بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) چیست؟

بیماری انسدادی مزمن ریوی که معمولاً COPD نامیده می شود، گروهی از بیماری های پیشرونده ریوی است. شایع ترین آنها آمفیزم و برونشیت مزمن است. بسیاری از افراد مبتلا به COPD یکی یا هر دو این موارد را دارند.

آمفیزم به آرامی کیسه های هوای ریه های بیمار را از بین می برد، این امر باعث اختلال در جریان هوای خارج می شود. برونشیت باعث التهاب و باریک شدن لوله های برونش می شود که باعث جمع شدن مخاط می شود.

علت اصلی COPD سیگار کشیدن است. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تحریک کننده های شیمیایی نیز می تواند منجر به COPD شود. COPD یک بیماری است که توسعه آن معمولاً مدت زمان زیادی طول می کشد.

تشخیص COPD معمولاً شامل آزمایشات تصویربرداری، آزمایش خون و آزمایش عملکرد ریه است. هیچ درمانی برای COPD وجود ندارد، اما درمان می تواند به تسکین علائم، کاهش احتمال بروز عوارض و به طور کلی بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند. داروها، اکسیژن درمانی تکمیلی و جراحی برخی از گزینه های درمان برای این بیماری هستند. COPD بدون درمان می تواند منجر به پیشرفت سریعتر بیماری، مشکلات قلبی و بدتر شدن عفونت های تنفسی شود.

تخمین زده می شود که حدود 30 میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری COPD مبتلا باشند. نیمی از آنها از ابتلا به بیماری خود اطلاعی ندارند.

بیماری انسدادی مزمن ریوی چه علائمی دارد؟

COPD تنفس را دشوارتر می کند. علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشد و با سرفه های متناوب و تنگی نفس شروع شود. با پیشرفت بیماری، علائم می توانند شدید تر شوند. در این شرایط ممکن است بیمار دچار خس خس سینه و گرفتگی در قفسه سینه شده یا تولید خلط بیش از حد داشته باشد. برخی از افراد مبتلا به COPD دارای علائم حاد هستند. در ابتدا، علائم COPD می تواند بسیار خفیف باشد و با سرماخوردگی اشتباه گرفته شوند.

علائم اولیه بیماری انسدادی مزمن ریوی شامل موارد زیر است:

• سرفه خفیف اما عود کننده
• سرفه، به خصوص اولین چیز صبح
• تنگی نفس گاه به گاه، به ویژه پس از ورزش

علائم می توانند به تدریج بدتر شده و نادیده گرفتن آنها دشوارتر شود. با آسیب بیشتر ریه ها، ممکن است بیمار علائم زیر را تجربه کند:

• کمبود انرژی
• تنگی قفسه سینه
• سرفه مزمن، با یا بدون مخاط
• سرماخوردگی مکرر، آنفولانزا یا سایر عفونت های تنفسی
• تنگی نفس، حتی بعد از ورزش خفیف مانند راه رفتن از پله ها
• خس خس سینه که نوعی تنفس پر سر و صدا با شدت بالاتر است، به خصوص در هنگام بازدم

در مراحل بعدی COPD، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• کاهش وزن
• تورم پا، مچ پا یا پاها

اگر در حال حاضر سیگار می کشید یا به طور مرتب در معرض دود سیگار قرار دارید، علائم بسیار بدتر خواهد شد.

علت بیماری انسدادی مزمن ریوی چیست؟

در کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده، بزرگترین عامل ابتلا به COPD، سیگار کشیدن است. حدود 90 درصد افرادی که COPD دارند سیگاری هستند یا سابقه سیگار کشیدن دارند.

در بین افراد سیگاری طولانی مدت، 20 تا 30 درصد آنها به COPD مبتلا می شوند. بسیاری دیگر به بیماری ریه مبتلا می شوند یا عملکرد ریه آنها کاهش یافته است.

بیشتر افراد مبتلا به COPD حداقل 40 سال سن و سابقه سیگار کشیدن دارند. در صورت ابتلا به آسم و سیگار، خطر ابتلا به بیماری COPD حتی بیشتر است.

اگر در محیط کار در معرض مواد شیمیایی و بخار قرار دارید، ممکن است به COPD مبتلا شوید. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا و استنشاق گرد و غبار نیز می تواند باعث بیماری COPD شود.

بیماری انسدادی مزمن ریوی چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایش واحدی برای COPD وجود ندارد. تشخیص بیماری براساس علائم، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش تشخیصی صورت می گیرد.

هنگام مراجعه به پزشک، حتماً تمام علائم خود را ذکر کنید. اگر:

• سابقه خانوادگی COPD دارید.
• در معرض دود سیگار زیادی هستید.
• آسم یا سایر شرایط تنفسی دارید.
• دارو خاصی را استفاده می کنید.
• سیگاری هستید یا سابقه سیگار کشیدن دارید.

در حین معاینه فیزیکی، پزشک هنگام استنشاق با استفاده از استتوسکوپ به ریه های بیمار گوش می دهد. بر اساس تمام این اطلاعات، پزشک ممکن است برخی از آزمایشات زیر را تجویز می کند:

• اسپیرومتری، آزمایش غیرتهاجمی برای ارزیابی عملکرد ریه
• آزمایشات تصویربرداری شامل اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن برای ارزیابی ریه ها، رگ های خونی و قلب بیمار
• آزمایش گاز خون شریانی شامل گرفتن نمونه خون از شریان برای اندازه گیری اکسیژن خون، دی اکسید کربن و سایر سطوح مهم

COPD چگونه درمان می شود؟

درمان این بیماری می تواند علائم را تسکین دهد و از بروز عوارض جلوگیری کند. پزشک ممکن است برای تسکین علائم بیمار، دارو تجویز کند.

دارو درمانی

داروها می توانند علائم بیمار ار تکسین دهند. یافتن دارو و دوز مناسب برای بیمار ممکن است به آزمایش و خطا نیاز داشته باشد.

گشاد کننده برونش استنشاقی

داروهایی به نام گشاد کننده برونش به شل شدن عضلات تنگ مجاری تنفسی کمک می کنند. آنها معمولاً از طریق دستگاه استنشاقی یا نبولایزر مصرف می شوند. اثر گشادکننده برونش کوتاه از چهار تا شش ساعت طول می کشد. بیمار فقط درصورت نیاز باید از آنها استفاده کند. برای علائم مداوم، نسخه های طولانی مدت وجود دارد که می توانید هر روز استفاده کنید. دوام آنها حدود 12 ساعت است.

برخی از گشادکننده های برونش آگونیست انتخابی بتا 2 و برخی دیگر ضد کولینرژیک هستند. این گشادکننده های برونش با شل کردن عضلات سفت مجاری تنفسی مجاری تنفسی بیمار را برای عبور بهتر هوا گشاد می کند. این دو نوع گشاد کننده برونش را می توان جداگانه یا به صورت ترکیبی با استنشاقی یا با نبولایزر مصرف کرد.

کورتیکواستروئیدها

گشادکننده های برونش که اثرات طولانی تری دارند معمولاً با گلوکوکورتیکواستروئیدهای استنشاقی ترکیب می شوند. یک گلوکوکورتیکواستروئید می تواند باعث کاهش التهاب در مجاری تنفسی و تولید مخاط شود. گشاد کننده برونش با اثر طولانی مدت می تواند عضله مجاری تنفسی را شل و به گشاد ماندن مجاری هوایی کمک کند. کورتیکواستروئیدها به صورت قرص نیز موجود هستند.

بازدارنده های فسفودی استراز -4

این نوع دارو را می توان به صورت قرص مصرف کرد تا به کاهش التهاب و شل شدن مجاری تنفسی کمک کند. به طور کلی برای COPD شدید همراه با برونشیت مزمن تجویز می شود.

آنتی بیوتیک و ضد ویروس

در صورت بروز برخی از عفونت های تنفسی، ممکن است آنتی بیوتیک یا ضد ویروس تجویز شود.

واکسن ها

COPD خطر ابتلا به سایر مشکلات تنفسی را افزایش می دهد. به همین دلیل، پزشک ممکن است توصیه کند بیمار سالیانه واکسن آنفولانزا، واکسن پنوموکوک یا واکسن سرفه سیاه بگیرد.

برای کاهش خطر ابتلا به سایر عفونت های تنفسی، از پزشک خود بپرسید که آیا سالانه نیاز به واکسن آنفلوانزا، واکسن پنوموکوک و تقویت کننده کزاز که شامل محافظت در برابر سیاه سرفه است، دارید یا ندارد.

اکسیژن درمانی

اگر سطح اکسیژن خون بیمار خیلی کم باشد، پزشک می تواند برای بهبود وضعیت بیمار، اکسیژن درمانی را تجویز کند.

عمل جراحی

در صورت عدم موفقیت سایر روش های درمانی و در صورت بروز نوعی آمفیزم شدید، پزشک می تواند جراحی بولکتومی را توصیه کند. در طی این روش، جراحان فضاهای بزرگ و غیرطبیعی هوا (بولا) را از ریه ها خارج می کنند.

نوعی دیگر جراحی برای این بیماری کاهش حجم ریه است که بافت آسیب دیده ریه فوقانی را از بین می برد.

تغییر سبک زندگی در بیماران COPD

COPD بیماری است که نیاز به مدیریت مادام العمر نیاز دارد؛ یعنی بیمار باید دستورات تیم مراقبت های بهداشتی خود را رعایت کند. بر همین اساس، رعایت برخی از تغییرات در سبک زندگی نیز ممکن است به کاهش علائم بیمار کمک کند یا باعث تسکین آنها شود. از طرفی هم رژیم خاصی برای COPD وجود ندارد، اما رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت کلی مهم است. هرچه قویتر باشید، توانایی جلوگیری از عوارض و سایر مشکلات سلامتی را خواهید داشت.

• حدود یک ساعت قبل از غذا خوردن سعی کنید مجرای هوایی خود را پاک کنید.
• حتی الامکان از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و بخارات شیمیایی خودداری کنید.
• با پزشک خود درمورد اینکه چه مقدار ورزش برای شما بی خطر است مشورت کنید.
• از غذاهای کاملاً فرآوری شده که کالری و نمکی دارند اما فاقد مواد مغذی هستند خودداری شود.
• تغذیه مورد نیاز بدن خود را دریافت کنید. برای ایجاد یک برنامه غذایی سالم با پزشک یا متخصص تغذیه خود همکاری کنید.
• از آنجا که ریه های بیمار ضعیف شده است، باید از هر عامل محرکی که باعث شعله ور شدن علائم می شود، پر هیز کند.
• اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید. پزشک بیمار می تواند محصولات مناسب یا خدمات پشتیبانی را به بیمار پیشنهاد دهد.
• لقمه های غذایی کوچکی را انتخاب کنید. علاوه بر آن سه وعده غذایی در روز را برای پنج یا شش وعده غذایی کمتر عوض کنید.
• اگر بیمار همزمان با COPD بیماری های مزمن دیگری به ویژه دیابت و بیماری های قلبی دارد بهتر است که بیماری های زمینه ای او کنترل شوند.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید. نوشیدن حداقل شش تا هشت لیوان 8 اونسی مایعات بدون کافئین در روز می تواند به نازک نگه داشتن مخاط کمک کند و حتی باعث سرفه کردن مخاط شود.
• مصرف نوشیدنی های کافئین دار را محدود کنید. زیرا می توانند در مصرف داروها تداخل ایجاد کنند. اگر مشکلات قلبی دارید، بهتر است نیاز مصرف نوشیدن های کافئین دار خود را کاهش دهید.

مراحل COPD چیست؟

از طبقه بندی GOLD برای تعیین شدت COPD و کمک به تعیین پیش آگهی و برنامه درمانی استفاده می شود.

چهار درجه GOLD براساس آزمایش اسپیرومتری وجود دارند که عبارتند از:

• درجه 1: خفیف
• درجه 2: متوسط
• درجه 3: شدید
• درجه 4: بسیار شدید

طبقه بندی GOLD بر اساس علائم فردی و سابقه بیمار صورت می گیرد. با پیشرفت بیماری، بیمار مستعد ابتلا به عوارضی مانند موارد زیر هستید:

• سرطان ریه
• مشکلات قلبی
• افسردگی و اضطراب
• فشار خون بالا در عروق ریه (فشار خون بالا ریوی)
• عفونت های تنفسی، از جمله سرماخوردگی، آنفولانزا و ذات الریه

آیا ارتباطی بین COPD و سرطان ریه وجود دارد؟

COPD و سرطان ریه مشکلات عمده سلامتی در سراسر جهان هستند. این دو بیماری به طرق مختلفی با هم مرتبط هستند.

COPD و سرطان ریه چندین عامل خطر مشترک دارند. سیگار کشیدن بیمار یک عامل خطر برای هر دو بیماری است. در صورت سیگار کشیدن در معرض دود سیگار، یا در معرض مواد شیمیایی یا بخارهای دیگر در محل کار، احتمال هر دو بیشتر است. خطر ابتلا به COPD یا سرطان ریه با افزایش سن افزایش می یابد؛ اما ابتلا به COPD لزوماً به معنای ابتلا به سرطان ریه نیست.

در سراسر جهان، تخمین زده می شود که حدود 65 میلیون افراد مبتلا به COPD متوسط تا شدید هستند. حدود 12 میلیون بزرگسال در ایالات متحده تشخیص COPD دارند. تخمین زده شده است که 12 میلیون نفر دیگر به این بیماری مبتلا هستند، اما هنوز از بیماری خود اطلاعی ندارد.

امید به زندگی در مبتلایان به COPD چگونه است؟

COPD به تدریجی پیشرفت می کند. بیمار بعد از تشخیص بیماری باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشد و شرایط خود را مدیریت کند.

علائم اولیه را معمولاً می توان کنترل کرد و برخی از شیوه های زندگی به بیمار کمک می کنند تا برای مدتی کیفیت زندگی خوبی داشته باشید.

با پیشرفت بیماری، علائم می توانند به طور فزاینده ای تشدید شوند. افرادی که مراحل شدید COPD دارند ممکن است نتوانند بدون کمک از خودشان مراقبت کنند. آنها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت های تنفسی، مشکلات قلبی و سرطان ریه هستند. همچنین ممکن است در معرض خطر افسردگی و اضطراب قرار بگیرند.

COPD به طور کلی امید به زندگی را کاهش می دهد، اگرچه این امید به زندگی از فردی به فرد دیگر به طور قابل توجهی متفاوت است. علاوه بر سیگار کشیدن، امید به زندگی بیماران به میزان پاسخگویی بیمار به درمان و همچنین جلوگیری از عوارض جدی بستگی دارد. اکثر افراد مبتلا به COPD سیگاری هستند یا سابقه سیگار کشیدن دارند. سیگار مهمترین عامل خطر ابتلا به این بیماری است بین 20 تا 30 درصد افراد سیگاری مزمن به بیماری COPD مبتلا می شوند که علائم و نشانه هایی را نشان می دهد.

بین 10 تا 20 درصد از افراد مبتلا به COPD هرگز سیگار نکشیده اند. در این افراد ممکن است علت اصلی ابتلا به COPD، یک اختلال ژنتیکی و کمبود پروتئینی به نام آلفا -1-آنتی تریپسین است.

COPD دلیل اصلی بستری شدن در کشورهای صنعتی است. سالانه حدود 120،000 نفر در ایالات متحده بر اثر COPD می میرند. این سومین عامل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است. زنان بیشتری از مردان در اثر این بیماری می میرند.

پیش بینی می شود که تعداد بیماران مبتلا به COPD از سال 2010 تا 2030 بیش از 150 درصد افزایش یابد. بیشتر این موارد را می توان به پیر شدن جمعیت نسبت داد.