آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی در واقع یک برآمدگی بادکنکی شکل در رگ خونی در مغز است که اغلب شبیه یک توت روی یک ساقه به نظر می رسد. آنوریسم مغز می تواند نشت پیدا کند و یا پاره شود و منجر به خون ریزی مغز و سکته مغزی  می گردد. بیشتر اوقات آنوریسم پاره شده در فضای بین مغز و بافت های نازک آن ایجاد می شود. به این نوع سکته مغزی بواسیر خون ریزی زیر قطبی گفته می شود. آنوریسم پاره شده به شدت خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد. با این حال، بیشتر آنوریسم های مغز پارگی ایجاد نمی کنند، اما باعث بروز علائم می شوند. چنین آنوریسم ها اغلب در طی آزمایشات برای شرایط بیماری های دیگر تشخیص داده می شوند. درمان آنوریسم بدون اختلال در مغز ممکن است در بعضی موارد مناسب بوده و  از پارگی آنوریسم جلوگیری کند.

علت آنوریسم مغزی

دلایل آنوریسم مغز ناشناخته است، اما طیف وسیعی از عوامل ممکن است خطر بروز آن را افزایش دهند.

عوامل خطر آنوریسم مغزی

تعدادی از عوامل می توانند به ضعف در دیواره شریان ها کمک کرده و خطر ابتلا به آنوریسم مغز یا پارگی آنوریسم را افزایش دهند. آنوریسم مغز در بزرگسالان بیشتر از کودکان و در زنان شایع تر از مردان است. برخی از این عوامل خطر با گذر زمان به طور تدریجی ایجاد می شوند و برخی از بدو تولد حضور دارند.

عوامل خطر که به مرور زمان ایجاد می شوند، عبارتند از:

• مصرف الکل
• افزایش سن
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• سوء مصرف مواد مخدر، به ویژه استفاده از کوکائین

برخی از انواع آنوریسم ها ممکن است بعد از آسیب دیدگی در سر (آنوریسم جدا کننده) یا از برخی عفونت های خونی (آنوریسم قارچ) ایجاد شوند.

عوامل خطر موجود در بدو تولد که با افزایش خطر ابتلا به آنوریسم مغز همراه هستند، عبارتند از:

• اختلالات بافت پیوندی ارثی، مانند سندرم ایلرز – دانلوس که عروق خونی را تضعیف می کند.
• بیماری کلیه پلی کیستیک، یکبیماری ارثی است که منجر به کیسه های پر از مایع در کلیه ها می شود و معمولاً فشار خون را افزایش می دهد.
• انسداد آئورت که بزرگترین رگ خونی بدن است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن منتقل می کند.
• ناهنجاری شریانی مغزی، یک ارتباط غیرطبیعی بین شریان ها و رگ های مغز است که جریان طبیعی خون بین آن ها را قطع می کند.
• سابقه خانوادگی آنوریسم مغز، به ویژه یک بستگان درجه یک، مانند والدین، ​​برادر، خواهر یا فرزند.

علائم آنوریسم مغزی

•  سردرد ناگهانی و شدید علائم اصلی آنوریسم پاره شده است.
•  این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” که تاکنون فرد تجربه کرده توصیف می شود.

علائم و نشانه های آنوریسم پاره شده شامل موارد زیر است:

• گیجی
• گرفتگی گردن
• افتادگی پلک
• تهوع و استفراغ
• حساسیت به نور
• تاری دید یا دوبینی
• از دست دادن هوشیاری
• سردرد ناگهانی، بسیار شدید

آنوریسم “نشت“

در برخی موارد، آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون نشت کند. این نشت (خون ریزی سنینل) ممکن است فقط باعث سردرد ناگهانی، بسیار شدید شود. پارگی شدید اغلب به دنبال نشت ایجاد می شود.

آنوریسم بدون وقفه

آنوریسم بدون وقفه مغز در شرایطی که کوچک باشد می تواند باعث بروز علائمی زیادی شود کند. با این حال، آنوریسم بدون وقفه بزرگتر ممکن است بر روی بافت ها و اعصاب مغز فشار وارد کرده و باعث بروز علائم زیر شود:

• مردمک گشاد شده
• درد بالا و پشت یک چشم
• تغییر در بینایی یا دوبینی
• خالی بودن یک طرف صورت

آنوریسم مغز در نتیجه نازک شدن دیواره شریان ایجاد می شود. آنوریسم ها اغلب در شاخه های شریان ها تشکیل می شوند زیرا این بخش از رگ ضعیف تر هستند. اگرچه آنوریسم ها می توانند در هر نقطه از مغز ظاهر شوند، اما در شریان های پایه مغز متداول تر می باشند.

تشخیص آنوریسم مغزی

در صورت بروز یک سردرد ناگهانی، شدید یا علائم دیگری که احتمالاً مربوط به آنوریسم پاره شده است، پزشک ممکن است به آنوریسم مشکوک شود. در این صورت برای تشخیص بهتر یک تست یا یک سری آزمایشات را تجویز می کند تا مشخص شود که آیا خون ریزی در فضای بین مغز و بافت های اطراف رخ داده و یا نوع دیگری از سکته مغزی اتفاق افتاده است. اگر خون ریزی رخ داده باشد، پزشک سعی می کند علت اصلی را شناسایی کند.

در صورت بروز علائم آنوریسم مغزی بدون وقفه مانند درد پشت چشم، تغییر در بینایی یا دوبینی برای شناسایی آنوریسم متخلف نیز آزمایشات زیر انجام می گیرند:

 توموگرافی کامپیوتری (CT). آزمایش سی تی اسکن،  معمولاً اولین آزمایش برای تشخیص خون ریزی در مغز استفاده می شود. این آزمایش تصاویری دو بعدی از مغز تهیه می کند. علاوه بر آن، پزشک ممکن است آنژیوگرافی CT را انجام دهد. در این روش برای مشاهده راحت تر جریان خون در مغز و تشخیص بهتر یک رنگ به بیمار تزریق می شود.

آزمایش مایع مغزی نخاعی. در صورتی که بیمار دچار خون ریزی زیر سلولی شده باشد، به احتمال زیاد گلبول های قرمز در مایعات اطراف مغز و ستون فقرات (مایع مغزی نخاعی) او وجود دارند. اماسی تی اسکن شواهدی از خون ریزی نشان نداده است پزشک می تواند آزمایش مایعات مغزی را انجام دهد. در این روش با یک سوزن از پشت کمر بیمار مایع مغزی نخاعی کشیده و مورد بررسی قرار می گیرد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی. پزشک برای ایجاد تصاویر دقیق تر از مغز MRI را تجویز می کند.

آنژیوگرام مغزی

در طی این روش که به آن تصلب شرایین مغزی نیز گفته می شود، پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را شریان بزرگ، معمولاً در کشاله ران بیمار قرار می دهد و آن را از قلب به شریان های مغز وارد می کند.یک رنگ مخصوص تزریق شده به کاتتر در سرتاسر مغز به شریان ها منتقل می شود. در آنژیوگرام، مجموعه ای از تصاویر اشعه ایکس می توانند جزئیات مربوط به شرایط شریان ها را نشان داده و آنوریسم را تشخیص دهند. این آزمایش نسبت به سایر روش ها تهاجمی تر است و معمولاً وقتی آزمایش های تشخیصی دیگر اطلاعات کافی را ارائه نمی دهند، انجام می شود.

غربالگری آنوریسم مغز

استفاده از تست های تصویربرداری برای غربالگری آنوریسم های مغزی بدون وقفه معمولاً توصیه نمی شود. با این وجود، ممکن است پزشک در موارد زیر غربالگری را توصیه کند:

• وجود یک اختلال مادرزادی که خطر ابتلا به آنوریسم مغز را افزایش می دهد.
• سابقه خانوادگی آنوریسم های مغزی، به ویژه اگر بیمار دو نفر از بستگان درجه یک با آنوریسم مغز داشته باشد.

عوارض آنوریسم مغزی

هنگامی که آنوریسم مغز دچار پارگی می شود، خون ریزی معمولاً فقط چند ثانیه طول می کشد. خون می تواند مستقیم به سلول های اطراف صدمه بزند سلول های دیگر را آسیب دیده و یا از بین ببرد. همچنین فشار داخل جمجمه را افزایش می دهد. در صورت افزایش بیش از حد فشار، خون و اکسیژنرسانی به مغز مختل شده و باعث از دست دادن هوشیاری یا حتی مرگ می شود.

عوارضی که پس از پارگی آنوریسم ممکن است ایجاد شوند، شامل موارد زیر است:

 خون ریزی مجدد

پارگی و یا نشت آنوریسم می تواند باعث خون ریزی مجدد و آسیب بیشتر به سلول های مغزی شود.

وازواسپاسم

پس از پارگی آنوریسم، رگ های خونی در مغز ممکن است باریک شوند (وازواسپاسم). این وضعیت می تواند جریان خون به سلول های مغزی را محدود کرده و باعث آسیب و از بین رفتن سلول ها و سکته مغزی ایسکمیک شود.

هیدروسفالی

هنگامی که پارگی آنوریسم منجر به خون ریزی در فضای بین مغز و بافت اطراف آن شود (خون ریزی زیر آراخنوئید) خون می تواند گردش مایعات اطراف مغز و نخاع را مسدود کند.این وضعیت می تواند منجر به تجمع مایعات مغز و نخاعی و افزایش فشار بر مغز (هیدروسفالی) شود و به بافت های اطراف آسیب برساند.

هیپوناترمیا

خون ریزی سوباراخنوئید ناشی از آنوریسم پاره شده می تواند به هیپوتالاموس در پایه مغز آسیب برساند و تعادل سدیم موجود در خون را مختل کند. افت سطح سدیم خون (هیپوناترمی) می تواند منجر به تورم سلول های مغزی و آسیب دائمی شود.

درمان آنوریسم مغزی

دو روش درمانی رایج برای پارگی آنوریسم مغز وجود دارد.

قطع جراحی یا سیم پیچ اندوواسکولار

قطع جراحی روشی برای بستن آنوریسم است.جراح مغز و اعصاب بخشی از جمجمه بیمار را برای دسترسی به آنوریسم جدا می کند و رگ خونی را که از آنوریسم تغذیه می کند، قرار می دهد. سپس او یک گیره کوچک فلزی را بر روی گردن آنوریسم قرار می دهد تا جریان خون به آن متوقف شود.

کویل اندوواسکولار

یک روش کم تهاجمی تر نسبت به قطع جراحی است.جراح یک لوله پلاستیکی توخالی (کاتتر) را معمولاً در کشاله ران بیمار وارد می کند و آن را از طریق بدن به آنوریسم می چسباند. او سپس از یک سیم برای فشار دادن سیم نرم پلاتین از طریق سوند و داخل آنوریسم استفاده می کند. سیم درون آنوریسم پیچیده می شود، جریان خون را مختل می کند و اساساً آنوریسم را از شریان قطع می کند. هر دو روش خطرات زیادی مانند خون ریزی در مغز یا قطع خونرسانی به مغز دارند. سیم پیچ اندوواسکولار آسیب کمتری دارد و ممکن است در ابتدا روش مطمئن تری باشد، اما ممکن است به دلیل گشاد شدن آنوریسم بیمار نیاز به تکرار جراحی داشته باشد.

انتقال دهنده های جریان

درمان های جدیدتری که برای آنوریسم مغز در دسترس هستند انتقال دهنده های جریان می باشند و شامل استنت لوله مانند ی است که جریان خون را در داخل آنوریسم منحرف می کنند. انتقال دهنده های جریان ممکن است در آنوریسم های بزرگتر که با گزینه های دیگر قابل درمان نیستند مفید باشند. پزشک معالج، بر اساس اندازه، محل و شکل ظاهری کلی آنوریسم مغز، بهترین راهکار درمانی را برای بیمار ارائه می دهند.

سایر درمان ها (آنوریسم پاره شده)

سایر درمان های آنوریسم پاره شده مغز با هدف تسکین علائم و مدیریت عوارض انجام می شوند، این روش ها عبارتند از:

• داروهای تسکین دهنده درد مانند استامینوفن که برای درمان سردرد بیمار تجویز می شود.
• مسدود کننده های کانال کلسیم از ورود کلسیم به دیواره های رگ های خونی جلوگیری می کنند. این داروها ممکن است تنگ شدن نامنظم عروق خونی (وازواسپاسم) را کاهش دهد.
• پیشگیری از سکته مغزی، شامل تزریق داخل وریدی دارویی به نام وازوپرسور است که فشار خون را برای غلبه بر مقاومت رگ های خونی بالا می برد. مداخله جایگزین دیگر برای جلوگیری از سکته مغزی، آنژیوپلاستی است.

داروهای ضد تشنج، پزشک ممکن است برای درمان تشنج مربوط به پارگی آنوریسم داروهای ضدتشنج را تجویز کند.

• کاتترهای تخلیه بطن یا کمر و عمل جراحی شنت، استفاده از این روش ها می توانند فشار مایع روی مغز (هیدروسفالی) مرتبط با آنوریسم پاره شده را کاهش دهند.سوند ممکن است در فضاهای پر از مایعات در داخل مغز (بطن) یا اطراف مغز و نخاع بیمار قرار گیرد تا مایعات اضافی درون کیسه خارجی تخلیه شود. در برخی موار ممکن است پزشک از یک سیستم شنت استفاده کند. این سیستم از یک لوله لاستیکی سیلیکونی انعطاف پذیر (شنت و یک دریچه تشکیل شده است و کانال تخلیه ای را از مغز بیمار تا حفره شکمی او ایجاد می کند.
• درمان توانبخشی، در صورت آسیب دیدگی مغز ناشی از خون ریزی زیر آراشیوئید ممکن است بیمار به نیاز به توانبخشی، گفتار و کاردرمانی داشته باشد.

درمان آنوریسم های بدون وقفه مغز

قطع جراحی یا سیم پیچ اندوواسکولار یا انتقال دهنده جریان می تواند برای برطرف کردن آنوریسم مغزی بدون وقفه و جلوگیری از پارگی بعدی استفاده شود. با این حال، در برخی از آنوریسم های بدون وقفه، خطرات درمان ممکن است از مزایای آن بیشتر باشد. یک متخصص مغز و اعصاب با همکاری یک جراح مغز و اعصاب یا نورورادیولوژیست می تواند در تشخیص اینکه آیا درمان برای بیمار مناسب است یا نه، کمک کند.

عواملی که در انتخاب روندهای درمانی باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

• سن و سلامت عمومی بیمار
• اندازه، محل و ظاهر کلی آنوریسم
• سابقه خانوادگی پارگی آنوریسم
• شرایط مادرزادی که خطر ابتلا به آنوریسم پاره شده را افزایش می دهد.

در بیمارانی که فشار خون بالا دارند، بهتر است برای مدیریت بیماری خود با پزشک معالجشان مشورت کنند. در بیماران مبتلا به آنوریسم مغزی، کنترل صحیح فشار خون می تواند خطر پارگی را کاهش دهد.

تغییر سبک زندگی آنوریسم مغزی

اگر مبتلا به آنوریسم مغزی بدون وقفه هستید، با ایجاد این تغییرات در شیوه زندگی خودتان می توانید خطر پارگی آن را کاهش دهید:

• سیگار نکشید و از داروهای تفریحی استفاده نکنید.
• سیگار یک عامل خطر برای تشکیل، رشد و پارگی آنوریسم است.
• یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید و به طور منظم ورزش کنید.
• تغییر در رژیم غذایی و ورزش می تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

آنوریسم مغز اغلب پس از پارگی تشخیص داده می شود و جزء فوریت های پزشکی محسوب می شود که سریعا باید تحت درمان قرار بگیرد. با این وجود، ممکن است آنوریسم مغز در حین آزمایش های تصویربرداری از سر تشخیص داده شود. در این صورت باید نتایج تصویر برداری خود را به یک متخصص در زمینه اختلالات مغز و سیستم عصبی (عصب شناس، جراح مغز و اعصاب یا عصب رادیولوژی) نشان دهید.

 برای آنوریسم سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:

• در حال حاضر چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
• درباره اندازه، محل و شکل کلی آنوریسم من چه می دانید؟
• برای کاهش خطر پارگی آنوریسم چه اقداماتی می توانم انجام دهم؟
• آیا نتایج تست تصویربرداری شواهدی از احتمال وقوع پارگی را ارائه می دهد؟

پزشک معالج ممکن است برای تعیین بهترین دوره درمان سؤالات زیر را از شما بپرسد:

• آیا سابقه آنوریسم مغز در خانواده شما وجود دارد؟
• آیا داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف می کنید؟
• آیا شما برای فشار خون بالا، کلسترول بالا یا سایر شرایطی که خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد، تحت درمان قرار می گیرید؟

منبع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/brain-aneurysm/symptoms-causes/syc-20361483

[advisers limit=3 skill=”25″]