بثورات کم خونی، اگرچه یک اصطلاح پزشکی نیست، اما گاهی اوقات می تواند برای اشاره به جوش قرمز کوچک روی پوست، اغلب در قسمت تحتانی ساق پا استفاده شود. معمولاً بسته به اندازه آنها، این بثورات ها پتشیا یا پورپورا نامیده می شوند. بثورات کم خونی اغلب به تعداد کم پلاکت نسبت داده می شود، که می تواند در کم خونی آپلاستیک یا عفونت های خاص مشاهده شود.
کم خونی معمولاً به کمبود گلبول های قرمز در بدن اشاره دارد. از طرف دیگر، کم خونی آپلاستیک با کاهش تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها مشخص می شود. کم خونی آپلاستیک زمانی اتفاق می افتد که در مغز استخوان اختلال ایجاد شود. مغز استخوان یک بافت اسفنجی درون استخوان است که سلول های بنیادی تولید می کند. این سلولهای بنیادی به گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها ختم می شوند.
پلاکت ها، اجزاء سلول های خونی هستند که به هم می چسبند و خونریزی را متوقف می کنند. اگر تعداد پلاکت ها بسیار پایین باشد، خون نمی تواند به طور طبیعی لخته شود و این باعث خونریزی سطحی زیر پوست می شود. به طور معمول در هر میکرولیتر (µL) خون در گردش بدن، بین 150،000 تا 450،000 پلاکت وجود دارد. این پلاکتها پس از حدود 10 روز از بین می روند.
فهرست محتوا
علت بثورات کم خونی چیست؟
اگر مغز استخوان به طور مداوم پلاکت های جدیدی تولید نکند تا جایگزین آنها شود، توانایی لخته شدن خون تحت تأثیر قرار می گیرد. این امر باعث خونریزی در زیر پوست و بروز بثورات سوزنی قرمز می شود، که به بثورات کم خونی معروف هستند. برخی از انواع کم خونی می توانند مانع یا حتی باعث توقف تولید سلول های خونی در مغز استخوان شوند. شایع ترین آنها کم خونی آپلاستیک است که به نارسایی مغز استخوان نیز معروف است.
کم خونی آپلاستیک اکتسابی
کم خونی آپلاستیک یک اختلال خونی نادر و بالقوه جدی است. این بیماری عمدتا نوجوانان، جوانان و افراد سالمند را درگیر می کند. کم خونی آپلاستیک زمانی رخ می دهد که مغز استخوان بدن به اندازه کافی سلول های خونی جدید ایجاد نمی کند.
بثورات شبیه لکه هایی از نقاط قرمز یا بنفش هستند که به عنوان پتشی شناخته می شوند. این لکه های قرمز ممکن است بر روی پوست برجسته یا صاف باشند. آنها می توانند در هر نقطه از بدن ظاهر شوند، اما بیشتر در گردن، بازوها و پاها دیده می شوند. لکه های قرمز پتشیال معمولاً هیچ علائمی مانند درد یا خارش ایجاد نمی کنند.
در کم خونی آپلاستیک، نه تنها کمبود گلبول قرمز وجود دارد، بلکه سطح پلاکت ها کمتر از حد معمول است. تعداد کم پلاکت ها باعث کبودی یا خونریزی راحت تر و کبودی هایی می شود که شبیه بثورات هستند.
مغز استخوان می تواند به طور موقت یا دائمی توسط چندین عامل آسیب ببیند، از جمله:
- بارداری
- عفونت ویروسی
- اختلالات خود ایمنی
- اشعه و شیمی درمانی
این آسیب می تواند باعث ایجاد کم خونی آپلاستیک شود. اگر علت این بیماری ناشناخته باشد، به آن کم خونی اپیداتیک ایدیوپاتیک گفته می شود.
کم خونی آپلاستیک ارثی
چندین بیماری نادر و ارثی ممکن است باعث کم خونی آپلاستیک شود. شایع ترین آنها کم خونی فانکونی است. تقریباً 90 درصد از افراد مبتلا به کم خونی Fanconi در نهایت با شکست مغز استخوان روبرو می شوند که ممکن است باعث بثورات پوستی شود. کم خونی آپلاستیک معمولاً تنها یکی از مشکلاتی است که فرد مبتلا به کم خونی Fanconi با آن روبرو می شود.
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک یک اختلال نادر خونی است که باعث ایجاد لخته های خونی کوچک در بدن شما می شود. این می تواند باعث ایجاد لکه های کوچک قرمز یا بنفش معروف به پتشی و همچنین کبودی بی دلیل شود که می تواند شبیه بثورات باشد. کبودی به نام پورپورا شناخته می شود.
هموگلوبینوری پاروکسیسمال شبانه
هموگلوبینوری شبانه پاروکسیسمال یک اختلال ژنتیکی بسیار نادر است که در آن جهش ژنتیکی باعث می شود بدن شما گلبول های قرمز غیرطبیعی تولید کند که خیلی زود تجزیه می شوند. این وضعیت می تواند باعث لخته شدن خون و کبودی بدون دلیل شود.
سندرم اورمیک همولیتیک
سندرم اورمیک همولیتیک شرایطی است که در آن یک واکنش ایمنی باعث تخریب گلبول های قرمز خون می شود. واکنش ایمنی می تواند توسط عفونت های باکتریایی، برخی داروها و حتی بارداری ایجاد شود. این می تواند باعث کبودی و التهاب کوچک و بدون دلیل به ویژه در صورت، دست ها یا پاهای شما شود.
نارسایی کمبود آهن
کم خونی فقر آهن یکی از شایع ترین انواع کم خونی است. افراد مبتلا به کمبود آهن از هر نوع ممکن است دچار خارش شوند. با خارش، ممکن است پوست خود را خراش دهید، که می تواند باعث قرمزی و برجستگی هایی شود که شبیه بثورات است. در برخی موارد، درمان کم خونی فقر آهن نیز ممکن است باعث بثورات شود. سولفات آهن نوعی مکمل آهن است که در صورت ابتلا به کم خونی فقر آهن ممکن است پزشک برای شما تجویز کند.
برخی از افراد ممکن است نسبت به درمان با سولفات آهن حساسیت ایجاد کنند. این می تواند باعث ایجاد خارش و کهیر شود. کهیر یا بثورات می تواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود و همچنین ممکن است همراه با تورم پوست در زیر نواحی قرمز ایجاد شود. اگر فکر می کنید کهیر یا بثورات حساسیتی ناشی از سولفات آهن دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر هر گونه التهاب در لب ها، زبان یا گلو را تجربه کنید.
علائم بثورات کم خونی
بثورات کم خونی ممکن است با علائم دیگر کم خونی مانند سرگیجه، عفونت های طولانی مدت و ضعف عمومی همراه باشد. در صورت بروز سایر علائم کم خونی همراه با بثورات، پزشک ممکن است به کم خونی مشکوک شود. تعداد کم پلاکت که با کم خونی آپلاستیک رخ می دهد ممکن است علائم دیگری نیز ایجاد کند، از جمله:
- خون در مدفوع
- خونریزی بینی و خونریزی لثه
- کبودی های کوچک روی پوست
- خونریزی شدید قاعدگی در زنان
- مشکلات بینایی ناشی از خونریزی در شبکیه چشم
سایر علائم کم خونی آپلاستیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- سرگیجه
- خستگی
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- پوست رنگ پریده
- کبودی بدون دلیل یا آسان
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
علائم کم خونی ناشی از کمبود گلبول های قرمز خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف
- خستگی
- تپش قلب
- سبکی سر
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- دست و پای سرد
کم خونی همچنین ممکن است به عفونت های مکرر یا طولانی مدت، به دلیل کمبود گلبول های سفید منجر شود. این نوع عفونت ها می توانند شدید و حتی خطرناک باشند.
درمان بثورات کم خونی
بهترین راه ها برای درمان بثورات کم خونی، درمان بیماریهای زمینه ای ایجاد کننده آنها است. اگر پزشک به کمبود آهن مشکوک باشد یا آن را تشخیص دهد، احتمالاً از شما می خواهد که مکمل های آهن را مصرف کنید. درمان کم خونی آپلاستیک گاهی دشوارتر است.
درمانهای مورد استفاده در کم خونی آپلاستیک، عبارتند از:
تزریق خون : تزریق خون می تواند علائم را کاهش دهد اما کم خونی آپلاستیک را درمان نمی کند. ممکن است شما هم گلبول های قرمز خون و هم پلاکت ها را تزریق کنید. محدودیتی در تعداد تزریق خون که می توانید دریافت کنید وجود ندارد. با این حال، ممکن است به مرور زمان موثر نباشند زیرا بدن شما آنتی بادی هایی را در برابر خون تزریق شده ایجاد می کند.
پیوند سلول های بنیادی : این می تواند به بازسازی مغز استخوان در حدی که سلول های خونی کافی ایجاد می کند، کمک کند.
هر برنامه درمانی باید علت اصلی بثورات کم خونی را برطرف کرده و تولید سلول های خونی بدن را بازیابی کند. کم خونی آپلاستیک را می توان به صورت کم، شدید یا بسیار شدید طبقه بندی کرد. این طبقه بندی بر اساس شمارش خون فرد است و به تعیین برنامه درمانی کمک می کند. هرچه تعداد سلولهای خونی کمتر باشد، این وضعیت شدیدتر است. درمان کم خونی آپلاستیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها
- تزریق خون
- پیوند سلول های بنیادی خون و مغز
برای دستیابی به موارد زیر ممکن است دارو تجویز شود:
- تحریک مغز استخوان
- سرکوب سیستم ایمنی بدن
- جلوگیری و درمان عفونت ها
پیش آگهی بثورات کم خونی
پیش آگهی و بهبود به علت زمینه ای بثورات کم خونی بستگی دارد. آسیب زیر مغز استخوان ممکن است موقتی یا دائمی باشد. کم خونی آپلاستیک، شایع ترین علت زمینه ای بثورات کم خونی، نادر و جدی است. ممکن است ناگهان ظاهر شود یا به تدریج گسترش یابد. در صورت عدم درمان، کم خونی آپلاستیک ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. اکثر افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک را می توان با موفقیت درمان کرد، حتی در موارد شدید، اگرچه این کار به زمان نیاز دارد. برخی حتی ممکن است بطور کامل درمان شوند. بسیار مهم است که به محض بروز هرگونه بثورات قرمز قرمز بدون خارش به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص بثورات کم خونی
پزشک با شناسایی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش، علت اصلی بثورات کم خونی را شناسایی و درمان می کند. بررسی سابقه پزشکی برای ارزیابی علل احتمالی آسیب مغز استخوان، به ویژه در موارد کم خونی آپلاستیک اکتسابی، مهم است.
این علل ممکن است شامل هر یک از موارد زیر باشد:
- عفونت یا شرایط ارثی
- درمان سرطان، مانند اشعه و شیمی درمانی
- سابقه بیماریهای عفونی خاص یا اختلالات خود ایمنی
- قرار گرفتن در معرض سموم، اشعه یا عوامل مضر محیطی
پزشک به دنبال علائم خونریزی در زیر پوست است و ممکن است شکم فرد را معاینه کند تا مشخص شود که طحال بزرگ شده است یا خیر. آنها همچنین در مورد بیماریهای قبلی سوال خواهند کرد و می خواهند در مورد هرگونه دارو یا مکمل هایی که فرد مصرف می کند، مطلع شوند. با شمارش کامل خون تعداد سلولهای خونی از جمله پلاکتها در نمونه خون مشخص می شود. کمتر از 150000 میکرولیتر پلاکت به طور غیر طبیعی کم در نظر گرفته می شود. آزمایش خون همچنین می تواند سایر علل نارسایی مغز استخوان را رد کند.
اگر پزشک به کم خونی آپلاستیک مشکوک باشد، احتمالاً فرد را به متخصص خون – پزشکی که متخصص بیماریها و اختلالات خونی است، ارجاع می دهد. در صورت وجود علائم زیر و سایر علائم شایع کم خونی، پزشک ممکن است به کم خونی به عنوان علت بثورات پوستی مشکوک شود. این شامل:
- خستگی
- تنگی نفس
- پوست رنگ پریده
در صورت بروز علائم زیر ممکن است پزشک شما را از نظر کم خونی آپلاستیک بررسی کند.
- خون دماغ
- خونریزی لثه
- سرگیجه و سردرد
- کبودی بدون دلیل، آسان
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- خونریزی طولانی از بریدگی ها، به ویژه آنهایی که جزئی هستند.
- عفونت های مکرر، به ویژه عفونت هایی که مدت زمان بیشتری طول می کشد تا برطرف شود.
اگر با بثورات پوستی یا تغییرات پوستی روبرو هستید، باید برای ملاقات با پزشک یا متخصص پوست خود وقت بگذارید، به خصوص اگر:
- بثورات تمام بدن شما را می پوشاند.
- بثورات شدید است و ناگهان بدون هیچ توضیحی ظاهر می شود.
- بثورات بیش از دو هفته طول می کشد و با درمان خانگی بهبود نیافته است.
- همچنین علائم دیگری مانند خستگی، تب، کاهش وزن یا تغییر در حرکات روده را تجربه می کنید.
اگر فکر می کنید بثورات پوستی واکنشی به مکمل های جدید آهن است که شروع به مصرف کرده اید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. ممکن است واکنش آلرژیک داشته باشید یا ممکن است بیش از حد دوز مصرف کنید.
نمی توان از کم خونی جلوگیری کرد، بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از بثورات کم خونی، درمان علل زمینه ای است. اطمینان حاصل کنید که مقدار کافی آهن را از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها دریافت می کنید تا از کم خونی فقر آهن و خارش ناشی از فقر آهن جلوگیری کنید.
آخرین دیدگاه‌ها