در تشنج کانونی، یک بخش خاصی از مغز و یا یک طرف مغز تحت تاثیر قرار می گیرد. این تشنج بسته به محل وقوع تشنج در مغز می تواند تأثیرات زیادی بر حرکات، احساس یا رفتار فرد بگذارد و باعث بروز علائم مختلفی شود. انواع تشنج کانونی به طور کلی به دو دسته تشنج کانونی ساده و تشنج کانونی پیچیده تقسیم بندی می شود.
تشنج کانونی ساده
یکی از انواع تشنج کانونی، تشنج کانونی ساده هست که شایع ترین نوع آن است که توسط افراد مبتلا به صرع تجربه می شود. این تشنج در یک طرف مغز آغاز می شود و در هنگام شروع تشنج یک طرف مغز را تحت تأثیر قرار می دهد. اما ممکن است به قسمت های دیگر مغز انتشار یابد. پزشکان تشنج ساده را “تشنج آگاهانه کانونی” می نامند. این تشنج باعث از دست رفتن هوشیاری فرد نمی شود. افراد در تشنج ساذه کاملاً بیدار، هوشیار و قادر به یادآوری وقایع در هنگام تشنج هستند. بدن برخی از آن ها هنگام تشنج منقبض می شوند، و ممکن است در طول تشنج قادر به پاسخگویی به اطرافیان و محیط اطراف خود نباشند. به طور کلی، این تشنج ها مختصر هستند و معمولاً کمتر از 2 دقیقه طول می کشند.
تشنج کانونی پیچیده
تشنج کانونی پیچیده همانند تشنج کانونی ساده از یک قسمت مغز شروع می شود، اما ممکن است باعث بیهوشی فرد شود. تشنج جزئی پیچیده شامل حرکت غیرارادی اندام ها یا سایر قسمت های بدن می باشند و معمولاً فقط چند دقیقه طول می کشند. تشنج جزئی پیچیده در حالی که بیشتر در افراد مبتلا به صرع دیده می شود اما می تواند در افراد مبتلا به فلج مغزی هم رخ دهد.
تشخیص افتراقی تشنج کانونی
برخی از تشخیص افتراقی های تشنج کانونی عبارتند از:
- علائم برخی بیماری ها مانند تهوع یا درد ناشی از اختلالات معده یا سوزن سوزن شدن اندام ها و بی حسی از عصب منقبض شده، می تواند با علائم تشنج جزئی جزئی اشتباه گرفته شود.
- توهم ناشی از بیماری های روان پزشکی یا عوارض داروهای خاص شبیه به علائم تشنج جزئی می باشند.
- بی حسی یا ضعف موقت در اندام یا صورت، گاه در اثر حمله ایسکمیک گذرا مغزی (TIA) اتفاق میفتد، که می تواند با علائم تشنج جزئی اشتباه گرفته شوند.
- میگرن می تواند علائم بینایی، سوزن سوزن شدن یا سایر علائمی را ایجاد کند که می تواند با تشنج اشتباه گرفته شود.
علت تشنج کانونی ساده
به طور کلی تشنج در اثر اختلال در فعالیت طبیعی مغز ایجاد می شود. تشنج جزئی جزئی در نتیجه اختلال در ناهنجاری الکتریکی قسمت خاصی از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر آن، عوامل ژنتیکی می توانند در بروز این تشنج نقش داشته باشند. علل تشنج جزئی جزئی شامل آسیب دیدگی مغزی است که می تواند سیگنال های الکتریکی عادی مغز را مختل کرده و باعث تشنج شود. همچنین، تحریک مغز ناشی از عمل جراحی، سکته مغزی یا تومور می تواند در فعالیت الکتریکی مغز اختلال ایجاد کرده و باعث تشنج جزئی جزئی شوند. افراد مبتلا به دیابت ممکن است یک نوع تشنج ساده مداوم به نام صرع partialis زنجیره (EPC) را تجربه کنند. هر ناهنجاری ساختاری دیگری در مغز نیز می تواند باعث EPC شود.
علل تشنج کانونی پیچیده
در حالی که صرع یکی از شایع ترین علت تشنج کانونی است، برخی شرایط دیگر هم می تواند باعث تشنج کانونی پیچیده شوند.
برخی از این شرایط عبارتند از:
- اوتیسم
- نوروفیبروماتوز
- شرایط عصبی
- استرس شدید
- آسیب ناشی قبل تولد
- اضطراب و افسردگی
- هر گونه بیماری مربوط به مغز
محرک های متداول تشنج کانونی پیچیده
یک تشنج کانونی پیچیده می تواند در هر زمان و معمولاً بدون هشدار اتفاق بیفتد. آن ها حتی می توانند وسط فعالیت های روزمره فرد رخ دهند.
برخی محرک ها می توانند احتمال بروز این تشنج را افزایش دهند، از جمله:
- تب شدید
- قند خون پایین
- چراغ چشمک زن
- عوارض جانبی برخی از داروها
علائم تشنج کانونی ساده
پزشکان اغلب تشنج های کانونی ساده را بر اساس محل وقوع تشنج در مغز، به چهار نوع طبقه بندی می کنند که عبارتند از:
تشنج حرکتی
تشنج حرکتی باعث می شود فرد کنترل فعالیت عضلات خودش را معمولاً در بازو، صورت، پا یا قسمت دیگری از بدن خود از دست بدهد. به دلیل نحوه عبور اعصاب حرکتی از مغز، اگر شخص کنترل سمت راست مغز خود را از دست بدهد، در سمت چپ بدن دچار مشکل می شود و برعکس.
تشنج حسی
تشنج حسی باعث ایجاد تغییر در شنوایی، بینایی یا حس بویایی فرد و حتی توهم می شود. مانند تشنج حرکتی، اختلال در سمت راست مغز می تواند باعث بی حسی یا سوزن سوزن شدن اندام ها در سمت چپ بدن شود.
تشنج اتونومیک
تشنج های خودمختار بخش هایی از مغز را تحت تأثیر قرار می دهد که با عملکردهای غیر ارادی بدن سر و کار دارند و فرد خودش نمی تواند آن ها را کنترل کند. علائم این بیماری می تواند شامل تغییر در ضربان قلب، فشار خون و عملکرد دفع به شکل اسهال یا یبوست باشد.
روان شناختی
یک تشنج روانی باعث تغییرات عاطفی ناگهانی مانند احساس ترس، اضطراب می شود.
اما به طور کلی برخی از علائم کلی تشنج کانونی ساده که می تواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی در فرد اتفاق بیفتند شامل موارد زیر می باشند:
- تغییر بینایی
- اختلال در تکلم
- حرکات غیرطبیعی چشم
- تعریق شدید یا احساس اضطراب
- کاهش تحرک در یک طرف بدن
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در یک طرف بدن
- احساس اینکه پوست در حال خزیدن است (اغلب در یک طرف یا دو طرف بدن)
در برخی از افراد، یک تشنج کانونی ساده یک تشنج هشدار دهنده است که می تواند نشان دهنده وقوع تشنج دیگر باشد. آن ها می توانند هشداری برای تشنج عمومی باشند، که بر کل مغز تأثیر می گذارد و باعث می شود فرد آگاهی خودش را از دست بدهد.
بیشتر تشنج ها بیشتر از 1 تا 2 دقیقه طول نمی کشد. با این حال، ممکن است فرد بعد از وقوع تشنج، احساس سردرگمی کند. اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد، پزشکان آن را فوریت های پزشکی می دانند که نیاز به درمان فوری دارد.
علائم تشنج کانونی پیچیده
اغلب به صورت ناگهانی شروع می شوند و فرد ممکن است یکی از موارد زیر را تجربه کند:
- توهم
- خیره شدن به اطراف
- تکرار کلمات و جملات
- بیدار شدن ناگهانی از خواب
- حرکت دادن مکرر دهان و لب ها
- عدم پاسخگویی به محیط اطراف
- فریاد زدن، خندیدن و یا گریه کردن
- انجام حرکاتی مانند دوچرخه سواری
- سعی در آسیب رساندن به خودش
- سردرگمی و خستگی بعد از تشنج
- انجام اقدامات خطرناک مانند پیاده روی در مقابل اتومبیل های متحرک یا پاره کردن لباس های خودش
تشخیص تشنج کانونی
در صورت بروز علائم تشنج جزئی جزئی فرد برای تشخیص و معالجه قطعی باید به پزشک مراجعه کند. بعضی اوقات علائم یک تشنج جزئی جزئی در کودکان با رفتارهای مشابه دیگر اشتباه گرفته می شوند. به عنوان مثال، یک معلم ممکن است علائم تشنج جزئی جزئی کودک را به تنبلی یا عدم توجه تعبیر کند. پزشک اغلب با در نظر گرفتن علائم شخص، در مرحله اول صرع را تشخیص می دهد. در ادامه روند تشخیص علت و نوع تشنج از بیمار و اطرافیان او سوالاتی را می پرسد و معاینه جسمی را انجام می دهد. پزشک ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش خون، آزمایش کبد یا آزمایش تیروئید را برای تشخیص بهتر و یا رد دلایل دیگر تجویز کند.
بعضی اوقات، پزشک الکتروانسفالوگرام یا EEG را برای اندازه گیری امواج مغزی و عملکرد آن پیشنهاد می دهد. در حین نظارت توسط EEG تشنج داشته باشد، پزشک با اطلاعات جمع آوری شده از EEG می تواند نوع تشنج را تشخیص دهد. پزشکان همچنین ممکن است اسکن های تصویربرداری مانند اسکن CAT یا MRI را برای شناسایی مناطقی که باعث تشنج می شوند، سفارش دهند. توجه به این نکته ضروری است که ممکن است تمام آزمایشات از جمله معاینه عصبی که توسط پزشک انجام شده باشد طبیعی باشد، اما فرد هنوز هم دارای اختلال تشنج یا صرع باشد.
پیش آگهی تشنج کانونی
اولین قدم در تشخیص بیماران مبتلا به تشنج جزئی ساده، تایید و یا رد وجود ناهنجاری مغزی احتمالی می باشد. این ناهنجاری مانند تومور می توانند در ساختار مغز مشکلی ایجاد کند. علاوه بر آن ممکن است منطقه خاصی از مغز از نظر الکتریکی غیر طبیعی باشد و منجر به تشنج جزئی جزئی گردد. تشنج جزئی جزئی با روش های مختلفی مانند درمان بیماری زمینه ای یا تجویز داروی خاص قابل درمان است. بعضی اوقات، تشنج جزئی جزئی می تواند منجر به اختلال تشنج خطرناک تر (عمومی) گردد.
درمان تشنج کانونی
هنگامی که فرد دچار تشنج های مکرر شده باشد، پزشکان معمولاً داروهای ضد تشنج را به عنوان اولین خط درمان تجویز می کنند. طیف وسیعی از داروها برای درمان صرع در دسترس هستند که هدف از مصرف آن ها کاهش دفعات تشنج و پیشگیری از وقوع حملات بعدی می باشد. هر یک از داروهای ضد صرع اثرات خاص خودشان را دارند و بعضی اوقات پزشک بیش از یک نوع داروی ضد تشنج را برای بیمار تجویز می کند. مصرف داروهای ضد تشنج نباید به طور ناگهانی قطع شود. ترک ناگهانی مصرف دارو می تواند منجر به تشنج دیگری شود.
سایر گزینه های درمانی تشنج های شامل موارد زیر است:
- درمان التهاب مغز ناشی از تومور
- درمان علت عفونت مغزی مانند آنسفالیت
- درمان قند خون بالا برای کاهش تشنج کانونی ناشی از دیابت
با این حال، داروهای ضد تشنج یا سایر روش های درمانی دیگر ممکن است در متوقف کردن تشنج بی اثر باشند.
رژیم غذایی
یک گزینه برای درمان برخی از انواع تشنج جزئی جزئی در کودکان، یک رژیم غذایی تخصصی است که به عنوان یک رژیم کتوژنیک شناخته می شود. بسیاری از پزشکان رژیم كتوژنیك را برای كودكانی پیشنهاد می كنند كه به سایر روش های درمانی تشنج پاسخ نداده اند. این رژیم یک رژیم غذایی بسیار کم چرب و بدون چرب است که بعضی اوقات پیروی از آن برای کودکان دشوار است. بهتر است استفاده از رژیم کتوژنیک زیر نظر یک متخصص تغذیه صورت بگیرد.
عمل جراحی
برخی افراد ممکن است برای متوقف کردن تشنج به عمل جراحی نیاز داشته باشند. جراحی شامل از بین بردن ناحیه ای از مغز که باعث تشنج شده می باشد. جراحی معمولاً آخرین راه درمان برای این بیماران محسوب می شود. بر روی افرادی انجام می گیرد که به دارودرمانی پاسخ نداده اند.
تحریک عصب واگوس
روند درمانی محرک عصب واگ (VNS) برای بیمارانی که کاندید عمل جراحی نیستند و به داروهای ضد تشنج پاسخ نداده اند، کاربرد دارد. VNS یک دستگاه کوچک است که در زیر پوست در قفسه سینه قرار می گیرد و به عصب واگ در گردن متصل می شود. سیگنال های الکتریکی منتشر شده از VNS فعالیت الکتریکی موجود در مغز را که باعث ایجاد تشنج می شود، تغییر می دهند.
آخرین دیدگاه‌ها