قلب به عنوان یک بخش مرکزی سیستم گردش خون، در درجه اول مسئول پمپاژ خون و توزیع اکسیژن و مواد مغذی در بدن است. قلب به علت نقش و عملکرد مهمی که در بدن دارد یکی از مهمترین اندام های بدن تلقی شود، به طوری که حتی کوچکترین اختلالات یا ناهنجاری ها در قلب یک فرد ممکن است منجر به بروز تغییرات یا اثرات شدید در وضعیت سلامتی او شود. بر همین اساس ما در این مقاله سعی کردیم شایع ترین علل بیماری های قلبی را مورد بررسی قرار دهیم تا شما با کسب آگاهی از آن ها تا حد ممکن بتوانید از بروز آن ها جلوگیری کنید.
قلب بسته به برخی از عوامل و شرایط مختلف با سرعت های متفاوتی منقبض می شود و به اصطلاح می زند. در حالت استراحت، ممکن است در هر دقیقه 60 بار بزند و یا باز و بسته شود، اما می تواند به 100 ضربه در دقیقه یا بیشتر برسد. ورزش، احساسات، تب، بیماری ها و برخی داروها می توانند ضربان قلب را تحت تأثیر قرار دهند.
ساختار قلب
قلب یک اندام عضلانی است که تقریباً به اندازه یک مشت بسته می باشد. قلب در مرکز قفسه سینه، کمی متمایل به سمت چپ قرار دارد. قلب از چهار حفره تشکیل شده که این حفره ها با یکدیگر به طور هماهنگ کار کرده و خون را در سراسر بدن منتقل می کنند.
دو حفره قلب به نام دهلیز در قسمت بالای قلب قرار گرفته و خون فاقد از اکسیژن را دریافت می کند. دریچه هایی که این حفره ها را از هم جدا می کنند، دریچه های دهلیزی نامیده می شوند که از دریچه تریکوسپید در سمت چپ و دریچه میترال در سمت راست تشکیل شده است.
از طرف دیگر، بطن ها حفره های هستند که در قسمت تحتانی قلب یافت می شوند. آنها خون غنی شده با اکسیژن را به تمام اعضای بدن و حتی به کوچکترین سلول ها پمپاژ می کنند مشابه دهلیز، محفظه های بطنی نیز توسط دریچه ها از هم جدا می شوند که به آن ها دريچه هاي سمولونار گفته مي شوند، اين دریچه ها از دريچه هاي ريوي و آئورت تشكيل شده اند.
دیواره قلب
دیواره قلب از سه لایه بافتی تشکیل شده که عبارتند از:
- میوکارد که ماهیچه های قلب را تشکیل می دهد.
- اندوکارد که از دریچه ها و محفظه های قلب محافظت می کند.
- لایه محافظ اپیکاردیوم که بیشتر از بافت همبند ساخته شده است.
این لایه ها به وسیله یک پوشش محافظ نازک به نام پریکارد پوشیده شده اند.
عملکرد قلب
قلب اندام اصلی سیستم گردش خون است که در درجه اول وظیفه گردش خون و انتقال مواد مغذی در تمام نقاط بدن را بر عهده دارد و با چرخه پمپاژ خون با نام چرخه قلب خون را در تمام بدن توزیع می کند. فرآیند توزیع اکسیژن از زمانی آغاز می شود که خون بدون اکسیژن از طریق دهلیز راست به قلب وارد شود، به بطن راست می رود، برای پر کردن اکسیژن و رها سازی دی اکسید کربن وارد ریه ها می شود و به داخل حفره های چپ منتقل می شود و آماده توزیع مجدد است. در حدود 5/6 لیتر خون در بدن گردش می کند و سه چرخه قلب در دقیقه انجام می شود.
سمت راست قلب
- دهلیز راست از طریق رگ هایی به نام ورید اجوف فوقانی و تحتانی (بزرگترین رگ های بدن) خون دفع شده از بدن را از بدن خارج می کند.
- دهلیز راست منقبض شده و خون به بطن راست منتقل می شود.
- هنگامی که بطن راست پر شد، از طریق شریان ریوی، جایی که اکسیژن جمع می کند و دی اکسید کربن را تخلیه می کند، خون را به سمت ریه ها منبسط کرده و پمپ می کند.
سمت چپ قلب
- خون تازه از طریق ورید ریوی به دهلیز چپ باز می گردد.
- دهلیز چپ منقبض می شود و خون را به داخل بطن چپ می ریزد.
- هنگامی که بطن چپ پر شد، منقبض می شود و خون را از طریق آئورت به بدن منتقل می کند.
هر ضربان قلب را می توان به دو بخش تقسیم کرد:
دیاستول. در هنگام دهلیز و بطن ها شل شده و با خون پر می شوند.
سیستول. سیستول از انقباض دهلیز و فشار خون به بطن ها تشکیل می شود. سپس، هنگامی که دهلیز استراحت می کند، بطن ها (سیستول بطن) منقبض می شوند و خون را از قلب پمپ می کنند.
دریچه ها
قلب چهار دریچه دارد که آن ها به جریان خون در یک جهت مشخص کمک می کنند:
دریچه آئورت. بین بطن چپ و آئورت.
دریچه میترال. بین دهلیز سمت چپ و بطن چپ.
دریچه ریوی. بین بطن راست و شریان ریوی.
دریچه تریکوسپید. بین دهلیز راست و بطن راست.
بیشتر مردم با صدای ضربان قلب انسان آشنا هستند که اغلب به عنوان صدای “lub-DUB” توصیف می شود. صدای “lub” توسط دریچه های تریکوسپید و میترال بسته می شود و صدای “DUB” با بسته شدن دریچه های ریوی و آئورت ایجاد می شود.
شایع ترین علل بیماری های قلبی
علت های بیماری قلبی، به نوع بیماری قلبی بستگی دارد. در حالی که بیماری های قلبی و عروقی به مشکلات قلبی یا عروقی اشاره دارد، اما اغلب به علت آسیب رساندن به قلب یا رگ های خونی توسط آترواسکلروز ایجاد می شود. آترواسکلروز شایع ترین علت بیماری های قلبی عروقی است. این بیماری می تواند در اثر سبک زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم، عدم ورزش، اضافه وزن و سیگار کشیدن ایجاد شود.
علت آترواسکلروز
پلاک و سخت شدن شریان ها، جریان خون در سرخرگ ها را محدود کرده و از رسیدن خون و اکسیژن مورد نیاز به بدن جلوگیری می کند. رژیم غذایی نامناسب و کلسترول بالا علل عمده سخت شدن شریان ها یا آترواسکروز می باشد.
آریتمی یا مشکلات ضربان قلب
یکی از شایع ترین علل بیماری های قلبی برخی از بیماری هایی است که می توانند منجر به ایجاد آریتمی شوند، این شرایط عبارتند از:
- دیابت
- ژنتیک
- آپنه خواب
- حمله قلبی
- پرکاری تیروئید
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کم کاری تیروئید
- استرس یا اضطراب
- سوء مصرف مواد مخدر
- سوء مصرف الکل یا مصرف زیاد کافئین
- از بین رفتن بافت قلب ناشی از حمله قلبی
- تغییراتی در ساختار قلب، مانند کاردیومیوپاتی
- شریان های مسدود شده در قلب (بیماری عروق کرونر)
- برخی داروها و مکمل ها از جمله داروهای بدون نسخه سرماخوردگی و آلرژی و مکمل های غذایی
اندوکاردیت
یکی دیگر از شایع ترین علل بیماری های قلبی اندوکاردیت است، این بیماری هنگامی رخ می دهد که باکتری‌ها یا قارچ‌ها به دلیل عفونت وارد بدن شوند، یا باکتری‌های بی ضرر که در دهان، دستگاه تنفس فوقانی یا سایر قسمت‌های بدن هستند به بافت قلب حمله کنند.
- سیستم ایمنی بدن می‌تواند این باکتری و قارچ ها را از بین ببرد، اما هرگونه آسیب به دریچه‌های قلبی می‌تواند به آنها اجازه دهد خود را به قلب وصل کنند و تکثیر شوند. عوامل عفونی می‌توانند باعث ایجاد آبسه در دریچه‌ها و ماهیچه‌های قلب شوند.
- سلامتی ضعیف در دندان یا لثه خطر ابتلا به اندوکاردیت را افزایش می‌دهد، زیرا ورود باکتری‌ها را آسان تر می‌کند. بهداشت مناسب دندان باعث جلوگیری از عفونت قلب می‌شود.
- نقص قلب در صورت ورود باکتری‌ها به بدن می‌تواند خطر ابتلا به اندوکاردیت را افزایش دهد. این می‌تواند شامل نقص از بدو تولد، دریچه غیر طبیعی قلب یا بافت قلبی آسیب دیده باشد. افرادی که دریچه قلب مصنوعی دارند، خطر بیشتری دارند.
- یک عفونت باکتریایی در قسمت دیگری از بدن، به عنوان مثال، عفونت پوستی یا بیماری لثه می‌تواند منجر به شیوع باکتری‌ها شود. تزریق مواد مخدر با سوزن های آلوده یک عامل خطر است. هرکسی که به سپسیس (عفونت خون) مبتلا شود در معرض خطر اندوکاردیت است.
- عفونت‌های مقاربتی (STI)، مانند کلامیدیا یا سوزاک، ورود باکتری‌ها به بدن را آسان تر کرده و به قلب وارد می‌شود. عفونت قارچی کاندیدا می‌تواند باعث بروز اندوکاردیت شود.
- بیماری التهابی روده (IBD) یا هرگونه اختلال در روده نیز ممکن است این خطر را افزایش دهد.
- ابزارهای جراحی یا پزشکی مانند سوند ادرار یا تزریق داخل وریدی که در درمان طولانی مدت استفاده می‌شود، می‌توانند خطر اندوکاردیت را افزایش دهد.
مایعات دور قلب
مایعات دور قلب و یا افیوژن پریکارد می تواند هم ناشی از التهاب پریکارد در پاسخ به بیماری یا آسیب باشد و هم در صورت مسدود شدن جریان مایعات پریکارد یا جریان خون در پریکارد در اثر ضربه مغزی ایجاد شود؛ اما در نوعی از مایعات دور قلب به نام پریکاردیت ایدیوپاتیک ممکن است بیماری علت مشخصی نداشته باشد.
علل مایعات دور قلب می تواند شامل موارد زیر باشد:
- علل های عفونی مانند بیماری سل، عفونت های ویروسی، عفونت های باکتریایی (SBE) و به ندرت عفونت های قارچی
- علل های ازتروژنیک افیوژن پریکارد مانند جراحی قلب، پرتودرمانی، مینوکسیدیل، پنی سیلین ها، متیل سرسید، سوراخ شدن کرونر و سوراخ شدن بطن راست
- اختلال سیستم ایمنی مانند لوپوس سیستمیک، روماتیسم مفصلی، اسکلرودرما و سندرم فارلر
- سایر علل افیوژن پریکارد عبارتند از: سرطان بدخیم، کم کاری تیروئید و (متابولیک)، نارسایی قلبی، کبدی، کلیوی، خونریزی قلب، انفارکتوس پریکارد و شیلوپرایکارد
نارسایی احتقانی قلب (CHF)
نارسایی احتقانی قلب (CHF) نوعی سندرم است که به دلایل مختلفی ایجاد می شود. نارسایی احتقانی قلب تضعیف قلب نتیجه مشکل اساسی قلب یا رگ های خونی یا ترکیبی از چندین مشکل مختلف از جمله موارد زیر است:
- فشار خون بالا
- مصرف الکل یا کوکائین
- عفونت های ویروسی
- بیماری های مادرزادی قلب
- آریتمی طولانی مدت و جدی
- دریچه های قلب آسیب دیده
- عضله ضعیف قلب (کاردیومیوپاتی)
- صدمه به عضله قلب به دلیل انسداد
- ریتم غیر طبیعی یا ضربان قلب نامنظم
- رگ های خونی مسدود شده در عضله قلب
- آسیب مستقیم عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
سوفل قلبی
دو نوع سوفل قلب وجود دارد:
سوفل قلب بی ضرر
شرایطی که ممکن است باعث ایجاد سریع جریان خون در قلب و سوفل بی ضرر شود، عبارتند از:
- تب
- بارداری
- کم خونی
- پرکاری تیروئید
- فعالیت بدنی یا ورزش
- مراحل رشد سریع مانند بزرگسالی
سوفل غیر طبیعی قلب
شایع ترین علت ایجاد سوفل غیر طبیعی در کودکان، نقص مادرزادی قلب است. سایر دلایل سوفل غیر طبیعی قلب شامل عفونت ها و شرایطی است که به ساختارهای قلب آسیب می رساند، از جمله:
- اندوکاردیت
- تب روماتیسمی
- کلسیفیکاسیون دریچه
علت سکته قلبی
شایع ترین عت های سکته قلبی، عبارتند از:
- انفارکتوس میوکارد
- انسداد شریان کرونر
- اسپاسم یا گرفتگی عروق کرونر
نقص مادرزادی قلبی
محققان در مورد علت اصلی بروز بیشتر نقایص مادرزادی قلب که در رحم مادر اتفاق می افتد اطلاعات دقیقی ندارند؛ اما وراثت ممکن است نقش بسیار مهمی در بروز نقص مادرزادی قلب داشته باشد. نقص قلب با رشد قلب، می تواند جریان خون را در قلب تغییر دهد. برخی از شرایط پزشکی، داروها و ژن ها می توانند در ایجاد نقایص قلبی نقش داشته باشند. نقایص قلبی همچنین در بزرگسالان ممکن است ایجاد شود. با افزایش سن، ساختار قلب می تواند تغییر کند و باعث ایجاد نقص قلب شود.
کاردیومیوپاتی
علت کاردیومیوپاتی، (ضخیم شدن یا بزرگ شدن عضله قلب) به نوع آن بستگی داشته باشد:
ضربان قلب و عروق. ضربان قلب و عروق رایج ترین نوع کاردیومیوپاتی است که علت آن اغلب ناشناخته می باشد. احتمال دارد در اثر کاهش جریان خون به قلب ناشی از آسیب پس از حمله قلبی، عفونت ها، سموم و داروهای خاص باشد. ضربان قلب و عروق که معمولاً بطن چپ را گشاد می کند، می تواند جنبه ارثی داشته باشد.
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک. این نوع که در آن عضله قلب به طور غیر طبیعی ضخیم می شود، معمولاً ارثی است. همچنین به دلیل فشار خون بالا یا پیری می تواند به مرور زمان ایجاد شود.
کاردیومیوپاتی محدود کننده. این کمترین نوع کاردیومیوپاتی که باعث می شود عضله قلب سفت شده و انعطاف پذیری کمتری داشته باشد، بدون هیچ دلیل مشخص می تواند رخ دهد. حتی ممکن است در اثر بیماری هایی مانند اختلالات بافت همبند، تجمع بیش از حد آهن در بدن (هموکروماتوز)، ایجاد پروتئین های غیر طبیعی (آمیلوئیدوز) یا توسط برخی از دارو های درمان کننده سرطان ایجاد شود.
با این وجود، عوامل بی شماری می توانند باعث ضعف بطن چپ شوند، از جمله:
- دیابت
- چاقی
- فشار خون بالا
- سوء مصرف الکل
- داروهای خاص سرطان
- سوء استفاده از کوکائین
- عوارض حاملگی در اواخر مرحله بارداری
- قرار گرفتن در معرض سموم مانند سرب، جیوه و کبالت
- عفونت ها، از جمله آلودگی های ناشی از باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها
بیماری قلبی دریچه ای
بیماری های دریچه های قلب علت های زیادی دارند که ممکن است مادرزادی باشند و یا تحت عوامل محیطی ایجاد شوند. برخی علت بیماری های دریچه ای قلبی عبارتند ار:
- تب روماتیسمی
- اختلالات بافت همبند
- عفونت ها(اندوکاردیت عفونی)
فیبریلاسیون دهلیزی
ناهنجاری ها یا آسیب دیدن ساختار قلب شایع ترین علت فیبریلاسیون دهلیزی است.
علل احتمالی این نوع بیماری عبارتند از:
- آپنه خواب
- حمله قلبی
- فشار خون بالا
- بیماری های ریه
- بیماری عروق کرونر
- سابقه جراحی قلب
- عفونت های ویروسی
- دریچه های قلبی غیر طبیعی
- عملکرد نادرست ضربان ساز طبیعی قلب
- نقایص قلبی که با آن متولد شده اید. (مادرزادی)
- غده تیروئید بیش فعال یا عدم تعادل متابولیک دیگر
- فشار به دلیل جراحی، ذات الریه یا بیماری های دیگر
- قرار گرفتن در معرض مواد محرک مانند داروها، کافئین، تنباکو یا الکل
با این حال، برخی از افرادی که این بیماری را دارند، هیچ نقص یا آسیب قلبی ندارند که به وضعیتی به نام فیبریلاسیون دهلیزی تنهایی معروف است. در فیبریلاسیون دهلیزی تنهایی علت آن مشخص نیست و عوارض جدی نادر است.
آنژین
علت اصلی شکایت یک بیمار از بیماری آنژین به تنگ شدن عروق قلبی در نتیجه بیماری قلبی آترو اسکلروتیک یا سفت شدن شریان ها (ASHD) باز می گردد. به مرور زمان کلسترول در داخل شریان های قلبی جمع شده و با کاهش قطر رگ ها میزان جریان خون عبوری داخل آن ها را تا حد قابل توجهی کاهش می دهند. حالا وضعیتی را تصور کنید که بدن در نتیجه فعالیت بدنی یا ورزش نیاز به پمپاژ خون بیشتری داشته باشد، در این حالت به علت تنگ شدن یا بسته شدن عروق قلبی، خون و در نتیجه اکسیژن کافی به بدن نرسیده و فرد دچار علائم آنژین خواهد شد.
برخی از شایع ترین علت های آنژین، عبارتند از:
- کم خونی
- بیماری های ریه
- تشکیل لخته های خون
- برخی بیماری های قلبی
- بیماری دریچه های قلبی
- مسموم شدن با مونوکسید کربن
آخرین دیدگاه‌ها