اسپاسم برونش، سفت شدن ماهیچه هایی است که مجاری تنفسی (برونش ها) را در ریه ها نگه می دارد. همزمان با سفت شدن عضلات، مجاری تنفسی باریک می شود. باریک شدن مجاری تنفسی اجازه نمی دهد هوا به داخل ریه ها وارد یا خارج شود. اسپاسم برونش، میزان اکسیژن وارد شده به خون و میزان دی اکسید کربن موجود در خون را محدود می کند.
اسپاسم برونش اغلب افراد مبتلا به آسم و آلرژی را تحت تأثیر قرار می دهد و در بروز علائم آسم مانند خس خس سینه و تنگی نفس نقش دارد.
هنگامی که نفس می کشید، هوا از طریق گلو و نای عبور می کند، که به عنوان لوله تنفسی نیز شناخته می شود. سپس به درون لوله های برونش می رود و از آن خارج می شود. این لوله ها به داخل ریه های انتشار یافته و در مجاری هوایی کوچکتر منشعب می شوند.
به طور معمول، عضلات اطراف لوله های برونش نازک و صاف هستند و اجازه می دهند هوا به راحتی جریان یابد. اگر مشکل تنفسی مانند آسم دارید، این عضلات می توانند مجرای تنفسی را منقبض و باریک کنند. که این حالت اسپاسم برونش نامیده می شود. در طی اسپاسم برونش، تنفس دشوارتر می شود. هنگامی که نفس می کشید احتمال دارد خس خس کنید. در بسیاری از موارد، اسپاسم برونش قابل درمان یا پیشگیری است.
علائم اسپاسم برونش
علائم اسپاسم برونش ها معمولاً به سرعت بروز می کند. آنها می توانند با احساس سفتی در قفسه سینه نفس کشیدن را دشوار کنند. خس خس سینه یکی از رایج ترین علائم اسپاسم برونش است. همچنین احتمال دارد در اثر انقباض لوله های برونش، زیاد سرفه کنید. این خس خس سینه و سرفه می تواند فعالیت های روزمره و خواب راحت را دشوار کند.
بسته به علت اسپاسم برونشیت، غدد برونشیت نیز احتمال دارد مخاط بیشتری تولید کند. این وضعیت می تواند منجر به سرفه شده و مجاری تنفسی شما را باریکتر کند.
وقتی دچار برونکوسپاسم می شوید، قفسه سینه احساس تنگی می کند و نفس کشیدن سخت است. علائم دیگر این وضعیت، عبارتند از:
- خستگی
- سرفه کردن
- درد یا گرفتگی قفسه سینه
- خس خس سینه (صدای سوت هنگام نفس کشیدن)
علل اسپاسم برونش
هرگونه التهاب یا تحریک در مجاری تنفسی می تواند باعث برونکوسپاسم شود. این بیماری معمولاً مبتلایان به آسم را درگیر می کند.
اسپاسم برونش هنگامی رخ می دهد که لوله های برونش ملتهب شود. این التهاب می تواند در اثر آسم، برونشیت، آمفیزم یا سایر مشکلات جدی تنفسی ایجاد شود.
آسم
آسم یک بیماری التهابی است که می تواند ریه ها را تحت تأثیر قرار دهد. حملات آسم زمانی رخ می دهد که مخاط نایژه متورم و عضلات اطراف آنها سفت شوند.
آسم آلرژیک یکی از رایج ترین اشکال آسم است. اگر آسم ناشی از آلرژی دارید، هنگام استنشاق موادی که باعث واکنش آلرژیک می شوند، لوله های برونش منقبض می شوند. این مواد به عنوان آلرژن شناخته می شوند. آلرژن های رایج شامل گرده گیاهان، شوره حیوانات خانگی و گرد و غبار است.
آسم غیر آلرژیک می تواند در اثر عوامل تحریک کننده مانند آلودگی هوا، دود سیگار یا آتش چوب، بخار حاصل از محصولات تمیز کننده خانگی یا هوای بسیار سرد ایجاد شود. ورزش همچنین می تواند باعث حمله آسم در برخی از افراد شود.
برونشیت، COPD و آمفیزم
برونشیت یکی دیگر از دلایل شایع اسپاسم برونش است. برونشیت حاد می تواند به عنوان عارضه عفونت تنفسی یا سرماخوردگی ایجاد شود. این یک بیماری موقتی است که به طور معمول با داروها قابل درمان است.
برونشیت مزمن یک مشکل طولانی مدت است. این یکی از شرایطی است که بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) را تشکیل می دهد. COPD گروهی از بیماری های پیشرونده ریه است که نفس کشیدن را دشوار می کند.
آمفیزم بیماری دیگری است که زیر دسته COPD قرار می گیرد. در این شرایط، کیسه های هوای ریز در ریه ها آسیب دیده یا از بین می روند. این بیماری توانایی آنها را در پر شدن هوا و تخلیه مناسب آن مختل می کند.
سایر عواملی که می توانند باعث اسپاسم برونش شوند، عبارتند از:
- ورزش
- هوای سرد
- عفونت ریه ها
- بخارات شیمیایی
- استنشاق دود از آتش
- بیهوشی عمومی در حین جراحی
- آلرژن ها، مانند گرد و غبار و شوره حیوانات خانگی
- سیگار کشیدن، از جمله دخانیات و داروهای غیرقانونی
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)، گروهی از بیماری های ریوی شامل برونشیت مزمن و آمفیزم
عوامل خطر اسپاسم برونش
اگر یک بیماری آلرژیک دیگر داشته باشید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسم، علت شایع اسپاسم برونش هستید. به عنوان مثال، اگر به آلرژی غذایی یا اگزما مبتلا هستید، به احتمال زیاد به آسم مبتلا می شوید. اگر خویشاوند نزدیک با آسم یا سایر بیماری های آلرژیک داشته باشید، به احتمال زیاد آن را تجربه خواهید کرد.
افرادی که زیاد سیگار می کشند در معرض خطر بیشتری برای آسم و سایر مشکلات ریوی، از جمله برونشیت حاد، مزمن و آمفیزم هستند. استنشاق دود سیگار نیز خطر ابتلا به این شرایط را افزایش می دهد. قرار گرفتن مداوم در معرض آلودگی هوا یا مواد شیمیایی در خانه یا محل کار نیز می تواند احتمال ایجاد آنها را افزایش دهد.
افراد مسن، كودكان خردسال و هر فردی كه سيستم ايمني آنها مختل شده باشد بيشتر در معرض عفونت هاي تنفسي قرار دارند. این عفونت ها می توانند منجر به برونشیت حاد و اسپاسم برونش شوند.
تشخیص اسپاسم برونش
برای تشخیص اسپاسم برونش، می توانید با پزشک مراقبت های اولیه یا یک متخصص ریه (پزشکی که بیماری های ریوی را درمان می کند) مشورت کنید. پزشک از علائم و سابقه بیماری های شما سوالاتی می پرسد تا تشخیص دهد که آیا سابقه آسم یا آلرژی دارید یا نه؟ آنها برای تشخیص خس خس یا علائم دیگر با استتوسکوپ به صدای قفسه سینه گوش می دهند. آنها همچنین احتمال دارد آزمایشات دیگری را انجام دهند تا بدانند که چه عواملی باعث اسپاسم برونشیت ان می شود.
اگر آنها مشکوک به آسم آلرژیک باشند، پزشک احتمال دارد شما را برای آزمایش آلرژی به یک متخصص آلرژی ارجاع دهد. این به آنها کمک می کند مواد حساسیت زا را که احتمال دارد علائم را تحریک کنند شناسایی کنند.
اگر آنها مشکوک به برونشیت حاد باشند، پزشک نمونه ای از مخاط را جمع کرده و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می کند. این می تواند به آنها کمک کند تا بفهمند که علائم ناشی از عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی است.
پزشک احتمال دارد آزمایشات عملکرد ریه را انجام دهد تا میزان توانایی ریه ها را اندازه گیری کند.
این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تست حجم ریه. این آزمایش میزان اکسیژن ریه ها را اندازه گیری می کند.
- اکسیمتری پالس. دستگاهی بر روی انگشت بسته می شود تا سطح اکسیژن خون اندازه گیری شود.
- اسپیرومتری. در لوله ای نفس می کشید که به دستگاهی به نام اسپیرومتر متصل است. اسپیرومتر نیروی هوا را هنگام تنفس اندازه گیری می کند.
- ظرفیت انتشار ریه. میزان اکسیژن در خون را اندازه گیری می کند. پزشک همچنین احتمال دارد سطح هموگلوبین را آزمایش کند. هموگلوبین، پروتئینی که به انتقال اکسیژن در خون کمک می کند.
- بیش از حد تهویه دهی اختیاری. این آزمایش برای تشخیص برونکوسپاسم ناشی از ورزش استفاده می شود. برای شبیه سازی تنفس در حین ورزش، شما مخلوطی از اکسیژن و دی اکسید کربن تنفس می کنید. سپس پزشک بررسی می کند که آیا تنفس با این مخلوط بر عملکرد ریه شما تأثیر می گذارد یا خیر.
علاوه بر آن، پزشک می تواند برای تشخیص دقیق تر تست های زیر را تجویز کند:
- اشعه ایکس قفسه سینه. پزشک از این روش برای تشیخیص ذات الریه یا سایر علائم عفونت استفاده می کند.
- سی تی اسکن. در این آزمایش از اشعه ایکس برای یافتن مشکلات در ریه ها استفاده می شود.
درمان اسپاسم برونش
پزشک احتمال دارد اسپاسم برونش را با داروهای گشادکننده مجاری تنفسی درمان کند، از جمله:
- گشادکننده برونش کوتاه اثر. این داروها برای تسکین سریع علائم اسپاسم برونش استفاده می شوند. آنها در عرض چند دقیقه اثر می کنند تا مجاری هوایی بیمار گشاد شود و اثرات آنها تا چهار ساعت ادامه دارد.
- گشاد کننده های برونش طولانی اثر. این داروها تا 12 ساعت راه های هوایی را باز نگه می دارند اما تاثیر گذاری آنها کمی طولانی تر است.
- استروئیدهای استنشاقی. این داروها، التهاب را در مجاری تنفسی از بین می برند. می توانید از آنها برای کنترل طولانی مدت اسپاسم برونش استفاده کنید.
- استروئیدهای خوراکی یا وریدی. اگر اسپاسم برونش شدید باشد، پزشک ممکن است این دارو ها را تجویز کند.
اگر دچار اسپاسم برونش ناشی از ورزش هستید، حدود 15 دقیقه قبل از تمرین، داروی کوتاه مدت خود را مصرف کنید .در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی احتمال دارد لازم باشد آنتی بیوتیک مصرف کنید.
پیشگیری از اسپاسم برونش
در اینجا چند کار وجود دارد که می توانید برای پیشگیری از اسپاسم برونش انجام دهید:
- اگر حساسیت دارید، در فصولی که گرده در هوا زیاد هستند، ورزش نکنید.
- در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید تا هر نوع مخاط قفسه سینه آزاد شود.
- در روزهای بسیار سرد در محیط داخلی ورزش کنید. یا وقتی بیرون می روید بینی و دهان خود ببندید.
- قبل از ورزش 5 تا 10 دقیقه خود را گرم کنید و بعد از ورزش هم 5 تا 10 دقیقه تمرینات کششی را انجام دهید.
- اگر سیگار می کشید، برای کمک به ترک سیگار از پزشک خود راهنمایی بخواهید. از هر کسی که سیگار می کشد دوری کنید.
- اگر 65 سال یا بیشتر دارید، یا به بیماری مزمن ریوی یا سیستم ایمنی مبتلا هستید، واکسن های پنوموکوک و آنفلوانزا را به موقع تزریق کنید.
چه موقع با پزشک خود مشورت کنید؟
اگر علائمی از اسپاسم برونش دارید که فعالیت های روزمره شما را محدود می کند یا ظرف چند روز برطرف نمی شود، با پزشک خود تماس بگیرید.
همچنین در صورت بروز شرایط زیر با پزشک مشورت کنید، اگر:
- سرفه خونی
- در نفس کشیدن مشکل دارید.
- هنگام نفس کشیدن درد قفسه سینه دارید.
- در حال سرفه کردن دارای خلط زیادی به رنگ تیره هستید.
- تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر دارید.
عوارض احتمالی اسپاسم برونش
اسپاسم برونش توانایی فرد در ورزش را محدود می کند. با گذشت زمان، این می تواند تأثیرات گسترده ای بر تناسب اندام و سلامت کلی داشته باشد، که به توانایی در فعالیت بدنی بستگی دارد.
اسپاسم برونش جدی نیز می تواند میزان اکسیژن استنشاقی را کاهش دهد. اندام های حیاتی برای کارکرد صحیح به اکسیژن کافی نیاز دارند. اگر قادر به دریافت اکسیژن کافی نباشید، اندام ها و سایر بافت های احتمال دارد آسیب ببینند.
اگر اسپاسم برونش دارید که بدتر می شود، شاید نشانه این باشد که علت اصلی به خوبی درمان نشده یا دیگر به درمان پاسخ نمی دهد. به عنوان مثال، می تواند نشانه کنترل ضعیف آسم باشد.
پیش آگهی اسپاسم برونش
اگر اسپاسم برونش از طریق داروها یا سایر روش های درمانی به خوبی کنترل شود، شرایط زمینه ای که باعث ایجاد آنها می شود، می تواند تأثیر کمی بر کیفیت زندگی داشته باشد.
اگر به برونشیت مزمن، آمفیزم یا بیماری تنفسی مزمن دیگری مبتلا هستید، باید اقدامات مداوم برای مدیریت آن انجام دهید. اگر برای تهیه یک برنامه درمانی موثر و پیروی از آن با پزشک خود مشورت می کنید، احتمال دارد بتوانید اسپاسم برونش را محدود کرده و کیفیت زندگی خوبی را حفظ کنید.
