آمبولی ریه زمانی که لخته خون یکی از شریان های ریه را مسدود کند، رخ میدهد. بعد از هر گونه جراحی اگر لخته خون در داخل یکی از وریدهای بدن تشکیل و به سمت ریه‌ها منتقل شود، آمبولی ریه ممکن است اتفاق بیفتد. اگرچه اکثر افراد با درمان و تشخیص به موقع از این وضعیت بهبود پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اما آمبولی ریه در برخی شرایط میتواند کشنده باشد.
برهمین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت به به این موضوع بپردازیم که آمبولی های ریوی چند بار پس از جراحی رخ میدهد و چه زمانی ممکن است ایجاد شود. همچنین در مورد علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری صحبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنیم. پس بهتر است برای تشخیص علل و علائم این وضعیت جدی و خطرناک بعد از جراحی ادامه مقاله را تا انتها بخوانید.
خطر بروز آمبولی ریه بعد از جراحی
پس از جراحی، خطر تشکیل لخته خون در وریدها وجود دارد. علت اصلی این خطر عدم فعالیت بدنی در حین و بعد از عمل است. به طور کلی، دوره های طولانی عدم فعالیت بدنی و بی تحرکی بعد از جراحی ممکن است گردش خون را تا حدودی کاهش دهد. در این شرایط با تجمع احتمال تشکیل لخته خون هم وجود دارد. این خطر به ویژه پس از جراحی بزرگ روی شکم، لگن یا پاها زیاد است.
خطر آمبولی ریه در بین افراد مختلف تا حدودی متفاوت است و تا حدی به سایر عوامل خطر بیمار بستگی دارد.
به طور کلی، آمبولی ریه سومین علت مرگ و میر قلبی عروقی در سراسر جهان، پس از سکته مغزی و حمله قلبی است. بر اساس گزارش انجمن ریه آمریکا، آمبولی ریه هر سال حدود 1 نفر از هر 1000 نفر را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار میدهد. با این حال، با درمان سریع، اکثر بیماران از این وضعیت بهبود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند.
آمبولی چه زمانی ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد؟
متخصصان به طور کلی خطر ابتلا به آمبولی ریه پس از جراحی را در 5 هفته اول پس از جراحی بالاترین میزان خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند. یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که این خطر در بین هفته اول تا ششم بعد از جراحی در بالاترین میزان خودش قرار دارد.
این مطالعه شامل بیش از 60000 بزرگسال میانسال از پایگاه داده بیماران فرانسوی بود. برای چندین نوع جراحی، خطر آمبولی ریه در مجموع به مدت 12 هفته بالا بود. پس از 18 هفته، محققان هیچ خطر قابل توجهی را پیدا نکردند.
علائم آمبولی ریه پس از جراحی
علائم آمبولی ریه با توجه به اندازه لخته میتواند متفاوت باشد. آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تنگی نفس
- رنگ پریدگی
- تعریق بیش از حد
- سرگیجه یا سبکی سر
- سرفه همراه با مخاط خونی
- تنفس سریع و پی در پی
- درد در بازو، شانه، گردن یا فک
- تورم، درد، تغییر رنگ یا حساسیت در پا یا بازو
- درد قفسه سینه که پس از انجام فعالیت بدتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود یا شبیه حمله قلبی است.
بیشتر بیماران ممکن است این علائم را تجربه کنند اما همه علائم در ابتدا ظاهر نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. برای همین آمبولی ریه میتواند تا حدودی جدی و خطرناک باشد. اگر کسی هر یک از علائم آمبولی ریه را تجربه کرد، باید فوراً با پزشک تماس بگیرد.
آمبولی ریه پس از جراحی چگونه تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
پزشکان از سه روش برای تشخیص استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند: سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و تصویربرداری پزشکی یا آزمایش خون.
معاینه بدنی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال هر ناحیه متورم یا تغییر رنگی روی بازوها یا پاها خواهد بود. آنها به صدا و وضعیت قلب و ریه ها گوش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند و فشار خون را اندازه گیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
آزمایشات خون
پزشکان ممکن است آزمایش خون D-dimer را تجویز کنند. دی دایمر ماده ای است که هنگام حل شدن لخته خون در جریان خون وجود دارد. افزایش سطح آن میتواند نشان دهنده لخته شدن خون باشد.
تصویربرداری پزشکی
آزمایش‌های تصویربرداری که ممکن است پزشک برای تشخیص احتمالی آمبولی ریه پس از جراحی توصیه کند، عبارتند از:
- توموگرافی کامپیوتری آنژیوگرافی ریه (CTPA)، که اولین گزینه تشخیصی برای آمبولی ریه محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
- اسکن تهویه/پرفیوژن ریوی (V/Q)، که از اسکن اشعه ایکس برای نشان دادن جریان هوا و خون در ریه ها استفاده میکند.
- سونوگرافی برای اندازه گیری جریان خون
- نوار قلب، که فعالیت قلب را با استفاده از الکترودهایی که به قفسه سینه متصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، ثبت میکند.
- پزشکان ممکن است از MRI پاها یا ریه‌ها برای کسانی که باردار هستند یا نمی‌توانند رنگ‌های کنتراست را که برخی از تکنیک‌های تصویربرداری نیاز دارند، تحمل کنند، استفاده کنند.
آمبولی ریه پس از جراحی چگونه درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟
بعد از تشخیص آمبولی ریه، درمان باید بلافاصله شروع شود. بدون شک درمان های اولیه لخته خون را حل نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. درعوض، پزشکان لخته را تحت نظر دارند تا مطمئن شوند که بدن به خودی خود آن را تجزیه میکند و داروهایی را برای جلوگیری از تشکیل لخته های جدید تجویز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. ممکن است افراد نیاز به مصرف طولانی مدت این داروها معمولاً برای حداقل 3 ماه داشته باشند.
سایر گزینه های درمانی برای این وضعیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروهای ضد انعقاد:
این داروها رایج ترین گزینه درمانی برای آمبولی ریه هستند. آنها با رقیق کردن خون از تشکیل لخته های جدید جلوگیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. به عنوان مثال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان به وارفارین (کومادین)، فونداپارینکس (آریکسترا)، هپارین با وزن مولکولی کم، مانند انوکساپارین (Lovenox) اشاره کرد.
ترومبولیتیک ها:
اگر آمبولی ریه علائم شدیدی مانند فشار خون پایین ایجاد کند، پزشک ممکن است داروهای ترومبولیتیک را توصیه کند که میتواند لخته را حل کند. با این حال، اگرچه این داروها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند لخته را حل کنند، اما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند باعث خونریزی شدید نیز شوند.
جراحی:
اگر بدن به خودی خود لخته خون را حل نکند، پزشکان ممکن است آن را با جراحی با کشیدن یک کاتتر به داخل رگ خونی برای شکستن آن خارج کنند.
سایر عوامل خطر برای آمبولی ریه
استراحت در رختخواب پس از جراحی خطر آمبولی ریه را افزایش میدهد، اما عوامل خطر دیگری نیز وجود دارد، از جمله:
- سفرهای طولانی: نشستن ساعت‌های طولانی در ماشین یا هواپیما میتواند جریان خون در پاها را کند کرده و منجر به تشکیل لخته شود.
- وزن بدن: اضافه وزن خطر آمبولی ریه را افزایش میدهد، به ویژه در زنانی که فشار خون بالا دارند یا سیگار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشند.
- داروهای هورمونی: قرص های ضد بارداری و داروهای جایگزین هورمونی که دارای استروژن بالایی هستند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند فاکتورهای لخته شدن خون را افزایش دهند.
- بیماری قلبی: این اصطلاح به بیماری های مختلفی از جمله نارسایی قلبی ، فیبریلاسیون دهلیزی و حمله قلبی اشاره دارد که بر قلب تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.
- سرطان: برخی از انواع سرطان، از جمله سرطان لوزالمعده، تخمدان و ریه ، احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.
- سیگار کشیدن: دود تنباکو پوشش رگ‌های خونی را تنگ کرده و به آن آسیب می‌رساند و احتمال لخته شدن خون را افزایش میدهد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز میتواند این تأثیر را داشته باشد.
- بارداری: اگر جنین روی رگ‌های لگن فشار بیاورد، احتمال تشکیل لخته‌ها در دوران بارداری وجود دارد. زیرا جریان خون در پاها را کند میکند.
- ژنتیک: معمولاً افراد ممکن است شرایط ژنتیکی داشته باشند که بر نحوه تشکیل لخته خون تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد و احتمال آمبولی ریه را بیشتر میکند.
چگونه از آمبولی ریه پس از جراحی پیشگیری کنیم؟
اصولا پس از جراحی بزرگ، کاهش خطر آمبولی ریه ممکن است زیاد باشد، زیرا افراد اغلب قادر به حرکت در اطراف نیستند و احتمال تشکیل لخته وجود دارد. با این حال، تا زمانی که فرد بهبود یابد، راه هایی برای کاهش خطر وجود دارد. برخی از راهکارها برای پیشگیری از آمبولی ریه پس از جراحی عبارتند از:
بالا بردن پاها: هنگام دراز کشیدن، افراد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند پاهای خود را با قرار دادن بالش یا اشیاء دیگر در زیر انتهایی تشک خود بالا بیاورند.
پوشیدن جوراب های واریس: جوراب های فشاری درجه یک، پاها را فشرده میکند و از تجمع خون در آنها جلوگیری میکند. افراد همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند یا چکمه های مخصوصی را امتحان کنند که به پاها فشار وارد میکند.
حرکت در اسرع وقت: در صورت تایید پزشک، افراد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند با حرکات کوچک مانند خم کردن و کشش پاها حرکت کردن را بعد از جراحی شروع کنند. این حرکت از ته نشین شدن و تجمع خون جلوگیری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اگر فردی در معرض خطر بالای آمبولی ریه باشد، پزشک ممکن است مصرف داروهای ضد انعقاد را پس از جراحی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه توصیه کند.
از طرف دیگر، آنها ممکن است توصیه کنند که یک فیلتر را در ورید اجوف تحتانی، که در امتداد ستون فقرات قرار دارد، قرار دهید. این فیلتر لخته های خون را قبل از رسیدن به ریه ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.
قبل یا بعد از جراحی، افراد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی، خطر آمبولی ریه را کاهش دهند، مانند:
- ترک سیگار
- رسیدن یا حفظ وزن متوسط
- خوردن یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت قلب
سخن آخر
آمبولی ریه زمانی رخ میدهد که یک لخته خون یک شریان در ریه ها را مسدود کند. خطر آمبولی ریه پس از جراحی در 1 تا 6 هفته اول، به ویژه اگر فرد نتواند حرکت کند، بالاترین میزان را دارد. مصرف داروهای ضد انعقاد، استفاده از دستگاه های فشرده سازی و افزایش تدریجی تحرک بعد از جراحی میتواند خطر بروز آمبولی ریه بعد از جراحی را کاهش دهد. هرکسی که نگران خطر آمبولی ریه بعد از جراحی است بهتر است برای اقدامات پیشگیرانه و بررسی میزان خطر خود با پزشک مشورت کند.
آخرین دیدگاه‌ها