یوئیت (uveitis)

یوئیت نوعی التهاب در یووه آ چشم است. وجود رگ های خونی قرمز و بزرگ در سطح چشم می تواند بیانگر ciliary flush of deep red (وجود قرمزی حلقه ای در اطراف قرنیه) باشد که به آن یوئیت گفته می شود.

آناتومی یووآ

به طور کلی سه بخش یووهآ چشم را تشکیل می دهند. اولین قسمت عنبیه چشم است که از بافت رنگی حلقه ای تشکیل شده و در داخل آینه قابل مشاهده است. حفره سیاهی که در وسط عنبیه قرار دارد را با نام پاپل (pupil) می شناسند. دومین قسمت که نمی توان به طور مستقیم آن را در داخل آینه دید، شامل جسم مژگانی و مشیمیه می شود. این قسمت دقیقاً در پشت عنبیه قرار گرفته است. یک چشم پزشک می تواند با استفاده از وسایل و تجهیزات مخصوص معاینه این بخش ها را مورد معاینه قرار دهد. زیرا هر سه بخش یووه آ به هم متصل بوده و پزشک معمولاً آن ها را به عنوان مجرای مشیمیه می شناسد.

از آن جایی که مجرای مشیمیه از سه بخش تشکیل شده است،  در نتیجه یوئیت می تواند بر اساس قسمت درگیر شده انواع مختلفی داشته باشد. التهاب عنبیه iritis یا یوئیت قدامی چشم است. التهاب جسم مژگانی یوئیت میانی یا cyclitis نامیده شده و در نهایت التهاب مشمیه را با نام یوئیت خلفی یا choroiditis می شناسند. البته در صورتی که شبکیه چشم نیز درگیر التهاب شده باشد به آن chorioretinitis گفته می شود. یوئیت قدامی شایع ترین نوع یوئیتی است که ممکن است اتفاق بیفتد. التهاب هر سه قسمت به صورت همزمان نیز با نام panuveitis شناخته می شود.

علت یوئیت

علت های بسیاری برای بروز یوئیت وجود دارد که شامل اختلالات خود ایمنی بدن (مثل سارکوئیدوزیس، آتروز روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، بیماری behcet، بیماری وگت کویاناژی هارادا (VKH) آرتریت پسوریاتیک و اسپوندیلیت آنکیلوزان) شده، همچنین عفونت هایی مثل (سفلیس و توکساپلاموزیس) و ضربه می شود. علاوه بر موارد گفته شده بعضی از علل به وجود آمدن یوئیت آدیوپتیک بوده و به این معنی است که علت آن مشخص نیست.

علائم یوئیت

علائم یوئیت شامل بعضی از موارد یا همه موارد زیر می شود:

• درد چشم ها
• قرمزی و خونی شدن چشم ها
• حساسیت به رنگ (بروز درد های چشمی در زمان نگاه کردن به نور که به آن فوتوبیا گفته می شود)
• تاری دید و دید مبهم
• اشیاء معلق در هوا (دیدن نقطه هایی در محدوده بینایی)

چشم ها در هنگام ابتلا به یوئیت معمولاً قرمزتر از بیماری Pinkeye (التهاب ملتحمه چشم) می شود. این قرمزی معمولاً در یوئیت قدامی اتفاق افتاده و ظاهر خواهد شد. جدا از قرمز شدن چشم ها، فقط یک چشم پزشک یا اپتومتریست توانایی دیدن نشانه های میکروسکوپی دیگر در نتیجه یوئیت را دارد که برای این کار از یک میکروسکوپ slit lamp استفاده می کند. پزشک می تواند التهاب سلولهای سفید خون در اطراف یووه آ چشم را به خوبی دیده و نشانه ها را تشخیص دهد.

بیماری های همراه یوئیت

ممکن است بیماری های دیگری نیز همراه با یوئیت برای فرد به وجود بیاید:

• HLA-B27 arthropathies
• سارکوئیدوزیس
• لوپوس
• آرتروز روماتوئید
• اسپوندیلیت آنکیلوزان
• کولیت اولسراتیو
• بیماری اسکلروزیس چند گانه

همچنین یوئیت ممکن است با عفونت هایی نیز همراه باشد:

• سل
• بیماری لایم
• سفلیس
• تبخال زوستر (زونا)
• دیگر عفونت ها

بیماری های چشمی ممکن است باعث بروز iritis هایی مثل Fuchs heterochromic iridocyclitis و سندرم UGH (uvetis- glaucoma- hyphema) شود.

انواع یوئیت

دسته بندی انواع مختلف یوئیت بر اساس اینکه کدام قسمت از یووه آ را درگیر کرده باشد، صورت می گیرد:

• iritis یوئیت قدامی (شبکیه)
• cyclitis یوئیت میانی (جسم مژگانی)
• choroiditis یوئیت خلفی (مشیمیه)
• panuveitis (درگیری هر سه قسمت یووه آ)

پس از این مرحله انواع مختلف یوئیت بر اساس علت به وجود آمدن آن دسته بندی می شوند:

• بیماری خود ایمنی (زمانی که سیستم ایمنی بدن فرد بر علیه بافت مجرای مشیمیه عمل می کند.)
• عفونی (زمانی که به وسیله باکتری، ویروس، قارچ یا انگل به وجود آمده باشد.)
• traumatic (بعد از ضربه خوردن به هرکدام از چشم ها به وجود آمده باشد.)
• ایدیوپاتیک (زمانی که بروز یوئیت هیچ علت مشخصی نداشته باشد.)

مراجعه به پزشک

در صورتی که چشم پزشک مشکوک شود که فرد دچار بیماری های دیگری شده است ممکن است از شما بخواهد تا به پزشکان دیگر نیز مراجعه کنید. یک پزشک عمومی یا پزشک اطفال نیز می تواند این بیماری را تشخیص داده و در روند درمان کمک کند همچنین گاهی از اوقات ممکن است نیاز به مشورت گرفتن از پزشک روماتولوژیست یا بیماری های عفونی باشد.

تشخیص یوئیت

یک چشم پزشک متخصص معمولاً با پرسیدن چندین سؤال در مورد علائم هر دو چشم یا دیگر قسمت های بدن کار تشخیص خود را آغاز خواهدکرد. به عنوان مثال احساس درد در مفاصل، تغییرات وزنی، بثورات پوستی، احساس بدن درد و خستگی و دیگر علائم می تواند به تشخیص بیماری یوئیت و دیگر بیماری های همراه آن کمک زیادی کند. همچنین پزشک برای تشخیص دقیق تر نیاز به سابقه سلامت و بیماری های چشمی فرد داشته و احتمالاً به دنبال اطلاعاتی در مورد اختلالات پزشکی و سابقه خانوادگی بیماری در فرد نیز خواهد بود.

معاینه

چشم پزشک یا اپتومتریست وضعیت بینایی و فشار چشمی او را با استفاده از slit lamp مورد ارزیابی دقیق قرار خواهد داد. با وجود اینکه عارضه یوئیت چشمی انواع گوناگونی دارد. ولی همه این موارد دارای یک نقطه اشتراک هستند؛ گلبول های سفید خون (سلول های ایمنی التهابی که در داخل جریان خون یافت می شوند) که از داخل رگ های خونی به بیرون نشت کرده اند. این گلبول های خونی به بافت uveal نفوذ می کند. وارد بخش aqueous (مایع بخش جلویی چشم) و vitreous  (ماده شفاف شبیه –ژله در پشت چشم) می شوند. وجود گلبول های سفید خون همان چیزی است که چشم پزشک در هنگام تشخیص یوئیت به دنبال آن است. عارضه Iritis (یوئیت قدامی) ممکن است در ابتدا بدون هیچ گلبول سفید قابل رؤیتی بروز پیدا کند.

در مواقع دیگر، عارضه چشمی یوئیت نامحسوس نبوده و تعداد زیادی سلول در داخل aqueous و vitreous قابل مشاهده است. در بعضی از موارد نیز، دسته هایی از گلبول های سفید خون بر روی قسمت پشتی قرنیه (قسمت دوکی شکل شفاف بخش جلویی چشم) جمع می شوند. این سلول های دسته ای شبیه رسوبات چربی گونه هستند. در بیشتر موارد، سلول ها قسمت وسیعی بین عنبیه و قرنیه چشم را درگیر می کند. این یک hypopyon است.

Cyclitis .یوئیت میانی جسم مژگانی چشم یا لایه وسطی مجاری مشیمیه را درگیر می کند. در ظاهر شبیه گلبول های سفید خونی است. آنها در داخل vitreous غوطه ور اند یا شبیه مجموعه ای از سلول های سطح بافت های uveal است که در پشت عنبیه قرار گرفته باشد. Choroiditis شبیه سلول هایی است که در vitreous و بافت uveal در قسمت پشتی چشم ظاهر باشند.

آزمایش

متخصص چشم پزشک برای معاینه چشم های بیمار را کاملاً باز کرده و از تکنیک های معاینه ای خاصی برای تشخیص این بیماری های چشمی استفاده می کند. این تکنیک ها شامل تصویری از پشت چشم با استفاده از OCT،fluorescein angiography یا دیگر تکنیک هایی که برای ارزیابی میزان پیشرفت یوئیت خلفی می شود.

آزمایشات دیگر ممکن است نمونه برداری از مایع چشمی aqueous  یا vitreous، تست خون و اشعه ایکس می شود. این آزمایشات کاری زمان بر است. در نتیجه پزشک قبل از گرفتن جواب این آزمایشات، درمان پایه ای را بر اساس شواهد معاینه ای آغاز می کند تا در نهایت بعد از گرفتن نتایج آزمایشات درمان اصلی بیمار را شروع نماید.

درمان یوئیت

یوئیت های غیر عفونی

معمولاً درمان با کنترل التهابات چشمی و داروهای ضد التهابی انجام خواهد گرفت. غالباً این درمان با استفاده از قطره های استروئیدی، تزریق در داخل یا اطراف چشم، خوراکی (از طریق دهان) یا داخل وریدی صورت می گیرد. استفاده از هرکدام از این شیوه ها بستگی به وخامت و شدت التهابات یوئیت خواهد داشت.

طول مدت درمان ممکن است کوتاه و در بازه چند هفته ای یا بلند مدت و چند ماهه یا حتی چند ساله باشد که این مدت زمان بستگی به علت به وجود آمدن آن بستگی دارد. معمولاً به محض بهبودی یوئیت بیمار به آرامی استفاده از قطره های استروئیدی را کم تر می کند تا از بروز مجدد التهابات جلوگیری کند. همچنین گاهی اوقات ممکن است استفاده از قطره های استروئیدی عوارض جانبی ای به همراه داشته باشد که چشم پزشک باید از نزدیک چشم را مورد معاینه قرار دهد.

یوئیت های پیشرفته غیر عفونی یا تکرار شوند و مزمن

پزشک جایگزین هایی برای استروئید تجویز می کند. در بعضی از موارد، پزشک ممکن است استفاده از داروهای سیستم ایمنی بدن (IMT) برای درمان فرد استفاده کند. گاهی اوقات نیز پزشکان متخصص ممکن است داروهای BRM (اصلاح کننده پاسخ بیولوژیکی) برای فرد تجویز کنند. در صورتی که علت به وجود آمدن این عارضه عفونی بوده باشد،تحت نظر بودن فرد توسط یک متخصص (مثل متخصص داخلی یا روماتولوژیست) اهمیت بسیار زیادی در تشخیص عوارض جانبی این داروها اهمیت بسیار زیادی پیدا می کند. همچنین در بعضی از موارد ممکن است از داروهای ضد عفونی ( مثل آنتی بیوتیک ها، ضد انگل ها، ضد قارچ ها و ضد ویروس ها) برای مبارزه با عوامل عفونی استفاده شود.

در بعضی از موارد نیز ممکن است پزشک برای کاهش درد مرتبط با یوئیت قطره های  dilation (که به آنها cycloplegics گفته می شود را نیز تجویز کند. این داروها می تواند به بهبود یا پیشگیری از بروز sunechial adhesions عنبیه نیز کمک کند.

درمان خانگی یوئیت

هیچ درمان خانگی شناخته شده ای برای یوئیت وجود ندارد. البته می توان در طول دوره درمان و انتظار برای پاسخگویی داروها از عینک های آفتابی برای کاهش حساسیت چشم نسبت به نور استفاده کرد. بعضی از انواع یوئیت نیز در بین افراد سیگاری شدیدتر است، در نتیجه ترک یا کم کردن مصرف سیگار تا حد ممکن می تواند توصیه بسیار مؤثری به این افراد باشد.

عوارض یوئیت

بیماری یوئیت ممکن است عوارض جانبی جدی ای به همراه داشته باشد که منجر به از دست دادن دائمی و غیر قابل بازگشت بینایی چشم شود. به همین دلیل درمان سریع و حرفه ای یوئیت چشم اهمیت بسیار زیادی داشته و امری ضروری است.

در صورتی که التهابات تحت کنترل نباشد، عوارض ممکن است به یکباره یا به مرور زمان بیشتر شده و موجب افزایش فشار چشم و در نتیجه آسیب دیدن عصب چشم ها شود. در نتیجه آسیب دیدگی عصب چشم ها نیز فرد ممکن است برای همیشه بینایی خود را از دست داده و به گلوکوما مبتلا شود. همچنین این التهابات ممکن است به سلول های شبکیه و قرنیه چشم نیز آسیب زده و با جمع شدن مایعات در داخل چشم بینایی فرد دچار آسیب دیدگی شود.

منبع:

https://www.medicinenet.com/uveitis/article.htm#is_it_possible_to_prevent_uveitis

[advisers limit=5 skill=”17″]