی برای جلوگیری از عود بیماری نیاز به ادامه درمان می باشد.

اکثرا با این درمان دارو های ضد افسردگی یا دارو های دیگر یا مشاوره روان شناختی نیز استفاده می شود.