اختلالات روانپزشکی در بارداری

به طور کلی تصور می شود که بارداری دوران خوشبختی یک زن است. با این حال، برای بسیاری از زنان، بارداری و مادر بودن آسیب پذیری آنها را در برابر  اختلالات روانپزشکی در بارداری مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلالات خوردن و روان پریشی افزایش می دهد. این شرایط غالباً تشخیص داده نمی شوند. زیرا به تغییرات مربوط به حاملگی در خلق و خوی مادر یا فیزیولوژی نسبت داده می شوند. علاوه بر این، به دلیل نگرانی در مورد عوارض احتمالی دارو، چنین شرایطی اغلب تحت درمان قرار نمی گیرد.

افسردگی، اختلال وحشت، بیماری دو قطبی و سایر شرایط روانپزشکی می تواند در دوران بارداری اتفاق بیفتد. بر همین اساس، هنگام ارزیابی سلامت بیمار باردار باید به آنها توجه شود.

افسردگی در بارداری

در دوران بارداری، تشخیص علائم افسردگی مانند تغییر در خواب، اشتها و انرژی اغلب از علامت های طبیعی در بارداری دشوار است. تا 70٪ از زنان برخی از علائم منفی خلق و خوی را در دوران بارداری شکایت می کنند، اما شیوع افسردگی در زنان باردار بین 13.6٪ در هفته 32 حاملگی و 17٪ در هفته 35 تا 36 حاملگی نشان داده شده است. دوره افسردگی در کل دوران بارداری متفاوت است. بیشتر مطالعات اوج علائم را در سه ماهه اول و سوم و بهبود در سه ماهه دوم را گزارش می دهند. در مطالعه اخیر، زنان بیشتری در هفته های 18 تا 32 بارداری نسبت به هفته 32 بارداری و 8 هفته پس از زایمان افسرده شدند.

افسردگی، شایع ترین اختلال روانپزشکی مرتبط با بارداری است. زنان باردار همچنین ممکن است از اختلالات اضطرابی مانند اختلال هراس، وسواس و اختلالات خوردن رنج ببرند. به ندرت اتفاق می افتد که خانمها در دوران بارداری روان پریشی را برای اولین بار تجربه کنند. اما میزان عود در زنانی که قبلاً دچار روان پریشی شده اند، زیاد است.

چندین فاکتور خطر روانی اجتماعی به عنوان عامل موثر در افسردگی در دوران بارداری شناخته شده است. واضح ترین عوامل خطر شامل سابقه قبلی افسردگی، سابقه افسردگی پس از زایمان، سابقه خانوادگی و قطع دارو (ها) در بیماری است که سابقه افسردگی داشته است. چندین ارتباط کلیدی روانی اجتماعی نیز ممکن است در افسردگی در دوران بارداری نقش داشته باشد: نگرش منفی نسبت به بارداری، عدم حمایت اجتماعی، استرس مادر مرتبط با وقایع منفی زندگی و مشکلات با شریک زندگی یا یکی از اعضای خانواده.

عوارض افسردگی در بارداری

افسردگی که در بارداری درمان نمی شود، یا به دلیل عدم شناسایی علائم یا به دلیل نگرانی در مورد اثرات داروها، می تواند منجر به بروز عوارض منفی شود، از جمله:

• خود درمانی
• افکار خودکشی
• تغذیه نامناسب
• عدم مراقبت از خود
• سو مصرف الکل و مواد مخدر
• فکر آسیب رساندن به جنین
• خطر ایجاد افسردگی پس از زایمان
• عدم رعایت توصیه های مراقبت های دوران بارداری

مطالعات نشان داده اند که نوزادان مادرانی که در بارداری افسرده بودند، حرکات فعال و صداهای کمتری را نشان می دهند و همچنین آرام کردن این نوزادان دشوارتر است. بنابراین، رابطه بین افسردگی مادر و مشکلات اولیه کودکی ممکن است با علائم افسردگی در دوران بارداری شروع می شود.

درمان افسردگی در بارداری متکی به همان روش های درمانی است که برای افسردگی در هر زمان از زندگی استفاده می شود. روش های غیر دارویی که به عنوان درمان موثر برای افسردگی شناخته شده اند شامل درمان شناختی رفتاری و روان درمانی بین فردی هستند. آموزش و حمایت نیز مهم است، به ویژه که بارداری یک تجربه منحصر به فرد برای زنان است.

درمان های دارویی نیز به عنوان درمان موثر برای افسردگی شناخته می شوند. با این حال، قبل از شروع هرگونه درمان دارویی، باید مزایا و عوارض داروهای ضد افسردگی برای بیمار و همسر وی کاملا توضیح داده شود.

اختلالات اضطرابی در بارداری

اختلال هراس

دوره اختلال وحشت، در دوران بارداری متغیر و نامشخص است. گزارش های متعددی کاهش علائم را در دوران بارداری نشان می دهد، مطالعات دیگری گزارش کرده اند که در زنان مبتلا به اختلال وحشت قبلی، هیچ گونه کاهش علائم وجود ندارد.

علاوه بر این، ممکن است گروهی از زنان در دوران بارداری دچار اختلال وحشت اولیه شوند. زنانی که برای اولین بار دچار حملات وحشت می شوند، باید از نظر بیماری تیروئید بررسی شوند. تأثیرات احتمالی اضطراب و وحشت در روند بارداری و سلامت جنین به خوبی شناخته نشده است. یک مطالعه ارتباط بین افزایش اضطراب و بیستر شدن مقاومت در جریان خون شریان رحم را نشان داده است.

ارتباط بین سطح کورتیزول در خون مادر ممکن است رشد مغز جنین را تحت تاثیر قرار دهد. درمان های اختلال وحشت در بارداری شامل درمان های دارویی، به ویژه بنزودیازپین ها برای آرام بخشی و تسکین علامتی و داروهای ضد افسردگی و همچنین درمان های غیر دارویی مانند درمان شناختی رفتاری، روان درمانی حمایتی، روش های آرام سازی، بهداشت خواب و مشاوره رژیم غذایی سالم باشد. 

اختلال وسواس فکری عملی

اختلال وسواس فکری – عملی با وسواس فکری غیر قابل کنترل (وسواس) و رفتارهای تکراری یا تشریفاتی که در پاسخ به این افکار انجام می یابد  (اجبارها) مشخص می شود. زنان ممکن است در معرض خطر افزایش ابتلا به OCD در دوران بارداری و دوره پس از زایمان قرار بگیرند.. درمان های OCD در بارداری همان روش هایی است که در افراد غیر باردار انجام می شود و شامل درمان شناختی رفتاری و دارو درمانی است. زنان با OCD شدید حتما نیاز به درمان دارند.

اختلال اضطراب عمومی

اکثر زنان، به طور طبیعی به اندازه کافی نگران سلامت جنین و نحوه کنار آمدن با زایمان و تغییرات بدنی هستند. اگرچه نگرانی بیش از حد ممکن است یکی از علائم GAD یا افسردگی باشد.

هراس اجتماعی

تعداد بسیار کمی از زنان توکوفوبیا یا ترس از زایمان را تجربه می کنند. این زنان در صورت عدم پذیرش روش زایمان به انتخاب خود (یعنی عمل سزارین) بیشتر در معرض افسردگی پس از زایمان قرار دارند.

اختلالات خوردن در بارداری

شیوع اختلالات خوردن در زنان باردار تقریباً 4.9٪ است. اما شدت علائم ممکن است در دوران بارداری کاهش یابد. در این اختلال پیامدهای منفی بسیاری برای مادر و نوزاد او وجود دارد. یک مطالعه اخیر گزارش داده است که زنان باردار با اختلالات خوردن در معرض خطر بیشتری برای زایمان از طریق سزارین و افسردگی پس از زایمان هستند. علاوه بر این، اختلالات خوردن در دوران بارداری با میزان بالاتر سقط و وزن کمتر هنگام تولد نوزاد ارتباط دارد.

روان پریشی یا جنون در بارداری

وقوع دوره های جدید روان پریشی در دوران بارداری بسیار نادر است. با این حال، برای زنان با سابقه روان پریشی، به ویژه روان پریشی در بارداری های قبلی، میزان عود بالا است، شایع ترین تظاهرات بیماری دو قطبی و به دنبال آن افسردگی روان پریشی و اسکیزوفرنی است.

اختلال خلقی دو قطبی در بارداری

به نظر می رسد برخی از زنان مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است در طول بارداری دچار کاهش علائم شوند، اما خطر عود در دوره پس از زایمان زیاد است.

یک مطالعه اخیر گزارش کرده است که بارداری هیچ تاثیری در روند اختلال دوقطبی در زنانی که لیتیوم را قبل از بارداری قطع کرده اند، نداشته است، به طوری که میزان عود افسردگی یا شیدایی در زنان باردار همانند زنان غیر باردار است. در مطالعه دیگری، به نظر می رسد بارداری در برابر افزایش علائم در زنان مبتلا به اختلال دوقطبی پاسخگو به لیتیوم که در دوران بارداری لیتیوم خود را قطع کرده اند، یک اثر محافظتی دارد.

با این حال، در 5 هفته آخر بارداری میزان عود علایم 14٪ بود. خطر عود در دوره پس از زایمان بسیار زیاد است حدود ، 25٪ تا 70٪. در زنانی که سابقه اختلال خلقی دو قطبی دارند، تصمیم گیری در مورد استفاده از تثبیت کننده های خلقی باید به دنبال ارزیابی خطرات و مزایا ی داروها برای جنین انجام شود.

نظارت دقیق بر علائم روانشناختی در کل دوران بارداری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

اسکیزوفرنی در بارداری

اطلاعات محدود در مورد اسکیزوفرنی در بارداری نشان می دهد که این بیماری سیر متغیری دارد. در برخی از زنان بهبود علائم مشاهده می شود. در حالی که برخی دیگر بدتر شدن بیماری خود را تجربه می کنند. صرف نظر از روند بیماری، زنان با سابقه روان پریشی نیاز به نظارت دقیق توسط پزشکان متخصص در دوران بارداری دارند. روان پریشی در دوران بارداری می تواند عواقب ویرانگری را برای مادر و جنین او به همراه داشته باشد، از جمله:

• عدم دستیابی به مراقبت های مناسب قبل از تولد
• نتایج منفی بارداری مانند وزن کم و نارس بودن هنگام تولد، و سقط یا خودکشی

درمان روان پریشی حاد در بارداری اجباری است و شامل دارو درمانی و بستری شدن در بیمارستان است. برای افسردگی در روان پریشی ممکن است از شوک درمانی استفاده شود.

منبع:

https://bcmj.org/articles/psychiatric-disorders-pregnancy