عمل جراحی لازیک

لازیک معادل کلمه انگلیسی Laser in Situ Keratomileusis است. همچنین به معنی استفاده از لیزر بری لایه زیرین فلپ قرنیه (in situ) برای تغییر فرم قرنیه (keratomileusis) است. عمل جراحی لازیک با استفاده از لیزر مخصوصی (لیزر excimer) که برای درمان عیوب انکساری چشم، بهبود دید طراحی شده صورت می گیرید. در نهایت دیگر فرد نیازی به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی نرم و سخت نخواهد داشت. بعد از انجام عمل لیزر پس از استفاده شکل قرنیه که بخش شفاف پوشش دهنده چشم است را تغییر می دهد. ناگفته نماند که لیزر excimer از سال ها پیش استفاده می شده است. در اصل فردی به نام Ioannis pallikaris اهل یونان در حوالی سال 1991 آن را ابداع کرده است.

نحوه انجام عمل لازیک

در حین انجام عمل لازیک، پزشک جراح آموزش دیده با استفاده از دستگاه میکروکراتوم یک برش در داخل فلپ قرنیه به وجود آورده و سپس فلپ ر ابه یک سمت برمی گرداند تا بافت زیرین قرنیه قابل دسترسی باشد. سپس با استفاده از الگوی از پیش تنظیم شده و منحصر به فردی با تاباندن لیزر فرم قرنیه بیمار اصلاح خواهد شد. پس از اتمام عمل لازیک، فلپ به آرامی سر جایی اولیه خود قرار داده می شود. جراحی نیازی به بخیه زدن ندارد.

بهبود عیوب انکساری با عینک یا لنزهای تماسی

عینک و لنزهای تماسی برای جبران عیوب انکساری چشم مورد استفاده قرار  می گیرد. حتی مسیر اشعه های نور را به نحوی تغییر می دهد که مکملی برای رفع مشکلات بینایی چشم به حساب می آید. از طرف دیگر، لازیک جزء عمل های جراحی اصلاحی محسوب شده و عیوب انکساری چشم را به نحوی درمان می کند که دیگر هیچ نیازی به استفاده از وسایلی مثل عینک یا لنز های تماسی نیست.

عیوب انکساری چشم

سطح رویی چشم انسان (قرنیه) و لنزهای موجود در چشم «سیستم تمرکز» را تشکیل داده و مسئول اصلی متمرکز کردن اشعه های نور وارد شده به چشم هستند. این سیستم تمرکزی که به آن اشاره شد باعث می شود تا این اشعه های نور بر روی سطح شبکیه در یک نقطه متمرکز شوند. این سیستم دقیقاً مشابه لنزها در دوربین ها عمل کرده و همانطور که نور بر روی فیلم متمرکز می شود، در چشم نیز نور بر روی شبکیه چشم متمرکز خواهد شد. حال اگر سیستم بینایی فردی مشکل داشته و قرنیه و لنزها به خوبی کار خود را برای متمرکز کردن تصاویر انجام ندهند؛ فرد مبتلا به بیماری های مربوط به عیوب انکساری چشم شده و در نتیجه در بعضی از موقعیت ها و شرایط خاص فرد دچار تاری دید یا دوبینی خواهد شد.

انواع عیوب انکساری چشم

به طور کلی سه نوع عیوب انکساری چشم داریم:

1. میوپیا (نزدیک بینی): افرادی که دچار میوپیا هستند، عدم تطابقی در سیستم تمرکز و طول چشم وجود داشته و فرد اشیائی که در فاصله دوری قرار دارند را نمی تواند واضح ببیند. در نتیجه فرد دچار تاری دید خواهد شد.
2. هایپروپیا (دوربینی): افرادی که دچار هایپروپیا هستند، عدم تطابقی در قدرت تمرکز و طول چشم هایشان وجود داشته و باعث می شود تا فرد اشیائی که در فاصله نزدیک از چشم قرار می گیرند را به حالت تار دیده و اشیاء با فاصله زیاد را شفاف تر و واضح تر ببینند.
3. آستیگماتیسم: افرادی که مبتلا به آستیگماتیسم هستند، شکل لنزها یا قرنیه چشم به کلی تغییر پیدا کرده و باعث می شود تا چندین تصویر بر روی شبکیه نقش ببندد. این عارضه چشمی یا عیب انکساری چشم باعث می شود تا فرد اشیاء در هر فاصله ای را تار دیده و تصاویر دریافتی اش واضح نباشد. البته فرد می تواند به طور همزمان مبتلا به آستیگماتیسم و نزدیک بینی یا آستیگماتیسم و دوربینی باشد.

اثر افزایش سن بر کیفیت بینایی

در سنین جوانی، لنزهای طبیعی چشم قدرت تغییر شکل داشته و می توانند با استفاده از قابلیت انطباق اشیاء نزدیک را به خوبی دیده و روی آن متمرکز شوند. این در حالی است که با بالا رفتن سن فرد، لنزهای چشمی خشک تر شده و قابلیت تغییر شکل خود را از دست می دهند. به این عارضه presbyopia گفته می شود که همان از دست دادن قدرت انطباق به مرور  زمان است. در این صورت فرد برای مطالعه نیاز به عینک مخصوص مطالعه داشته و در دیدن اشیاء نزدیک با مشکل روبرو خواهد شد.

عمل لازیک نمی تواند به طور مستقیم مشکل عدم انطباق را درمان کند اما استراتژی های متعددی مثل blended vision یا monovision وجود دارد که می تواند وضعیت یک چشم را برای دیدن اشیاء نزدیک بهتر کند تا چشم دیگر قادر به دیدن اشیاء نزدیک باشد.

انواع عمل لازیک

لیزرهای مختلف و متنوعی وجود دارد که می توان از آن ها در چشم پزشکی و رفع عیوب انکساری چشم استفاده کرد. اما عمل جراحی لازیک با استفاده از لیزر به خصوصی (excimer laser) انجام گرفته و در نتیجه تمامی عمل های جراحی لازیک مشابه یکدیگر هستند.

با این حال تولید کننده های لیزر متفاوت بوده و شامل:

• Visx
• Wavelight
• Alcon
• Bausch & lomb
• Nidek می شود که همگی بر اساس لیزر excimer طراحی شده اند.

علاوه بر موارد گفته شده انواع دیگری لیزر فرسایشی وجود دارد که شامل درمان لیزری معمولی، درمان wavefront-optimized و wavefront-guided  می شوند. ناگفته نماند که می توان از یک نوع لیزر کاملاً متفاوت با نام فموتوسکند لیزر نیز به جای میکروکراتوم استفاده کرده و با آن عمل لازیک را انجام داد.

درمان لیزری معمولی (conventional)

لازیک معمولی دارای نوعی الگوی کند و سوزن لیزری است که اکثریت لیزرها مستقیماً با توجه به عینک فرد عمل کرده و برای هر بیمار دارای پارامترهای درمانی به خصوصی است. این نوع از عمل جراحی لیزری برای بیشتر بیماران مؤثر بوده ولی ممکن است منجر به مشکلات بینایی ای مثل درخشش یا هاله در داخل چشم یا مشکلات دید در شب شود.

لازیک wavefront-optimized

لازیک wavefront- optimized یک نوع عمل جراحی با استفاده از لیزر است که در آن از لیزر wavelight استفاده می شود. این شیوه درمانی نیز بر اساس شماره عینک فرد صورت می گیرد با این تفاوت که انحنای قرنیه و ضخامت چشم بیمار را در نظر گرفته و با توجه به این موارد عمل می کند. این نوع از لیزر عوارض گفته شده در لیزرهای معمولی را کاهش می دهد. دیگر احتمال بروز علائمی مثل روشنایی، هاله یا مشکل دید در شب را نخواهد داشت.

لازیک wavefront- guided  

عمل جراحی چشمی لازیک wavvefront- guided نیز همانند لیزر معمولی است. با این تفاوت که شیوه درمان بیمار بر اساس عیوب انکساری چشم و تغییرات در چشم بیمار بوده و مشکلات چشمی شدید نیز قابل درمان هستند.

در لازیک wavefront- guided بررسی دقیقی بر روی وضعیت و سلامت چشم ها انجام می شوئ تا کوچک ترین مشکلی در سیستم بینایی فرد مورد شناسایی قرار بگیرد. در صورتی که این مشکلات چشمی شدید باشند شیوه درمانی بیمار مشخص می شود. به در مرحله سراغ استفاده از لازیک wavefront –guided خواهیم رفت.

سایر جراحی های رفع عیوب انکساری چشم

خوشبختانه انواع دیگر جراحی برای رفع عیوب انکساری چشم وجود دارد. حتی ممکن است برای بعضی از افراد از عمل جراحی لازیک هم بهتر بوده و مؤثر تر واقع شوند.

Ablation سطحی پیشرفته

تکنیک های متنوع دیگری وجود دارد که با استفاده از لیزر excimer شکل قرنیه را همانند لازیک تغییر می دهد. ولی هیچ نیازی به ایجاد فلپ قرنیه ندارند. به این شیوه های درمانی ablation سطحی پیشرفته (ASA) گفته می شود. این روش شامل فوتورفرکتیو کراتکومی (PRK)، laser subepithelial keratomileusis (لازک) و لیزر اپیپولیس in situ کراتومالیوس (epi-lasik) می شوند. همه این تکنیک های رفع عیوب انکساری چشم نیازی به ایجاد فلپ روی قرنیه ندارد. تنها با برداشتن لایه رویی قرنیه (اپیسلیوم) و ablation لیزر excimer صورت می گیرند.

 لنزهای Phakic intracolar

برای بیماران مبتلا به میوپیا (نزدیک بینی) شدید، لازیک و ablation سطحی پیشرفته گزینه خوبی و منطقی ای نیست. این بیماران بهتر است از لنزهای phakic intraocular استفاده کنند. این نوع لنزها در داخل چشم قرار می گیرد. به نحو مؤثری حتی تا 20 dipeter را می تواند درمان کند.

کراتوپلاستی رسانا (conductive keratoplasty)

کراتوپلاستی رسانا (CK) تکنیکی است که می تواند برای درمان موقت هایپروپیا (دوربینی) یا presbyopia مورد استفاده قرار گیرد. شیوه درمانی CK شامل استفاده از امواج فرکانس رادیویی در قرنیه محیطی است. حتی باعث انقباض قرنیه و سفت شدن مرکز آن خواهد شد. این شیوه درمانی بسیار ایمن است. تنها عیب آن ماندگار و همیشگی نبودن آن است. متأسفانه اثر آن بعد از چند سال از بین رفته و چشم به حالت قبلی خود باز خواهد گشت.

حلقه بین استرومایی قرنیه

این شیوه درمانی برای اصلاح میوپیا (نزدیک بینی) شدت پایین مؤثر است. شامل حلقه پلاستیکی بسیار نازکی می شود که در داخل قرنیه محیطی قرار گرفته و مرکز قرنیه را صاف می کند. به محض قرار گرفتن حلقه در داخل چشم فرد دیگر وجود حلقه را احساس نخواهد کرد. خوشبختانه این حلقه ها قابلیت برداشته شدن دارد. بعد از اینکار وضعیت بینایی بیمار به حالت اولیه خود بازخواهد گشت. در این شیوه تنها می توان تا 3 dipoter از میوپیا را اصلاح کرد. حتی روند بهبود بینایی فرد نسبت به لازیک کندتر و غیر قابل پیش بینی تر است.

آیا من گزینه خوبی برای انجام عمل جراحی لازیک هستم؟

جراحی های اصلاح عیوب انکساری چشم برای همه افراد مناسب نیست. برای درک این موضوع باید آزمایشات کاملی بر روی چشم صورت بگیرد. معمولاً پیش از انجام عمل جراحی لازیک یا دیگر شیوه های درمان عیوب انکساری چشم از خود بپرسید.

آیا احتمال بروز عوارض این عمل جراحی را می پذیرم؟

درست است که عمل جراحی لازیک مدرن و ایمن بوده و عوارض جانبی کمی به همراه خواهد داشت. اما بازهم نمی توان از بروز عوارض جلوگیری کرد. این کار ممکن است وضعیت بینایی تان را بدتر از قبل کند.

آیا با وجود وضعیت شغلی ام می توانم عمل لیزیکی انجام دهم؟

اگرچه که تعداد بسیار کم و نادری از شرکت ها وجود دارند که کارمندانشان را از انجام عمل جراحی برای رفع عیوب انکساری چشم منع می کنند. با این حال بهتر است از کارفرما یا رئیس تان در مورد انجام این عمل جراحی و زمان نقاهت تان صحبت کنید.

آیا شماره چشم ام برای انجام عملت جراحی لیزیک ثابت شده است؟

درست است که امکان تغییر شماره چشم جزئی با بالا رفتن سن فرد وجود دارد. ولی شماره چشم فرد باید تا حدودی ثابت شده باشد. پیشرفت آن به مرور زمان کم باشد. در غیر این صورت فردی که شماره چشم اش با گذشت هر سال چند شماره ای افزایش پیدا می کند، گزینه مناسبی برای انجام عمل لازیک نیست.

آیا سلامت جسمی ام اجازه انجام چنین عملی را می دهد؟

بیماری های نقص ایمنی پیشرفته مثل لوپوس و آرتروز روماتوئید ممکن است درمان بعد از عمل را با مشکل مواجه کند. فرد دیگر گزینه خوبی برای انجام عمل جراحی لازیک نباشد.

آیا فعالیت های جانبی و تفریحی ام برای عمل لازیک مشکل ایجاد خواهد کرد؟

بعد از انجام عمل لازیک چشم فرد نباید آسیب یا ضربه جدی ای به چشم اش وارد شود. افرادی که اهل انجام ورزش های تماسی مثل بوکس، تکواندو و کشتی هستند بهتر است به سراغ عمل جراحی لازیک نروند. زیرا احتمال ضربه خوردن به چشم شان بیشتر از دیگر افراد است.

آیا برای انجام عمل جراحی لازیک بیش از حد جوان یا پیر هستم؟

هیچ قانون یا سن مشخصی برای انجام عمل جراحی لازیک وجود ندارد. با این حال بهتر است بیماران زیر 18 سال به سراغ لازیک نرفته و بیماران مسنی که چشمشان آب مروارید دارد نیز این عمل را انجام دهند. برای تشخیص این موارد بهتر است چشم فرد به طور کامل تحت معاینه قرار گیرد.