سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

سندروم روده تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome) یا IBS که به عنوان کولیت اسپاستیک، کولیت مخاطی یا روده عصبی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع در سیستم گوارش است. این بیماری بر روده بزرگ تأثیر می‌گذارد و علائمی مانند گرفتگی معده، نفخ، درد شکمی، تورم شکمی، اسهال یا یبوست را ایجاد می‌کند.

سندروم روده تحریک پذیر یک بیماری طولانی‌مدت است که علائم آن به مرور زمان ایجاد می شود و نیازمند مدیریت دقیق است. این بیماری افراد زیادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و گاهی به صورت مداوم و گاهی در طیف کوتاهی از زمان آن‌ها را مبتلا می‌کند. با این حال، مهم است بدانید که سندروم روده تحریک پذیر (IBS) هرگز به سرطان تبدیل نمی‌شود و در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد.

علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما به عوامل مختلفی مانند عبور خیلی سریع یا خیلی آهسته غذا از روده، اعصاب بیش از حد در روده، استرس و سابقه خانوادگی IBS ارتباط داده می‌شود.

برخی از افراد با مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و استرس می توانند علائم خود را کنترل کنند. علائم شدیدتر را می توان با دارو و مشاوره درمان کرد. سندروم روده تحریک پذیر (IBS) باعث ایجاد تغییر در بافت روده نمی شود و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی دهد.

فاکتورهای خطر سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

بسیاری از افراد علائم و نشانه های IBS گاه به گاه دارند. اما برخی عوامل خطر ابتلا را بیشتر می کنند، از جمله:

• سن کمتر از 50 سال
• سابقه خانوادگی و ژنتیک
• IBS در زنان شایع تر است. (استروژن درمانی قبل یا بعد از یائسگی نیز یک عامل خطر برای IBS است.)
• مشکلات روحی مثل اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب و غیره
• سابقه سوء استفاده جنسی، جسمی یا عاطفی

مطالعه بیشتر: راهکارهای رفع نفخ شکم

علت سندروم روده تحریک پذیر (IBS) 

علت دقیق IBS مشخص نیست اما عواملی که به نظر می رسد موثر هستند، عبارتند از:

التهاب در روده ها

برخی از مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) در روده خود سلول های سیستم ایمنی بدن زیادی دارند. این پاسخ سیستم ایمنی با درد و اسهال همراه است.

عفونت شدید

IBS می تواند پس از یک دوره شدید اسهال (گاستروانتریت) ناشی از باکتری یا ویروس ایجاد شود. IBS همچنین ممکن است با رشد باکتری در روده همراه باشد.

تغییرات در باکتری های روده (میکرو فلورا)

  میکرو فلورا باکتری های خوبی هستند که در روده ها زندگی می کنند و نقش اساسی در سلامتی دارند. تحقیقات نشان می دهد که میکرو فلورا در افراد مبتلا به IBS ممکن است با میکرو فلورا در افراد سالم متفاوت باشد.

انقباضات عضلات در روده

 دیواره روده ها با لایه هایی از ماهیچه پوشانده شده اند که با انتقال مواد غذایی از دستگاه گوارش منقبض می شوند.

سیستم عصبی

 ناهنجاری در اعصاب در سیستم گوارش ممکن است منجر به گاز و نفخ شکم شود. سیگنال های هماهنگ ضعیف بین مغز و روده ها می توانند باعث واکنش بیش از حد و منجر به درد، اسهال یا یبوست شوند.

استرس

 اکثر مبتلایان به IBS در دوره های افزایش استرس، علائم و نشانه های بدتر یا بیشتر دارند. اما در حالی که استرس ممکن است علائم را تشدید کند، باعث بروز آنها نمی شود.

هورمون ها

زنان دو برابر احتمال دارد به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) مبتلا شوند که این نشان می دهد تغییرات هورمونی نقش دارند. بسیاری از خانم ها متوجه می شوند که علائم و نشانه ها در دوره قاعدگی یا اطراف آن بدتر است.

غذا

 نقش حساسیت غذایی یا عدم تحمل در IBS کاملاً درک نشده است. آلرژی غذایی واقعی به ندرت باعث IBS می شود. اما بسیاری از افراد هنگام خوردن یا نوشیدن برخی غذاها یا نوشیدنی ها از جمله گندم، لبنیات، مرکبات، لوبیا، کلم، شیر و نوشیدنی های گازدار، علائم IBS بدتر دارند.

در صورت داشتن نفخ شکم همین الان با متخصص داخلی آنلاین مشورت کنید.

علائم سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

علائم IBS متفاوت است. رایج ترین آنها عبارتند از:

• مخاط در مدفوع
• اسهال یا یبوست
• درد شکم
• نفخ شکم

اکثر مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) مواقعی را تجربه می کنند که علائم و نشانه ها بدتر شده و زمان هایی که بهبود می یابند یا حتی کاملاً از بین می روند.

در صورت تغییر مداوم در اجابت مزاج یا سایر علائم ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر، به پزشک خود مراجعه کنید. آنها ممکن است یک وضعیت جدی تر مانند سرطان روده بزرگ را نشان دهند. علائم و نشانه های جدی تر سندرم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر است:

• اختلال بلع
• کاهش وزن
• اسهال در شب
• خونریزی از رکتوم
• نارسایی کمبود آهن
• استفراغ غیر قابل توضیح
• درد مداوم که با عبور گاز یا اجابت مزاج تسکین نمی یابد.

مطالعه بیشتر: علت خلط در مدفوع

عوارض سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

تجربه علائم سندروم روده تحریک پذیر ممکن است باعث افسردگی یا اضطراب فرد شود. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کیفیت زندگی متوسط ​​تا ناپایداری را تجربه می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این بیماری سه روز بیشتر از کار خود غایب می‌شوند نسبت به افرادی که علائم روده‌ای ندارند. سایر عوارضی که ممکن است ناشی از IBS باشند عبارتند از”

 یبوست: اگر برای مدت طولانی با یبوست مواجه هستید، ممکن است مدفوع در روده بزرگ مسدود شود. این ممکن است باعث درد و علائمی نظیر سردرد، تهوع و استفراغ شود. اگر علائمی که ممکن است به انسداد روده اشاره دارند را تجربه می‌کنید، بهتر است با متخصص گوارش آنلاین در پزشکت تلفنی مشورت کنید.

عدم تحمل غذایی: سندروم روده تحریک پذیر می‌تواند محدودیت‌هایی در انتخاب غذاها را برای شما ایجاد کند. برخی از غذاها مانند گندم، لبنیات، قهوه، تخم مرغ، مخمر، سیب زمینی و مرکبات ممکن است علائم شما را تشدید کنند.

همچنین، مصرف بیش از حد چربی و قندها نیز می‌تواند اسهال را تشدید کند. با این حال، تاثیر این موارد ممکن است در هر فرد متفاوت باشد.

سوء تغذیه: کاهش برخی از غذاها ممکن است به کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر کمک کند، اما این می‌تواند باعث عدم دریافت کامل مواد غذایی لازم برای بدن شما شود. بهتر است با متخصص تغذیه آنلاین در پزشکت همین الان مشورت کنید. تا رژیم غذایی مناسب برای شما تعیین شود.

هموروئید یا بواسیر: سندروم روده تحریک پذیر می‌تواند به بواسیر یا هموروئید منجر شود، به خصوص اگر مدفوع شما بسیار سفت و یا بسیار شل باشد. هموروئید یا بواسیر بیشتر درمان خانگی می‌تواند شامل استفاده از کرم‌های موضعی و کیسه‌های یخی باشد. همچنین، حفظ تمیزی و خشکی منطقه بواسیر بسیار مهم است.

مطالعه بیشتر: اثر پروبیوتیک بر کولیت اولسراتیو

تشخیص سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی IBS وجود ندارد. احتمالاً پزشک تشخیص را با یک تاریخچه کامل پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات شروع می کند. اگر مبتلا به IBS مبتلا به اسهال باشید، به احتمال زیاد به دلیل عدم تحمل گلوتن (بیماری سلیاک) آزمایش تجویز می کند.

پس از رد سایر شرایط، پزشک احتمالاً در مورد بروز احتمالی درد و ناراحتی شکمی، اسهال یا یبوست برای حداقل یک روز در هفته در سه ماه گذشته سوال می‌پرسد. تغییر تعداد دفعات دفع مدفوع یا قوام مدفوع نیز مهم است. از دیگر علائم مورد توجه پزشک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب
• کاهش وزن
• کم خونی فقر آهن
• خونریزی از رکتوم
• حالت تهوع یا استفراغ مكرر
• شروع علائم و علائم بعد از سن 50 سالگی
• اسهال که ماندگار است یا شما را از خواب بیدار می کند
• درد شکم، به ویژه اگر با حرکت روده کاملاً تسکین نیابد، یا در شب رخ می دهد

اگر این علائم را داشته باشید یا اگر درمان اولیه IBS مؤثر نباشد، به احتمال زیاد به آزمایش های جانبی احتیاج دارید.

تست های تشخیص سندروم روده تحریک پذیر (IBS):

پزشک شما ممکن است چندین آزمایش از جمله مدفوع را برای بررسی عفونت یا مشکلات مربوط به توانایی روده در جذب مواد مغذی از مواد غذایی (سوء جذب) توصیه کند. همچنین ممکن است تعدادی آزمایش دیگر انجام دهید تا علل دیگر علائم خود را رد کنید.

آزمایشات تصویربرداری می تواند شامل موارد زیر باشد:

سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر. پزشک قسمت تحتانی روده بزرگ (سیگموئید) را با یک لوله منعطف و روشن (سیگموئیدوسکوپ) بررسی می کند.

کولونوسکوپی. در کولونوسکوپی پزشک از لوله ای کوچک و انعطاف پذیر برای بررسی طول کل روده استفاده می کند.

اشعه ایکس یا سی تی اسکن. این آزمایشات تصاویری از شکم و لگن شما تولید می کند که ممکن است پزشک به شما اجازه دهد علل دیگر علائم را رد کند، به خصوص اگر درد شکمی دارید. پزشک شما ممکن است روده بزرگ را با مایعی (باریم) پر کند تا هرگونه مشکل در پرتونگاری قابل مشاهده باشد. این آزمایش باریم را بعضی اوقات یک سری GI پایین تر می نامند.

آزمایشات تشخیص IBS:

آزمایش مدفوع. اگر اسهال مزمن دارید ممکن است مدفوع برای باکتریها یا انگلها یا مایع گوارشی تولید شده در کبد (اسید صفراوی) بررسی شود.

آزمایش تنفسی.  همچنین آزمایش نفس می تواند تشخیص دهد که آیا رشد باکتریایی در روده کوچک وجود دارد یا خیر. رشد باکتریایی بیشتر در افرادی که جراحی روده انجام داده اند یا مبتلا به دیابت یا بیماری دیگری هستند که باعث هضم غذا می شود، بیشتر است.

تست عدم تحمل لاکتوز. لاکتاز آنزیمی است که برای هضم قند موجود در محصولات لبنی به آنزیمی نیاز دارید. اگر لاکتاز تولید نمی کنید، ممکن است مشکلاتی مشابه مشکلات ناشی از IBS از جمله درد شکم، گاز و اسهال داشته باشید. پزشک ممکن است آزمایش تنفس را انجام دهد یا از بخواهد شیر و فرآورده های شیر را برای مدت چند هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید.

آندوسکوپی فوقانی. اگر مشکوک به بیماری سلیاک باشد، پزشک ممکن است آندوسکوپی را توصیه کند.

برای آشنایی با روش های درمانی IBS با متخصصان آنلاین در پزشکت مشورت کنید.

درمان سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

هیچ درمان قطعی برای سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. درمان IBS بر تسکین علائم تمرکز دارد.

علائم و نشانه های خفیف اغلب با مدیریت استرس و با ایجاد تغییر در رژیم و شیوه زندگی شما قابل کنترل است. سعی کنید:

• به اندازه کافی بخوابید.
• غذاهای پر فیبر بخورید.
• به طور منظم تمرین کنید.
• به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
• غذاهایی که علائم شما را تحریک می کنند را نخورید.

توصیه غذایی برای سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

غذاهای پر گاز. اگر نفخ یا گاز دارید، ممکن است از مواردی مانند نوشابه های گازدار و الکلی، کافئین، میوه خام و برخی سبزیجات مانند کلم، کلم بروکلی و گل کلم خودداری کنید.

گلوتن. تحقیقات نشان می دهد که برخی از مبتلایان به IBS در صورت قطع خوردن گلوتن (گندم، جو و چاودار) بهبودی در علائم اسهال گزارش می دهند حتی اگر بیماری سلیاک نداشته باشند.

FODMAPs. برخی از افراد نسبت به کربوهیدراتهای خاصی مانند فروکتوز، فروکتان، لاکتوز و سایر افراد حساس هستند که به آنها FODMAP معروف است – الیگو، دی و مونوساکاریدها و پلیولها. FODMAP در دانه ها، سبزیجات، میوه ها و لبنیات خاصی یافت می شود. علائم سندروم IBS ممکن است در صورت پیروی از یک رژیم غذایی کم FODMAP کاهش یابد و سپس غذاها را یک بار مجدداً مجدداً معرفی کنید.

یک متخصص تغذیه آنلاین در پزشکت می تواند در تغییر این رژیم به شما کمک کند. اگر مشکلات شما متوسط ​​یا شدید است، پزشک ممکن است مشاوره را پیشنهاد کند – به خصوص اگر دچار افسردگی هستید یا استرس تمایل به وخیم تر شدن علائم شما دارد.

توصیه دارویی برای سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

داروهای ضد درد. پرگابالین (Lyrica) یا گاباپنتین (نورونتین) ممکن است درد شدید یا نفخ را کاهش دهد.

مکمل های فیبر. مصرف مکمل با مایعات ممکن است به کنترل یبوست کمک کند.

ملین. اگر فیبر به علائم كمك نكند، پزشك ممكن است هیدروكسید منیزیم خوراكی (شیر فیلیپس مگنزیا) یا پلی اتیلن گلیكول (Miralax) تجویز كند.

ضد افسردگی های سه حلقه ای. این نوع داروها می تواند به تسکین افسردگی و همچنین مهار فعالیت نورون هایی که روده ها را کنترل می کنند، کمک کند تا درد را کاهش دهد.

داروهای ضد افسردگی. داروهای ضد افسردگی مهارکننده بازگشت مجدد سروتونین (SSRI)، ممکن است در صورت افسردگی و داشتن درد و یبوست به شما کمک کنند.

داروهای ضد اسهال. داروهای بدون نسخه، می توانند به کنترل اسهال کمک کنند. با مشاوره با داروساز آنلاین در پزشکت، درمورد داروهایی که می توانند کمک کنند مانند کلستیرامین (پروالویت)، کلستیپول (کلستید) یا کلشβεولام (Welchol) قبل از مصرف مشورت بگیرید. این داروها می توانند باعث نفخ شوند.

داروهای آنتی کولینرژیک. داروهایی مانند دی سیکلومین (بنتیل) می تواند به تسکین اسپاسم دردناک روده کمک کند. بعضی اوقات برای افرادی که دچار اسهال هستند، تجویز می شود. این داروها به طور کلی بی خطر هستند اما می توانند باعث یبوست، خشکی دهان و تاری دید شوند.

مطالعه بیشتر: برای پاکسازی روده چه چیزی بخوریم؟

درمان خانگی سندرم روده تحریک پذیر

بهتر است بدانید که رژیم غذایی و سطح اضطراب می‌توانند تأثیر زیادی بر تحریک علائم سندرم روده تحریک‌پذیر داشته باشند. علاوه بر این، نقش آلرژی و عدم تحمل غذایی در این سندرم نیز مورد توجه و شناخت قرار گرفته است.

اگرچه آلرژی غذایی به‌ندرت باعث بروز IBS می‌شود، اما بسیاری از افراد هنگام مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند گندم، محصولات لبنی، مرکبات، لوبیا، کلم، شکلات، شیر، الکل و نوشیدنی‌های گازدار علائم بدتری تجربه می‌کنند، از جمله یبوست یا اسهال.

تغییرات ساده در رژیم و شیوه زندگی شما اغلب باعث تسکین IBS می شود. بدن شما برای پاسخ به این تغییرات به زمان نیاز دارد. سعی کنید:

• سیگار نکشید.
• حداقل ۵ تا ۶ لیوان آب در روز بنوشید.
• مقدار شیر یا محصولات لبنی خود را محدود کنید.
• از مصرف کافئین مثل قهوه، چای و نوشابه اجتناب کنید.
• یوگا یا مدیتیشن می تواند به کاهش استرس کمک کند.
• به جای سه وعده غذایی اصلی از چند وعده غذایی با مقدار کمتر غذا استفاده کنید.
• فیبر را با غذاهایی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و آجیل به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• غذاهایی که می خورید را یادداشت کنید تا بتوانید بفهمید کدام غذاها باعث بروز حملات روده عصبی می‌شوند.
• از محرک‌های رایج غذایی مانند فلفل قرمز، پیاز سبز، شراب قرمز، گندم و شیر گاو اجتناب کنید.
• اگر نگران دریافت کلسیم کافی هستید، می‌توانید آن را از غذاهای دیگری مانند کلم بروکلی، اسفناج، شلغم ، ماست، ماهی ساردین، ماهی سالمون با استخوان، آب پرتقال و نان غنی شده با کلسیم، یا مکمل‌های کلسیمی دریافت کنید.
• کربوهیدرات‌های سخت هضم مانند گندم، لوبیا، برخی میو‌ها و برخی سبزیجات را از سبد غذایی خود حذف کنید.
• مصرف مکمل‌های پروبیوتیک: مصرف پروبیوتیک‌ها علائم IBS، مانند درد شکم، نفخ و اسهال را تسکین می دهد.

درمان سندرم روده تحریک‌پذیر با دارو گیاهی

برای درمان سندروم روده تحریک‌پذیر با طب سنتی، می‌توان از دمنوش گیاهان دارویی مانند بابونه، زیره، نعناع، زنجبیل، گلابی، چای کمیل، پونه، کندر، اسطوخودوس و آویشن استفاده کرد.

علاوه بر این، مصرف چای و میوه‌ها بعد از وعده غذایی بهتر است به حداقل برسد و مصرف لبنیات و مواد غذایی نفاخ نیز کاهش یابد. در صورت تمایل به استفاده از طب سنتی، مشاوره با یک کارشناس متخصص می‌تواند مفید باشد. با این حال، قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی بهتر است با متخصص طب سنتی در پزشکت تلفنی مشورت کنید.