علت درد تخمدان

علت درد تخمدان در موارد نادر می تواند به سرطان ربط داشته باشد، اما این حال خانم ها باید در صورت بروز درد در ناحیه تخمدان، به پزشک مراجعه کنند. تخمدان ها که در هر طرف لگن یک زن قرار گرفته اند وظیفه تولید و آزاد سازی تخمک های مورد نیاز لقاح را دارند. بنابراین شاید تعجب آور نباشد که درد تخمدان بیشتر در قسمت های تحتانی شکم، لگن یا کمر احساس می شود که این درد مربوط به تخمک گذاری و قاعدگی است. با این حال، یک مشکل زنان مانند آندومتریوز یا بیماری التهابی لگن یا حتی یک بیماری پزشکی که بر سیستم گوارشی یا ادرار شما تأثیر می گذارد می تواند منجر به درد در قسمت های مختلف تحتانی شود. همین همپوشانی علائم، تشخیص اصلی را مشکل می کند. اما خانم ها باید در صورت بروز هر گونه درد، علت اصلی آن را  شناسایی کنند.

اما شایع ترین علت های درد تخمدان، عبارتند از:

درد قاعدگی

زنان ممکن است در یک روز یا در طی یک چرخه قاعدگی طبیعی در یک یا هر دو تخمدان احساس درد یا ناراحتی کنند. این درد گرفتگی که یک زن در حین قاعدگی یا قبل از قاعدگی تجربه می کند، دیسمنوره نام دارد و به دلیل آزاد شدن پروستاگلاندین ها یا  مواد شبه هورمونی است که می توانند عضلات از رحم را منقبض می کند.

درد Mittelschmerz

برخی از زنان در اواسط چرخه، هنگامی که تخمک از تخمدان خارج می شود، به جای در دوران قاعدگی، درد تخمدان را تجربه می کنند. این درد به عنوان درد mitelschmerz  یا درد زمان تخمک گذاری شناخته می شود، ممکن است ناخوشایند باشد اما بی ضرر است.

کیست تخمدان

کیست تخمدان رشد خوش خیم، معمولا با پر از مایع است که می تواند منجر به درد، ناراحتی، خونریزی، بی نظمی قاعدگی، و یا حتی بدون علائم باشد. کیست تخمدان شایع بوده و می تواند در نقاط مختلف در طول چرخه قاعدگی ایجاد شود.

کیست های فولیکولی در صورت عدم تخمک گذاری، در حین تخمک گذاری تشکیل می شوند. اگر جسم زرد (کیسه تخمک) درست پس از تخمک گذاری حل نشود، کیست های جسم زرد ایجاد می شود.

کیست های کوچک تخمدان ممکن است به خودی خود بهبود یابند. اما برخی از آنها مانند کیست بزرگی که پاره شده یا ترکیده است به درمان فوری پزشکی نیاز دارند. این وضعیت ممکن است باعث درد ناگهانی، تیز و شدید در یک طرفه لگن شود.

آندومتریوز

آندومتریوز وضعیتی است که در آن پوشش داخلی آندومتر رحم می تواند در مناطق دیگر اندام های تولید مثل زن مانند تخمدان ها، لوله های رحمی یا مثانه ایجاد شود.

آندومتریوز اغلب باعث درد شدید گرفتگی رحم یا تخمدان و خونریزی متناوب می شود. درد ممکن است به ویژه در دوران قاعدگی زن یا هنگام رابطه جنسی شدید باشد. آندومتریوز ممکن است به علت تشکیل چسبندگی (بافت اسکار) منجر به ناباروری شود.

حاملگی خارج رحمی

در حاملگی خارج رحمی، حاملگی معمولاً در یکی از لوله های رحمی رخ می دهد. حتی ممکن است باعث درد متوسط تا شدید تخمدان شود و نیاز به درمان اضطراری دارد.

بیماری التهابی لگن (PID)

PID عفونتی است که می تواند یک یا چند اندام تولید مثل از جمله رحم، تخمدان ها، لوله های رحمی و واژن را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت جدی اغلب به دلیل عفونت منتقله از راه مقاربتی ایجاد می شود. حتی ممکن است منجر به درد در مناطق مختلف لگن، از جمله یک یا هر دو تخمدان شود. اغلب در رابطه جنسی بدتر است.

زنان مبتلا به PID  علاوه بر درد، ممکن است تب، لرز، ترشح غیر طبیعی واژن و یا خونریزی، و همچنین علائمی شبیه به عفونت دستگاه ادراری مانند سوزش با ادرار تجربه کنند.

فیبروئید رحم

فیبروم رحمی، رشد خوش خیم است که از پوشش داخلی رحم ناشی می شود. یک زن مبتلا به فیبروم علاوه بر ناراحتی یا فشار لگن، ممکن است دچار خونریزی غیرطبیعی رحمی، کمردرد، یبوست، مشکلات ادراری و ناباروری داشته باشد.

علل نادر درد تخمدان

چند شرایط غیرطبیعی و نادر وجود دارد که ممکن است باعث درد تخمدان شود. با توجه به جدی بودن بیشتر این موارد، بهتر است که این علائم را نادیده بگیرید. برخی از علل نادر درد تخمدان، عبارتند از:

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان می تواند باعث درد تخمدان شود. اما به ندرت رخ می دهد. در حقیقت، این بیماری اغلب علائمی ایجاد نمی کند یا در صورت بروز، علائم ظریف تری مانند نفخ، احساس سیری بدون خوردن زیاد و فوریت ادرار یا تکرر آن را بروز می دهد.

سندرم باقی مانده تخمدان

این یک وضعیت غیرمعمول است که می تواند در صورت انجام جراحی برای بیرون آوردن تخمدان ها و از بین بردن برخی از بافت ها به وجود آید.

پیچ خوردگی تخمدان

این یک وضعیت غیر طبیعی، اما یک وضعیت جدی است که نیاز به درمان و جراحی فوری دارد. در آن یکی از لوله های رحم پیچ خورده و به طور بالقوه خونرسانی آن و تخمدان را قطع می کند. این وضعیت می تواند باعث درد شدید و ناگهانی ناشی از ایسکمی (کمبود جریان خون) به این مناطق شود.

درد تخمدان فانتوم

با درد تخمدان فانتوم، زن حتی پس از برداشتن یکی یا هر دو تخمدان خود، همچنان دردی شبیه به درد تخمدان را احساس می کند. اعتقاد بر این است که این وضعیت نتیجه تحریک عصبی حسی مداوم است.

در درد تخمدان چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در ناحیه لگن یا با پریود یا در دوره های مختلف، علائم جدید یا متفاوتی دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. به طور خاص، اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، حتماً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• خون در ادرار
• درد مداوم یا شدید لگن
• خونریزی بعد از یائسگی
• خونریزی یا لکه بینی بین دوره ها
• خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی
• تب، لرز، تعریق شبانه، حالت تهوع یا استفراغ
• جریان قاعدگی با لخته های خون بزرگ و یا زیاد
• دوره هایی که بیش از هفت روز طول می کشد.
• چرخه قاعدگی که بیش از 38 روز یا کوتاهتر از 24 روز باشد.
• خونریزی قاعدگی که هر ساعت و برای چند ساعت متوالی از طریق یک یا چند تامپون یا پد خیس می شود.

تشخیص علت درد تخمدان

تشخیص علت درد تخمدان ساده نیست، زیرا می تواند مربوط به مشکلات سایر اندام های تولید مثل، مانند رحم یا دهانه رحم، یا حتی سایر سیستم های بدن باشد. (تخمدان ها در همان ناحیه عمومی بسیاری از اندام های دیگر قرار دارند). اگر برای درد تخمدان به پزشک مراجعه کنید، اولین کاری که وی انجام می دهد بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی است.

در طول معاینه پزشکی، پزشک چندین سوال در مورد درد مانند زمان شروع، احساس آن، چه چیزی باعث بهتر و بدتر شدن آن می شود و اینکه آیا علائم دیگری مانند خونریزی واژن، ترشحات واژن یا تب دارید یا نه از شما خواهد پرسید.

وی همچنین از شما خواهد پرسید که آیا تا به حال به بیماری زنانگی مانند آندومتریوز یا فیبروم رحم مبتلا شده اید و آیا قبلاً تحت عمل جراحی شکم یا لگن قرار گرفته اید یا نه.

پزشک همچنین ممکن است در مورد سابقه جنسی ، مانند اینکه چند شریک زندگی دارید یا اینکه آیا تاکنون به عفونت منتقله از راه جنسی مبتلا شده اید یا نه سوالاتی بپرسد.

معاینه جسمی

برای درد تخمدان، پزشک شکم و کمر و پهلوها را معاینه می کند. علاوه بر بازرسی و فشار بر روی این مناطق برای بررسی حساسیت، پزشک معاینه لگن را نیز انجام می دهد.

در طول معاینه لگن، ممکن است از مایع واژن یا از دهانه رحم نمونه هایی از طریق آزمایش پاپ اسمیر گرفته شود تا از نظر عفونت یا سلول های غیر طبیعی ارزیابی شود.

آزمایش خون

برای تأیید یا تشخیص ممکن است آزمایشات مختلفی انجام شود. شاید مهمترین آزمایش تست بارداری برای رد یا تشخیص احتمالی بارداری خارج رحمی باشد.

علاوه بر آزمایش بارداری، ممکن است تجزیه و تحلیل ادرار برای بررسی خون یا عفونت انجام شود. به همین ترتیب، برای PID، پزشک ممکن است مارکرهای التهابی خون، مانند پروتئین واکنش پذیر C (CRP) یا میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR)، یا شمارش کامل خون برای بررسی تعداد سلول های سفید خون (نشانه عفونت) را تجویز کند.

تصویربرداری

از آنجا که دلایل مختلف پزشکی برای درد تخمدان وجود دارد، اگر پزشک آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی لگن یا توموگرافی کامپیوتری (CT) شکم و لگن را انجام دهد، تعجب نکنید.

لاپاراسکوپی لگن

لاپاراسکوپی لگن یک روش جراحی است که گاهی اوقات برای تعیین علت درد لگن زن استفاده می شود. در حین لاپاراسکوپی لگن، پزشک ممکن است از یک نمونه بافت (نمونه برداری) استفاده کند.

تشخیص افتراقی درد تخمدان

مشکلات دستگاه گوارش، مانند یبوست یا حتی شرایط جدی تر، مانند آپاندیسیت یا دیورتیکولیت، می تواند منجر به درد یا ناراحتی شده و به عنوان درد تخمدان اشتباه گرفته شود.

اگر پزشک مشکوک به مشکل دستگاه گوارش به جای مشکل لگن باشد (به عنوان مثال اگر بارداری و معاینه لگن طبیعی باشد و معاینه شکم حساسیت کانونی را نشان دهد)، وی آزمایش های مناسب را ادامه می دهد. به عنوان مثال، سی تی اسکن شکم می تواند آپاندیسیت و دیورتیکولیت را تشخیص دهد. اغلب، یک سابقه بالینی و معاینه دیجیتال مقعد می تواند یبوست را تشخیص دهد.

به همین ترتیب، عفونت ادراری (UTI) یا سنگ کلیه می تواند باعث دردی شود که مانند درد تخمدان باشد. این شرایط را می توان غالباً با آزمایش ادرار طبیعی خیلی زود رد کرد. در صورت وجود مشکوک به سنگ کلیه، می توان از CT اسکن استفاده کرد.

درمان درد تخمدان

هنگامی که علت درد تخمدان مشخص شد، شما و پزشک می توانید با تدوین یک برنامه درمانی که ممکن است به سادگی تغییر چند شیوه زندگی در آن بیشتر باشد مانند استفاده از داروهای تجویز شده یا جراحی، درمان را شروع کنید.

تغییر شیوه های زندگی

اگر درد تخمدان شما به چرخه ماهانه مربوط باشد، تغییر سبک زندگی مانند خواب کافی، ورزش، استفاده از تکنیک های آرامش و استفاده از پد گرم کننده اغلب می تواند باعث تسکین ناراحتی شود.

دارودرمانی در درد تخمدان

بسته به تشخیص، پزشک ممکن است دارو را توصیه یا تجویز کند.

به عنوان مثال، اگر درمان های خانگی ساده مانند گرما و استراحت باعث کاهش گرفتگی قاعدگی نمی شوند، یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) که باعث کاهش سطح پروستاگلاندین در بدن می شود، اغلب به شما کمک می کند.

زنان مبتلا به اختلالات خونریزی، حساسیت به آسپرین، بیماری کلیوی یا کبدی یا مشکلات معده نباید از این داروها استفاده کنند. علاوه بر NSAID، روش های پیشگیری از بارداری مانند قرص، پچ، حلقه یا دستگاه داخل رحمی نیز می توانند گرفتگی های قاعدگی را کاهش دهند.

یکی دیگر از شرایط زنان که نیاز به دارو دارد، بیماری التهاب لگن است. در صورت تشخیص PID، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می کند. در موارد شدیدتر، ممکن است لازم باشد یک زن در بیمارستان بستری شود و آنتی بیوتیک ها را از طریق ورید دریافت کند.

عمل جراحی

جراحی برای شرایط اضطراری، مانند پیچ خوردگی تخمدان یا حاملگی خارج رحمی، ضروری است. جراحی نیز اغلب به عنوان بخشی از درمان سرطان تخمدان انجام می شود. ممکن است برای از بین بردن فیبروم رحم یا بافت آندومتر در آندومتریوز شدید استفاده شود.

سخن آخر

نکته آخر، نگرانی در مورد سرطان تخمدان برای زنانی که درد تخمدان را تجربه می کنند، معمول است. در حالی که درد تخمدان می تواند نشان دهنده این بیماری باشد، اما علت اصلی آن نیست و سایر علل احتمالی به مراتب بیشتر است. حتی در این صورت، بهتر است که درد تخمدان را نادیده نگیرید و توسط پزشک ارزیابی شوید.