شایعترین عوامل خطر یائسگی زودرس چیست؟
شایعترین عوامل خطر یائسگی زودرس مصرف سیگار و الکل می باشند. هر چند همه زنان دیر یا زود وارد این مرحله می شوند ولی یائسگی زودرس مشکل راست. یائسگی هنگامی اتفاق میفتد که تخمدان ها تولید تخمک را متوقف کرده و به طور قابل توجهی استروژن کمتری تولید می کنند. استروژن هورمونی است که چرخه تولید مثل را کنترل می کند. زنان وقتی بیش از 12 ماه پریود نشوند، وارد مرحله یائسگی خواهند شد. متوسط سن شروع یائسگی در ایالات متحده 51 ساله است.
اما بسیاری از خانم ها یائسگی زودرس دارند که به شروع یائسگی قبل از 40 سالگی اشاره دارد. یائسگی زودرس برای سلامتی زنان مفید نیست. حتی می تواند منجر به ناباروری در زنان شود علاوه بر آن، یائسگی زودرس با برخی مشکلات و بیماری های دیگر همراه است.
طبق بیانیه انجمن قلب آمریكا اظهار در هنگام یائسگی، تغییرات مختلفی در بدن رخ می دهد، كه می تواند باعث افزایش فشار خون و افزایش لیپوپروتئین های با چگالی كم LDL یا كلسترول بد شود. در این شرایط حتی ممکن است لیپوپروتئین های با چگالی بالا HDL یا خوب کلسترول کاهش می یابد.
بررسی های منتشر شده در سال 2012 نشان داد که یائسگی زودرس با یک بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی در یک گروه چند ملیتی، مستقل از عوامل خطرناک بیماری های قلبی عروقی سنتی ارتباط مستقیمی دارد. برخی دیگر از مشکلات سلامتی مرتبط با یائسگی زودرس پوکی استخوان، چاقی، افسردگی، زوال عقل و حتی مرگ زودرس است.
برخی عوامل می توانند خطر بروز یائسگی زودرس را افزایش دهند که زنان با اطلاع از شایعترین عوامل خطر یائسگی زودرس از بروز این مشکلات جلوگیری کنند. برخی از این عوامل عبارتند از:
سیگار کشیدن
چه یک زن خودش سیگار بکشد و چه در معرض دود دست دوم قرار بگیرد، در هر دو حالت دود سیگار یکی از دلایل اصلی یائسگی زودرس است. سیگار کشیدن به دلیل تأثیر سموم دخانیات بر روی سیستم تولید مثل و سطح هورمون ها به یائسگی زودرس و همچنین مشکلات باروری منجر می شود.
تجزیه و تحلیل در سال 2012 از چندین مطالعه نشان داد که افراد سیگاری در طولانی مدت احتمالاً زودتر یائسگی را تجربه می کنند.
سیگار کشیدن فعال و قرار گرفتن در معرض دود سیگار با افزایش خطر ناباروری و یائسگی طبیعی قبل از 50 سالگی مرتبط است.
با توجه به ارتباط بین سیگار کشیدن و یائسگی زودرس، توصیه می شود هرچه زودتر سیگار را ترک کنید. برای رسیدن به هدف خود از متخصصان، اعضای خانواده و دوستان خود کمک بگیرید.
اعتیاد به الکل
زنانی که مشکل مشروبات الکلی دارند ممکن است یائسگی زودرس و همچنین سایر مشکلات تولید مثل را تجربه کنند.
وقتی فردی به الکل اعتیاد پیدا می کند، معمولاً بدن وی ویتامین ها، فیبر و پروتئین های سالم خود را دریافت نمی کند. این کمبودهای تغذیه ای می تواند با هورمون های تولید مثل زن تداخل داشته باشد و باعث ایجاد اختلالات دیگری مانند بیماری کبد، بیماری لوزالمعده و سوء تغذیه شود. این وضعیت به نوبه خود می تواند منجر به قاعدگی نامنظم، توقف دوره های قاعدگی و یائسگی زودرس شود.
مطالعه ای که در سال 2017 در مجله زنان و زایمان منتشر شد نشان داد که در زنان کره ای، مصرف الکل با سن کمتری در یائسگی ارتباط دارد. برای کاهش خطر یائسگی زودهنگام، اقدامات لازم را برای ترک الکل انجام دهید.
کاهش وزن
بی اشتهایی به عنوان یکی از شایعترین عوامل خطر یائسگی زودرس نیز می تواند باعث یائسگی زودرس شود. استروژن در بافت چربی ذخیره می شود، بنابراین کمبود وزن به این معنی است که استروژن کمتری در بدن شما وجود دارد که به نوبه خود منجر به شروع زودتر یائسگی می شود.
بررسی ها نشان می دهد که زنان کم وزن در معرض خطر بیشتری برای یائسگی زودرس قرار دارند.
بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، BMI سالم بین 18.5 تا 24.9 است. زیر 18.5 کمبود وزن در نظر گرفته می شود. این شرایط می تواند به طور جدی خطر بروز یائسگی زودرس را به همراه داشته باشد.
بنابراین، اگر BMI شما زیر حد نرمال است، اقدامات لازم را برای افزایش وزن بدن انجام دهید. با یک رژیم غذایی مناسب و ورزشی، می توانید BMI خود را تا حد سالم افزایش دهید.
استرس زیاد
زنانی که استرس مزمن دارند یا تحمل فشار روانی برای آنها دشوار است، ممکن است به یائسگی زودرس مبتلا شوند. استرس به تنهایی نمی تواند بر روی دستگاه تناسلی و تخمدان زنان تاثیری بگذارد. اما اثرات جسمی استرس می تواند بر دوره های قاعدگی آنها تأثیر بگذارد. استرس روانی می تواند چرخه های قاعدگی طبیعی زنان را مختل کند.
استرس می تواند منجر به چاقی، دیابت و مشکلات خواب شود. این مجموعه مسائل می تواند بر بدن از جمله تخمدان ها و تغییرات هورمونی در بدن آسیب بزنند که به نوبه خود می تواند به شروع زودرس یائسگی منجر شود.
از طرف دیگر، برای بسیاری از زنان، یائسگی زودرس می تواند باعث استرس، غم، ترس و اضطراب بیشتری شود.
اما زنان به راحتی می توانند استرس را کنترل کند. با استفاده از تکنیک های آرام سازی مانند تنفس عمیق، یوگا، ورزش منظم و تغییر رژیم غذایی سالم، می توانید استرس خود را بهتر کنترل کرد.
برداشتن تخمدان ها
زنانی که تحت جراحی تخمدان قرار گرفته اند، به طور معمول یائسگی زودرس را تجربه خواهند کرد. از طرفی هم جراحی برای برداشتن تخمدان می تواند منجر به یائسگی زودرس شود.
زنان در برخی شرایط مانند آندومتریوز شدید، کیست سرطانی یا مشکلاتی مانند بیماری التهابی لگن، ممکن است به جراحی برای برداشتن تخمدان نیاز داشته باشند. حتی آنها بسته به علت اصلی، ممکن است مجبور شوند هر دو تخمدان را و یا فقط یک تخمدان را جراحی کنند. با این حال، حتی برداشتن یک تخمدان می تواند منجر به کاهش تولید کل هورمون های استروژن و پروژسترون شود.
بیماری های خود ایمنی
یکی دیگر از دلایل یائسگی زودرس بیماری های خود ایمنی است. در یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به قسمت هایی از بدن شما حمله می کند، زیرا آن را به عنوان یک مهاجم اشتباه می گیرد. این وضعیت می تواند تأثیر زیادی بر روی سیستم تولید مثل در زنان داشته باشد. بیماری های خود ایمنی مانند بیماری تیروئید و آرتریت روماتوئید اغلب با یائسگی زودرس در ارتباط هستند.
یک بررسی صورت گرفته نشان می دهد که بیماری خود ایمنی تیروئید شایع ترین بیماری خود ایمنی مرتبط با نارسایی زودرس تخمدان است.
صرع
صرع، یک اختلال تشنج ناشی از مغز، نیز می تواند دلیل یائسگی زودرس باشد. در هنگام تشنج، هورمون های زنانه، استروژن و پروژسترون نیز تحت تأثیر قرار می گیرند. مغز هورمون های تولید مثل را تنظیم می کند و هنگامی که در اثر تشنج مختل شود، بروز مواردی مانند تخمک گذاری نامنظم و یائسگی زودرس طبیعی است.
بررسی ها همچنین نشان می دهد که زنان مبتلا به صرع احتمال ابتلا به نارسایی اولیه تخمدان را افزایش می دهند. این شرایط حتی می تواند به یائسگی زودرس منجر شود.
در حقیقت، زنانی که از صرع رنج می برند، ممکن است متوجه شوند که قبل از پریود یا در دوران شروع یائسگی، تشنج بیشتری دارند.
شیمی درمانی
زنانی که برای از بین بردن سلول های سرطانی تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار می گیرند، احتمال اینکه یائسگی زودرس را تجربه کنید بسیار زیاد است. شیمی درمانی و پرتودرمانی می تواند به تخمدان آنها آسیب برساند یا تولید استروژن را متوقف کند که می تواند باعث یائسگی زودرس شود.
بررسی ها نشان داده است که شیمی درمانی و پرتودرمانی با دوز بالا بقای طولانی مدت بیماران سرطانی را به طور بنیادی افزایش داده است. اما عوارض جانبی عمده این درمان ها نارسایی تخمدان و ناباروری است.
پس از شیمی درمانی حتی در صورت قاعدگی منظم یا از سرگیری منظم، بیماران در معرض خطر بالاتری از یائسگی زودرس هستند که به دلیل صدمه به درمان سیتوتوکسیک به ذخیره تخمدان خواهد بود.
علائم یائسگی زودرس چیست؟
یائسگی زودرس می تواند به محض شروع دوره های نامنظم عادت ماهانه یا دوره هایی که به طور قابل توجهی طولانی تر یا کوتاهتر هستند، شروع شود.
علائم دیگر یائسگی زودرس شامل موارد زیر است:
- لکه بینی
- خونریزی شدید
- افزایش مدت زمان طولانی تر بین دوره های عادت ماهانه
- دوره های عادت ماهانه طولانی مدت که بیش از یک هفته طول می کشد.
- گرگرفتگی (احساس ناگهانی گرما که در قسمت فوقانی بدن پخش می شود).
در صورت مشاهده این موارد، بهتر است برای بررسی علت بوجودآورنده آن با یک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید تا سایر مشکلات مشابه را بررسی کند.
سایر علائم شایع یائسگی، عبارتند از
- بی خوابی
- کاهش میل جنسی
- خشکی پوست، چشم ها یا دهان
- تغییرات عاطفی (تحریک پذیری، نوسانات خلقی، افسردگی خفیف)
- خشکی واژن (مهبل ممکن است حساس تر و انعطاف ناپذیر تر شود.)
- تحریک پذیری مثانه و از دست دادن کنترل اسفنکتر های مثانه (بی اختیاری)
علاوه بر علائم ذکر شده در بالا، اگر زیر 40 سال سن دارید و هر یک از شرایط زیر را تجربه کرده اید، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دهد که آیا یائسگی زودرس دارید یا ندارید:
- مادر یا خواهر شما یائسگی زودرس را داشته اند.
- شما بیش از یک سال تلاش کرده اید که باردار شوید.
- شما تحت شیمی درمانی یا پرتونگاری قرار گرفته اید.
- شما یا یکی از اعضای خانواده یک اختلال خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید، بیماری گریوز یا لوپوس دارید.
منابع:
https://www.healthline.com/health/menopause/causes-early#symptoms
