درد پهلو، به بروز ناراحتی در بالای شکم یا پشت و پهلوها اشاره دارد. این درد در ناحیه زیر دنده ها و بالای لگن ایجاد می شود. معمولاً این نوع درد در یک طرف بدن افراد شدید تر است. اکثر افراد حداقل یک بار در زندگی خود درد پهلو را تجربه می کنند و این ناراحتی معمولا موقتی است. با این حال، درد مداوم یا شدید پهلو ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی پزشکی مانند کم آبی بدن یا عفونت ادراری باشد. سنگ کلیه یا سایر مشکلات کلیوی نیز ممکن است باعث بروز درد مداوم پهلو شوند. اگرچه درد پهلو اغلب نشانه یک مشکل کلیوی است، اما اگر همراه با علائم اضافی رخ دهد، می تواند نتیجه سایر شرایط پزشکی نیز باشد.
اگر به درد پهلو مزمن یا شدید مبتلا هستید، به خصوص اگر علائم دیگری را نیز همراه آن تجربه می کنید، مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید. درد پهلو به درد کنار تنه، درست زیر دنده ها، گفته می شود. گاهی اوقات، این درد ممکن است به کمر هم کشیده شود. به طور کلی، اندام ها و ماهیچه های زیادی در پهلوی چپ و راست یا نزدیک به آن ها وجود دارند که درد پهلو را به یک علامت شایع تبدیل می کنند.
برخی از علل بروز درد پهلو، مانند عفونت کلیه یا پانکراتیت، بسیار جدی هستند. برخی دیگر، از جمله کشش یا سفتی عضلانی، می توانند دردناک باشند، اما عمدتا بی ضرر هستند. در این مقاله با علل درد پهلو و گزینه های درمانی آن آشنا شوید.
علل بروز درد پهلو
برخی از شایع ترین علل بروز این درد، عبارت اند از:
- زونا
- آبسه کلیه
- سنگ کلیه
- کم آبی بدن
- عفونت کلیه
- عفونت مثانه
- سندرم Tietze
- بیماری دیسک
- بروز اسپاسم عضلانی
- شکستگی ستون فقرات
- فشردگی عصب در پشت
- آرتریت، به ویژه آرتریت ستون فقرات
علل کمتر شایع بروز درد پهلو، عبارتند از:
- پنومونی
- آپاندیسیت
- پانکراتیت
- بیماری کلیوی
- آنوریسم آئورت شکمی
- وجود انسداد در دستگاه ادراری
- وجود یک بیماری التهابی روده، مانند بیماری کرون
- انفارکت کلیه، که زمانی رخ می دهد که یک لخته خون جریان خون ورودی به کلیه را مسدود می کند.
در صورت بروز هر یک از این علائم، با پزشک معالج خود صحبت کنید.
مشکلات عضلانی
استفاده بیش از حد یا کم تر از حد معمول از عضلات می تواند باعث بروز درد پهلو شود. عضلات معده، پشت و حتی قفسه سینه ممکن است باعث بروز درد پهلو شوند. برخی از علل شایع درد عضلانی، عبارت اند از:
- تنش
- استفاده بیش از حد از عضله
- آسیب های عضلانی، مانند کشیدگی یا رگ به رگ شدن
- سبک زندگی بی تحرک، به این معنی که فرد به اندازه کافی حرکت نمی کند.
- فشار ناشی از ماندن در یک موقعیت غیرعادی یا استرس زا برای مدت طولانی
این درد معمولاً در سمت عضله آسیب دیده ایجاد می شود. با این حال، افرادی که به علت سبک زندگی کم تحرک دچار درد عضلانی می شوند، ممکن است درد در هر دو طرف یا دردی را که بین طرفین جا به جا می شود، تجربه کنند. آسیب های عضلانی از شایع ترین علل بروز درد پهلو هستند.
درد عضلانی می تواند بسیار شدید باشد، اما شدت درد لزوماً معیاری برای شدت آسیب نیست.
عفونت ادراری
عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) زمانی ایجاد می شوند که باکتری های مضر وارد دستگاه ادراری شده و مثانه، مجرای ادرار یا کلیه ها را آلوده می کنند. اکثر عفونت های ادراری در دستگاه ادراری تحتانی باقی می مانند. این عفونت ها در زنان بیشتر از مردان ایجاد می شوند.
بدون درمان، عفونت ادراری می تواند به کلیه ها سرایت کند و باعث بروز عفونت در کلیه شود. علاوه بر درد پهلو، علائم UTI عبارت اند از:
- دفع ادرار دردناک
- وجود خون در ادرار
- نیاز مکرر یا مداوم به دفع ادرار
درد ناشی از UTI می تواند هر دو پهلو یا فقط یک پهلو را تحت تاثیر قرار دهد.
مشکلات کلیوی
کلیه ها به عنوان فیلتر بدن عمل می کنند. آنها در قسمت میانی پشت، درست زیر دنده ها قرار دارند. افراد ممکن است در کلیه های خود، و در پشت یا پهلو احساس درد کنند. برخی از مشکلات کلیوی زمانی ایجاد می شوند که عفونت از مثانه به سایر نقاط پخش شود. بیماری کلیوی همچنین می تواند ژنتیکی باشد یا در نتیجه مشکل در اندام دیگری رخ دهد.
مشکلات کلیوی که ممکن است باعث بروز درد پهلو شوند، عبارتند از:
- سنگ کلیه
- عفونت های مختلف
- لخته شدن خون یا خونریزی در کلیه ها
- بیماری های کلیوی، مانند بیماری کلیه پلی کیستیک
هرکسی که درد پهلو و سایر علائم مشکلات کلیوی مانند علائم ادراری را تجربه می کند، باید به پزشک مراجعه کند. درد کلیه معمولاً فقط در همان سمت بدن که کلیه آسیب دیده ظاهر می شود. هنگامی که عفونت یا بیماری بر هر دو کلیه تأثیر می گذارد، ممکن است فرد در هر دو طرف بدن خود احساس درد داشته باشد.
بیماری زونا
زونا اغلب تنها یک طرف بدن را درگیر می کند. زونا عفونتی است که باعث ایجاد بثورات دردناک و تاولی می شود. هر فردی که به آبله مرغان دچار شده است، ممکن است به زونا مبتلا شود، اگرچه بروز این عفونت در افراد سالمند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع تر است.
زونا معمولاً با احساس سوزش عمیق یا درد از سیستم عصبی شروع می شود. در طی چند روز، بثورات و تاول های پر از مایع ظاهر می شوند. علاوه براین، در برخی افراد، زونا می تواند بسیار شدید باشد و باعث بروز عفونت های جدی، خطرناک و کشنده شود.
افراد مبتلا به HIV ، کسانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند، و افراد سالمند، اگر فکر می کنند مبتلا به زونا هستند، باید فوراً به پزشک مراجعه کنند. از آنجایی که زونا معمولاً فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد، افراد متوجه علائم در پهلوی چپ یا راست می شوند اما نه در هر دو قسمت.
علائم مرتبط با درد پهلو
درد پهلو ممکن است دردناک و مبهم یا به صورت گرفتگی و یک درد تیز باشد. علاوه براین، درد پهلو ممکن است به صورت نوسانی بروز پیدا کند.
علائم مشکل کلیه
اگر علائم زیر را نیز تجربه کردید، این درد احتمالاً به علت مشکل کلیوی است:
- تب
- راش
- اسهال
- یبوست
- سرگیجه
- استفراغ
- حالت تهوع
- وجود خون در ادرار
- احساس درد در هنگام ادرار
اگر هر یک از علائم بالا را همراه با درد طولانی پهلو تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
علائم کم آبی بدن
به طور کلی، اگر درد مداوم همراه با علائم کم آبی را تجربه می کنید، باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- تب
- یبوست
- سردرد
- سرگیجه
- عدم تعریق
- تشنگی شدید
- تیرگی ادرار
- کاهش میزان ادرار
- افزایش سرعت نبض
- خشکی دهان خشک و چسبندگی آن
به طور کلی، رفع فوری کم آبی بدن بسیار مهم است. وقتی بدن آب زیادی از دست می دهد، اندام ها، سلول ها و بافت ها آنطور که باید عمل نمی کنند. این حالت می تواند منجر به بروز عوارض خطرناک از جمله شوک شود.
تشخیص علت درد پهلو
در طول ویزیت، پزشک سعی خواهد کرد علت اصلی درد پهلو را شناسایی کند. برای پاسخ به سوالات در مورد موارد زیر، آماده باشید:
- محل درد
- زمان شروع درد
- چگونگی درد ایجاد شده
- هر چند وقت یکبار درد را تجربه می کنید؟
- چه مدت است که درد را تجربه می کنید؟
- چه علائم دیگری دارید؟
علاوه براین، پزشک معالج شما، از آزمایش خون و آزمایش های تصویربرداری برای تعیین علت درد پهلو استفاده خواهد کرد. آزمایش های تصویربرداری، مانند سونوگرافی یا اشعه ایکس، به پزشک اجازه می دهد تا به عمق بدن شما نگاه کند. این تصاویر می توانند مشکلاتی را در اندام ها، بافت ها و ماهیچه ها آشکار کنند.
قبل از انجام این آزمایش ها، پزشک ممکن است رنگ کنتراست را به یکی از رگ های شما تزریق کند. پزشکان این کار را برای بهبود کیفیت تصاویر انجام می دهند. این کار تشخیص هرگونه انسداد در رگ های خونی یا اندام های شما را آسان تر می کند. این رنگ معمولاً حاوی ید است و به ندرت عوارض جانبی ایجاد می کند.
سایر آزمایشات تشخیصی که ممکن است پزشک شما انجام آن ها را توصیه کند، عبارت اند از:
- انجام یک آزمایش ادرار
- کشت ادرار برای تشخیص وجود باکتری در ادرار
- سیستوسکوپی، که یک روش جزئی است که شامل قرار دادن یک لوله نازک دارای دوربین به مثانه است.
- سی تی اسکن شکم، که نوعی تصویر برداری اشعه ایکس تخصصی است که می تواند تصاویر مقطعی از شکم را نشان دهد.
درمان درد پهلو
استراحت، درمان اولیه برای هر نوع درد پهلو است. درد خفیف پهلو معمولاً با ترکیبی از استراحت و فیزیوتراپی برطرف می شود. پزشک شما همچنین ممکن است تمرینات خاصی را برای تسکین سریع اسپاسم عضلانی تجویز کند.
درمان درد پهلو ناشی از التهاب
برای رفع درد پهلو ناشی از التهاب، مانند عفونت و آرتریت، درمان به شرایط خاص بستگی دارد. عفونت کلیه ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در صورت ابتلا به عفونت کلیه، پزشک به شما آنتی بیوتیک می دهد. پزشکان ممکن است این آنتی بیوتیک ها را به صورت داخل وریدی تزریق کنند.
فیزیوتراپی و برنامه های ورزشی اغلب می توانند درد ناشی از آرتریت در ستون فقرات را درمان کنند. پزشک شما همچنین ممکن است یک داروی ضد التهاب تجویز کند که التهاب و ناراحتی را کاهش دهد. در برخی موارد، افراد برای اصلاح مشکل ستون فقرات نیاز به جراحی دارند.
درمان سنگ کلیه
برای کمک به دفع سنگ کلیه باید داروهای مسکن مصرف کنید و مایعات زیادی بنوشید. در بیشتر موارد، سنگ کلیه نیازی به جراحی ندارد. با این حال، اگر سنگ های کلیه بزرگتر نتوانند به راحتی از بدن شما در حین ادرار خارج شوند، پزشک ممکن است یک روش جزئی به نام لیتوتریپسی را انجام دهد.
روش سنگ شکنی شامل استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای شکستن سنگ های کلیه است تا بتوانند از حالب ها عبور کنند. حالب ها لوله هایی هستند که ادرار را از کلیه به مثانه می برند. پزشک ممکن است از روش های جراحی دیگری نیز برای برداشتن سنگ ها استفاده کنند.
بسته به میزان درد شما، پزشک ممکن است مصرف داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی را توصیه کند. علاوه براین، ممکن است که لازم باشد مدتی در بیمارستان بمانید. اگر حتی پس از درمان همچنان درد پهلو شدید یا طولانی مدت را تجربه کردید، با پزشک خود صحبت کنید.
پیشگیری از بروز درد پهلو
ممکن است بتوانید از بروز درد پهلو به کمک انجام موارد زیر پیشگیری کنید:
- محدود کردن میزان مصرف الک
- حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.
- انجام رابطه جنسی ایمن و بهداشتی
- نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز
- مصرف رژیم غذایی حاوی سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی
در صورت داشتن سوالات بیشتر درباره راه های پیشگیری از بروز درد پهلو، با پزشک خود تماس بگیرید.
سخن آخر
درد پهلو یک علامت شایع است و وجود درد به تنهایی علت اصلی را نشان نمی دهد. بیشتر علل درد پهلو قابل درمان هستند، اما درمان مناسب نیاز به تشخیص دقیق پزشکی دارد. افراد باید برای تشخیص علت درد پهلو در سمت راست یا چپ بدن، به پزشک مراجعه کنند، به خصوص اگر درد شدید باشد، به طور پیوسته شدید تر شود یا پس از رفع، دوباره، عود کند، باید با یک پزشک مشورت کنند.
آخرین دیدگاه‌ها