جذام
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
جذام یا Leprosy نوعی بیماری عفونی است که باعث ایجاد زخم های شدید، مشکلات پوستی و آسیب عصبی در بازوها، پاها و پوست قسمت های مختلف بدن می شود. این بیماری از زمان های بسیار قدیم وجود داشته و غالباً با داستان های منفی و وحشتناک در مورد مبتلایان و بیماران جذام بیان شده است.
شیوع جذام
شیوع جذام در همه قاره ها اتفاق افتاده و زمانی همه مردم را تا حد مرگ وحشت زده کرده است. قدیمی ترین تمدن های چینی، مصری و هندی به خاطر مسری بودن و غیر قابل درمان بودن این بیماری به شدت از آن می ترسیدند.
با وجود تمام این شایعات و ترس ها، جذام در واقع آن قدر ها هم مسری نیست. افراد سالم فقط در صورت تماس و لمس مکرر قطرات بینی و دهان فرد مبتلا به جذام ممکن است به این بیماری دچار شوند. البته احتمال ابتلای کودکان به جزام بسیار بیشتر از بزرگسالان و افراد بالغ است.
جذام یکی از قدیمی ترین بیماری های ثبت شده در تاریخ است. اولین بیماری ثبت شده مربوط به 600 سال قبل از میلاد مسیح است. جذام در بسیاری از کشورها به ویژه در مناطق با آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری شایع بوده و چندان در ایالات متحده رایج نیست.
علت جذام
باکتری Mycobacterium leprae باعث ابتلا به بیماری می شود. تصور بر این است که جذام از طریق تماس با ترشحات مخاط فرد مبتلا به عفونت گسترش یافته و از فردی به فرد دیگر انتقال خواهد یافت. قرار گرفتن در معرض ترشحات معمولاً زمانی رخ می دهد که فرد مبتلا عطسه یا سرفه کند.
این بیماری آن چنان مسری و خطرناک نیست. با این حال، تماس مکرر با فرد درمان نشده برای مدت زمان طولانی می تواند منجر به انتقال و ابتلای فرد سالم شود. باکتری ایجاد کننده بیماری بسیار آهسته رشد و تکثیر پیدا کرده و از زمان ابتلا تا بروز علائم و نشانه های بیماری، ممکن است حدود 5 سال به طول بیانجامد.
علائم بیماری جذام
جذام در درجه اول بر روی پوست و اعصاب خارج از مغز و نخاع یا همان اعصاب محیطی اثر گذاشته و علاوه بر آن می تواند به چشم و بافت نازک داخل بینی نیز آسیب بزند.
اصلی ترین علائم جذام شامل مشکلات پوستی مثل برآمدگی و دانه های پوستی است که حتی پس از گذشت چند هفته یا چند ماه هم از بین نخواهد رفت. این زخم های پوستی معمولاً رنگ خاصی نداشته و رنگ پریده به نظر می رسند.
علاوه بر موارد گفته شده بیماری باعث بروز زخم های پوستی، آسیب عصبی و ضعف عضلات نیز خواهد شد.
آسیب های عصبی می تواند منجر به موارد زیر شود:
- ضعف در عضلات
- از دست دادن حس لامسه در دست ها و پاها
معمولاً حدود 2 تا 5 سال طول می کشد تا پس از تماس فرد سالم با باکتری های ایجاد کننده جذام علائم این بیماری ظاهر شوند. در برخی از افراد تا 20 سال بعد قرار گرفتن در معرض باکتری نیز علائم جذام خودشان را نشان نخواهند داد. زمان تماس با باکتری ها و ظهور علائم آن، دوره نهفتگی نامیده می شود. دوره نهفتگی طولانی مدت جذام، زمان و علت ابتلا به بیماری را برای پزشک بسیار دشوار و در بعضی موارد غیر ممکن خواهد کرد.
همچنین ضایعات پوستی بیماری جذام باعث کاهش حس لامسه و احساس دما یا درد در فرد خواهد شد. این ضایعات پوستی معمولاً با گذشت زمان بهبود نیافته و رنگ آن در مقایسه با رنگ پوست طبیعی فرد روشن تر خواهد بود. اما در بعضی از موادر ممکن است به خاطر التهابات به وجود آمده ضایعات پوستی موقتاً قرمز رنگ باشند.
انواع جذام
نوع جذام با تعداد و نوع زخمهای پوستی به وجود آمده تشخیص داده خواهد شد. دقت داشته باشید که علائم به وجود آمده و شیوه درمان کاملاً به نوع بیماری بستگی خواهد داشت. انواع بیماری جذام عبارتند از:
توبرکلوئید (Tuberculoid)
توبرکلوئید خفیف ترین و کم خطر ترین نوع جذام است. مبتلایان به این نوع از جذام فقط شاهد بروز یک یا چند بلکه پوستی صاف و کم رنگ (جذام paucibacillary) خواهند بود. همچنین منطقه آسیب دیده پوست ممکن است به دلیل آسیب عصبی بی حس شده باشد. خوشبختانه احتمال انتقال جذام توبرکلوئیدی نسبت به انواع دیگر جذام کمتر است.
لپروماتوز (Lepromatous)
لپروماتوز نوع شدید و جدی تری از بیماری جذام است که خود را با برجستگی ها و ضایعات پوستی پوستی گسترده (جذام چند عضله)، بی حسی و ضعف عضلات نشان خواهد داد. در این نوع شدید جذام بینی، کلیه ها و حتی دستگاه تناسلی مردان نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و احتمال انتقال و مسری بودن این نوع جذام بسیار زیاد است.
بوردرلاین (Borderline) یا مرزی
مبتلایان به این نوع جذام علائم هر دو نوع توبرکلوئیدی و لپروماتوز جذام را به صورت همزمان تجربه خواهند کرد.
سازمان بهداشت جهانی این بیماری را بر اساس نوع و تعداد نواحی درگیر شده پوست، دسته بندی نموده است:
- دسته اول پاسیباسیلاری (Paucibacillary) است که در آن تعداد ضایعات پوستی پنج یا کمتر از آن می باشد. در نمونه برداری های پوستی هیچ اثری از باکتری نیست.
- دسته دوم مولتی باسیلاری (multibacillary) است که در آن تعداد ضایعات پوستی بیش از 5 ناحیه پوست را درگیر می کند. در بیوپسی های پوستی و مطالعات آزمایشگاهی وجود باکتری تأیید می شود.
تشخیص جذام
پزشک در حین معاینه فیزیکی به دنبال علائم و نشانه های بیماری خواهد بود. همچنین پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق تر از پوست یا عصب فرد مشکوک به ابتلا، بیوپسی کرده و برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه ارسال کند.
همچنین پزشک ممکن است برای تعیین نوع آن از آزمایش لپرومین پوستی استفاده کند. برای انجام این آزمایش مقدار کمی از باکتری غیر فعال به وجود آورنده بیماری را به داخل پوست فرد تزریق خواهد شد. نتیجه این آزمایش برای افراد مبتلا به جذام توبرکلوئید و بردرلاین یا مرزی در ناحیه تزریق مثبت خواهد بود.
درمان جذام
از سال 1995 تا کنون درمان انواع بیماری به طور رایگان در سراسر جهان صورت گرفته و در دسترس همگان است. می توان از آنتی بیوتیک ها برای کشتن باکتری به وجود آورنده آن و درمان بیماری استفاده کرد. این آنتی بیوتیک ها عبارتند از:
- dapsone
- ریفامپین
- کلوفازیمین
- مینوسیکلین
- افلوکساسین
علاوه بر آنتی بیوتیک پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی مانند آسپرین، پردنیزون یا تالیدومید را برای کاهش التهابات ناشی از بیماری تجویز کند. این شیوه درمانی ممکن است ماه ها و حتی تا 1 تا 2 سال ادامه داشته باشد.
هرگز نباید در هنگام بارداری تالیدومید مصرف کنید. زیرا مصرف چنین داروهایی در دوران بارداری می تواند آسیب های جبران ناپذیری به کودک وارد کند.
عوارض جذام
تشخیص و درمان سریع و به موقع بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد. در نتیجه تاخیر در تشخیص و درمان می تواند منجر به عوارض جدی شود. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نابینایی
- ناباروری
- تغییر شکل
- ضعف عضلانی
- مشکلات کلیه
- التهاب عنبیه چشم
- مشکلات نعوظ
- ریزش مو مخصوصاً ابروها و مژه ها
- آسیب عصبی دائمی در بازوها و پاها
- عدم توانایی در استفاده از دست و پا
- گرفتگی مزمن بینی، خون ریزی بینی و فروپاشی دیواره بینی
- بروز گلوکوم که بیماری چشمی بوده و باعث آسیب به عصب بینایی می شود
پیشگیری جذام
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به، جلوگیری از تماس طولانی مدت و نزدیک با فرد مبتلا است که درمان نشده باشد.
نتیجه گیری:
جذام نوعی بیماری عفونی است که توسط نوعی باکتری به وجود آمده و باعث ایجاد زخم های شدید، مشکلات پوستی و آسیب عصبی در بازوها، پاها و پوست قسمت های مختلف بدن می شود.
معمولاً حدود 2 تا 5 سال طول می کشد تا پس از تماس فرد سالم با باکتری های ایجاد کننده و علائم این بیماری ظاهر شوند. در برخی از افراد تا 20 سال بعد قرار گرفتن در معرض باکتری نیز علائمی نشان نخواهند داد. تشخیص و درمان فوری بیماری اهمیت بسیار زیادی داشته و فرد مبتلا بهتر است سریعاً درمان خود را آغاز کند. درمان این بیماری با تجویز آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد التهابی صورت خواهد گرفت.
[advisers limit=3 online =true skill=”15 34″]
منابع:
https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/guide/leprosy-symptoms-treatments-history#1
آخرین دیدگاه‌ها