پیکا در دوران بارداری چیست؟ چه عوارضی دارد؟

ابتلا به پیکا در دوران بارداری غیر عادی نیست. مهمترین نکته این است که زنان باردار با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند تا درک کاملی از خطرات مرتبط با اختلال پیکا داشته باشند. پیکا یا هرزه خواری نوعی اختلال خوردن است. این اختلال به معنای میل به مصرف مواد غیر غذایی مانند گچ و خاک می باشد که حداقل به مدت یک ماه ادامه پیدا کند. کلمه پیکا از اصطلاح لاتین picus به معنای زاغ می آید. زاغ پرنده ای همه چیز خوار است و استفاده از کلمه پیکا برای این اختلال به همه چیز خوار بودن زاغ اشاره دارد.

زنان در دوران بارداری به دلیل تغییرات زیاد هورمونی هوس های غذایی مختلفی پیدا می کنند؛ اما  با این حال، بیشتر این هوس ها برای مواد غذایی مانند ترشی و بستنی است و این مساله به طور کلی با پیکا که نوعی اختلال خوردن می باشد، تفاوت دارد. اختلال پیکا ممکن است در هر مرحله از بارداری اتفاق بیفتد اما اغلب در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد.

اختلال پیکا در کودکان نیز دیده می شود و تقریباً 25 الی 30 درصد کل کودکان در سنین 1 تا 6 سال به این اختلال مبتلا هستند. ولع مصرف پیکا در زنان باردار کمتر دیده می شود.

پیکا یا هرزه خواری به سه دسته تقسیم می شود:

• خوردن مواد فاقد ارزش غذایی مانند یخ
• خاک خواری مانند خوردن سنگریزه و خاک رس
• مصرف مواد قندی و نشاسته ای مانند دانه های نپخته برنج، آرد و سیب زمینی خام

علت پیکا در بارداری چیست؟

علت ابتلا به پیکا در بارداری هنوز به طور قطعی مشخص نیست. غذاهایی که زنان در دوران بارداری مصرف می کنند علاوه بر نیازهای تغذیه ای مادر، غذای جنین در حال رشد را نیز تأمین می کنند. بنابراین بدن زنان باردار به خصوص در این دوران به تغذیه مناسب نیاز دارد. گاهی اوقات افزایش نیاز به تغذیه در زنان باردار ممکن است منجر به کمبود مواد مغذی بدن شود. به خصوص اگر زنان باردار به حالت تهوع و استفراغ مبتلا باشند میزان مصرف مواد مغذی کمتر شده و حتی برخی از مواد مغذی به دلیل تهوع از بدن دفع می شوند. این مساله احتمال ابتلا به پیکا را در زنان باردار افزایش می دهد.

بررسی ها نشان می دهد که اختلال پیکا نشانه مصرف ناکافی مواد غذایی است و ممکن است با کمبود آهن ارتباط داشته باشد. یکی از دلایلی که بدن زنان باردار به خوردن مواد غیرغذایی تمایل پیدا می کنند این است که مواد مغذی کافی دریافت نمی کنند. اختلال پیکا، به معنای تلاش بدن برای بدست آوردن  ویتامین ها یا مواد معدنی است که از طریق مصرف غذا تامین نشده اند.

کمبود مواد معدنی و پیکا در بارداری

همچنین کمبود مواد معدنی مهم مانند آهن و روی نیز ممکن است باعث ایجاد پیکا شود. بررسی ها نشان می دهد خطر ابتلا به پیکا در زنان بارداری که به علت کمبود آهن یا ویتامین B در معرض خطر کم خونی قرار دارند افزایش پیدا می کند.

ابتلا به پیکا در برخی موارد ممکن است مربوط به یک بیماری زمینه ای جسمی یا روانی باشد.

مهمترین علل ابتلا به پیکا در زنان باردار عبارتند از:

• تغذیه ضعیف یا کمبود مواد مغذی
• سابقه فرهنگی در خوردن مواد غیر غذایی، مانند خوردن خاک رس به عنوان دارو

متداول ترین موادی که زنان در دوران بارداری مصرف می کنند عبارتند از:

• مو
• یخ
• گچ
• کاغذ
• پارچه
• صابون
• سنگریزه
• پودر بچه
• خاک رس
• خمیر دندان
• جوش شیرین
• کبریت سوخته
• تراشه های رنگ

بررسی ها نشان می دهد که یخ و خاک رس بیشترین موارد مصرفی در زنان باردار است.

ولع مصرف یخ نوعی سندرم پیکا بوده و به پاگوفاژی معروف است. زنان بارداری که به این عارضه دچار هستند ترجیح می دهند به جای خوردن غذا مایعات و نوشیدنی های یخ زده و یا قالب های کوچک یخ مصرف کنند. با گذشت زمان علائم پاگوفاژی شدیدتر شده و تعداد یخ های مصرفی افزایش پیدا می کند. بررسی ها نشان می دهد که یکی از دلایل مهم ابتلا زنان باردار به پاگوفاژی کم خونی ناشی از فقر آهن است. همچنین کمبود مواد مغذی دیگر مانند کلسیم هم می تواند باعث ابتلا به این وضعیت شود.

پاگوفاژی باعث ابتلا زنان باردار به بیماری ها و عوارض مختلفی می شود. این عوارض عبارتند از:

• سردرد
• سرگیجه
• تورم زبان
• ضعف و خستگی
• آسیب به دندان ها
• رنگ پریدگی پوست
• بی حسی اندام های بدن

یخ فاقد کالری است. تمایل زیاد به مصرف یخ باعث کمبود مواد مغذی در زنان باردار می شود؛ و این وضعیت می تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. برای درمان این اختلال معمولا مکمل های آهن و کلسیم تجویز می شود. معمولا با افزایش سطح آهن و کلسیم بدن علائم پاگوفاژی از میان می رود.

آیا پیکا بارداری برای جنین خطرناک است؟

خوردن مواد غیر غذایی هم برای مادر و هم برای جنین مضر است. ابتلا به پیکا بسته به آنچه زنان باردار می خورند و مقدار آن می تواند به سلامت آنها آسیب برساند. خوردن مواد غیر غذایی در جذب مواد مغذی تداخل ایجاد کرده و باعث سوء تغذیه می شود. همچنین مواد مضر غیر غذایی ممکن است حاوی مواد سمی یا انگلی باشند. به عنوان مثال، خوردن مواد غیر غذایی مانند کاغذ، خاک رس یا خاک می تواند زنان باردار را بیمار کند. همچنین ممکن است احساس سیری در مادر ایجاد کرده و باعث شود مادر به اندازه کافی از مواد مغذی مورد نیاز خود و جنین استفاده نکند.

پیکا به خودی خود همیشه مضر نیست، اما شناخت علل اصلی ایجاد این وضعیت می تواند از بروز خطرات ناشی از آن جلوگیری کند. به عنوان مثال اگر زنان باردار فقط هوس یخ کرده و از خوردن آن لذت می برند، این مسئله برای مادر و جنین خطرناک نیست. بلکه در واقع علت اصلی ابتلا به پیکا مانند کم خونی، برای مادر و جنین مضر است.

در موارد جدی، پیکا می تواند منجر به سایر بیماری ها مانند عفونت، مسمومیت با جیوه و سرب، مشکلات معده، انسداد دستگاه گوارش، سوراخ شدن روده و استفراغ و کاهش وزن شود. زنان بارداری که تصور می کنند به اختلال پیکا مبتلا شده اند، باید حتما با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند. حتی اگر تنها مورد غیر غذایی آنها یخ باشد.

چگونه با پیکا در بارداری مقابله کنیم؟

ابتلا به اختلال پیکا در زنان باردار غیر عادی نیست. مهمترین نکته این است که زنان باردار با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند تا درک کاملی از خطرات مرتبط با اختلال پیکا داشته باشند. بهترین روش های مقابله و درمان اختلال پیکا عبارت است از:

• اطلاع به پزشک
• رعایت یک رژیم غذایی متعادل برای دریافت کافی مواد مغذی
• استفاده از جایگزین های احتمالی مانند جویدن آدامس های بدون شکر
• انجام آزمایش خون برای تشخیص کم خونی احتمالی و اندازه گیری ویتامین ها و مواد معدنی بدن
• در جریان قرار دادن دوستان و اطرافیان که می تواند در پیشگیری از مصرف مواد غیر غذایی به زنان باردار کمک کند.

راه های تشخیصی پیکا در بارداری کدام است؟

هیچ آزمایشی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. تشخیص pica باید همراه با آزمایشات مربوط به کم خونی، انسداد احتمالی روده و عوارض جانبی سمی مواد مصرف شده (یعنی سرب موجود در رنگ، باکتری یا انگل از خاک) انجام بگیرد. پزشک براساس تاریخچه پزشکی، علائم و چندین عامل دیگر این بیماری را تشخیص می دهد. بیمار باید با پزشک خود در مورد کالاهای غیرغذایی که می خورد صادق باشد، چون نوع چیزی که فرد می خورد می تواند درتشخیص بیماری مفید باشد. پزشک می تواند آزمایش خون را برای تشخیص کمبود آهن تجویز کند.

انجام آزمایش خون از مهمترین روش های تشخیص پیکا در بارداری است. از این آزمایش برای تشخیص کم خونی احتمالی و اندازه گیری ویتامین ها و ریزمغذی های بدن مانند کلسیم استفاده می شود. در برخی موارد ممکن است پزشک رادیوگرافی شکم را هم تجویز کند.

آیا پیکا در بارداری قابل درمان است؟

پیکا در زنان باردار بیشتر رخ می دهد؛ زیرا در دوران بارداری نیاز بدن زنان به مواد غذایی افزایش پیدا می کند. خطر ابتلا به اختلال پیکا در زنان بارداری که به تهوع و استفراغ بارداری مبتلا هستند بیشتر است. به همین علت زنان باردار در صورت ابتلا به تهوع و استفراغ، باید از مایعات و نوشیدنی های جایگزین استفاده کنند تا اشتهای خود را دوباره به دست آورده و دچار کمبود مواد مغذی نشوند.

زنان باردار در صورت ابتلا به پیکا باید با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند؛ زیرا تشخیص و درمان به موقع پیکا می تواند از عوارض بعدی آن پیشگیری کند. پزشک برای درمان پیکا سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و برای تعیین کم خونی و تشخیص کمبود ویتامین ها و مواد معدنی یک آزمایش ساده خون تجویز می کند. درمان پیکای بارداری در اغلب موارد پیچیده و شامل موارد زیر است:

• دارو درمانی
• رفتار درمانی
• دور کردن مواد مضر از دسترس
• درمان استرس ها و مشکلات روان شناختی
• آموزش به زنان باردار در مورد عوارض هرزه خواری
• ایجاد بیزاری در زنان باردار نسبت به مصرف مواد مضر فاقد ارزش غذایی

رعایت رژیم غذایی و درمان پیکا در بارداری

رعایت یک رژیم غذایی متعادل و مصرف مکمل های بارداری به خصوص مکمل های آهن و کلسیم می تواند تا حد زیادی به پیشگیری از پیکای بارداری کمک کند. در اغلب موارد، پیکا بارداری نیازی به درمان های پزشکی ندارد و بعد از تولد نوزاد به خودی خود برطرف می شود.

اگر پزشک تشخیص دهد که پیک به دلیل عدم تعادل مواد مغذی ایجاد شده، برای درمان می تواند مکمل های ویتامین یا مواد معدنی را تجویز کند. به عنوان مثال، در صورت تشخیص کم خونی فقر آهن، مکمل های منظم آهن پیشنهاد می شوند. پزشک همچنین در برخی موارد یک ارزیابی روانشناختی را برای تشخیص ابتلا بیمار به وضعیت سلامت روان احتمالی انجام می دهد. بسته به تشخیص، آنها ممکن است دارو، روان درمانی یا هر دو را تجویز کنند.

در کودکان و زنان باردار اغلب pica در طی چند ماه بدون درمان از بین می رود. اگر کمبود تغذیه ای باعث ایجاد این اختلال شده باشد، علائم باید بعد از درمان، برطرف شوند. pica همیشه به طور کامل درمان نمی شود. این امر به خصوص در افراد با ناتوانی ذهنی می تواند سالها به طول انجامد. پزشک به بیمار در درک پیش آگهی این اختلال و مدیریت شرایط کمک خواهد کرد.

منابع:

https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/is-it-safe/unusual-cravings-pica-1120/

https://www.healthline.com/health/pregnancy/pica-in-pregnancy

[advisers limit=3 online =true skill=”20″]