کمبود هورمون رشد در بزرگسالان زمانی اتفاق می افتد که غده هیپوفیز نتواند به اندازه کافی هورمون رشد تولید کند. با درمان هورمون رشد می توان این وضعیت را با موفقیت درمان کرد. نامهای جایگزین کمبود هورمون رشد در بزرگسالان شامل سندرم کمبود هورمون رشد بزرگسالان؛ کمبود GH بزرگسالان؛ کمبود هورمون رشد GHD است.
کمبود هورمون رشد در بزرگسالان یک بیماری است که زمانی رخ می دهد که غده هیپوفیز در مغز هورمون رشد کافی تولید نمی کند. هورمون رشد توسط غده هیپوفیز قدامی ساخته می شود. این باعث ترشح هورمون دیگری به نام فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF -1) شده که عمدتا توسط کبد تولید می شود. این هورمون ها با همدیگر رشد را در دوران کودکی (به ویژه قد) و در زندگی بزرگسالان بهزیستی روانی و عملکرد بدنی را تحریک می کنند. GH همچنین دارای اثرات متابولیک گسترده ای در سراسر بدن است.
کمبود هورمون رشد بسته به وقوع آن در زمان و مراحل زندگی مشخص می شود. برخی از افراد در کودکی با کمبود هورمون رشد تشخیص داده شده اند (کمبود هورمون رشد در دوران کودکی) و برخی دیگر نیز با رسیدن به بزرگسالی (شروع بزرگسالی) دچار کمبود هورمون رشد می شوند.
علت کمبود هورمون رشد در بزرگسالان چیست؟
اغلب موارد کمبود از آسیب غده هیپوفیز است که در اثر تومور هیپوفیز ایجاد می شود. آسیب هیپوفیز همچنین می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- آسیب شدید سر
- بیماری خودایمنی
- پرتودرمانی به مغز برای سایر تومورهای نزدیک به غده هیپوفیز یا برای سرطان خون
- تداخل در خون رسانی به غده هیپوفیز (مانند سندرم شیهان، از دست دادن عملکرد غده هیپوفیز به دلیل از دست دادن شدید خون پس از تولد کودک، یا آپوپلکسی هیپوفیز، خونریزی ناگهانی به غده هیپوفیز).
اکثر انواع دیگر کمبود هورمون رشد ناشی از ناهنجاری های ژنتیکی (به عنوان مثال سندرم پرادر-ویلی یا سندرم ترنر ) یا توسعه غیرطبیعی غده هیپوفیز در جنین است. این موارد معمولاً در بدو تولد یا در اوایل کودکی تشخیص داده می شوند. اما کمبود هورمون رشد یک بیماری مادام العمر است و ممکن است در دوران بزرگسالی نیاز به درمان داشته باشد. در برخی موارد، هیچ دلیل واضحی برای کمبود یافت نمی شود. در این شرایط گفته می شود که این بیماری ایدیوپاتیک است.
بزرگسالان نیز به هورمون رشد نیاز دارند!
تقریباً همه می دانند که کودکان برای بلندتر شدن نیاز به هورمون رشد دارند. برای کودکانی که قد کوتاهی دارند و به دلیل کمبود هورمون رشد در حال رشد نیستند، این دارو برای درمان رشد و دستیابی به قد طبیعی در دسترس است. از دهه 1990، همچنین مشخص شده است که بزرگسالان می توانند به دلایل بسیار مهم دچار کمبود هورمون رشد شوند و نیاز به درمان با هورمون رشد دارند. بنابراین، به نظر می رسد که بزرگسالان، نه تنها کودکان، با کمبود هورمون رشد به هورمون رشد نیز احتیاج دارند!
میزان هورمون رشد منتشر شده توسط هیپوفیز در طول زندگی ما با افزایش مقادیر آزاد شده در دوران کودکی، به ویژه در دوران جهش بلوغ، و کاهش مقدار آن با افزایش سن تغییر می کند. هنگامی که هورمون رشد توسط غده هیپوفیز تولید می شود، در جریان خون آزاد می شود و سپس کبد را تحریک می کند تا هورمون دیگری به نام فاکتور رشد شبه انسولین-I یا به سادگی با عنوان IGF-I ترشح کند. IGF-I را می توان با گرفتن نمونه خون در خون اندازه گیری کرد.
از آنجا که سطح IGF-I در طول روز برای یک فرد به اندازه هورمون رشد نوسان چندانی ندارد، IGF-I توسط پزشکان به عنوان یک آزمایش غربالگری برای ارزیابی کمبود یا افزایش هورمون رشد در شرایطی مانند آکرومگالی و غول پیکر استفاده می شود. هورمون رشد و IGF-I بر بسیاری از بافتهای بدن از جمله مغز، استخوان، چربی و ماهیچه ها تأثیر می گذارد.
علائم کمبود هورمون رشد در بزرگسالان چیست؟
بزرگسالان مبتلا به کمبود هورمون رشد ممکن است طیف وسیعی از علائم را داشته باشند. هنگامی که این علائم شدید باشد، می تواند توانایی افراد را از نظر جسمی و روانی کاهش دهد. حتی ممکن است کیفیت زندگی آنها را به طور چشمگیری تحت تاثیر قرار دهد.
این علائم عبارتند از:
- اختلال در تمرکز و حافظه
- کاهش حجم و قدرت عضلات
- ناهنجاری در خون و گردش خون
- سطح انرژی پایین و کاهش استقامت
- پوکی استخوان (استخوان های شکننده)
- افزایش میزان چربی در بدن (به ویژه در ناحیه کمر)
- اختلالات کلسترول “خوب” و “بد”. این می تواند منجر به افزایش خطر بیماری های قلبی شود.
بزرگسالانی که دچار کمبود هورمون رشد می شوند ممکن است افزایش وزن مرکزی، مشکل در کاهش وزن، خشکی پوست، خستگی را گزارش کنند. اکثر آنها متوجه کاهش سطح انرژی فیزیکی و استقامت خود برای ورزش می شوند. برخی ممکن است از تماس اجتماعی اجتناب کنند یا از معاشرت با دوستان و اعضای خانواده خود اجتناب کنند و ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شوند. سایر افراد مبتلا به کمبود هورمون رشد فکر می کنند احساس طبیعی دارند، اما احساسی را که قبل از ایجاد کمبود هورمون رشد احساس می کردند به یاد نمی آورند. این افراد ممکن است پس از شروع درمان با هورمون رشد، احساسات و سطح انرژی خود را بهبود بخشند.
کمبود هورمون رشد در بزرگسالان چقدر شایع است؟
تخمین زده می شود که در جمعیت بالغ بریتانیا در هر زمان معین، تقریباً از هر 10 هزار نفر یک نفر دچار کمبود هورمون رشد می شود. اگر بزرگسالان مبتلا به کمبود هورمون رشد در دوران کودکی و بزرگسالی با هم محاسبه شوند، تعداد تخمین زده شده از هر 10000 نفر سه نفر است. کمبود هورمون رشد یک بیماری ارثی نیست. با این حال، تعداد کمی از ناهنجاری های ژنتیکی نادر وجود دارد که می تواند باعث کمبود هورمون رشد شود، اما این علل نادر هستند و عموماً در دوران کودکی مشخص می شوند.
متداول ترین آزمایش “تست تحمل انسولین” است. این شامل تزریق انسولین به بیمار برای کاهش سطح قند خون است. بدن به طور معمول هورمون رشد را ترشح می کند. عدم تولید مقدار کافی هورمون رشد در پاسخ به این استرس ناشی از انسولین، کمبود هورمون رشد را تأیید می کند. اکثر بیماران آزمایش را کمی ناراحت کننده می دانند، اما علائم ناخوشایند معمولاً زیاد طولانی نیستند و در صورت شدید بودن، می توان با دادن گلوکز بدون ابطال آزمایش آن را متوقف کرد.
آزمایش تحمل انسولین نباید در بیماران مبتلا به بیماری قلبی یا صرع انجام شود. آزمایش های جایگزین نیز در دسترس است که در آن هورمون آزاد کننده هورمون رشد، آرژنین یا از گلوکاگون برای ترشح هورمون رشد استفاده می شود. این آزمایشات باید در یک واحد تخصصی و توسط کارکنان مجرب انجام شود. این آزمایشات معمولاً دو تا چهار ساعت به طول می انجامد. حتی می تواند به عنوان روش های سرپایی یا روزمره انجام شود. ممکن است از بیماران خواسته شود قبل از انجام این آزمایش ها غذا نخورند و ناشتا بمانند.
درمان کمبود هورمون رشد در بزرگسالان
کمبود هورمون رشد با هورمون درمانی، درمان می شود. هورمون رشد که استفاده می شود یک آماده سازی مصنوعی است که افراد می توانند خودشان تزریق کنند. این کار با استفاده از تزریق روزانه زیر پوست به بافت چربی در ناحیه زیر شکم و با دستگاه تزریق انجام می شود. سوزن هایی که افرادی که انسولین را برای دیابت تزریق می کنند استفاده کرده و تزریقات تقریباً بدون درد است. با این حال، دستگاه هایی بدون سوزن برای بیمارانی وجود دارد که قادر به غلبه بر ترس از تزریق نیستند.
درمان در یک کلینیک سرپایی با آموزش و پشتیبانی، معمولاً از یک پرستار غدد درون ریز شروع می شود. پس از شروع، افراد تحت نظارت دقیق قرار می گیرند و آزمایش خون منظم به آنها توصیه می شود. دوز هورمون رشد بسته به پاسخ بیمار و نتایج آزمایش خون تنظیم می شود.
عوارض جانبی ناشی از درمان با هورمون رشد نادر است و زمانی رخ می دهد که دوز مصرفی آن بیش از حد زیاد باشد. احتباس مایعات و ناراحتی در مفاصل گزارش شده است. اما کاهش موقت دوز می تواند این علائم را برطرف کند. درمان هورمون رشد همچنین می تواند سطح قند خون را افزایش دهد. تعداد کمی از افراد ممکن است افزایش فشار در مغز را تجربه کنند. حتی می تواند باعث سردرد و تاری دید شود. قطع درمان این مشکل را برطرف می کند. اما مصرف هورمون رشد باعث افزایش قد در بزرگسالان نمی شود.
کمبود هورمون رشد چه عوارضی دارد؟
افراد مبتلا به کمبود به دلیل تغییرات فیزیکی که در چربی بدن، کلسترول و گردش خون رخ می دهد، بیشتر در معرض بیماری های قلبی و سکته مغزی هستند. زندگی سالم، رژیم غذایی متعادل و ورزش برای جلوگیری از اضافه وزن برای کاهش این خطر ضروری است.
افراد مبتلا به کمبود هورمون رشدنیز بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان یا شکنندگی استخوان ها هستند. بنابراین، بیشتر در معرض شکستگی ناشی از جراحات جزئی هستند. برای کاهش این خطرات، داشتن رژیم غذایی غنی از کلسیم و مصرف مکمل های کافی از ویتامین D، همراه با تمرینات قدرتی و مقاومتی متوسط، همه مفید هستند.
آخرین دیدگاه‌ها