بلفاریتیس یا بلفاریت واژه ای است که اشاره به التهاب پلک چشم دارد. علائم و نشانه های بروز بلفاریت یا پلک آماس شامل قرمزی، التهاب، خارش پلک همراه با تشکیل پوسته هایی شبیه به شوره سر است که در نزدیکی مژه و پلک ها تشکیل می شود. علت اصلی بروز بلفاریتیس، اختلال در عملکرد غده های روغنی پلک ها است، البته عوامل دیگری مثل حساسیت ها، عفونت چشم و بیماری های سیستمیک (عمومی) نیز می تواند باعث بروز بلفاریت شود. برای کنترل این بیماری و پیشگیری از بروز آن نیز بهترین راهکار رعایت بهداشت پلک ها و تمیز کردن منظم آن ها است. البته در موارد حاد مصرف دارو نیاز است.
بلفاریتیس اصطلاح پزشکی برای اشاره به التهابات پلک و آماس آن است. واژه «بلفاریت» از کلمه بلفاروس یونانی مشتق شده و به معنی «پلک چشم» است. پسوند ایتیس نیز واژه ای یونانی است که در انگلیسی به معنای التهاب است. التهاب فرآیندی است که در آن گلبول های سفید خون و مواد شیمیایی موجود در بدن در برابر اشیاء خارجی، آسیب یا عفونت واکنش نشان داده و فعال می شوند. علائم این التهاب خودش را با ورم کردن چشم ها، قرمزی، درد، گرم شدن و تغییر در عملکرد چشم نشان می دهد.
در نتیجه بلفاریت نوعی التهاب چشمی است که پلک چشم را درگیر کرده و باعث قرمزی، التهاب و خارش پلک چشم ها شده و پوسته هایی شبیه شوره سر در کنار مژه ها ایجاد می کند. این بیماری یکی از اختلالات شایع چشمی است که بروز آن به عوامل متعددی بستگی دارد. این مشکل چشمی ممکن است برای هر کسی در هر سنی به وجود آمده و برای فرد احساس ناراحتی ایجاد کند.
بیماری بلفاریت مسری نبوده و عوارض آن نیز دائمی نیست.
بلفاریت به دید فرد آسیبی نزده و به مرور زمان بهبود می یابد. البته مدیریت مشکلات پوستی ممکن است کار دشواری بوده و مجدداً عود کند. نام دیگر بیماری بلفاریت، گرانول پلک چشم است. عارضه بلفاریت مشکلی است که معمولاً هر دو چشم بیمار را به طور همزمان درگیر می کند. البته MGD یا بیماری غده میبومین نیز یکی از علائمی است که ممکن است در نتیجه بلفاریت اتفاق بیفتد.
انواع بلفاریت چشم
علت اصلی بروز بلفاریت اختلال در عملکرد غدد روغنی پلک هاست که در نتیجه حساسیت، عفونت چشم و بیماری های سیستمیک به خصوصی اتفاق می افتد.
انواع شایع بلفاریت شامل:
- بلفاریت های عفونی
- بلفاریت های سبوریک
- بلفاریت های حساسیتی
- بلفاریت های مرتبط با اختلال عملکرد غده میبومین (MGD)
علت بلفاریت چشم
بلفاریت معمولاً لبه های چشم، محل رویش مژه ها و محل غدد روغنی کوچک را درگیر می کند. البته گاهی اوقات ممکن است پوست مجاور لبه های خارجی یا داخلی پلک که با حدقه چشم در تماس هستند را نیز درگیر کند. در بیشتر موارد بلفاریت خلفی بوده و در نتیجه التهابات غدد میبومین پلک ها اتفاق می افتد. حدود 40 عدد از این غدد در پلک پایینی و بالایی چشم قرار دارد. منافذ هر کدام از این غده ها در پشت مژه ها قرار گرفته است. زمانی که این غده ها دچار اختلال عملکرد شده و به صورت غیر طبیعی ترشحات داشته باشد، لبه های پلک ملتهب شده و فرد احساس خارش در این قسمت ها خواهد داشت. بیماری بلفاریت معمولاً در افراد مبتلا به، روزاسه آکنه یا همان اختلال غدد روغنی پوست دیده می شود.
بلفاریت قدامی نوعی دیگر از بلفاریت است که در نتیجه التهاب لبه های پلک در اطراف مژه ها اتفاق می افتد. بلفاریت سبوریک بسیار شبیه شوره های سر بوده و نوعی بیماری سبوریک است که باعث پوسته پوسته شدن، قرمزی پوست و شوره های سر سخت در نزدیک چشم می شود. همچنین درماتیت سبوریک ممکن است نواحی چرب بدن مثل صورت، اطراف بینی، ابروها، گوش ها، پلک ها و قفسه سینه را نیز درگیر کند.
حساسیت هایی که در نتیجه واکنش به ریمل، محلول لنزهای تماسی، اسپری ها، تماس با حیوانات، مواد شیمیایی محیطی و آلرژن های ایجاد می شود نیز می تواند یکی از علل بروز بلفاریت باشد. در بعضی از موارد خاص، التهاب پلک ها ممکن است در نتیجه عفونت چشمی ناشی از باکتری هایی مثل استافیلوکوکی یا هجوم کنه های آلوده یا شپش سر به مژه ها اتفاق بیفتد.
علائم بلفاریت چشم
از آنجایی که بیماری بلفاریت چشمی غیر عفونی است، در نتیجه بسیاری از موارد ابتلا به بلفاریت مسری نبوده و از فردی به فرد دیگر انتقال نمی یابد. علائم و نشانه های بلفاریت معمولاً در هر دو چشم ظاهر شده و هر دوی آن ها را در گیر می کند. این درگیری نیز در بیشتر موارد شامل پلک بالا و پایین فرد شده و ممکن است در هر سن و سالی فرد را درگیر کند.
علائم (چیزی که فردی در چشم یا پلک ها حس می کند) شامل موارد زیر می شود:
- ریزش اشک خفیف
- خشکی چشم ها
- خارش یا نا آرامی پلک ها
- پوسته پوسته شدن پلک چشم ها
- احساس سوزش در چشم یا پلک ها
- احساس ریگ یا گرد و خاک داخل چشم ها
- حساسیت چشم ها نسبت به نور خورشید
- احساس نا آرامی و بی قراری بعد از استفاده از لنزهای تماسی
- احساس وجود جسمی خارجی در چشم (این احساس ممکن است در چشم ها احساس شود.)
علائم دیداری بلفاریت شامل موارد زیر می شود:
- ریزش مژه ها
- تورم و التهاب پلک ها
- ضخیم شدن پلک ها
- رشد غیر طبیعی مژه ها
- تغییر شکل لبه های پلک ها
- زخم لبه های پلک و چشم
- قرمز رنگ شدن اطراف پلک ها
- ریزش شوره از ابروها و مژه های چشم
- پوسته پوسته شدن اطراف چشم ها و پلک ها
- خشک شدن پوست و پوسته پوسته شدن اطراف پلک
- به هم چسبیده بودن مژه ها در صبح ها بعد از بیدار شدن
بیماران بسیاری از علائم و نشانه های بلفاریت را با بیماری چشمی «التهاب ملتحمه» به اشتباه می گیرد. زیرا هر دو موجب خشکی چشم شده و فرد احساس بدی در چشم هایش خواهد داشت. البته استفاده از قطره های چشمی در این وضعیت می تواند تا حد قابل توجهی به بهبود علائم کمک کند.
تشخیص بلفاریت چشم
بیماری بلفاریت معمولاً با توجه به تاریخچه ای که فرد در مورد خودش و وضعیت چشم هایش می گوید همراه با معاینه صورت گرفته تشخیص داده می شود. تاریخچه شامل صحبت در مورد علائم بیمار و تجربیات او و بیماری ها و مشکلاتی است که ممکن است با مشکلات چشمی فرد ارتباط داشته باشند.
معاینه و بررسی چشم ها شامل ارزیابی وضعیت پلک، لبه های پلک و وضعیت مژه ها، منافذ غدد روغنی، میزان و کیفیت اشک، بررسی سطح حدقه چشم با استفاده از چراغ است. پس از معاینه نوع بلفاریت تشخیص داده شده و با توجه به آن درمان مناسبی برای فرد تجویز می شود. گاهی اوقات ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق تر از نمونه برداری استفاده کرده و نمونه را برای آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه ارسال کند. گاهی اوقات باید احتمال حساسیت فرد نیز مورد ارزیابی و آزمایش قرار بگیرد.
در حالت عادی احتمال بروز بیماری ها و مشکلات خاص برای فرد مبتلا به بلفاریت نزدیک به صفر است. با این حال گاهی اوقات ابتلا به بلفاریت ممکن است مشکلاتی را برای سلامتی چشم فرد ایجاد کند.
گل مژه
گل مژه یا هوردئولوم یک نوع عفونت باکتریایی است که در منفذ غده روغنی بسته شده چشم تشکیل می شود. نتیجه بروز گل مژه احساس ورم و درد در گوشه یا کنار پلک ها است. برآمدگی پلک یا ژآله چشم، شالازیون در صورت بسته شدن یک غده روغنی یا تعداد بیشتری از آن ها اتفاق می افتد که در نتیجه آن پلک فرد ورم کرده و تا حد زیادی بزرگ می شود. همچنین گاهی اوقات ممکن است چندین برآمدگی پلک بر روی یک یا هر دو پلک بیمار ایجاد شود.
برآمدگی ملتحمه
گاهی اوقات بلفاریت ممکن است باعث بروز برآمدگی ملتحمه در چشم شود.
زخم قرنیه
تحریک مداوم پلک ملتهب شده یا تغییر فرم و مسیر مژه ها ممکن است باعث ایجاد زخم در داخل قرنیه چشم بیمار شود. به طور کلی بلفاریت مشکلی برای بینایی فرد ایجاد نمی کند ولی گاهی اوقات ممکن است فرد در طول روز چندین بار دچار تاری دید و پریش پلک چشم ها شود.
در صورتی که علائم زیر به سراغتان آمد بهتر است به چشم پزشک مراجعه کنید:
- تغییر حاد در وضعیت بینایی
- درد شدید در یک یا هر دو چشم
- علائم چشمی که بعد از 2 هفته بهبود نیافته و به مرور زمان بدتر شود.
- درد مداوم و افزایش اندازه پلک ها، علی الخصوص اگر پلک قرمز شده بود و خون ریزی داشت.
درمان بلفاریت چشم
اگر احساس می کنید دچار بیماری بلفاریت شده اید بهتر است برای تشخیص و معاینه هر چه سریع تر به سراغ فرد متخصص بروید. بهترین پزشکان برای تشخیص بلفاریت با توجه به تخصص شان، مراجعه به چشم پزشک و اپتومتریست ها هستند. گاهی اوقات با تجویز پزشک نیاز است فرد از شامپو ضد شوره یا آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی استفاده کند. در صورتی که بروز بلفاریت به علت آلرژی باشد، باید علت اصلی حساسیت فرد تشخیص داده شده و فرد از آن دوری کند.
درمان خانگی بلفاریت چشم
بهترین و مهم ترین درمانی که باید هر روز برای بهبود چشم هایتان انجام دهید، حفظ نظافت و بهداشت چشم ها است.
برای شست و شوی روزانه چشم بهتر است روند زیر را در پیش بگیرید:
- تمیز کردن حاشیه پلک ها از روغن و ذرات از کمپرس گرم بر روی پلک و چشم ها استفاده کنید.
بهتر است حوله گرم یا داغی را به مدت 5 تا 10 دقیقه، روزی چهار بار روی چشم قرار دهید.
نظافت حوله یا کیسه آب داغی که برای اینکار استفاده می کنید نیز اهمیت زیادی دارد.
- تمیز کردن دستی لبه های چشم
بعد از گرم کردن چشم ها، یک گوش پاک کن را داخل محلول آب، شامپو بچه یا محصول تمیز کننده چشم (می توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید) فرو برده و سپس بعد از بستن چشم ها، لبه ها و حاشیه چشم ها را تمیز کنید. دقت داشته باشید که از کشیدن یا سایش گوش پاک کن به چشم یا فشار دادن آن خودداری کنید.
اگر احتمال می دهید که مبتلا به بلفاریت هستید، آرایش چشم را به کلی کنار بگذارید، زیرا استفاده از لوازم آرایشی حفظ بهداشت چشم ها را سخت و چالشی تر می کند. اگر اهل استفاده از لنزهای تماسی هستید، بهتر است برای مدتی استفاده از لنز را کنار گذاشته و در طول دوره درمان از آن ها استفاده نکنید. دیگر انواع درمان بستگی به نوع بلفاریت دارد. نکته مهم و کلیدی برای درمان بلفاریت چشمی حفظ نظافت و تمیز کردن مرتب آن است.
گاهی اوقات با تجویز پزشک نیاز است فرد از شامپو ضد شوره یا آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی استفاده کند. در صورتی که بروز بلفاریت به علت آلرژی باشد، باید علت اصلی حساسیت فرد تشخیص داده شده و فرد از آن دوری کند.
آخرین دیدگاه‌ها