میزان مرگ و میر مادران باردار

میزان مرگ و میر مادران باردار در کشور های توسعه یافته در حین زایمان یا به دلیل بارداری بسیار نادر است. اما با توجه به اهمیت علت مرگ و میر مادران ما سعی کرده ایم در این مقاله هر آنچه که باید در مورد میزان، علل و پیشگیری از مرگ و میر مادر بدانید را بررسی کنیم.

وقتی اولین فرزند خود را به دنیا می آورید، فکر کردن به اینکه برای اولین بار نوزاد خود را در آغوش بگیرید و تمام لحظات زیبایی را که با هم سپری خواهید کرد، هیجان انگیز است. اما، زمانی که نمی دانید چه انتظاری دارید، می تواند ترسناک نیز باشد. بسیاری از مادران آینده نگران زایمان ، بیهوشی و عوارض هستند. حتی طبیعی است که در مورد احتمال مرگ فکر کنیم. اما نگران نباشید با چک لیست بارداری شخصی برای آمدن نوزاد خود برنامه ریزی کنید. با خواندن این مقاله درباره هر آنچه که باید در مورد میزان، علل و پیشگیری از مرگ و میر مادر بدانید، از لیست خرید تا نکات سلامتی، اطلاعاتی را کشف کنید.

مرگ و میر مادران چیست؟

هنگامی که زنی به دلیل هر چیزی که مربوط به بارداری باشد می میرد، به آن مرگ مادر می گویند. مرگ مادر می تواند در دوران بارداری، در حین زایمان ، یا در 42 روز پس از زایمان یا خاتمه بارداری اتفاق بیفتد. اگر زنی بر اثر تصادف یا مشکلی که ربطی به بارداری نداشته باشد فوت کند، مرگ ناشی از بارداری محسوب نمی شود.

در کشورهای توسعه یافته، تکنولوژی مدرن و دسترسی به مراقبت های بهداشتی دارند، احتمال مرگ در دوران بارداری، زایمان، یا در روزها و هفته های پس از زایمان بسیار کم است. البته هنوز خطر مرگ مادر حتی در کشورهای توسعه یافته کم است.

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، تقریباً 700 زن در سال بر اثر عوارض ناشی از بارداری در ایالات متحده جان خود را از دست می دهند. مقامات بهداشتی میزان مرگ و میر مادران را به این صورت گزارش می کنند که به ازای هر 100000 تولد زنده چند زن جان خود را از دست می دهند. هر سال حدود 4 میلیون تولد در ایالات متحده وجود دارد و در سال 2015 تقریباً 17 مرگ مادر به ازای هر 100000 تولد زنده وجود داشت. در ایالات متحده، احتمال مرگ به دلیل بارداری کمتر از 1 در 5000 است.

آمار جهانی میزان مرگ و میر زنان در بارداری

سایر کشورهای توسعه یافته در مقایسه با ایالات متحده، نرخ مرگ و میر مادران مشابه و حتی کمتری دارند. با این حال، همه جا اینطور نیست. در سرتاسر جهان، سالانه بیش از 300000 زن به دلیل مشکلاتی که در دوران بارداری و زایمان به وجود می‌آیند جان خود را از دست می‌دهند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش می‌دهد که در ایالات متحده سالانه حدود 700 زن جان خود را از دست می‌دهند، تقریباً 830 زن در هر روز در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند. بیشتر این زنان (99 درصد) در کشورهای فقیر و در حال توسعه زندگی می کنند. در برخی جاها، احتمال مرگ به دلیل بارداری به 1 در 15 می رسد. واقعیت غم انگیز این است که بسیاری از این مرگ ها قابل پیشگیری هستند.

مطالعه بیشتر: بارداری پرخطر

در هر زمان و مکانی که هستی سوالتو از متخصص زنان و زایمان آنلاین بپرس.

کدام عوامل خطر مرگ مادر در بارداری را افزایش می دهند؟

همانطور که می بینید، محل زندگی شما تاثیر بسزایی بر سلامت و رفاه شما به عنوان یک زن باردار دارد. سایر مواردی که بر خطرات حاملگی تأثیر می گذارد، عبارتند از:

• سن

زنان در سن بیست سالگی نسبت به زنان جوانتر یا مسن تر در دوران بارداری عوارض کمتری دارند. دختران جوان زیر 15 سال شانس بیشتری برای ابتلا به عوارضی دارند که می تواند منجر به مرگ شود. خطرات همچنین با بالا رفتن سن مادر افزایش می یابد و با باردار شدن زنان در اواخر دهه 30 یا 40 و 50 سالگی افزایش می یابد.

مطالعه بیشتر: بهترین سن بارداری

• وضعیت اجتماعی و اقتصادی

زنان فقیر در یک گروه اجتماعی-اقتصادی پایین ممکن است تحصیلات کمتر، رژیم غذایی نامناسب و موانعی برای مراقبت های بهداشتی داشته باشند. آموزش کمتر به بارداری زودهنگام یا برنامه ریزی نشده کمک می کند. کمبود تغذیه می تواند منجر به کمبودهای سلامتی و پیامدهای بد بارداری شود. عدم دریافت مراقبت با کیفیت زنان را در معرض خطر عفونت یا سایر عوارض قرار می دهد که در غیر این صورت توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ماهر قابل مدیریت و درمان است.

• نابرابری جنسیتی

در برخی کشورها، دختران و زنان فرصت کمتری برای تحصیل دارند. اغلب از منابع مالی محروم هستند و در زندگی و انتخاب های خانوادگی خود حرفی برای گفتن ندارند.

• منابع در دسترس

برای بسیاری از زنان، مراقبت های پزشکی دور از دسترس است و دسترسی به آن دشوار است. فقدان مراقبت های دوران بارداری، زایمان بدون حضور افراد ماهر مانند پزشک، ماما یا پرستار، و عدم دسترسی به درمان هایی مانند آنتی بیوتیک ها و خدمات اورژانسی می تواند عواقب خطرناک و جدی داشته باشد.

• برابری

برابری تعداد دفعاتی است که یک زن باردار شده است. احتمال بروز مشکل در بارداری یا مشکلات حین زایمان در بارداری اول کمی بیشتر است. شانس در بارداری دوم کمتر است. اما، پس از پنج بار یا بیشتر، خطر یک بار دیگر افزایش می یابد.

مطالعه بیشتر: عوارض بارداری

اگر نگران بارداری خود هستی، بهتر است با پزشک متخصص زنان آنلاین تلفنی مشورت کنید.

شایع ترین علل مرگ و میر مادران باردار

در ایالات متحده، عوارض شدید بارداری و مرگ مادر نادر است. با مراقبت های پزشکی مناسب، بیشتر مشکلاتی که در دوران بارداری، زایمان و دوران پس از زایمان به وجود می آیند قابل درمان و یا حتی پیشگیری هستند. با این حال، در سایر نقاط جهان، این شرایط خطرناک تر است. در اینجا علل اصلی مرگ و میر مادران ذکر شده است.

خونریزی پس از زایمان

خونریزی پس از زایمان (PPH) خونریزی بیش از حد و از دست دادن خون پس از زایمان است. یک پزشک ماهر معمولاً می تواند خونریزی را متوقف کند. اما، اگر یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی با دانش و مهارت های مناسب در دسترس نباشد، مادر می تواند به دلیل از دست دادن خون زیاد جان خود را از دست بدهد. خونریزی پس از زایمان تقریباً 27 درصد از کل مرگ و میر مادران را تشکیل می دهد.

مطالعه بیشتر: خونریزی غیرطبیعی پس از زایمان

فشار خون بالا و اکلامپسی

مراقبت ها و آزمایش های دوران بارداری معمولاً مشکلاتی مانند فشار خون بالا و پروتئین در ادرار را مشخص می کند. با مراقبت های پزشکی خوب، پزشکان می توانند پره اکلامپسی را درمان و کنترل کنند. اما، بدون مراقبت، می تواند خطرناک شود و منجر به مرگ شود. اختلالات فشار خون علت 14 درصد از مرگ و میرهای مرتبط با بارداری است.

عفونت

زنان ممکن است در اثر سقط جنین ناایمن، زایمان غیربهداشتی یا زایمان طولانی مدت دچار عفونت شوند . عدم درک و اطلاعات در مورد بهداشت شخصی و نحوه مراقبت از بدن پس از زایمان نیز می تواند مادر را در معرض خطر عفونت قرار دهد. حدود 11 درصد از مرگ و میر مادران در نتیجه عفونت است.

ختم بارداری یا سقط جنین

بر اساس گزارشی در مورد نظارت بر سقط جنین توسط CDC، “مرگ زنان مرتبط با عوارض سقط جنین برای سال 2015 به عنوان بخشی از سیستم نظارت بر مرگ و میر بارداری CDC ارزیابی می شود. در سال 2014، آخرین سالی که داده های موجود در مورد آن در دسترس بود، 6 زن به این نتیجه رسیدند. مشخص شد که در نتیجه عوارض ناشی از سقط جنین قانونی فوت کرده است. با این حال، در سایر مناطق جهان، سقط جنین ناایمن عامل اصلی مرگ و میر در میان زنانی است که حاملگی ناخواسته دارند.

مطالعه بیشتر: سقط جنین و شایع ترین علل آن

آمبولی ریه

آمبولی ریه (PE) یک لخته خون در ریه ها است. PE می تواند پس از زایمان ایجاد شود و خطر با سزارین بیشتر است. حدود 3 درصد از مرگ و میر مادران به دلیل آمبولی ریه است.

سایر عوارض مستقیم

تقریباً 10 درصد از زنان به دلیل سایر مشکلات مستقیم مرتبط با بارداری می میرند. شرایطی مانند جفت سرراهی ، پارگی رحم و حاملگی خارج رحمی بدون مراقبت و درمان مناسب می تواند منجر به عوارض و مرگ شود.

سایر علل غیر مستقیم

علت غیرمستقیم مرگ در زنان باردار ناشی از شرایطی است که ارتباط مستقیمی با بارداری ندارد اما در دوران بارداری ایجاد می‌شود یا بدتر می‌شود. بارداری می تواند بر مشکلات سلامتی مانند HIV و بیماری قلبی تأثیر بگذارد. شرایطی مانند دیابت و کم خونی می تواند ایجاد شود یا بدتر شود. این مسائل تقریباً 28 درصد از مرگ و میر مادران را تشکیل می دهند.

علل مرگ و میر مادران
علت مرگ	درصد
علل غیر مستقیم	27.5٪
خونریزی	27.1٪
اختلال فشار خون	14.0٪
عفونت	10.7٪
سایر علل مستقیم	9.6٪
سقط جنین	7.9٪
لخته شدن خون	3.2٪

چگونه از میزان مرگ و میر مادران باردار پیشگیری کنیم؟

بین سال های 1990 تا 2015، تعداد زنانی که به دلیل بارداری و زایمان جان خود را از دست می دهند، 44 درصد کاهش یافته است. کاهش به دلیل:

• آموزش زنان
• مراقبت های دوران بارداری بیشتر
• افزایش استفاده از روش های پیشگیری از بارداری
• در دسترس بودن بیشتر آنتی بیوتیک ها، انتقال خون و درمان عوارض
• پیشرفت در مراقبت های تخصصی برای حاملگی ها و زایمان های پرخطر
• تولدهای بیشتر در بیمارستان ها یا با حضور ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ماهر

اما، در بسیاری از نقاط جهان، کار بیشتری باید انجام شود. برای پایین آوردن نرخ مرگ و میر مادران در جایی که بالاترین میزان زنان را دارند، به موارد زیر نیاز دارند:

تحصیلات 

زنان جوان (و مردان) که اطلاعات بیشتری در مورد تولید مثل، باروری ، کنترل بارداری و عواقب جنسی محافظت نشده دارند، می توانند انتخاب های بهتری برای خود داشته باشند. اطلاعات تنظیم خانواده می تواند از بارداری ناخواسته و سقط جنین های ناایمن جلوگیری کند.

دسترسی به مراقبت های بهداشتی

مراقبت های بهداشتی، مدیریت شرایط از قبل موجود، و در دسترس بودن روش های ایمن می تواند از مرگ در دوران بارداری جلوگیری کند. تغذیه و خدمات بهداشت باروری به ویژه برای دختران و زنان جوان مهم است.

پاکیزگی

آگاهی از شیوه های بهداشت شخصی خوب و نحوه مراقبت از بدن می تواند میکروب ها را دور نگه دارد. شستن مرتب دست ها، تمیز کردن ناحیه پرینه در طول معاینات قبل از تولد، و یک ناحیه زایمان بهداشتی در حین زایمان نیز می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.

مراقبت از بارداری

مراقبت های ماهرانه قبل و حین زایمان می تواند از عوارض جلوگیری کرده و منجر به زایمان ایمن شود. در صورت امکان، زنان باید برای نوزادان خود یک مرکز مراقبت های بهداشتی داشته باشند. اگر زایمان در بیمارستان، کلینیک یا مطب امکان پذیر نیست، در آن صورت فردی که در زایمان ماهر است باید در منزل باشد.

مانیتورینگ پس از زایمان

پس از زایمان، زنان همچنان به مراقبت نیاز دارند. معاینات پس از زایمان برای خونریزی یا عفونت غیرطبیعی می تواند تفاوت را ایجاد کند. زندگی دور از خدمات یا عدم توانایی پرداخت آنها می تواند مانع از دستیابی زن به دانش لازم برای مراقبت از خود پس از زایمان یا دریافت آنتی بیوتیک های نجات بخش و توجه پس از زایمان شود.

مطالعه بیشتر: فرق بین سزارین و زایمان طبیعی

آمار مرگ و میر در بخش سزارین

در کشورهای پیشرفته، احتمال مرگ ناشی از سزارین  هنوز نادر است، اما کمی بیشتر از زایمان طبیعی است. مطالعه ای که در سال 2008 در مجله آمریکایی زنان و زایمان منتشر شد نشان داد که مرگ و میر مادران 2.2 در هر 100000 برای سزارین و 0.2 در هر 100000 برای زایمان واژینال است.  دلیل اینکه سزارین نرخ بالاتری دارد این است که جراحی است و جراحی خطراتی دارد ^.

تحقیقات منتشر شده در سال 2010 نشان می دهد که وقتی سزارین انتخابی باشد و بدون نیاز پزشکی انجام شود، خطرات آن بیشتر از زایمان از طریق زایمان طبیعی است.

عوارض ناشی از سزارین که می تواند منجر به مرگ مادر شود، عبارتند از:

• عفونت
• لخته شدن خون
• واکنش های بیهوشی
• از دست دادن خون
• آسیب به سایر اندام ها در حین جراحی

اما، به خاطر داشته باشید که سزارین نیز جان انسان ها را نجات می دهد. مواقعی وجود دارد که سزارین بهترین گزینه است. در صورت لزوم، سزارین می تواند احتمال مرگ مادر و همچنین مرگ نوزاد را کاهش دهد و زایمان را بسیار ایمن تر کند.

سخن آخر

در گذشته بارداری و زایمان خطرناک تر بود. اما امروزه، بچه دار شدن بسیار ایمن تر است. اگر مراقبت‌های دوران بارداری را به طور منظم دریافت می‌کنید، خوب غذا می‌خورید، انتخاب‌های مناسبی برای سبک زندگی انجام می‌دهید، و یک پزشک ماهر در زمان زایمان خود دارید، شانس داشتن یک بارداری سالم و زایمان عالی است.

با این حال، در برخی از نقاط جهان، زنان همچنان با شرایط دشواری در مورد بارداری و زایمان روبرو هستند. درست مانند بسیاری از زنان دیگر، آنها نیز همان امیدها و ترس ها را نسبت به بچه دار شدن دارند. متأسفانه ترس آنها کاملاً موجه است. اما، امید آنها نیز همینطور است.

سازمان های بهداشت مادر و کودک مانند WHO، USAID، یونیسف، UNFPA، و بسیاری دیگر در حال افزایش آگاهی در مورد این موضوع هستند. آنها در حال توسعه برنامه هایی برای کمک به مبارزه با مرگ و میر مادران و ساختن آینده بهتر برای همه زنان هستند.

اگر می‌خواهید درگیر شوید، می‌توانید به دنبال فرصت‌هایی برای کمک به افراد کم‌اقبال جامعه خود باشید یا با حمایت از سازمان‌هایی مانند این‌ها که در تلاش هستند آموزش نجات بخش، دارو و مراقبت را برای زنان اطراف به ارمغان بیاورند، تفاوت ایجاد کنید.