رژیم غذایی در بیماران نقرس و تسکین علائم این بیماران تاثیر زیادی دارد. خوشبختانه، نقرس را می توان با مصرف داروها، رعایت رژیم غذایی مناسب و تغییر سبک زندگی کنترل کرد. مصرف برخی از غذاها ممکن است سطح اسید اوریک خون را افزایش داده و باعث بروز حملات نقرس شود.
نقرس، بیماری التهاب مفاصل است. علائم نقرس مانند درد، التهاب و حساسیت به لمس اغلب به صورت ناگهانی و در هنگام شب بروز می کند.
نقرس، تقریبا در نیمی از موارد در مفصل انگشت شست پا رخ می دهد، اما با این حال ممکن است مفاصل دیگر بدن مانند مچ دست، آرنج و زانو را هم درگیر کند. در صورت شدیدتر شدن وضعیت، دامنه حرکات مفاصل کاهش یافته و فرد نمی تواند مفاصل خود را به طور عادی حرکت دهد.
نقرس در اثر افزایش غیر طبیعی اسید اوریک خون به وجود می آید. اسید اوریک یک ماده زائد است که در هنگام هضم برخی از غذاها در بدن تولید می شود. وقتی سطح اسید اوریک در خون زیاد باشد، بلورهای آن در مفاصل بدن جمع می شوند. این وضعیت باعث تورم، التهاب و درد شدید در مفصل آسیب دیده می شود.
نقرس چقدر شایع است؟
حملات نقرس معمولاً در شب اتفاق افتاده و در حدود 3 تا 10 روز طول می کشند. گاهی ممکن است تا شروع حمله بعدی چند ماه تا چند سال فاصله باشد.
بیماری نقرس در مردان شایع تر از زنان است. زیرا زنان تا پیش از یائسگی سطح اسید اوریک کمتری دارند. همچنین ژنتیک در ابتلا به این بیماری نقش خیلی مهمی دارد. بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده نقرس داشته باشد، به احتمال زیاد شما نیز به این بیماری مبتلا خواهید شد.
بیماری نقرس با روش های مختلفی مانند آزمایش مایعات مفصل، آزمایش خون، سونوگرافی و رادیوگرافی تشخیص داده می شود. در صورت ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند نارسایی های کلیوی، دیابت و فشار خون بالا، کنترل این بیماری ها می تواند تا حد زیادی به کاهش سطح اسید اوریک و پیشگیری از حملات نقرس کمک کند. همچنین نقرس در صورت عدم درمان باعث فرسایش و تخریب کامل مفصل خواهد شد.
تاثیر رژیم غذایی بر بیماران نقرس
غذاهای محرک که باعث بروز حملات نقرس می شوند معمولاً سرشار از پورین هستند. پورین ها ترکیبات شیمیایی هستند که به طور طبیعی در غذاها یافت می شوند. در هنگام هضم پورین، بدن شما اسید اوریک را به عنوان ماده زائد تولید می کند.
این مسئله برای افراد سالم نگران کننده نیست، زیرا بدن آنها اسید اوریک اضافه را از طریق ادرار دفع می کند. اما کلیه های افراد مبتلا به نقرس قادر به دفع اسید اوریک اضافه از بدن نیستند. بنابراین، یک رژیم غذایی با پورین بالا ممکن است باعث افزایش اسید اوریک بدن و در نتیجه بروز حملات نقرس در شما شود.
بررسی ها نشان می دهد که محدود کردن غذاهای سرشار از پورین و مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک می تواند تا حد زیادی از حملات نقرس پیشگیری کند.
غذاهایی که معمولاً حملات نقرس را تحریک می کنند شامل گوشت قرمز، غذاهای دریایی، دل، قلوه و جگر هستند. آنها حاوی مقدار متوسط تا زیاد پورین می باشند.
با این حال در این قائده یک استثنا نیز وجود دارد: بررسی ها نشان می دهد که سبزیجات سرشار از پورین باعث حملات نقرس نمی شوند. و جالب تر اینکه نوشیدنی های شیرین شده با فروکتوز می توانند خطر حملات نقرس را افزایش دهند، حتی اگر دارای مقدار کمی از پورین باشند.
همچنین طبق این بررسی ها مصرف محصولات لبنی کم چرب، سویا و مکمل های ویتامین C با کاهش سطح اسید اوریک خون می تواند در پیشگیری از حملات نقرس به شما کمک کند.
بیماران نقرس چه غذاهایی را نباید بخورند؟
اگر مستعد حملات ناگهانی نقرس هستید، باید از مصرف غذاهایی که دارای مقدار زیادی پورین هستند، خودداری کنید. غذاهایی که در هر 100 گرم بیش از 200 میلی گرم پورین دارند جزء غذاهای سرشار از پورین محسوب شده و مصرف آنها برای بیماران مبتلا به نقرس بسیار مضر است.
همچنین مصرف غذاهای حاوی فروکتوز بالا مانند انواع کمپوت ها می تواند باعث تحریک حملات نقرس شود. بررسی ها نشان می دهد افرادی که روزانه فروکتوز زیادی مصرف می کنند 62٪ بیشتر در معرض خطر ابتلا به نقرس قرار دارند.
غذاهای دارای مقادیر بالای پورین، عبارتند از:
- مارچوبه و قارچ
- دل، جگر، قلوه، مغز، کله پاچه، سیرابی
- مخمر تغذیه ای، و سایر محصولات مخمر
- گوشت حیوانات شکاری مانند قرقاول و گوزن
- قندهای اضافه شده مانند شربت ذرت با فروکتوز بالا
- غذاهای دریایی مانند صدف خوراکی، خرچنگ، میگو
- نوشیدنی های قندی به خصوص آب میوه و نوشابه های شیرین
- ماهی های روغنی مانند شاه ماهی، ماهی خال خالی، ماهی تن، ساردین، آنچوی
علاوه بر این، باید از مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند نان سفید، انواع کیک و کلوچه خودداری کنید. اگرچه این مواد غذایی دارای مقدار زیادی پورین یا فروکتوز نیستند، اما دارای ارزش غذایی کمی بوده و می توانند سطح اسید اوریک بدن را افزایش دهند.
بیماران نقرس چه غذاهایی را باید بخورند؟
بیماری نقرس در اثر مصرف زیاد غذاهای حاوی پورین و در نتیجه افزایش اسید اوریک خون ایجاد می شود. خوشبختانه، رعایت یک رژیم غذایی مناسب می تواند علائم نقرس را تا حد زیادی کاهش دهد.
غذاهای کم پورین به مواد غذایی گفته می شود که کمتر از 100 میلی گرم پورین در هر 100 گرم داشته باشند. مصرف غذاهای کم پوربن برای بیماران مبتلا به نقرس بی خطر است.
غذاهای مهم در رژیم غذایی مبتلایان به نقرس، عبارتند از:
- آجیل: انواع مغزها و دانه های خوراکی دارای مقادیر کم پورین هستند.
- نوشیدنی ها: نوشیدن قهوه و چای سبز در حد اعتدال می تواند به کاهش علائم نقرس کمک کند.
- غلات کامل: مصرف غلات کامل و سبوس دار مانند جو دوسر و برنج قهوه ای باعث پیشگیری از حملات نقرس می شود.
- روغن های گیاهی: مصرف روغن های گیاهی مانند کلزا، نارگیل، زیتون و روغن کتان در کاهش التهاب مفاصل موثر است.
- حبوبات: مصرف انواع حبوبات از جمله عدس، لوبیا، سویا و توفو که جزء پروتئین های گیاهی محسوب می شوند می تواند به کاهش سطح اسید اوریک بدن کمک کند.
- گیاهان و ادویه ها: به طور کلی مقدار پورین در گیاهان و ادویه ها بسیار کم بوده و مصرف آنها در کنترل میزان اسید اوریک بدن و کاهش خشکی مفاصل بسیار موثر است.
- محصولات لبنی: انواع محصولات لبنی کم چرب از جمله شیر، ماست و تخم مرغ علاوه بر اینکه بهترین منبع پروتئین محسوب می شوند در برابر ابتلا به بیماری نقرس نقش محافظتی دارند.
- سبزیجات: سبزیجات از جمله سیب زمینی، نخود فرنگی، قارچ، بادمجان و کلم بروکلی دارای مقدار خیلی کمی پورین بوده و مصرف آنها در پیشگیری از حملات نقرس و کاهش التهاب مفاصل بسیار موثر است.
- میوه ها: به طور کلی مصرف همه انواع میوه ها برای درمان نقرس مفید است. به عنوان مثال گیلاس با کاهش سطح اسید اوریک خون باعث کاهش التهاب مفاصل شده و از بروز حملات نقرس پیشگیری می کند.
بیماران نقرس در خوردن چه غذاهایی باید احتیاط کنند؟
زیاده روی در مصرف مواد غذایی پروتئینی مانند گوشت قرمز خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد. بهتر است گوشت ها را در حد متوسط مصرف کنید. به طور دقیق تر شما باید مقدار مصرف خود را به 115 الی170 گرم گوشت در هر وعده و سه بار در هفته محدود کنید.
گوشت ها به طور کلی حاوی مقدار متوسط پورین یعنی 100 الی200 میلی گرم در هر 100 گرم هستند. بنابراین مصرف زیاد آنها ممکن است باعث حملات نقرس شود.
غذاهایی که مبتلایان نقرس باید در مصرف آنها احتیاط کنند، عبارتند از:
- گوشت ها: شامل گوشت مرغ، گوشت گاو، و گوشت بره
- ماهی ها: ماهی قزل آلا تازه یا کنسرو شده نسبت به سایر ماهی ها دارای مقادیر پورین کمتری است.
بیماران نقرس چه تغییراتی را باید در زندگی خود ایجاد کنند؟
علاوه بر رژیم غذایی، با ایجاد تغییرات ساده ای در سبک زندگی می توانید خطر حملات نقرس را در خود کاهش دهید. این تغییرات عبارتند از:
کاهش وزن در بیماران نقرس
اگر نقرس دارید، افزایش بیش از حد وزن می تواند خطر حملات نقرس را در شما افزایش دهد.
چاقی یکی از عوامل ایجاد مقاومت به انسولین است. مقاومت به انسولین باعث کاهش عملکرد کلیه ها و افزایش خطر ابتلا به نقرس می شود. مقاومت به انسولین وضعیتی است که در آن بدن با وجود ترشح زیاد انسولین نمی تواند گلوگز را برای تامین انرژی وارد سلول ها کند. در نتیجه به طور همزمان میزان انسولین و گلوکز خون افزایش پیدا می کند. مقاومت به انسولین همچنین باعث افزایش سطح اسید اوریک خون می شود.
بررسی ها نشان می دهد که کاهش وزن می تواند به کاهش مقاومت به انسولین و کاهش سطح اسید اوریک بدن کمک کند.
با این حال باید از رژیم های لاغری شدید پرهیز کنید. روند کاهش وزن باید زیر نظر یک متحصص رژیم درمانی و به صورت تدریجی صورت بگیرد. زیرا گرسنگی های طولانی مدت و رژیم های کم کربوهیدرات می توانند خطر حملات نقرس را افزایش دهند. رژیم درمانی همراه با مصرف دارو باعث بهبودی سریع تر در بیماران مبتلا به نقرس می شود.
ورزش و بیماران نقرس
ورزش منظم راه دیگری برای پیشگیری از حملات نقرس است.
ورزش علاوه بر اینکه باعث پیشگیری از چاقی و حفظ تناسب اندام می شود، به شما کمک می کند که سطح اسید اوریک بدن خود را هم کاهش دهید.
بررسی ها نشان می دهد کسانی که هر روز بیش از 8 کیلومتر پیاده روی می کنند 50٪ کمتر در معرض خطر ابتلا به نقرس قرار دارند. ورزش های هوازی، قدرتی و کششی به کاهش درد و التهاب مفاصل کمک کرده و دامنه حرکت شما را افزایش می دهند. با این حال پیش از انجام تمرینات ورزشی حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
مصرف آب در بیماران نقرس
کم آبی می تواند خطر حملات نقرس را افزایش دهد. مصرف آب کافی باعث می شود که اسید اوریک اضافه از طریق کلیه ها از بدن دفع شود. بررسی ها نشان می دهد خطر ابتلا به نقرس در افرادی که روزانه 8 لیوان آب مصرف می کنند 40 درصد کمتر از افرادی است که آب و مایعات کافی در طول روز دریافت نمی کنند.
اگر ورزش می کنید آبرسانی کافی به بدن اهمیت بیشتری پیدا می کند، زیرا بدن شما در حین ورزش مقدار زیادی آب از طریق عرق از دست می دهد. بنابراین برای پیشگیری از تشدید بیماری باید با مصرف آب کافی مایعات از دست رفته بدن را جبران کنید.
مصرف مکمل ویتامین C و بیماران نقرس
ویتامین C یک آنتی اکسیدان بسیار قوی است که باعث کاهش آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و همچنین کاهش اسید اوریک بدن می شود. به همین علت مصرف منظم مکمل های ویتامین C می تواند از عود مجدد حملات نقرس در شما پیشگیری کند.
بررسی ها نشان می دهد که مصرف ویتامین C باعث افزایش دفع اسید اوریک از طریق کلیه ها می شود. به این ترتیب سطح اسید اوریک خون کاهش قابل توجهی پیدا کرده و خطر حملات نقرس در شما کمتر می شود.
میوه هایی مانند کیوی و مرکبات و همچنین سبزیجاتی از جمله اسفناج، فلفل دلمه و کلم بروکلی دارای مقادیر خیلی زیادی از ویتامین C می باشند. مصرف این میوه ها و سبزیجات می تواند در کاهش سطح اسید اوریک بدن و پیشگیری از حملات نقرس به شما کمک کند.
آخرین دیدگاه‌ها