بی‌حسی، شامل از دست دادن احساس یا حس در ناحیه‌ای از بدن است. بی‌حسی در سر می‌تواند کامل یا جزئی باشد. به طور معمول، بی‌حسی معمولاً نشانه‌ای از وجود مشکل در بخشی از اعصاب بدن است. اگرچه یک علامت شایع بسیاری از شرایط پزشکی مختلف است. به عبارت دیگر، در اختلالات مختلف، ممکن است بی‌حسی بروز پیدا کند.
با این حال، اکثر موارد بی‌حسی جدی نیستند. در موارد شدیدتر، عوارض ناشی از عدم احساس درد (به عنوان مثال، ایجاد سوختگی در صورت عدم احساس درد ناشی از تماس با گرما و آتش) یا عدم آگاهی از آنچه در قسمت‌های مختلف بدن اتفاق می‌افتد (به عنوان مثال، ایجاد آسیب جدی در صورت عدم احساس درد) می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد.
علاوه براین عدم احساس موقعیت پاها می‌تواند باعث سقوط و افتادن روی زمین شود. همچنین، بی‌حسی می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای جدی مانند دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس باشد. از آنجایی که علل مختلفی می‌توانند باعث بروز بی‌حسی شوند، برای تشخیص صحیح مشکل احتمالی، باید با یک پزشک مشورت کنید.
بی‌حسی می‌تواند در اندام‌های مختلفی بروز پیدا کند. یکی از انواع این بی‌حسی‌ها، ایجاد بی‌حسی در سر است. بروز بی‌حسی که گاهی اوقات به آن پارستزی نیز گفته می‌شود، در بازوها، دست‌ها و پاها شایع است. با این حال، بی‌حسی در سر، کمتر از سایر موارد دیده می‌شود. در بیشتر مواقع، بروز پارستزی در سر علتی برای نگرانی شدن نیست.
بی‌حسی در سر با چه علائمی همراه است؟
ایجاد بی‌حسی در سر، اغلب با سایر احساسات نیز همراه است. افراد ممکن است علاوه بر بی‌حسی سر، موارد زیر را نیز تجربه کنند:
- خارش
- مور‌مور شدن
- احساس سوزش
- سوزن‌سوزن شدن
افرادی که به بی‌حسی سر مبتلا شده‌اند، ممکن است در احساس لمس یا درجه حرارت بر روی پوست سر یا صورت خود دچار مشکل شوند. از آنجایی که بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث بروز بی‌حسی در سر افراد شوند، بسیاری از علائم دیگر می‌توانند همزمان با آن رخ دهند. به عنوان مثال، بی‌حسی در سر که ناشی از سرماخوردگی است، ممکن است با احتقان بینی، گلودرد یا سرفه همراه باشد.
در صورتی که عارضه بی‌حسی سر را همراه با موارد زیر تجربه کردید، به دنبال کمک‌های پزشکی باشید. این موارد، عبارت‌اند از:
- مشکلات بینایی
- بروز مشکل در تنفس
- وارد شدن ضربه به سر
- احساس بی‌حسی در کل دست یا پا
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- سردرگمی یا مشکل در صحبت کردن
- بروز بی حسی در سایر قسمت‌های بدن
- سردرد ناگهانی و غیرعادی که دردناک است.
- احساس ضعف در صورت یا سایر قسمت‌های بدن
علاوه براین، بروز بی‌حسی در یک طرف صورت، می‌تواند نشانه سکته نیز باشد. شما باید یاد بگیرید که چگونه علائم سکته مغزی را شناسایی کنید تا بتوانید به سرعت نسبت به بهبودی‌تان اقدام کنید.
علت بروز بی حسی در سر چیست؟
بی‌حسی علل احتمالی زیادی دارد. وجود یک مشکل در یک عصب یا مجموعه اعصاب معمولا باعث بروز این علامت می‌شود. هنگامی که یک عصب آسیب می‌بیند یا فشرده می‌شود، در توانایی بدن برای احساس اندام‌های مختلف به صورت طبیعی اختلال ایجاد می‌شود.
برخی از موارد بی‌حسی شامل وارد شدن فشار غیر‌طبیعی بر روی اعصاب داخل و اطراف ستون فقرات است. شرایطی که ممکن است باعث بروز این نوع بی‌حسی شوند، عبارت‌اند از:
- فشردگی نخاع
- پارگی یا فتق دیسک
- آسیب ستون فقرات به علت پوکی استخوان
- گرفتگی عصب به علت آرتریت یا خار استخوان
بروز بی‌حسی علل بالقوه زیادی، مانند ابتلا به بیماری‌ها، مصرف برخی از داروها و سایر صدمات، دارد. بیشتر این شرایط بر اعصاب مسئول احساس در پوست سر تأثیر می‌گذارند. چندین خوشه عصبی اصلی وجود دارند که مغز شما را با قسمت‌های مختلف صورت و سر شما متصل می‌کنند. هنگامی که این اعصاب ملتهب، فشرده یا آسیب‌دیده باشند، ممکن است بی‌حسی بروز پیدا کند. کاهش یا مسدود شدن جریان خون نیز می‌تواند باعث بروز بی‌حسی شود. برخی از علل بروز بی‌حسی در سر، عبارت‌اند از:
- میگرن
- آنسفالیت
- سینوزیت
- بیماری لای
- سرماخوردگی
- رینیت آلرژیک
- صدمات مختلف
- سوء‌مصرف الکل
- سردردهای تنشی
- ابتلا به عفونت ها
- عفونت‌های دندانی
- اختلالات سینوسی
- مصرف مواد مخدر
- اختلالات خود ایمنی
- سردردهای خوشه‌ای
- مصرف داروهای ضد تشنج
- مصرف داروهای شیمی درمانی
- سردردهای ناشی از خستگی چشم
- دیابت می‌تواند باعث آسیب دائمی عصبی شود که نوروپاتی دیابتی نامیده می‌شود.
- صدمات مستقیم به سر یا مغز، مانند ضربه مغزی و ضربه به سر در صورتی که به اعصاب آسیب برسانند، می‌توانند باعث بروز بی‌حسی شوند.
- علاوه براین، بی‌حسی یکی از علائم شایع مولتیپل اسکلروزیس (MS) است (مولتیپل اسکلروزیس، یک بیماری مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد).
سایر علل بروز بی‌حسی در سر، عبارت‌اند از:
- تشنج
- سکته
- فشار خون بالا
- تومورهای مغزی
اگر درباره هر‌کدام از این موارد سوالی دارید، با پزشکت تماس بگیرید و با او مشورت کنید.
بی‌حسی سر هنگام خواب
بیدار شدن از خواب، در صورتی که به بی‌حسی سر مبتلا شده‌اید، می‌تواند نشانه‌ای از خوابیدن در وضعیتی باشد که جریان خون به یک عصب را محدود می‌کند. سعی کنید به پشت یا به پهلو بخوابید و سر، گردن و ستون فقرات در وضعیت خنثی قرار گیرند. اگر به پهلو می‌خوابید، قرار دادن یک بالش بین زانوهایتان می‌تواند به تراز شدن کمر شما کمک کند. بالش مناسب را بر اساس اینکه به پهلو، پشت یا شکم می‌خوابید، انتخاب کنید.
بی‌حسی در یک طرف سر
بی‌حسی می‌تواند به صورت یک طرفه و در یک طرف سر شما ایجاد شود. گاهی اوقات، تمام سمت راست یا چپ سر شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بی‌حس می‌شود. در موارد دیگر، این وضعیت فقط در یک قسمت از سمت راست یا چپ سر، مانند شقیقه یا پشت سر ایجاد می‌شود.
برخی از شایع ترین شرایطی که می توانند یک طرف سر شما را تحت تاثیر بی‌حسی قرار دهند، عبارت‌اند از:
- ام‌اس
- میگرن
- فلج بلع
برای این که تشخیص دهید چه مسئله‌ای باعث بروز بی‌حسی در یک سمت صورت شما شده‌است، بهتر است با پزشکت تماس بگیرید و با او مشورت کند.
ارتباط بی‌حسی سر و اضطراب
افرادی که با اضطراب رو‌به‌رو می‌شوند، گاهی اوقات بی‌حسی یا گزگز سر را تجربه می‌کنند. علاوه براین، در مورد برخی از افراد، حمله پانیک ممکن است باعث بروز بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن پوست سر، صورت و سایر نواحی بدن شود. در حالی که اطلاعات کمی در مورد ارتباط بین اضطراب و بی‌حسی سر وجود دارد، احتمالاً به واکنش بدن در مورد پاسخ جنگ یا گریز مربوط می‌شود.
در واقع، جریان خون به سمت مناطقی هدایت می‌شود که می‌تواند به شما در مبارزه با یک تهدید یا فرار از آن کمک کند. بدون وجود جریان خون کافی، در سایر قسمت‌های بدنتان ممکن است به طور موقت احساس بی‌حسی یا گزگز داشته باشید.
بی‌حسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معالج شما یک معاینه فیزیکی کامل انجام خواهد داد و از شما در مورد علائم و سابقه پزشکی شما سوال خواهد پرسید. به عنوان مثال، آنها ممکن است بپرسند که بی‌حسی از چه زمانی شروع شده است و آیا علائم دیگری نیز در همان زمان بروز پیدا کرده است یا خیر.
علاوه براین، ممکن است پزشک معالج شما یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را برای کمک به شناسایی علت بروز بی‌حسی سر شما تجویز کند:
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- بیوپسی عصبی
- آزمایشات خون
- معاینات عصبی
- مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی
از آنجایی که بسیاری از بیماری‌ها باعث بروز بی‌حسی سر می‌شوند، ممکن است مدتی طول بکشد تا مشخص شود چه چیزی باعث بروز علائم شما شده است.
پزشک از شما در مورد قسمت(های) آسیب دیده بدن و وضعیت بی‌حسی‌تان سوال می‌کند. سؤالات دیگر شامل زمان شروع بی‌حسی، سرعت شروع بی‌حسی، رویدادها یا فعالیت‌هایی است که در زمان شروع بی‌حسی درگیر آن بودید و آیا علائم دیگری دارید یا خیر، است. پاسخ به این سوالات به پزشک کمک می‌کند تا علت بی‌حسی را تعیین کند.
آزمایشات تشخیصی
آزمایش‌هایی که برای شناسایی اختلالات ایجاد کننده بی‌حسی انجام می‌شوند، عبارت‌اند از:
آزمایش خون. پزشک برای بررسی علائم بیماری‌های مختلف از جمله دیابت، اختلالات کلیوی و کمبود ویتامین، نمونه خون می‌گیرد.
تست‌های تصویربرداری. روش‌هایی مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی به پزشکان اجازه می‌دهد تا به دنبال تشخیص مسائلی مانند فتق دیسک یا تومور که بر اعصاب و نخاع تأثیر می‌گذارند، یا مانند سکته مغزی که بر اثر می‌گذارند، و مواردی مانند مولتیپل اسکلروزیس، تومورها و … باشند. به این ترتیب، در صورت وجود مشکل، می‌توان آن را تشخیص داد.
سایر اختلالات مغزی. مطالعات هدایت عصبی در طول آزمایش انجام می‌شود. در طول تست، الکترودها روی عصب(های) مورد مطالعه قرار می‌گیرند و حرکت عضله توسط عصب تامین می‌شود. یک پالس الکتریکی مختصر به عصب ارسال می‌شود. آزمایش تعیین می‌کند که آیا عصب سیگنال را به درستی و با سرعت طبیعی منتقل کرده است یا خیر. اگر نه، این وضعیت نشانه آسیب عصبی است.
الکترومیوگرافی. در این آزمایش یک سوزن کوچک در عضله فرو می‌رود. فعالیت الکتریکی زمانی که عضله در حالت استراحت و انقباض است ثبت می‌شود. این آزمایش که اغلب با مطالعات هدایت عصبی انجام می‌شود، به تشخیص آسیب ایجاد شده در اعصاب و عضلات کمک می‌کند.
بی‌حسی در سر چگونه درمان می شود؟
پس از تشخیص، روش درمانی تجویز شده معمولاً به بیماری زمینه‌ای افراد بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر بی‌حسی سر شما ناشی از دیابت باشد، درمان بر تثبیت سطح قند خون از طریق رژیم غذایی، ورزش و دریافت انسولین متمرکز خواهد بود. علاوه براین، ممکن است که از داروهای بدون نسخه برای درمان سرماخوردگی و سردردهای خفیف تا متوسط استفاده شود.
اگر وضعیت بدن باعث بروز بی‌حسی سر می‌شود، سعی کنید موقعیت خود را تغییر دهید، از وسایل کمکی ارگونومیک استفاده کنید یا بیشتر حرکت و فعالیت داشته باشید. برخی از تمرینات، از جمله مدیتیشن تنفس عمیق نیز ممکن است به حفظ وضعیت مطلوب بدن کمک کنند.
روش‌های درمانی جایگزین مانند طب سوزنی و ماساژ نیز ممکن است گردش خون را بهبود بخشند و بی‌حسی سر را تسکین دهند. اگر بی‌حسی سر شما پس از شروع مصرف یک دارو بروز پیدا کرده است، باید با پزشک خود تماس بگیرید و با او مشورت کنید.
سخن آخر
بی‌حسی سر علل احتمالی زیادی دارد. از جمله اینکه بیماری، مصرف دارو و جراحات می‌توانند باعث بروز این وضعیت شوند. با این حال عللی مانند سرماخوردگی، سردرد، یا وضعیت خوابیدن علتی برای نگرانی نخواهد بود.
بی‌حسی سر معمولاً با تجویز یک روش درمانی مناسب برطرف می‌شود. اگر نگرانی دارید و اگر بی‌حسی سرتان در فعالیت‌های روزانه‌تان اختلال ایجاد کرده است، باید با پزشک معالج خود صحبت و مشورت کنید.
