آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل می شود. بیماری های خود ایمنی، بیماری هایی هستند که وقتی بافت های بدن به اشتباه توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می گیرند بروز می کنند. در حالی که التهاب بافت مفاصل و خود مفاصل از علائم اصلی آرتریت روماتوئید است، این بیماری می تواند باعث التهاب خارج از مفصل و آسیب در اندام های دیگر هم شود.
آرتریت روماتوئید می تواند بر روی چندین عضو دیگر بدن تأثیر بگذارد. به همین علت آرتریت روماتوئید را یک بیماری سیستمیک و گاهی بیماری روماتوئید می شناسند. آرتریت روماتوئید که در افراد زیر 16 سال شروع می شود، به آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) یا آرتریت روماتوئید نوجوان JRA معروف است.
آرتریت روماتوئید در مقابل آرتروز
آرتریت روماتوئید یک بیماری تخریب کننده مفصل است که در اثر التهاب در بافت ایجاد می شود. در التهاب شدید، باعث شل شدن رباط های مفصل و از بین رفتن غضروف و استخوان می شود.
استئوآرتریت یک بیماری مفصلی غیر التهابی است که در آن غضروف های مفاصل، ضعیف می شوند. در استئوآرتریت ممکن است فقط یک زانو یا دست مبتلا شود.
آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است و می تواند سال ها ادامه یابد. اما بیماران ممکن است دوره های طولانی را بدون علائم خاص داشته باشند. با این حال، آرتریت روماتوئید یک بیماری پیش رونده است که گاهی باعث تخریب مفاصل و ناتوانی فرد می شود.
مفصل جایی است که دو استخوان به هم متصل می شوند تا امکان حرکت قسمت های مختلف بدن را فراهم کنند. آرتروز به معنی التهاب مفاصل است. التهاب مفصل آرتریت روماتوئید باعث تورم، درد، سفتی و قرمزی در مفاصل می شود. التهاب بیماری روماتوئید نیز می تواند در بافت های اطراف مفاصل مانند تاندون ها، رباط ها و ماهیچه ها منتشر شود.
در برخی از مبتلایان به آرتریت روماتوئید ، التهاب مزمن منجر به از بین رفتن غضروف، استخوان، رباط ها و باعث ناهنجاری مفاصل می شود. آسیب به مفاصل می تواند در اوایل بیماری رخ دهد و به تدریج پیشرفت کند.
شیوع آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری روماتیسمی شایع است و تقریباً 1.3 میلیون نفر در ایالات متحده را مبتلا می کند. این بیماری در زنان سه برابر بیشتر از مردان است. این بیماری می تواند در هر سنی شروع شود و حتی کودکان را نیز مبتلا کند ( آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان )، اما بیشتر اوقات پس از 40 سالگی و قبل از سن 60 سالگی شروع می شود. در برخی خانواده ها، چندین عضو ممکن است مبتلا شوند، که نشان می دهد آرتریت روماتوئید جنبه ژنتیکی دارد. این موارد به ندرت دیده می شود.
عوامل خطر آرتریت روماتوئید
علت آرتریت روماتوئید ناشناخته است. اما این احتمال وجود دارد که وراثت و ژنتیک در بروز بیماری نقش داشته باشند. ژن های خاصی وجود دارند که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می دهند. همچنین برخی از عفونت ها یا عوامل محیطی خطر ابتلا را در افراد مستعد به این بیماری افزایش می دهند. که برخی از این عوامل عبارتند از:
- بیماری لثه
- سیگار کشیدن
- باکتری های روده
استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد معدنی سیلیس و بیماری مزمن پریودنتال یا التهاب لثه، همه خطر ایجاد آرتریت روماتوئید را افزایش می دهد. تئوری هایی در مورد باکتری های روده وجود دارد که ممکن است باعث شروع RA در برخی افراد شود. هیچ میکروب خاصی به عنوان دلایل مشخص تشخیص داده نشده است.
علائم آرتریت روماتوئید
علائم RA به میزان التهاب بافت بستگی دارد. هنگامی که بافت های بدن ملتهب می شوند، این بیماری فعال است. وقتی التهاب بافت از بین می رود و بیماری غیرفعال می شود. بهبود علائم به تنهایی يا با درمان رخ مي دهد و مي تواند هفته ها، ماه ها يا سال ها ادامه داشته باشد. در طی بهبودی، علائم بیماری از بین می رود و عموما افراد احساس خوبی دارند. دوره آرتریت روماتوئید در افراد مختلف، متفاوت است.
هنگامی که این بیماری بروز پیدا می کند و فعال می شود، علائم RA می تواند شامل موارد زیر شود:
- خستگی
- عدم اشتها
- تورم مفصل
- قرمزی مفصل
- کاهش تحرک
- تب درجه پایین
- گره های روماتوئید
- از دست دادن انرژی
- عضلات و درد مفاصل
- ضعیف شدن عملکرد مفصل
- حساسیت و تحریک پذیری مفصل
احتمال دارد افراد مبتلا به التهاب شدید مفاصل بیماری های زیر را تجربه کنند:
- افسردگی
- کم خونی
- نا امیدی
- اضطراب اجتماعی
سختی عضله ها و مفاصل
سختی عضله ها و مفاصل، معمولاً در صبح و در زمان های کم تحرکی شدید تر می شود. به این موارد سختی صبحگاهی و سفتی بعد از خواب گفته می شود. در موارد شدید بافت داخلی مفصل (سینوویوم) ملتهب و باعث تولید بیش از حد مایع مفصل (مایع سینوویال) می شود. در این صورت مفاصل اغلب گرم، قرمز، متورم و دردناک خواهند شد. آرتریت روماتوئید معمولاً مفاصل متعددی را درگیر می کند و هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین در رایج ترین موارد به آن پلی آرتریت متقارن گفته می شود. علائم اولیه آرتریت روماتوئید ممکن است خفیف باشد.
آرتریت روماتوئید خفیف اغلب دو دست و مچ را درگیر می کند. علائم اولیه RA می تواند درد و سفتی طولانی مدت مفاصل به خصوص در صبح باشد. مبتلایان به آرتریت روماتوئید در انجام کارهای ساده زندگی روزمره مانند چرخاندن دستگیره درها و باز کردن آن مشکل دارند. مفاصل کوچک پا ها معمولا درگیر شده و منجر به درد هنگام راه رفتن به خصوص در صبح می شوند. گاهی اوقات، فقط یک مفصل ملتهب می شود. التهاب مزمن می تواند باعث آسیب به بافت های بدن از جمله غضروف و استخوان شود.
تشخیص آرتریت روماتوئید
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص آرتریت روماتوئید وجود ندارد. تشخیص این بیماری براساس مشاهده های بالینی انجام می شود.
در نهایت، آرتریت روماتوئید بر اساس ترکیبی از موارد زیر تشخیص داده می شود:
- بررسی مفاصل درگیر
- وجود فاکتور روماتوئید خون در آزمایش خون
- التهاب مفاصل و سفتی آن ها به خصوص در صبح
- مشاهده گره های روماتوئید در تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس
اولین قدم برای تشخیص آرتریت روماتوئید، مراجعه به پزشک است. پزشک تاریخچه علائم بیمار را مرور می کند. سپس پزشک مفاصل را از نظر التهاب، حساسیت، تورم و ناهنجاری بررسی کرده و به دنبال گره های روماتوئید پوستی است. پزشک همچنین سایر قسمت های بدن را از نظر التهاب بررسی می کند. آزمایشات خاص خون و اشعه X اغلب انجام می شود. چگونگی التهاب مفاصل در تشخیص پزشک بسیار مهم است. در آرتریت روماتوئید، مفاصل کوچک دست و انگشتان، مچ دست، پا و زانو به طور معمول در دو طرف بدن ملتهب می شوند.
پزشک ممکن است برای انجام یک روش به نام آرتروسانتزیس را انتخاب کند. در این روش از سوزن و سرنگ استریل برای تخلیه مایع مفصل از مفصل برای بررسی در آزمایشگاه استفاده می شود. تجزیه و تحلیل مایعات مفصل در آزمایشگاه می تواند به علت های دیگر آرتریت مانند عفونت و نقرس کمک کند. آرتروسنتز همچنین می تواند در تسکین ورم مفاصل و درد مفید باشد.
مراحل آرتریت روماتوئید
کالج روماتولوژی آمریکا سیستمی را برای طبقه بندی RA تهیه کرده که بر اساس تصاویر اشعه ایکس مفاصل می باشد. این سیستم به کمک می کند تا شدت بیماری از نظر غضروف، رباط ها و استخوان ها طبقه بندی شود.
مرحله اول
هیچ آسیبی در پرتوهای X دیده نمی شود، اگرچه ممکن است علائمی از ضعیف شدن استخوان ها وجود داشته باشد.
مرحله دوم
- در تصاویر اشعه ایکس، شواهدی از ضعیف شدن استخوان در اطراف مفصل وجود دارد.
- آسیب غضروفی کمی ممکن است دیده شود.
- احتمال دارد تحرک مفصل محدود شده باشد.
- عضله های مجاور مفصل تحلیل رفته اند.
- ناهنجاری های بافت نرم در اطراف مفصل ممکن است دیده شود.
مرحله سوم
- در تصاویر اشعه ایکس، شواهدی از غضروف و آسیب استخوان و ضعیف شدن آن در اطراف مفصل وجود دارد.
- ناهنجاری مفاصل دیده می شود.
- عضله ها تا حدود زیادی تحلیل رفته اند.
- ناهنجاری های بافت نرم در اطراف مفصل ممکن است دیده شود.
مرحله چهارم
- در تصاویر اشعه X، شواهدی از غضروف و آسیب استخوان و پوکی استخوان در اطراف مفصل وجود دارد.
- ناهنجاری مفصل با ثابت ماندن مفصل (آنکیلوز) دیده می شود.
- عضله ها شدیدا تحلیل رفته اند.
- ناهنجاری های بافت نرم در اطراف مفصل ممکن است دیده شود.
روماتولوژیست وضعیت عملکردی مبتلایان به آرتریت روماتوئید را به صورت زیر طبقه بندی می کند:
| فرد کاملاً قادر به انجام فعالیت های معمول زندگی روزمره خودش می باشد. | کلاس اول |
| بیمار قادر به انجام کارهای معمول روزمره خودش است اما در فعالیت های خارج از کار محدودیت دارد. | کلاس دوم |
| فرد می تواند از خودش مراقبت کند اما در انجام کار و سایر فعالیت ها مشکل دارد. | کلاس سوم |
| فرد توانایی انجام مراقبت های شخصی، کار و سایر فعالیت ها را ندارد. | کلاس چهارم |
عوارض آرتریت روماتوئید
- از آنجا که آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمیک است، التهاب آن می تواند بر روی اعضای و نواحی مختلف بدن تأثیر بگذارد:
- آرتریت روماتوئید با افزایش خطر حمله قلبی همراه است.
- اعصاب می توانند در مچ دست ملتهب شده و باعث ایجاد سندرم تونل کارپ شوند.
- خطر ابتلا به سرطان غده لنفاوی (لنفوم) در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بیشتر است.
- بیماری روماتوئید می تواند تعداد گلبول های قرمز (آنمی) و گلبول های سفید را کاهش دهد.
- التهاب قسمت های سفید چشم (اسکلرا) که به اسکلریت معروف است، از عوارض دیگر این بیماری می باشد.
کاهش گلبول های سفید می تواند با طحال بزرگ شده همراه باشد (سندرم فلتی) و خطر عفونت را افزایش دهد.
التهاب مفصل مرتبط با غدد چشم و دهان می تواند باعث خشکی این مناطق شود و یا سندرم Sjrengren شود. خشکی چشم ها می تواند به ساییدگی قرنیه منجر شود.
التهاب روماتوئید از ریه (پلوریت) باعث درد قفسه سینه در هنگام تنفس عمیق، تنگی نفس یا سرفه می شود. خود بافت ریه نیز می تواند التهاب و زخم شود و گاهی گره های التهابی (گره های روماتوئید) در ریه ایجاد کند.
التهاب بافت اطراف قلب، به نام پریکاردیت، می تواند باعث درد قفسه سینه شود. در این مواقع شدت و میزان درد در هنگام دراز کشیدن یا خم شدن به جلو تغییر می کند.
توده یا برجستگی های محکم در زیر پوست در جایی که فشار زیاد است مثل اطراف آرنج و انگشتان ایجاد می شوند. اگرچه این گره ها معمولاً علامتی ایجاد نمی کنند، اما گاهی اوقات می توانند عفونی شوند. به این توده ها، گره های روماتوئید هم گفته می شود.
واسکولیت
یک عارضه نادر و جدی که معمولاً با بیماری روماتوئید مزمن وجود دارد، التهاب رگ های خونی (واسکولیت) است. واسکولیت می تواند خون رسانی به بافت ها را مختل کند و منجر به مرگ بافت ها (نکروز) شود. نکروز اغلب در ابتدا به عنوان مناطق سیاه و کبود ریز در اطراف بستر ناخن یا زخم پا دیده می شود.
پیش آگهی آرتریت روماتوئید
- با درمان زودرس چشم انداز مبتلایان به آرتریت روماتوئید می تواند بسیار مناسب باشد.
- این بیماری قابل کنترل است و همکاری پزشک و بیمار می تواند منجر به بهبودی بهتر بیمار شود.
- آرتریت روماتوئید باعث ناتوانی شده و میزان مرگ و میر را افزایش می دهد. علاوه بر آن، باعث کاهش امید به زندگی و مرگ زودرس می شود. امید به زندگی با درمان و نظارت قبلی بهبود می یابد.
- به طور کلی، آرتریت روماتوئید از زمانی که فاکتور روماتوئید یا آنتی بادی سیترولین در آزمایش خون تشخیص داده می شود، آسیب بیشتری به فرد وارد می کند.
- کاهش استرس هیجانی می تواند به بهبود سلامت عمومی در مبتلایان به آرتریت روماتوئید کمک کند.
زندگی با آرتریت روماتوئید
- درمان زودرس و تهاجمی وآسیب زننده منجر به نتیجه مطلوب می شود.
- بیمار بهتر است راه هایی را پیدا کند تا بتواند آرتریت روماتوئید و عوارض آن را کنترل کند.
- گزینه های درمانی خود را با پزشک در میان گذاشته و از وی مشورت بگیرند.
- بیماران در مورد هر گونه نگرانی در مورد آرتریت روماتوئید و تأثیر آن در فعالیت های روزمره زندگی با پزشک مشورت کنند.
متخصص اصلی در تشخیص، مدیریت و کنترل آرتریت روماتوئید یک روماتولوژیست است. یک روماتولوژیست برای بهبودی وضعیت سلامتی فرد و کاهش علائم با پزشک اصلی و سایر متخصصان همکاری می کند. آن ها می توانند برای مراقبت از مبتلایان به آرتریت روماتوئید فیزیوتراپی، کاردرمانی و ماساژ درمانی را توصیه کنند.
درمان آرتریت روماتوئید
هیچ روش درمانی شناخته شده ای برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. اما دانشمندان در سراسر جهان در حال مطالعه درمان های امیدوارکننده و جدیدی برای آرتریت روماتوئید هستند. هدف از درمان کاهش التهاب و درد مفاصل، افزایش عملکرد مفصل و جلوگیری از تخریب و ناهنجاری آن ها است. درمان بهینه RA شامل ترکیبی از داروها، استراحت، تمرینات تقویت کننده، محافظت از مفصل و آموزش بیمار و خانواده است.
درمان به عوامل زیادی مانند وضعیت بیماری، انواع مفاصل درگیر، سلامت عمومی، سن و شغل بیمار بستگی دارد. در صورت وجود همکاری نزدیک بین پزشک، بیمار و اعضای خانواده، درمان RA می تواند موفقیت آمیز باشد.
عمل جراحی
اگر داروها در جلوگیری یا کند شدن آسیب مفاصل تاثیری نداشته باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای ترمیم مفاصل آسیب دیده در نظر بگیرد. جراحی می تواند به بازگرداندن توانایی بیمار برای استفاده از مفصل کمک کند. همچنین می تواند درد را کاهش داده و عملکرد او را بهبود بخشد.
جراحی آرتریت روماتوئید ممکن است یک یا چند روش زیر را شامل شود:
سینوکتومی
سینوکتومی، جراحی برای از بین بردن پوشش ملتهب مفصل (سینوویوم) است. سینوکتومی می تواند روی زانوها، آرنج ها، مچ دست ها، انگشتان و باسن انجام گیرد.
ترمبیم تاندون
التهاب و آسیب مفاصل گاهی باعث شل شدن و پارگی تاندون های اطراف مفصل می شود. جراح ممکن است بتواند تاندون های اطراف مفصل را ترمیم کند.
فیوژن (اتصال) مفاصل
در صورت تعویض مفصل، فیوژن مفصل برای تثبیت یا تنظیم مجدد مفصل و تسکین درد توصیه می شود.
تعویض مفصل
در حین جراحی تعویض مفصل، جراح قسمت های آسیب دیده مفصل را برداشته و پروتز را جایگزین می کند. پروتز از جنس ساخته شده از فلز و پلاستیک است.
جراحی خطر خون ریزی، عفونت و درد را به همراه دارد.
رژیم غذایی آرتریت روماتوئید
هیچ رژیم غذایی درمانی خاصی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد.
هیچ غذای خاصی وجود ندارد که بیماران آرتریت روماتوئید مجبور باشند از مصرف آن پرهیز کنند. اما، برای کسانی که به گلوتن (گندم، جو و چاودار) حساس هستند، رژیم بدون گلوتن می تواند از جذب ضعیف روده جلوگیری کند. در صورت کمبود مواد مغذی (ویتامین D و فولات) التهاب روده می تواند برای افراد مبتلا به RA مضر باشد .
با این وجود، برخی از داروهای خانگی ممکن است برای بیماران آرتریت روماتوئید مفید باشند. روغن ماهی، مانند ماهی قزل آلا و مکمل های اسیدهای چرب امگا 3 در آرتریت روماتوئید مفید هستند. اضافه کردن ماهی بیشتری به رژیم غذایی، مانند رژیم غذایی محبوب مدیترانه ای، می تواند در کاهش علائم نقش به سزایی داشته باشد. اثرات ضد التهابی کورکومین در زردچوبه یک ماده مؤثر است که می تواند در کاهش علائم آرتریت روماتوئید مفید باشد.
مکمل های آرتریت روماتوئید
مکمل هایی مانند کلسیم و ویتامین D برای جلوگیری از پوکی استخوان در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید استفاده می شود. اسید فولیک به عنوان یک مکمل برای جلوگیری از عوارض جانبی دارو ها استفاده می شود. بیماران روماتیسم مفاصل باید از مصرف الکل خودداری کنند.
سبک زندگی و درمان خانگی آرتریت روماتوئید
برخی از فعالیت ها و آسیب های ناشی از ضربه می تواند آرتریت روماتوئید را تشدید کند. بنابراین هر شخصی باید فعالیت ها و برنامه های ورزشی متناسب با ظرفیت خودش را شناسایی و انجام دهد. فیزیوتراپی می تواند یک روش کمک کننده باشد. ورزش هایی مانند یوگا و تای چی که آسیب کمتری به مفاصل می زنند، می توانند در حفظ انعطاف پذیری و قدرت مفاصل مفید باشند. آن ها همچنین منجر به بهبود عمومی زندگی می شوند.
ورزش منظم و مناسب در حفظ تحرک مفصل و تقویت عضلات اطراف مفاصل نقش بسیار مهمی دارند. شنا مخصوصاً برای مبتلایان به این بیماری مفید است زیرا ورزشی است که فشار را روی مفاصل به حداقل می رساند. استفاده از، آتل مچ و انگشت می تواند در کاهش التهاب و حفظ مفاصل مفید باشد. دستگاه هایی از قبیل عصا و توالت فرنگی می توانند در فعالیت های روزمره به فرد کمک کنند.
- برخی مطالعات اولیه نشان داده اند که مکمل های روغن ماهی ممکن است باعث کاهش درد و سفتی ورم مفاصل روماتوئید شود.
- عوارض جانبی آن می تواند شامل حالت تهوع، درد شکم و طعم ماهی در دهان باشد. روغن ماهی می تواند با داروها تداخل داشته باشد، بنابراین بیماران ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنند.
- دانه های گل پامچال عصرانه، بوقلمون و سیاه دانه حاوی نوعی اسید چرب است. روغن آن ها ممکن است به درد مفاصل روماتوئید و سفتی صبحگاهی کمک کند. عوارض جانبی گاهی شامل سردرد و اسهال می باشد.
آرتریت روماتوئید و بارداری
به طور کلی، آرتریت روماتوئید اغلب در دوران بارداری بهبود می یابد.
معمولاً در دوران بارداری التهاب مفاصل روماتوئید کاهش می یابد و به حداقل می رسد. متأسفانه، این کاهش التهاب مفاصل در دوران بارداری معمولاً پس از زایمان همیشگی نیست. در دوران بارداری از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده نشود. زنان نباید در دوران بارداری از متوترکسات، روماتروکس، سیکلوسپورین و نئورال استفاده کنند. علاوه بر آن، در صورت امکان باید از مصرف داروهای بیولوژیک در دوران بارداری اجتناب شود. هنگامی که آرتریت روماتوئید در دوران بارداری فعال است، از داروهای استروئیدی برای آرام کردن التهاب مفاصل استفاده می شود. این داروها بر جنین تأثیر منفی نمی گذارد.
پیشگیری آرتریت روماتوئید
- در حال حاضر، پیشگیری خاصی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد.
- رژیم های غذایی که شامل مصرف بیشتر ماهی، غلات و سبزیجات باشد خطر ابتلا به RA را کاهش می دهد.
- رژیم غذایی غربی، که شامل گوشت فرآوری شده بیشتری هستند، این خطر را افزایش می دهند.
- از آنجا که استعمال سیگار، قرار گرفتن در معرض ماده معدنی سیلیس و بیماری مزمن پریودنتال، همه خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می دهد، باید از این شرایط جلوگیری کرد.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
بیماران بهتر است برای آمادگی بهتر در هنگام مراجعه به پزشک لیستی از موارد زیر را بنویسند:
- توضیحات مفصل از علائمی که تجربه کرده اند.
- اطلاعات مربوط به مشکلات پزشکی که در گذشته داشته اند.
- اطلاعات مربوط به مشکلات پزشکی والدین یا خواهر و برادر و بیماری های که در آن ها سابقه خانوادگی دارند.
تمام داروها و مکمل های غذایی که در حال حاضر مصرف می کنند.
پزشک ممکن است برخی از سؤالات زیر را از بیمار بپرسد، که برخی آن ها عبارتند از:
- چه زمانی علائم شما شروع شد؟
- کدام مفاصل تحت تأثیر قرار می گیرند؟
- آیا علائم شما به مرور زمان تغییر کرده است؟
- چه فعالیتی علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا علائم شما در انجام کارهای روزانه تداخل دارد؟
آخرین دیدگاه‌ها