میزان مرگ و میر مادران باردار: 7 علل رایج

میزان مرگ و میر مادران باردار در کشور های توسعه یافته در حین زایمان یا به دلیل بارداری بسیار نادر است؛ اما با توجه به اهمیت علت مرگ و میر مادران ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت هر آنچه که باید در مورد میزان، علل و پیشگیری از مرگ و میر مادر بدانید را بررسی کنیم.

وقتی اولین فرزند خود را به دنیا می آورید، فکر کردن به اینکه برای اولین بار نوزاد خود را در آغوش بگیرید و تمام لحظات زیبایی را که با هم سپری خواهید کرد، هیجان انگیز است؛ اما زمانی که نمی دانید چه انتظاری دارید، می تواند ترسناک نیز باشد.

بسیاری از مادران آینده نگران زایمان، بیهوشی و عوارض هستند. حتی طبیعی است که در مورد احتمال مرگ فکر کنیم؛ اما نگران نباشید با چک لیست بارداری شخصی برای آمدن نوزاد خود برنامه ریزی کنید. با خواندن این مقاله درباره هر آنچه که باید در مورد علل، پیشگیری و میزان مرگ و میر مادران باردار بدانید، از لیست خرید تا نکات سلامتی، اطلاعاتی را کشف کنید.

شما می‌توانید از طریق خدمات ارائه شده در پزشکت، برای دریافت مشاوره سریع از متخصص زنان و زایمان در هر مکان و زمانی اقدام کنید.

مرگ و میر مادران باردار چیست؟

هنگامی که زنی به دلیل هر چیزی که مربوط به بارداری باشد می میرد، به آن مرگ مادر می گویند. با توجه به شاخص مرگ و میر مادران باردار، مرگ مادر می تواند در دوران بارداری، در حین زایمان، یا در 42 روز پس از زایمان یا خاتمه بارداری اتفاق بیفتد. اگر زنی بر اثر تصادف یا مشکلی که ربطی به بارداری نداشته باشد فوت کند، مرگ ناشی از بارداری محسوب نمی شود.

در کشورهای توسعه یافته، تکنولوژی مدرن و دسترسی به مراقبت های بهداشتی دارند، احتمال مرگ در دوران بارداری، زایمان، یا در روزها و هفته های پس از زایمان بسیار کم است. البته هنوز خطر مرگ مادر حتی در کشورهای توسعه یافته کم است.

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، تقریباً 700 زن در سال بر اثر عوارض ناشی از بارداری در ایالات متحده جان خود را از دست می دهند. مقامات بهداشتی میزان مرگ و میر مادران باردار را به این صورت گزارش می کنند که به ازای هر 100000 تولد زنده چند زن جان خود را از دست می دهند.

هر سال حدود 4 میلیون تولد در ایالات متحده وجود دارد و در سال 2015 تقریباً 17 مرگ مادر به ازای هر 100000 تولد زنده وجود داشت. در ایالات متحده، احتمال مرگ به دلیل بارداری کمتر از 1 در 5000 است.

اگر قصد باردار شدن دارید، باید با برخی عوامل خطرناک و تأثیرگذار بر بارداری آشنا باشید تا بتوانید این دوران پر ریسک را به خوبی پشت سر بگذارید. برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بارداری پرخطر را مطالعه کنید.

بیش از ۱۱۲ پزشک آنلاین و آماده پاسخگویی

مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان و متخصصان زنان و زایمان

گفتگو با پزشک

آمار جهانی میزان خطر مرگ در بارداری

سایر کشورهای توسعه یافته در مقایسه با ایالات متحده، میزان مرگ و میر مادران باردار مشابه و حتی کمتری دارند. با این حال همه جا اینطور نیست. در سرتاسر جهان، سالانه بیش از 300000 زن به دلیل مشکلاتی که در دوران بارداری و زایمان به وجود می‌آیند جان خود را از دست می‌دهند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش می‌دهد که در ایالات متحده سالانه حدود 700 زن جان خود را از دست می‌دهند، تقریباً 830 زن در هر روز در سراسر جهان جان خود را از دست می‌دهند. بیشتر این زنان (99 درصد) در کشورهای فقیر و در حال توسعه زندگی می کنند. در برخی جاها، احتمال مرگ به دلیل بارداری به 1 در 15 می رسد. واقعیت غم انگیز این است که بسیاری از این مرگ ها قابل پیشگیری هستند.

کدام عوامل احتمال مرگ مادر در زایمان طبیعی را افزایش می دهند؟

همانطور که می بینید، محل زندگی شما تاثیر بسزایی بر سلامت و رفاه شما به عنوان یک زن باردار دارد. سایر مواردی که بر خطرات حاملگی و میزان مرگ و میر مادران باردار تأثیر می گذارند، در ادامه بیان شده است.

1. سن مادر باردار

زنان در سن بیست سالگی نسبت به زنان جوانتر یا مسن تر در دوران بارداری عوارض کمتری دارند. دختران جوان زیر 15 سال شانس بیشتری برای ابتلا به عوارضی دارند که می تواند منجر به مرگ شود. خطرات همچنین با بالا رفتن سن مادر افزایش می‌یابد و با باردار شدن زنان در اواخر دهه 30 یا 40 و 50 سالگی افزایش خواهد یافت.

برای اطلاع از بهترین سن بارداری می‌توانید مقاله مربوط به آن را در پزشکت مطالعه کنید.

2. وضعیت اجتماعی و اقتصادی مادر باردار

زنان فقیر در یک گروه اجتماعی-اقتصادی پایین ممکن است تحصیلات کمتر، رژیم غذایی نامناسب و موانعی برای مراقبت های بهداشتی داشته باشند. آموزش کمتر به بارداری زودهنگام یا برنامه ریزی نشده کمک می کند.

کمبود تغذیه می تواند منجر به کمبودهای سلامتی و پیامدهای بد بارداری شود. عدم دریافت مراقبت با کیفیت زنان را در معرض خطر عفونت یا سایر عوارض قرار می دهد که در غیر این صورت توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ماهر قابل مدیریت و درمان است.

3. نابرابری جنسیتی در زنان

در برخی کشورها، دختران و زنان فرصت کمتری برای تحصیل دارند. اغلب از منابع مالی محروم هستند و در زندگی و انتخاب های خانوادگی خود حرفی برای گفتن ندارند.

4. منابع در دسترس زنان

برای بسیاری از زنان، مراقبت های پزشکی دور از دسترس است و دسترسی به آن دشوار است. فقدان مراقبت های دوران بارداری، زایمان بدون حضور افراد ماهر مانند پزشک، ماما یا پرستار، و عدم دسترسی به درمان هایی مانند آنتی بیوتیک ها و خدمات اورژانسی می تواند عواقب خطرناک و جدی داشته باشد.

5. برابری در زنان

برابری تعداد دفعاتی است که یک زن باردار شده است. احتمال بروز مشکل در بارداری یا مشکلات حین زایمان در بارداری اول کمی بیشتر است. شانس در بارداری دوم کمتر است؛ اما پس از پنج بار یا بیشتر، خطر یک بار دیگر افزایش می یابد.

برای مطالعه بیشتر: عوارض بارداری

شایع ترین علل مرگ هنگام زایمان مادر

در ایالات متحده، عوارض شدید بارداری و مرگ مادر نادر است. با مراقبت های پزشکی مناسب، بیشتر مشکلاتی که در دوران بارداری، زایمان و دوران پس از زایمان به وجود می آیند قابل درمان و یا حتی پیشگیری هستند. با این حال در سایر نقاط جهان، این شرایط خطرناک تر است. در اینجا علل اصلی افزایش میزان مرگ و میر مادران باردار ذکر شده است.

1. خونریزی پس از زایمان

خونریزی پس از زایمان (PPH) خونریزی بیش از حد و از دست دادن خون پس از زایمان است. یک پزشک ماهر معمولاً می تواند خونریزی را متوقف کند؛ اما اگر یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی با دانش و مهارت های مناسب در دسترس نباشد، مادر می تواند به دلیل از دست دادن خون زیاد جان خود را از دست بدهد. خونریزی پس از زایمان تقریباً 27 درصد از کل مرگ و میر مادران را تشکیل می دهد.

برای اطلاع از انواع خونریزی غیرطبیعی پس از زایمان این مقاله را مطالعه کنید.

2. فشار خون بالا و اکلامپسی در زنان

مراقبت ها و آزمایش های دوران بارداری معمولاً مشکلاتی مانند فشار خون بالا و پروتئین در ادرار را مشخص می کند. با مراقبت های پزشکی خوب، پزشکان می توانند پره اکلامپسی را درمان و کنترل کنند؛ اما بدون مراقبت، می تواند خطرناک شده و منجر به مرگ شود. اختلالات فشار خون علت 14 درصد از مرگ و میرهای مرتبط با بارداری است.

3. عفونت در زنان

زنان ممکن است در اثر سقط جنین ناایمن، زایمان غیربهداشتی یا زایمان طولانی مدت دچار عفونت شوند. عدم درک و اطلاعات در مورد بهداشت شخصی و نحوه مراقبت از بدن پس از زایمان نیز می تواند مادر را در معرض خطر عفونت قرار دهد. حدود 11 درصد از مرگ و میر مادران در نتیجه عفونت است.

4. ختم بارداری یا سقط جنین

بر اساس گزارشی در مورد نظارت بر سقط جنین توسط CDC، “مرگ زنان مرتبط با عوارض سقط جنین برای سال 2015 به عنوان بخشی از سیستم نظارت بر میزان مرگ و میر مادران باردار CDC ارزیابی می شود.

در سال 2014، آخرین سالی که داده های موجود در مورد آن در دسترس بود، 6 زن به این نتیجه رسیدند. مشخص شد که در نتیجه عوارض ناشی از سقط جنین قانونی فوت کرده است. با این حال در سایر مناطق جهان، سقط جنین ناایمن عامل اصلی مرگ و میر در میان زنانی است که حاملگی ناخواسته دارند.

5. آمبولی ریه پس از زایمان

آمبولی ریه (PE) یک لخته خون در ریه ها است. PE می تواند پس از زایمان ایجاد شود و خطر با سزارین بیشتر است. حدود 3 درصد از مرگ و میر مادران به دلیل آمبولی ریه است.

6. سایر عوارض مستقیم در مرگ زنان باردار

تقریباً 10 درصد از زنان به دلیل سایر مشکلات مستقیم مرتبط با بارداری می میرند. شرایطی مانند جفت سرراهی، پارگی رحم و حاملگی خارج رحمی بدون مراقبت و درمان مناسب می توانند منجر به عوارض و مرگ شوند.

7. سایر علل غیر مستقیم در مرگ زنان باردار

علت غیرمستقیم مرگ در زنان باردار ناشی از شرایطی است که ارتباط مستقیمی با بارداری ندارد؛ اما در دوران بارداری ایجاد می‌شود یا بدتر می‌شود. بارداری می تواند بر مشکلات سلامتی مانند HIV و بیماری قلبی تأثیر بگذارد. شرایطی مانند دیابت و کم خونی می تواند ایجاد شده یا بدتر شود. این مسائل تقریباً 28 درصد از مرگ و میر مادران را تشکیل می دهند.

چگونه میزان مرگ و میر مادران باردار کنترل می شود؟

بین سال های 1990 تا 2015، تعداد زنانی که به دلیل بارداری و زایمان جان خود را از دست می دهند، 44 درصد کاهش یافته است. کاهش میزان مرگ و میر مادران باردار به دلیل موارد زیر هستند:

• آموزش زنان
• مراقبت های دوران بارداری بیشتر
• افزایش استفاده از روش های پیشگیری از بارداری
• در دسترس بودن بیشتر آنتی بیوتیک ها، انتقال خون و درمان عوارض
• پیشرفت در مراقبت های تخصصی برای حاملگی ها و زایمان های پرخطر
• تولدهای بیشتر در بیمارستان ها یا با حضور ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ماهر

اما در بسیاری از نقاط جهان، کار بیشتری باید انجام شود. برای پایین آوردن میزان مرگ و میر مادران باردار در جایی که بالاترین میزان زنان را دارند، به موارد زیر نیاز دارند.

1. تحصیلات زنان

زنان جوان (و مردان) که اطلاعات بیشتری در مورد تولید مثل، باروری، کنترل بارداری و عواقب جنسی محافظت نشده دارند، می‌توانند انتخاب های بهتری برای خود داشته باشند. اطلاعات تنظیم خانواده می تواند از بارداری ناخواسته و سقط جنین های ناایمن جلوگیری کند.

2. دسترسی به مراقبت های بهداشتی زنان

یکی از تأثیرگذارترین شیوه کاهش میزان مرگ و میر مادران باردار، مراقبت های بهداشتی است؛ همچنین مدیریت شرایط از قبل موجود، و در دسترس بودن روش های ایمن می تواند از مرگ در دوران بارداری جلوگیری کند. تغذیه و خدمات بهداشت باروری به ویژه برای دختران و زنان جوان مهم است.

3. پاکیزگی زنان

آگاهی از شیوه های بهداشت شخصی خوب و نحوه مراقبت از بدن می تواند میکروب ها را دور نگه دارد. شستن مرتب دست‌ها، تمیز کردن ناحیه پرینه در طول معاینات قبل از تولد، و یک ناحیه زایمان بهداشتی در حین زایمان نیز می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.

4. مراقبت از بارداری

مراقبت های ماهرانه قبل و حین زایمان می تواند از عوارض جلوگیری کرده و منجر به زایمان ایمن شود. در صورت امکان، زنان باید برای نوزادان خود یک مرکز مراقبت های بهداشتی داشته باشند. اگر زایمان در بیمارستان، کلینیک یا مطب امکان پذیر نیست، در آن صورت فردی که در زایمان ماهر است باید در منزل باشد.

5. مانیتورینگ پس از زایمان

پس از زایمان، زنان همچنان به مراقبت نیاز دارند. معاینات پس از زایمان برای خونریزی یا عفونت غیرطبیعی می تواند تفاوت را ایجاد کند. زندگی دور از خدمات یا عدم توانایی پرداخت آنها می تواند مانع از دستیابی زن به دانش لازم برای مراقبت از خود پس از زایمان یا دریافت آنتی بیوتیک های نجات بخش و توجه پس از زایمان شود.

آمار مرگ زن باردار در بخش سزارین

در کشورهای پیشرفته، احتمال مرگ ناشی از سزارین هنوز نادر است؛ اما کمی بیشتر از زایمان طبیعی است. مطالعه ای که در سال 2008 در مجله آمریکایی زنان و زایمان منتشر شد، نشان داد که مرگ و میر مادران 2.2 در هر 100000 برای سزارین و 0.2 در هر 100000 برای زایمان واژینال است. دلیل اینکه سزارین نرخ بالاتری دارد این است که جراحی است و جراحی خطراتی دارد ^.

تحقیقات منتشر شده در سال 2010 نشان می دهد که وقتی سزارین انتخابی باشد و بدون نیاز پزشکی انجام شود، خطرات آن بیشتر از زایمان از طریق زایمان طبیعی است.

عوارض ناشی از سزارین که می تواند منجر به میزان مرگ و میر مادران باردار شود، عبارت‌اند از:

• عفونت
• لخته شدن خون
• واکنش های بیهوشی
• از دست دادن خون
• آسیب به سایر اندام ها در حین جراحی

اما به خاطر داشته باشید که سزارین نیز جان انسان ها را نجات می دهد. مواقعی وجود دارد که سزارین بهترین گزینه است. در صورت لزوم، سزارین می تواند احتمال مرگ مادر و همچنین مرگ نوزاد را کاهش دهد و زایمان را بسیار ایمن تر کند.

دریافت مشاوره پزشکی آنلاین درباره زنان باردار از متخصصان پزشکت

با پزشکت، سلامت خود و نوزادتان را در دستان متخصصان قرار دهید! همین حالا از مشاوره پزشکی آنلاین ما درباره زنان باردار بهره‌مند شوید و با اطمینان کامل، مسیر بارداری سالم را طی کنید. روی دکمه مشاوره کلیک کرده و پاسخ سوالات خود را از پزشکان باتجربه ما دریافت کنید.

سخن آخر

میزان مرگ و میر مادران باردار چقدر است؟ در گذشته بارداری و زایمان خطرناک تر بود؛ اما امروزه بچه دار شدن بسیار ایمن تر است. اگر مراقبت‌های دوران بارداری را به طور منظم دریافت می‌کنید، خوب غذا می‌خورید، انتخاب‌های مناسبی برای سبک زندگی انجام می‌دهید و یک پزشک ماهر در زمان زایمان خود دارید، شانس داشتن یک بارداری سالم و زایمان عالی است.

با این حال در برخی از نقاط جهان، زنان همچنان با شرایط دشواری در مورد بارداری و زایمان روبرو هستند. درست مانند بسیاری از زنان دیگر، آنها نیز همان امیدها و ترس ها را نسبت به بچه دار شدن دارند. متأسفانه ترس آنها کاملاً موجه است. اما، امید آنها نیز همینطور است.

سازمان های بهداشت مادر و کودک مانند: WHO، USAID، یونیسف، UNFPA، و بسیاری دیگر در حال افزایش آگاهی در مورد این موضوع هستند. آنها در حال توسعه برنامه هایی برای کمک به مبارزه و کاهش میزان مرگ و میر مادران باردار و ساختن آینده بهتر برای همه زنان هستند.

اگر می‌خواهید درگیر شوید، می‌توانید به دنبال فرصت‌هایی برای کمک به افراد کم‌اقبال جامعه خود باشید یا با حمایت از سازمان‌هایی مانند این‌ها که در تلاش هستند آموزش نجات بخش، دارو و مراقبت را برای زنان اطراف به ارمغان بیاورند، تفاوت ایجاد کنید.