کوئتیاپین (QUETIAPINE) یا ترانکوپین یا سرامین یک داروی تجویزی و به شکل قرص است که از طریق دهان مصرف می کنید. دو نسخه از این دارو وجود دارد. نسخه رهش فوری که بلافاصله وارد جریان خون می شود. نسخه رهش طولانی مدت به مرور زمان به تدریج وارد جریان خون می شود.
Quetiapine با نام تجاری Seroquel (قرص با رهش فوری) و Seroquel XR (قرص با رهش طولانی) در دسترس است. کوئتیاپین ممکن است به عنوان بخشی از درمان ترکیبی استفاده شود که باید آن را با ترکیب داروها دیگر مصرف کنید.
شایع ترین عوارض قرص کوئتیاپین
مصرف قرص خوراکی کوئتیاپین ممکن است باعث خواب آلودگی شود. عوارض جانبی این دارو بر اساس شکل دارویی کمی متفاوت است.
عوارض جانبی رایج‌تر قرص‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خشکی دهان
- سرگیجه
- یبوست
- استفراغ
- ضعف
- گلو درد
- حالت تهوع
- افزایش وزن
- افزایش اشتها
- مشکل در حرکت
- ضربان قلب سریع
- درد در ناحیه شکم
عوارض جانبی رایج‌تر قرص‌های با رهش طولانی‌مدت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- یبوست
- سرگیجه
- خشکی دهان
- خستگی
- افزایش اشتها
- ناراحتی معده
- گرفتگی بینی
- مشکل در حرکت
اگر این اثرات خفیف باشند، ممکن است ظرف چند روز یا چند هفته از بین بروند. اما در صورت تشدید و یا مداوم بودن آنها حتما با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض قرص کوئتیاپین
عوارض جدی ناشی از مصرف کوئتیاپین و علائم آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:
سندرم بدخیم نورولپتیک که علائم آن عبارتند از:
- تب شدید
- تعریق بیش از حد
- سفت شدن ماهیچه ها
- گیجی
- تغییرات در تنفس، ضربان قلب و فشار خون
هایپرگلیسمی (قند خون بالا):
علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- گیجی
- افزایش وزن
- تشنگی شدید
- تکرر ادرار
- گرسنگی شدید
- ضعف یا خستگی
- ناراحتی معده
- نفس با بوی میوه
- افزایش کلسترول یک
- تری گلیسیرید (سطح چربی بالا در خون)
دیسکینزی دیررس علائم که در این شرایط نمی توانید حرکت صورت، زبان یا سایر اعضای بدن خود را کنترل کنید.
هیپوتانسیون ارتواستاتیک:
هیپوتانسیون ارتواستاتیک، کاهش فشار خون هنگام بالا آمدن خیلی سریع پس از نشستن یا دراز کشیدن می باشد و علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سبکی سر
- غش کردن
- سرگیجه
- افزایش فشار خون در کودکان و نوجوانان
کاهش تعداد گلبول های سفید خون. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- عفونت
آب مروارید:
علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تشنج
- تاری دید
- از دست دادن بینایی
- کدر شدن عدسی چشم
- سطوح غیر طبیعی تیروئید
افزایش سطح پرولاکتین خون:
علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بزرگ شدن سینه (در مردان و زنان)
- ترشحات شیری از نوک پستان (در خانم ها)
- اختلال در نعوظ
- عدم وجود دوره قاعدگی
- افزایش دمای بدن
- مشکل در بلع
- خطر مرگ ناشی از سکته مغزی در سالمندان مبتلا به زوال عقل
کوئتیاپین در چه شرایطی تجویز می شود؟
قرص خوراکی کوئتیاپین برای درمان علائم اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا افسردگی استفاده می شود. کوئتیاپین را می توان برای درمان علائم در بزرگسالانی که دوره های افسردگی یا دوره های شیدایی ناشی از اختلال دوقطبی I دارند تجویز کرد. برای این موارد می توان آن را به تنهایی یا همراه با داروهای لیتیوم یا دیوالپروکس استفاده کرد.
همچنین ممکن است همراه با لیتیوم یا دیوالپروکس برای درمان طولانی‌مدت اختلال دوقطبی I تجویز شود. کوئتیاپین ممکن است کودکان 10 تا 17 ساله برای درمان دوره های شیدایی ناشی از اختلال دوقطبی I تجویز کرد. برای افسردگی اساسی، کوتیاپین به عنوان یک درمان جانبی برای افرادی که قبلاً داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، هم تجویز می‌شود.
کوئتیاپین چگونه اثر می کند؟
کوئتیاپین متعلق به دسته ای از داروها به نام آنتی سایکوتیک های آتیپیک است. نحوه عملکرد این دارو دقیقاً مشخص نیست. با این حال، تصور می‌شود که به تنظیم مقدار مواد شیمیایی خاص (دوپامین و سروتونین) در مغز برای کنترل وضعیت شما کمک می‌کند.
مصرف سرامین با چه دارو هایی تداخل دارد؟
قرص خوراکی سرامین می تواند با سایر داروها، ویتامین ها یا گیاهانی که ممکن است مصرف کنید تداخل داشته باشد که می تواند مضر باشد یا از عملکرد خوب دارو جلوگیری کند. برای پیشگیری از بروز هر گونه تداخل دارویی پزشک باید تمام داروهای شما را با دقت مدیریت کند. حتماً در مورد تمام داروها، ویتامین ها یا گیاهانی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
باید به این نکته توجه داشته باشید که برخی از دارو ها را تحت هیچ شرایطی نباید همراه با کوتیاپین مصرف کنید. انجام این کار می تواند باعث مشکلات ریتم قلب و حتی مرگ ناگهانی شود. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد آریتمی مانند کینیدین، پروکائین آمید، آمیودارون یا سوتالول
- داروهای ضد روان پریشی مانند زیپراسیدون، کلرپرومازین یا تیوریدازین
- آنتی بیوتیک هایی مانند گاتی فلوکساسین یا موکسی فلوکساسین
- پنتامیدین
- متادون
از طرفی هم مصرف کوئتیاپین با برخی داروها خطر عوارض جانبی آن داروها را افزایش می دهد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- باربیتورات ها مانند فنوباربیتال
- آرام بخش/ خواب آور مانند زولپیدم یا اسزوپیکلون
- داروهای ضد فشار خون مانند آملودیپین، لیزینوپریل، لوزارتان یا متوپرولول
- بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، کلونازپام، دیازپام، کلردیازپوکساید یا لورازپام
- شل کننده های عضلانی مانند باکلوفن، سیکلوبنزاپرین، متوکاربامول، تیزانیدین
- داروهای ضد درد مانند مورفین، اکسی کدون، فنتانیل، هیدروکودون، ترامادول یا کدئین
- آنتی هیستامین هایی مانند هیدروکسی زین، دیفن هیدرامین، کلرفنیرامین یا برومفنیرامین
خطر افزایش عوارض جانبی قرص کوتیاپین
مصرف کوتیاپین با برخی داروها خطر عوارض جانبی کوتیاپین را افزایش می دهد. چون در این شرایط ممکن است مقدار کوتیاپین در بدن افزایش پیدا کند. اگر این داروها را با کوتیاپین مصرف کنید، پزشک ممکن است دوز کوتیاپین را کاهش دهد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول یا ایتراکونازول
- دارو های HIV مانند ایندیناویر یا ریتوناویر
- داروهای ضد افسردگی مانند نفازودون یا فلوکستین
- استفاده از کوتیاپین با داروهای آنتی کولینرژیک ممکن است خطر مشکلات گوارشی را افزایش دهد.
حتی مصرف برخی دارو ها هم می تواند اثر بخشی کوتیاپین را تا حدودی کاهش دهد و باعث شود دارو به طور موثرتری اثر نکند. برخی از این دارو ها، عبارتند از:
- ریفامپین
- مخمر سنت جان
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین یا کاربامازپین
- داروهای بیماری پارکینسون مانند لوودوپا، پرامیپکسول یا روپینیرول. کوئتیاپین ممکن است اثرات داروهای پارکینسون شما را مسدود کند و باعث افزایش علائم بیماری پارکینسون شود.
هشدارها و دستورالعمل مصرف کوئتیاپین
دارو کوئتیاپین دارای هشدار جعبه سیاه است که جدی ترین هشدارهای سازمان غذا و دارو (FDA) محسوب می شود. مهمترین هشدارها و دستورالعمل ها برای مصرف این دارو عبارتند از:
هشدار خطر مرگ برای سالمندان مبتلا به زوال عقل
کویتیاپین برای درمان روان پریشی در سالمندان مبتلا به زوال عقل تایید نشده است. حتی مصرف داروهایی مانند کوتیاپین خطر مرگ را در سالمندان مبتلا به زوال عقل افزایش می دهد.
هشدار خطر افکار و رفتارهای خودکشی
مصرف کوتیاپین در چند ماه اول درمان ممکن است افکار یا اعمال خودکشی را در برخی از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان افزایش دهد. افرادی که افسردگی یا بیماری دوقطبی دارند یا قبلاً افکار یا اقدامات خودکشی را تجربه کرده اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.
همچنین افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری ها را دارند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند. بیماران در هر سنی که شروع به درمان ضد افسردگی می کنند باید از نظر افکار یا رفتارهای جدید یا بدتر خودکشی تحت نظر باشند.
هشدار سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS)
NMS یک بیماری نادر اما بسیار جدی است که می تواند در افرادی که داروهای ضد روان پریشی مانند کوتیاپین مصرف می کنند رخ دهد.
NMS می تواند باعث مرگ شود و فرد مبتلا به آن باید در بیمارستان درمان شود. علائم آن می تواند شامل تب بالا، تعریق بیش از حد، سفت شدن ماهیچه ها، گیجی، یا تغییرات در تنفس، ضربان قلب یا فشار خون باشد.
هشدار تغییرات متابولیک
کوئتیاپین می تواند باعث تغییراتی در نحوه عملکرد بدن شود. حتی ممکن است باعث هیپرگلیسمی (قند خون بالا)، افزایش کلسترول و تری گلیسیرید (چربی در خون) یا افزایش وزن شود. قند خون بالا می تواند در افراد مبتلا به دیابت یا بدون دیابت رخ دهد. علائم آن می تواند شامل احساس تشنگی یا گرسنگی شدید، نیاز به ادرار کردن بیش از حد معمول، احساس ضعف یا خستگی، یا بوی میوه از دهان باشد.
هشدار دیسکینزی دیررس
کوئتیاپین می تواند باعث دیسکینزی دیررس شود. این یک وضعیت جدی است که باعث حرکات صورت، زبان یا سایر قسمت های بدن می شود که نمی توانید آنها را کنترل کنید. دیسکینزی دیررس ممکن است حتی در صورت قطع مصرف کوتیاپین از بین نرود. همچنین ممکن است پس از قطع مصرف این دارو شروع شود.
اثرات آنتی کولینرژیک
مصرف کوتیاپین با سایر داروهای آنتی کولینرژیک ممکن است خطر اثرات آنتی کولینرژیک را افزایش دهد که ممکن است باعث آسیب های جدی شود. علائم احتمالی آن شامل یبوست شدید یا درد معده، ناتوانی در تخلیه مثانه (احتباس ادرار)، تاری دید، خواب آلودگی، هذیان، گیجی و افتادن است. اگر بالای 65 سال و سابقه این عوارض جانبی را دارید، ممکن است خطر بروز این عارضه در شما بیشتر هم شود.
هشدار آلرژی
کوئتیاپین می تواند باعث واکنش آلرژیک شدید شود. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تنفس
- تورم گلو یا زبان
اگر تا به حال واکنش آلرژیک به آن داشته اید، دیگر این دارو را مصرف نکنید. مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد یا حتی باعث مرگ شود.
هشدار تداخل الکلی
کوئتیاپین می تواند باعث خواب آلودگی شود. استفاده از نوشیدنی های حاوی الکل خطر ابتلا به این عارضه جانبی را افزایش می دهد.
هشدار برای مبتلایان به بیماری های زمینه ای
برای افراد مبتلا به دیابت یا قند خون بالا
کوئتیاپین ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد و وضعیت شما را بدتر کند. قند خون بسیار بالا ممکن است منجر به کما یا مرگ شود. اگر دیابت یا عوامل خطر دیابت دارید، با پزشک خود مشورت کنید. آنها باید قند خون شما را قبل و در طول درمان با کوتیاپین بررسی کنند.
برای افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی (سطح چربی بالا در خون)
کویتیاپین ممکن است سطح چربی (کلسترول و تری گلیسیرید) را در خون این افراد افزایش دهد. از طرفی هم سطوح بالای چربی خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد. این سطوح بالا معمولاً علائمی ایجاد نمی کنند. بنابراین، بهتر است در طول درمان با کوتیاپین، کلسترول و تری گلیسیرید خون خود را تحت کنترل داشته باشید.
برای افراد مبتلا به فشار خون پایین یا بالا
کوئتیاپین ممکن است فشار خون بالا یا پایین را حتی در کودکان و نوجوانان افزایش دهد. در حین مصرف کوتیاپین، پزشک باید فشار خون شما را کنترل کند.
مصرف کوتیاپین در بارداری و شیردهی
کویتیاپین برای زنان در دوران باردای به عنوان یک داروی حاملگی دسته C محسوب می شود که می تواند نشان دهنده دو حالت زیر است:
- تحقیقات روی حیوانات نشان داده است که مصرف این دارو توسط مادر ممکن است برای جنین عوارض خاصی داشته باشد.
- بررسی های کافی در زمینه عوارض مصرف این دارو بر روی انسان انجام نشده و تاثیر آن بر روی جنین انسان مشخص نیست.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید با پزشک خود صحبت کنید. این دارو تنها در صورتی باید استفاده شود که منافع بالقوه خطر احتمالی را توجیه کند.
کوئتیاپین ممکن است به شیر مادر منتقل شود و حتی در کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود عوارض جانبی ایجاد کند.
