تومور شبکیه در کودکان یا رتینوبلاستوما سرطان چشم است که از شبکیه پوشش حساس داخلی چشم شروع می شود. رتینوبلاستوما معمولاً کودکان خردسال را درگیر می کند، اما به ندرت در بزرگسالان رخ می دهد. این سرطان، شایع ترین شکل سرطان است که چشم کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. رتینوبلاستوما ممکن است در یک یا هر دو چشم ایجاد شود.
علائم تومور شبکیه در کودکان
از آنجا که رتینوبلاستوما بیشتر نوزادان و کودکان کوچک را درگیر می کند، علائم به ندرت تشخیص داده می شود علائم در صورت بروز عبارتند از:
- یک رنگ سفید در دایره وسط چشم (مردمک) هنگام تابش نور در چشم، مانند گرفتن عکس فلاش
- چشمانی که به نظر می رسد در جهات مختلف نگاه می کنند.
- قرمزی چشم
- تورم چشم
در صورت مشاهده تغییراتی در چشم فرزندتان که شما را نگران می کند، با پزشک کودک خود مشورت کنید. رتینوبلاستوما یک سرطان نادر است، بنابراین پزشک کودک شما ممکن است ابتدا سایر موارد شایع چشم را ارزیابی کند. اگر سابقه خانوادگی رتینوبلاس8توما دارید، از پزشک اطفال خود بپرسید چه زمانی کودک شما باید معاینات منظم چشم را برای غربالگری رتینوبلاستوما آغاز کند.
علل تومور شبکیه در کودکان
رتینوبلاستوما زمانی اتفاق میفتد که سلول های عصبی در شبکیه دچار جهش های ژنتیکی شوند. این جهش ها باعث می شود سلول ها در هنگام مرگ سلول های سالم رشد و تکثیر خود را ادامه دهند. تجمع این سلول ها تومور ایجاد می کند.
سلول های رتینوبلاستوما می توانند بیشتر به چشم و ساختارهای مجاور حمله کنند. رتینوبلاستوما همچنین می تواند به سایر مناطق بدن، از جمله مغز و ستون فقرات انتشار یابد (متاستاز کند). در اکثر موارد، مشخص نیست که چه عواملی باعث جهش های ژنتیکی منجر به رتینوبلاستوما می شوند. با این حال، این امکان وجود دارد که فرزندان جهش ژنتیکی را از والدین خود به ارث ببرند.
رتینوبلاستومای ارثی
جهش های ژنی که خطر ابتلا به رتینوبلاستوما و سایر سرطان ها را افزایش می دهند می توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند.
کودکانی که به شکل ارثی به رتینوبلاستوما مبتلا هستند، تمایل به ابتلا به بیماری در سنین پایین دارند. رتینوبلاستومای ارثی نیز برخلاف فقط یک چشم، در هر دو چشم اتفاق میفتد.
عوارض تومور شبکیه در کودکان
كودكان تحت درمان با رتینوبلاستوما خطر بازگشت سرطان در چشم درمان شده و اطراف آن را دارند. به همین دلیل، پزشک کودک شما معاینات بعدی را برای بررسی وجود رتینوبلاستومای مکرر در نظر می گیرد. پزشک ممکن است یک برنامه معاینه پیگیری شخصی برای کودک شما برنامه ریز کند. در اکثر موارد، این احتمالاً شامل معاینات چشمی هر چند ماه چند سال اول پس از پایان درمان رتینوبلاستوما است.
بعلاوه، كودكانی كه به فرم ارثی رتینوبلاستوما مبتلا هستند، در سال های پس از درمان، در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان در هر قسمت از بدن هستند. به همین دلیل، کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما ارثی ممکن است معاینات منظمی برای بررسی سایر سرطان ها داشته باشند.
پیشگیری از تومور شبکیه در کودکان
در بیشتر موارد، پزشکان علت اصلی این سرطان را تشخیص نمی دهند، بنابراین هیچ روش اثبات شده ای برای پیشگیری از بیماری وجود ندارد.
در خانواده هایی که دارای فرم ارثی رتینوبلاستوما هستند، پیشگیری از رتینوبلاستوما ممکن نیست. با این حال، آزمایش ژنتیکی خانواده ها را قادر می سازد تا بدانند که کدام یک از کودکان در معرض خطر رتینوبلاستوما هستند، بنابراین معاینات چشم بهتر است در سنین پایین آغاز شود. به این ترتیب، رتینوبلاستوما ممکن است خیلی زود تشخیص داده شود. زمانی که تومور کوچک است و هنوز یک فرصت برای بهبود و حفظ بینایی امکان پذیر است. اگر پزشک تشخیص دهد که رتینوبلاستوما فرزند شما ناشی از یک جهش ژنتیکی ارثی است، ممکن است خانواده شما به یک مشاور ژنتیک ارجاع شوند. مشاور ژنتیک می تواند خطرات و مزایای آزمایش ژنتیکی را مورد بحث قرار دهد و به شما کمک کند .
تشخیص تومور شبکیه در کودکان
آزمایشات و روشهایی که برای تشخیص رتینوبلاستوما استفاده می شود، عبارتند از:
- معاینه چشم. چشم پزشک معاینه چشم را انجام می دهد تا تعیین کند که چه چیزی باعث علائم و نشانه های کودک شما می شود. برای معاینه دقیق تر، پزشک ممکن است استفاده از داروهای بیهوشی را برای بی حرکت نگه داشتن کودک توصیه کند.
- آزمایشات تصویربرداری. اسکن و سایر آزمایشات تصویربرداری می تواند به پزشک کودک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا رتینوبلاستوما رشد کرده است یا بر ساختارهای دیگر چشم تأثیر می گذارد. آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل سونوگرافی، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) باشد.
- مشاوره با پزشکان دیگر. پزشک کودک شما ممکن است شما را به متخصصان دیگری مانند پزشکی متخصص در درمان سرطان (متخصص سرطان)، مشاور ژنتیک یا جراح ارجاع دهد.
درمان تومور شبکیه در کودکان
بهترین روش های درمانی برای رتینوبلاستوما فرزند شما به اندازه و محل تومور، اینکه آیا سرطان به مناطقی غیر از چشم، سلامت کلی کودک و ترجیحات شما بستگی دارد. هدف از درمان، بهبود سرطان است. در صورت امکان، پزشک کودک شما نیز برای حفظ بینایی کودک تلاش خواهد کرد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان دارویی است که از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می کند. شیمی درمانی را می توان به صورت قرص یا از طریق رگ خونی انجام داد. داروهای شیمی درمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی به سراسر بدن سفر می کنند.
در کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما، شیمی درمانی ممکن است به کوچک شدن تومور کمک کند تا درمان دیگری مانند پرتودرمانی، سرما درمانی یا لیزر درمانی برای درمان سلولهای سرطانی باقیمانده استفاده شود. شیمی درمانی ممکن است احتمال عدم نیاز کودک به جراحی را بهبود بخشد.
شیمی درمانی همچنین ممکن است برای درمان رتینوبلاستوما که به بافتهای خارج کره چشم یا سایر مناطق بدن انتشار یافته است، استفاده شود.
نوع جدید شیمی درمانی، معروف به شیمی درمانی داخل شریانی، دارو را مستقیماً از طریق یک لوله کوچک (کاتتر) در شریان چشم به تومور می رساند. در بعضی موارد، پزشک یک بالون کوچک در شریان قرار می دهد تا دارو را نزدیک به تومور نگه دارد. این نوع شیمی درمانی می تواند به عنوان درمان اولیه انجام شود و یا زمانی استفاده شود که تومور به نوع دیگری از درمان پاسخ ندهد.
شیمی درمانی داخل چشمی همچنین برای درمان رتینوبلاستوما که در داخل چشم گسترش یافته استفاده می شود. در این نوع شیمی درمانی، داروها مستقیماً به چشم تزریق می شوند. شیمی درمانی داخل چشمی هنگامی استفاده می شود که سرطان به سایر درمان ها پاسخ ندهد.
پرتو درمانی
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. دو نوع پرتودرمانی که در درمان رتینوبلاستوما استفاده می شود عبارتند از:
- اشعه داخلی (براکی تراپی). در طی اشعه داخلی، دستگاه درمان به طور موقت در تومور یا در نزدیکی آن قرار می گیرد.
تابش داخلی رتینوبلاستوما از یک دیسک کوچک ساخته شده از مواد رادیواکتیو استفاده می کند. دیسک در جای خود بخیه زده شده و برای چند روز باقی مانده در حالی که به آرامی تابش را به تومور می دهد. قرار دادن اشعه در مجاورت تومور احتمال تأثیر بافت بر سلامت چشم را کاهش می دهد.
- تابش پرتو خارجی. تابش پرتوی خارجی پرتوهای پرقدرت را از یک ماشین بزرگ در خارج از بدن به تومور می رساند. هنگامی که کودک شما روی یک میز دراز می کشد، دستگاه به دور کودک شما حرکت می کند و تابش را تحویل می دهد. وقتی پرتوهای تابشی به نواحی ظریف اطراف چشم مانند مغز می رسند، اشعه خارجی می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. به همین دلیل، تابش پرتوی خارجی به طور معمول برای کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما پیشرفته و کسانی که سایر درمان ها برای آنها موثر نبوده است، کاربرد دارد.
لیزر درمانی (فوتوکواگولاسیون لیزری)
در طی لیزر درمانی، از لیزر برای از بین بردن رگ های خونی که اکسیژن و مواد مغذی تومور را تأمین می کنند، استفاده می شود.
سرما درمانی
در سرما درمانی از سرمای شدید برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در طی سرما درمانی، ماده ای بسیار سرد مانند نیتروژن مایع در سلولهای سرطانی یا نزدیک آن قرار می گیرد. پس از یخ زدن سلول ها، ماده سرد برداشته شده و سلول ها ذوب می شوند. این روند انجماد و ذوب، که در هر جلسه سرما درمانی چند بار تکرار می شود، باعث مرگ سلول های سرطانی می شود.
عمل جراحی
وقتی تومور خیلی بزرگ باشد و با روش های دیگر قابل درمان نیست، ممکن است از جراحی برای درمان رتینوبلاستوما استفاده شود. در این شرایط، جراحی برای برداشتن چشم می تواند از شیوع سرطان به سایر قسمت های بدن جلوگیری کند. جراحی رتینوبلاستوما شامل موارد زیر است:
- جراحی برای برداشتن چشم آسیب دیده (هسته سازی). در طی جراحی برای برداشتن چشم، جراحان عضلات و بافت اطراف چشم را قطع می کنند و کره چشم را از بین می برند. بخشی از عصب بینایی، که از پشت چشم به مغز انتشار می یابد، نیز برداشته می شود.
- جراحی برای قرار دادن کاشت چشم. بلافاصله پس از برداشتن کره چشم، جراح یک گلوله مخصوص – ساخته شده از پلاستیک یا مواد دیگر – در حفره چشم قرار می دهد. عضلاتی که حرکت چشم را کنترل می کنند به ایمپلنت متصل هستند. پس از بهبودی کودک، عضلات چشم با کره چشم کاشته شده سازگار می شوند، بنابراین ممکن است دقیقاً مانند حرکت چشم طبیعی حرکت کند. با این وجود کره چشم کاشته شده قادر به دیدن نیست.
- نصب یک چشم مصنوعی. چندین هفته پس از جراحی، می توان یک چشم مصنوعی را روی کاشت چشم قرار داد. چشم مصنوعی می تواند متناسب با چشم سالم کودک شما ساخته شود. چشم مصنوعی پشت پلک ها می نشیند و روی کاشت چشم می چسبد. هنگامی که عضلات چشم کودک شما کاشت چشم را حرکت می دهد، به نظر می رسد که کودک شما چشم مصنوعی را حرکت می دهد.
عوارض جانبی جراحی شامل عفونت و خونریزی است. برداشتن چشم بر بینایی کودک تأثیر می گذارد، اگرچه بیشتر کودکان با گذشت زمان با از دست دادن چشم سازگاری پیدا می کنند.
آزمایشات بالینی
آزمایشات بالینی بررسی برای آزمایش روشهای جدید و روشهای جدید استفاده از درمانهای موجود است. در حالی که آزمایشات بالینی به کودک شما این فرصت را می دهد تا جدیدترین روشهای درمانی رتینوبلاستوما را امتحان کند، اما نمی تواند درمانی را تضمین کند.
از پزشک کودک خود بپرسید آیا فرزند شما واجد شرایط شرکت در آزمایشات بالینی است یا خیر. پزشک کودک شما می تواند در مورد مزایا و خطرات ثبت نام در یک آزمایش بالینی با شما مشورت کند.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر فرزندتان علائم و نشانه هایی دارد که شما را نگران می کند، با قرار ملاقات با پزشک یا متخصص اطفال کودک خود را شروع کنید. در صورت مشکوک بودن به مشکل چشمی، ممکن است به پزشکی که در زمینه درمان بیماری های چشم تخصص دارد (چشم پزشک) ارجاع داده شوید. در مورد رتینوبلاستوما، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک کودک بپرسید، شامل موارد زیر است:
- فرزند من به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارد؟
- بهترین گزینه های درمانی فرزند من چیست؟
- گزینه های جایگزین رویکرد اصلی که شما پیشنهاد می کنید چیست؟
- آیا فرزند من باید به متخصص مراجعه کند؟
پزشک کودک شما احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ به آنها ممکن است زمان بیشتری را برای پوشش سایر نکات فراهم کند. پزشک کودک شما ممکن است بپرسد:
- چه زمانی کودک شما علائم را تجربه کرد؟
- آیا علائم کودک شما مداوم بوده یا گاه به گاه رخ داده است؟
- علائم کودک شما چقدر شدید است؟
- به نظر می رسد چه مواردی، علائم کودک شما را بهتر و یا بدتر می کند؟
آخرین دیدگاه‌ها