انواع مننژیت کدامند؟

انواع مننژیت، می توانند علل و علائم مختلفی داشته باشند. شناخت انواع مختلف مننژیت بر اساس علائم می تواند در تشخیص زودهنگام و درمان فوری آن مناسب باشد. مننژیت التهاب یا عفونت مننژ و مایع مغزی نخاعی (CSF) است. مننژ سه لایه از بافت محافظ مغز و نخاع است. CSF مایعی خاص بین لایه های مننژ است که مغز را تغذیه می کند.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، میزان بروز مننژیت در سراسر جهان تقریباً 82 میلیون مورد در سال است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) تخمین می زند که سالانه بیش از 1.2 میلیون مورد مننژیت باکتریایی (نوع خطرناک مننژیت) در سراسر جهان اتفاق می افتد.

علائم مننژیت

مننژیت معمولاً علائم غیر اختصاصی ایجاد می کند، اما گاهی اوقات می تواند منجر به بروز علائم عصبی کانونی شود. علائم عصبی کانونی، عملکرد خاصی یا بخشی از بدن را تحت تأثیر قرار می دهند.

علائم متداول مننژیت ها شامل موارد زیر است:

• تب
• گیجی
• سردرد
• کمردرد
• سرگیجه
• گرفتگی گردن
• تهوع و استفراغ
• خستگی و بی حالی
• خواب آلودگی یا مشکل بیدار شدن از خواب
• فوتوفوبیا (احساس ناراحتی هنگام تماشای نور)
• بثورات پتشیال که به نظر می رسد خوشه هایی از نقاط ریز بنفش روی پوست است، می تواند همراه با مننژیت باکتریایی، به ویژه مننژیت مننژوکوکی بروز پیدا کنند.

علائم مننژیت در نوزادان شامل گریه، کج خلقی، از دست دادن اشتها، استفراغ، خواب زیاد، کاهش هوشیاری و کاهش فعالیت بدنی است. ممکن است لکه نرم جلوی جمجمه (فونتانل قدامی) برجستگی داشته باشد.

به ندرت، مننژیت می تواند علائمی را بروز دهد که نشان دهنده درگیری مغز باشد، از جمله:

• تشنج
• تغییرات بینایی
• از دست دادن شنوایی
• ضعف صورت، بازو یا پا یا تغییرات حسی در یک طرف بدن

به طور کلی، مننژیت ویروسی و مننژیت غیر عفونی علائم عمومی خفیف تا متوسط ایجاد می کند اما می تواند به علائم و عوارض شدید تبدیل شود.

مننژیت باکتریایی ممکن است به سرعت علائم عمومی یا کانونی را بدتر کند، و عوارض زیادی دارد. مننژیت قارچی، انگلی و آمیبیک معمول نیستند و ممکن است علائم کانونی و یا تشنج ایجاد کنند.

عوارض انواع مننژیت

اگر مننژیت به درستی درمان نشود، می تواند منجر به بیماری حاد شدیدی شود که نیاز به درمان فشرده دارد. گاهی اوقات مننژیت منجر به مشکلات طولانی مدت مانند کاهش شنوایی دائمی یا نقص شناختی می شود.

انواع مننژیت

انواع مختلفی از مننژیت عفونی و غیر عفونی وجود دارد. آنها دارای عوامل خطر، پیش آگهی، درمان ها و عوارض مختلفی هستند. مننژیت را می توان براساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص داد و مطالعات تصویربرداری مغزی می تواند علائم التهاب مننژ را نشان دهد. نوع خاص مننژیت و ارگانیسم عفونی را می توان با یک شیر نخاعی (LP) تشخیص داد، که یک آزمایش تهاجمی است.

انواع مننژیت: مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی متداول ترین نوع مننژیت است. این بیماری می تواند توسط ویروس هایی ایجاد شود که معمولاً در جامعه مسری هستند، از جمله:

• آنترو ویروس
• ویروس اوریون
• ویروس نیل غربی
• ویروس اپشتین بار
• ویروس هرپس سیمپلکس
• ویروس واریسلا زوستر (که به طور معمول باعث آبله مرغان می شود).

شما ممکن است در صورت ابتلا به عفونت با هر یک از این ویروس ها به مننژیت ویروسی مبتلا شوید. اگرچه اکثر افرادی که به این ویروس مبتلا می شوند این مشکل را ندارند.

افراد در هر سنی ممکن است به مننژیت ویروسی مبتلا شود اما این بیماری در بین کودکان بیشتر دیده می شود. بعضی اوقات از نظر بالینی و بدون شیر نخاعی تشخیص داده می شود.

افرادی که دارای سیستم ایمنی قوی هستند معمولاً به سرعت از مننژیت ویروسی بهبود می یابند، اما باز هم مننژیت ویروسی می تواند عوارضی ایجاد کند، به خصوص در افرادی که دارای بیماری های سیستم ایمنی هستند. افرادی که مننژیت ناشی از ویروس دارند می توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند. اما این افراد به مننژیت مبتلا نمی شوند.

انواع مننژیت: مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی دومین نوع شایع در مننژیت عفونی است و می تواند خطرناک باشد. شایعترین علل آن استرپتوکوک پنومونی، نایسریا مننژیتیدیس، هموفیلوس آنفلوانزا، لیستریا مونوسیتوژنز و استرپتوکوک گروه B است. این ارگانیسم ها در محیط شیوع دارند و مسری هستند.

مننژیت مننژوکوکی ناشی از N. meningitidis به ویژه با شیوع در میان افرادی که در مکان های نزدیک مانند خوابگاه ها یا اتاق های دو طبقه زندگی می کنند، ارتباط دارد.

علائم این نوع از مننژیت می توانند به سرعت پیشرفت کنند و درمان باید برای ارگانیسم عفونی انجام شود. به طور کلی، باکتری با LP شناخته می شود. هر کسی ممکن است به مننژیت باکتریایی مبتلا شود، اما این بیماری بیشتر در بین افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند یا سابقه جراحی مغز یا ضربه به سر داشته اند، دیده می شود.

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی یک بیماری شایع نیست و سیستم ایمنی ضعیف، عامل اصلی خطر ابتلا به آن است. مننژیت قارچی می تواند ناشی از کاندیدا (که به طور طبیعی روی پوست وجود دارد)، کریپتوکوک، هیستوپلاسما، بلاستومیس و کوکسیدیود باشد. ارگانیسم هایی که می توانند مننژیت قارچی ایجاد کنند در جامعه شیوع دارند. اما این ارگانیسم ها به طور معمول در افراد سالم عفونت ایجاد نمی کنند.

مننژیت انگلی

انگلها می توانند در اثر آلودگی ناشی از غذایی که کاملاً پخته نشده است یا در محیط قرار دارد به بدن حمله کنند. طبق CDC، شایعترین انگلی که باعث مننژیت می شوند، Angiostrongylus cantonensis، Baylisascaris procyonis و Gnathostoma spinigerum هستند.

عفونت انگلی می تواند باعث التهاب مغز شود، و همچنین ممکن است مانند یک توده یا رشد در مغز ظاهر شود. انگل ها پس از حمله به بدن می توانند تولید مثل کنند، در غیر این صورت ممکن است بمیرند و در بدن باقی بمانند، و همچنان به تولید توده ای در مغز ادامه دهند. عفونت انگلی با داروهای ضد میکروبی درمان می شود و ممکن است ارگانیسم با جراحی خارج شود.

مننژیت آمیب

مننژیت آمیب به ندرت دیده می شود. آمیب نوعی ارگانیسم تک سلولی است که معمولاً در آب شیرین، دریاچه ها، رودخانه ها، خاک یا آب فاضلاب آلوده زندگی می کند. ارگانیسم هایی که می توانند مننژیت آمیب را ایجاد کنند شامل گونه های Naegleria fowleri و Acanthamoeba هستند.

از آنجا که این بیماری نادر بوده، ممکن است به راحتی قابل تشخیص نباشد و مطالعات تصویربرداری از مغز می تواند الگوی التهاب را شناسایی کند.

مننژیت آمیب اغلب به عنوان مننژوآنسفالیت توصیف می شود زیرا عفونت و التهاب علاوه بر مننژ، خود مغز را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. علائم ممکن است پیشرفت کند و در صورت وخیم شدن شرایط، می تواند منجر به بروز عوارض خطرناک شود.

درمان ممکن است شامل ترکیبی از دارو های ضد میکروبی باشد که معمولاً برای درمان عفونت های قارچی و همچنین درمان جراحی برای فشار مایعات در مغز و اطراف آن استفاده می شود.

مننژیت غیر عفونی

التهاب مننژ و CSF می تواند بدون عفونت رخ دهد. گاهی اوقات به عنوان مننژیت آسپتیک شناخته می شود. این وضعیت حتی می تواند به دلیل بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس، سارکوئیدوز یا آرتریت روماتوئید رخ دهد. اما همه مبتلایان به این شرایط خود ایمنی به مننژیت همراه مبتلا نمی شود. در صورت بروز، مننژیت به دلیل بیماری خودایمنی به طور معمول نادر بوده و ممکن است باعث خستگی، عدم تمرکز یا گیجی شود.

مننژیت غیر عفونی نیز می تواند در نتیجه داروها یا اشعه به مغز، که برای درمان سرطان استفاده می شود، رخ دهد.

سرطان، دلیل جدی تری برای مننژیت غیر عفونی است. این می تواند منجر به کارسینوماتوز لپتومننژ شود، که انتشار سلول های سرطانی در سراسر مننژهای اطراف مغز و نخاع است. این عارضه سرطان ممکن است با شیمی درمانی درمان شود.

عوامل خطر مننژیت

مننژیت می تواند هر فردی را درگیر کند، اما برخی از عوامل ممکن است خطر بروز و ابتلا به آن را افزایش دهند. مننژیت غیر عفونی در بین افرادی که بیماری های زمینه ای مرتبط مانند سارکوئیدوز دارند، بیشتر دیده می شود.

داشتن سیستم ایمنی ضعیف، مانند عفونت اچ آی وی یا داروهای سرکوب سیستم ایمنی، یک عامل خطر عمده برای مننژیت عفونی است.

دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی، مانند استروئیدها و داروهای هدفمندتر، اغلب برای جلوگیری از رد عضو در افرادی که پیوند عضو انجام داده اند، تجویز می شوند. حتی ممکن است برای مدیریت بیماری التهابی مزمن یا خودایمنی تجویز شوند. داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شوند نیز باعث سرکوب سیستم ایمنی خواهند شد.

عوارض مننژیت در صورت عدم درمان بیماری، بیشتر است. علاوه بر این، اختلال در سیستم ایمنی بدن می تواند فرد را مستعد بدتر شدن مننژیت کند که خطر اثرات طولانی مدت آن افزایش می یابد.

راه های پیشگیری از انواع مننژیت

روش های مختلفی برای پیشگیری از مننژیت وجود دارد. ثابت ترین استراتژی پیشگیری، واکسیناسیون است. این بیماری بیشتر در مناطقی از جهان مشاهده می شود که میزان واکسیناسیون در آنها کم است.

واکسنهایی که می توانند از بروز مننژیت جلوگیری کنند شامل مواردی هستند که از آنها محافظت می کند:

• اوریون
• سرخک
• پنوموکوک
• ابله مرغان
• هموفیلوس آنفلوانزا
• Neisseria meningitidis

حتی اگر در برابر ارگانیسم هایی که باعث مننژیت می شوند، واکسینه شده باشید، امکان ابتلا به این بیماری وجود دارد. اجتناب از عفونت برای سلامت کلی شما مهم است و می تواند احتمال مننژیت را کاهش دهد. راهکارهای پیشگیری از مننژیت شامل موارد زیر است:

• شستن دست، به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت
• اجتناب از تماس با افرادی که عفونت دارند (حتی اگر عفونت مننژیت نباشد).
• با داشتن خواب کافی، خوردن غذای تازه و تحرک، سیستم ایمنی بدن خود را سالم نگه دارید.
• با پزشک خود در مورد اقدامات احتیاطی اضافی که در صورت سرکوب سیستم ایمنی باید انجام دهید صحبت کنید. در صورت بروز علائم مننژیت، فوراً به دنبال درمان باشید.

سخن آخر

تشخیص مننژیت می تواند ترسناک باشد. بیشتر اوقات، مننژیت با درمان دارویی حمایتی مانند کنترل تب، کنترل درد، مصرف آب مورد نیاز و داروهای ضد التهاب برطرف می شود.

برخی از انواع مننژیت به درمان ضد میکروبی و مداخلات گسترده تری از جمله قرار دادن شنت بطنی نیاز دارند. با درمان به موقع می توانید بهبودی خوبی بعد از مننژیت تجربه کنید.