بیماری آدیسون، که به نارسایی اولیه آدرنال یا پرکاری آدرنال نیز معروف است، یک اختلال نادر غدد آدرنال است. غدد آدرنال دو غده کوچک هستند که در بالای کلیه ها قرار دارند و دو هورمون اساسی کورتیزول و آلدوسترون را تولید می کنند. در بیماران مبتلا به آدیسون، غده آدرنال آسیب می بیند و کورتیزول یا آلدوسترون کافی تولید نمی کند. بیماری آدیسون می تواند در هر سنی شروع شود، اما شیوع آن در سنین 30 تا 50 سالگی رایج تر است. اکثر مبتلایان به بیماری آدیسون از طول عمر عادی برخوردار هستند.
علائم بیماری آدیسون
علائم اولیه بیماری آدیسون مشابه سایر بیماری ها شایع مانند افسردگی یا آنفولانزا هستند که عبارتند از:
- کمبود انرژی یا انگیزه (خستگی)
- ضعف عضلانی
- احساس ناخوشی
- کاهش اشتها و کاهش وزن غیر عمدی
- تشنگی زیاد
کم آبی نیز می تواند نشانه اولیه بیماری آدیسون باشد. چون کم آبی به دلیل کمبود هورمون آلدوسترون در بدن ایجاد می شود. اکثر علائم بیماری آدیسون به تدریج طی ماه ها یا سال ها بروز می کند. با این حال، استرس اضافی ناشی از بیماری دیگر یا حادثه، ممکن است باعث بدتر شدن ناگهانی علائم زیر در شما شود.
- فشار خون پایین هنگام ایستادن، سنکوب
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- درد شکم، مفاصل یا کمر
- گرفتگی عضلات
- خستگی مزمن، که ممکن است باعث افسردگی شود.
- تغییر رنگ قهوه ای پوست، لب ها و لثه ها به خصوص در ساییدگی کف دست، زخم ها یا نقاط فشار مانند قوزک یا زانو
- کاهش میل جنسی (به ویژه در زنان)
برخی از زنان همچنین ممکن است دوره های نامنظم عادت ماهانه داشته باشند یا برخی از دوره ها در آن ها کاملا حذف شوند. کودکان مبتلا به بیماری آدیسون ممکن است دیرتر از حد معمول به بلوغ برسند. برخی از افراد مبتلا به بیماری آدیسون نیز قند خون کم (هیپوگلیسمی) دارند که می تواند علائمی مانند عدم تمرکز، گیجی، اضطراب و حتی بی آگاهی (به ویژه در کودکان) ایجاد کند. اگر علائم بیماری آدیسون را تجربه می کنید، به پزشک مراجعه کنید تا بتوانند این بیماری را تشخیص داده یا رد کنند.
بیماری آدیسون با مصرف دارو برای جایگزینی هورمون های از دست رفته درمان می شود. اما شاید شما مجبور باشید تا آخر عمر دارو مصرف کنید. با درمان، کنترل علائم بیماری آدیسون تا حد زیادی قابل کنترل هستند. افراد مبتلا به بیماری آدیسون باید دائما از خطر بدتر شدن ناگهانی علائم، که به آن یک بحران آدرنال گفته می شود، آگاه باشند. بحران آدرنال زمانی اتفاق می افتد که سطح کورتیزول در بدن به میزان قابل توجهی کاهش یابد و اگر درمان نشود، می تواند کشنده باشد.
علائم بحران آدرنال عبارتند از:
- کم آبی شدید
- پوست کم رنگ و پوسته پوسته شده
- تعریق
- سریع، تنفس کم عمق
- سرگیجه
- استفراغ شدید و اسهال
- ضعف شدید عضلات
- سردرد
- خواب آلودگی شدید یا از بین رفتن هوشیاری
علت بیماری آدیسون
بیماری آدیسون هنگامی ایجاد می شود که لایه بیرونی غدد فوق کلیوی (قشر آدرنال) آسیب دیده باشد و سطح هورمون های تولید شده را کاهش دهد. بیماری آدیسون معمولاً نتیجه اختلال در سیستم ایمنی بدن است که باعث حمله سیستم دفاعی بدن به لایه بیرونی غده فوق کلیوی (قشر آدرنال) و اختلال در تولید هورمون های استروئیدی آلدوسترون و کورتیزول می شود.
هنگامی که 90٪ قشر آدرنال از بین برود، غدد فوق کلیوی شما قادر به تولید كافی از هورمون های استروئیدی كورتیزول و آلدوسترون نخواهند بود. با کاهش سطح هورمون ها، علائم بیماری آدیسون را تجربه خواهید کرد.
عوامل خطر بیماری ادیسون
هنوز مشخص نیست که چرا این مشکل در سیستم دفاعی بدن افراد ایجاد می شود.
ژنتیک: تحقیقات نشان داده است که در برخی از افراد با ژن های خاص احتمال ابتلا به اختلالات خود ایمنی شیوع بیشتری دارد.
سل: سل شایع ترین علت بیماری آدیسون در سراسر جهان است. سل یک عفونت باکتریایی است که بیشتر بر روی ریه ها تأثیر می گذارد. اما می تواند در سایر قسمت های بدن نیز انتشار یابد. در صورت آسیب به غدد فوق کلیوی می تواند باعث بیماری آدیسون شود.
سایر علل احتمالی بیماری آدیسون عبارتند از:
- عفونت ها: مانند موارد مرتبط با ایدز یا عفونت های قارچی می باشد.
- خون ریزی: خون ریزی طولانی مدت در غدد فوق کلیوی، که گاهی با مننژیت (عفونت پرده مننژ) یا انواع دیگر سپسیس (عفونت خون منتشر شده) شدید همراه است.
- سرطان: اگر سلول های سرطانی از جای دیگر بدن شما به غده های آدرنال انتشار یابد ممکن است باعث آدیسون شوند.
- آمیلوئیدوز: بیماری که آمیلوئید در غدد آدرنال ساخته می شود و به آن ها آسیب می رساند. آمیلوئید پروتئینی است که توسط سلول های مغز استخوان تولید می شود.
- برداشتن جراحی هر دو غده فوق کلیوی (آدرنالکتومی) برای از بین بردن تومور
- برخی از درمان های مورد نیاز برای سندرم کوشینگ
تشخیص بیماری آدیسون
برای کمک به تشخیص بیماری آدیسون، پزشک ابتدا در مورد علائم شما سؤال می کنند و تاریخچه پزشکی و سابقه خانوادگی شما را مرور می کنند. پزشک معالج شما هر گونه شواهدی از تغییر رنگ قهوه ای پوست، به ویژه در مناطق خاص مانند چین های کف دست، آرنج شما، روی هر زخم و لب و لثه شما را بررسی می کند. همچنین در حالی که دراز کشیده اید و اندکی بعد از ایستادن، فشار خون شما نیز مورد آزمایش قرار خواهید گرفت. اما، در همه موارد بیماری آدیسون، افزایش فشار خون رخ نمی دهد.
آزمایش خون
آزمایش خون برای اندازه گیری میزان سدیم، پتاسیم و کورتیزول در بدن شما انجام می شود. میزان سدیم کم، پتاسیم زیاد یا سطح کورتیزول پایین ممکن است نشان دهنده بیماری آدیسون باشد.
برای آزمایش خون شما ممکن است نیاز به یک متخصص غدد دارید که موارد زیر را بررسی کند:
- سطح پایین هورمون آلدوسترون
- سطح بالایی از هورمون فوق کلیوی (ACTH)
- سطح گلوکز کم (قند مورد استفاده برای انرژی)
- آنتی بادی های آدرنال مثبت
هر یک از موارد فوق می تواند نشانه بیماری آدیسون باشد.
تست تحریک سیناکتن
اگر کورتیزول در خون شما پایین باشد یا علائم بیماری آدیسون را به شدت نشان دهد، برای تأیید تشخیص نیاز به آزمایش تحریک سیناکتن دارید.
سیناکتن، یک هورمون آدرنرژیکورتیکروفیک مصنوعی (ACTH) است. هنگامی که سیناکتن تزریق می شود، غده های آدرنال باید درست همان پاسخی را بدهند که به ترشح کورتیزول و سایر هورمون های استروئیدی می دهند.
قبل از تزریق سیناکتن، نمونه خون از کورتیزول گرفته می شود. برای اندازه گیری کورتیزول بعد از 30 دقیقه و بعد از 60 دقیقه نمونه خون دیگری گرفته می شود.
اگر سطح ACTH بالا باشد اما سطح کورتیزول و آلدوسترون پایین، معمولاً بیماری آدیسون تایید می شود.
تست عملکرد تیروئید
غده تیروئید هم ممکن است مورد آزمایش قرار گیرد تا عملکرد آن بررسی شود. افراد مبتلا به بیماری آدیسون غالباً غده تیروئید غیر فعال (کم کاری تیروئید) دارند که غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی کند.
اسکن
در بعضی موارد، پزشک می تواند برای بررسی غدد فوق کلیوی، یک سی تی اسکن یا اسکن MRI را توصیه کند.
تشخیص در هنگام بحران آدرنال
اگر بیماری آدیسون درمان نشود، سرانجام منجر به یک بحران آدرنال می شود. در طول بحران آدرنال، زمان کافی برای انجام آزمایش تحریک سیناکتن برای تأیید بیماری آدیسون وجود ندارد.
در صورت امکان، خون برای هر تشخیص هر نوع ناهنجاری آزمایش می شود. حتی ممکن است سریعا درمان با تزریق استروئید و مایعات حاوی نمک و گلوکز آغاز شود.
درمان بیماری آدیسون
اگر به بیماری آدیسون مبتلا هستید، باید روزانه برای جایگزینی هورمون های از دست رفته، داروهای خود را مصرف کنید.
در بعضی موارد، علل اصلی بیماری آدیسون قابل درمان است. به عنوان مثال، سل با یک دوره آنتی بیوتیک در مدت زمان حداقل 6 ماه درمان می شود. با این حال، بیشتر علل آدیسون مانند مشکلی در سیستم ایمنی بدن نمی تواند درمان شود.
دارو برای بیماری آدیسون
درمان معمولاً شامل درمان جایگزینی کورتیکواستروئید است. از داروهای کورتیکواستروئید برای جایگزینی هورمون های کورتیزول و آلدوسترون استفاده می شود که بدن دیگر آن ها را تولید نمی کند. معمولاً دارو به صورت قرص 2 یا 3 بار در روز مصرف می شود.
داروهای مورد استفاده برای بیماری آدیسون عوارض جانبی ندارند، مگر اینکه دوز مصرفی خیلی زیاد باشد. در صورت مصرف بیش از مقدار لازم دارو، احتمال بروز مشکلاتی مانند پوکی استخوان، نوسانات خلقی و مشکل در خواب وجود دارد.
زندگی با بیماری آدیسون
در بیماران آدیسون با مصرف دارو می توانند رژیم عادی و کار های روزمره خود را ادامه دهند.
دوره های خستگی در طی بیماری متداول است. لذا یاد گیری نحوه مدیریت خستگی به بهبودی کمک می کند. تاخیر در مصرف یا حذف دارو می تواند منجر به خستگی یا بی خوابی شود.
معمولاً لازم است هر 6 تا 12 ماه یکبار به پزشکتان مراجعه کنید تا در صورت لزوم بتواند بیماری را بررسی کرده و دوز داروها را تنظیم کنید.
دستبندهای هشدار دهنده پزشکی
یک ایده خوب: استفاده از دستبند یا گردنبند هشدار دهنده پزشکی که دیگران را از ابتلای فرد به آدیسون مطلع می کند. دستبند هشدار پزشکی، به کادر پزشکی وضعیت شما را اطلاع می دهد. این دستبند یا گردنبند حاوی وضعیت پزشکی، شماره تماس اضطراری بیمار است.
زمان بستری، پزشک داروی جایگزینی استروئید را در طول مدت اقامت بیمار تجویز می کند.
گاهی ممکن است دارو تنظیم شود تا به هر گونه استرس پاسخ دهد.
در صورت وجود هر یک از موارد زیر، لازم است با نظر پزشک دوز داروی خود را افزایش دهید:
- تصادف
- ورزش شدید
- عمل جراحی یا کارهای دندانپزشکی:
مانند پر کردن دندان یا آندوسکوپی
- بیماری یا عفونت
به ویژه اگر درجه حرارت بالایی از 38 درجه سانتیگراد و بالاتر داشته باشید.
با گذشت زمان، باید به این بیماری عادت کنید و یاد بگیرید چه عواملی باعث ایجاد علائم می شود.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان ملاقات، حتماً سؤال کنید که آیا پیش از مراجعه کارهایی (مانند محدودیت رژیم غذایی) وجود دارد که باید انجام دهید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
- علائمی را که تجربه کرده اید بنویسید، از جمله مواردی که ممکن است به دلیل دلیل قرار ملاقات شما به نظر نرسد.
در مورد بیماری آدیسون، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک بپرسید، عبارتند از:
- آیا باید یک متخصص را ببینم؟
- بهترین دوره عمل من چیست؟
- به چه نوع تست هایی نیاز دارم؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که باید دنبال کنم؟
- آیا وضعیت من احتمالاً موقتی یا مزمن است؟
- چه عاملی باعث ایجاد علائم یا وضعیت من می شود؟
- غیر از آدیسون، علل احتمالی علائم یا وضعیت من چیست؟
- گزینه های اصلی برای رویکرد اصلی که پیشنهاد می کنید کدامند؟
- آیا دارویی جایگزین عمومی برای دارویی که برای من تجویز می کنید وجود دارد؟
- شرایط سلامتی دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آن ها را مدیریت کنم؟
پزشک ممکن است بپرسد:
- علائم شما چقدر شدید است؟
- آیا علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه؟
- از چه زمانی شروع به تجربه علائم کردید؟
- به نظر می رسد چه عاملی علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
آخرین دیدگاه‌ها