آنژیوپلاستی کاروتید در چه مواردی کاربرد دارد؟

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت زدن، روش هایی هستند که گرفتگی شریان ها را باز می کند تا جریان خون به مغز بازگردد. آنها اغلب برای معالجه یا جلوگیری از سکته مغزی انجام می شوند. آنژیوپلاستی کاروتید، اغلب با روش دیگری به نام استنت گذاری ترکیب می شود. استنتینگ شامل قرار دادن یک کویل فلزی کوچک (استنت) در شریان مسدود شده است. استنت به باز شدن شریان کمک می کند و احتمال باریک شدن مجدد آن را کاهش می دهد. آنژیوپلاستی کاروتید و استنت زدن ممکن است در شرایطی که جراحی سنتی کاروتید (اندارترکتومی کاروتید) امکان پذیر نباشد، یا بسیار خطرناک باشد مورد استفاده قرار گیرد.

شریان های کاروتید در هر دو طرف گردن قرار دارند و از شریان های اصلی تأمین کننده خون به مغز هستند. آنها ممکن است با رسوبات چربی (پلاک) که باعث کندی یا انسداد جریان خون به مغز می شوند (شرایطی که به بیماری شریان کاروتید معروف است) مسدود شده و منجر به سکته مغزی شوند. آنژیوپلاستی کاروتید، شامل وارد و باد کردن موقت یک بادکنک کوچک در شریان بسته شده برای بزرگتر کردن ناحیه می باشد تا خون بتواند آزادانه به مغز جریان پیدا کند.

آنژیوپلاستی کاروتید چه مزایایی دارد؟

آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری ممکن است در درمان سکته مغزی مورد استفاده قرار گیرد و یا گزینه درمانی برای جلوگیری از سکته مغزی باشند.

پزشک ممکن است در شرایط زیر، این روش درمانی را تجویز کند:

• دسترسی به محل باریک شدن (تنگی) برای انجام انداردرکتومی دشوار است.
• بیمار قبلاً یک آندرترکتومی کاروتید داشته و بعد از جراحی شریان های او مسدود شده اند.
• بیمار یک شریان کاروتید با انسداد 70 درصد یا بیشتر دارد و علائم سکته مغزی را تجربه می کند و وضعیت سلامتی او به گونه ای نیست که بتواند تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
• به عنوان مثال، در شرایطی که فرد به بیماری قلبی یا ریوی شدید مبتلا شده و یا سابقه درمان تومورهای گردن را داشته باشد در صورت بروز عوارض تحت این جراحی قرار می گیرد.

در بعضی موارد، اندرترکتومی کاروتید ممکن است انتخاب بهتر از آنژیوپلاستی و استنت برای از بین بردن رسوبات چربی (پلاک) گرفتگی شریان باشد. پزشک می تواند در مورد انتخاب روش مناسب و بی خطر بیمار را راهنمایی کند.

خطرات آنژیوپلاستی کاروتید چیست؟

هر روش پزشکی و جراحی عوارض خاص خودش را دارد.

عوارض احتمالی آنژیوپلاستی کاروتید و استنت می تواند شامل موارد زیر شود:

• سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا. در طی آنژیوپلاستی، لخته های خونی که ممکن است روی کاتترها تشکیل شوند می توانند شل شده و به مغز انتقال پیدا کنند. پزشک ممکن است برای کاهش این خطر، در طول عمل جراحی به بیمار رقیق کننده خون تزریق کند. در صورت جدا شدن پلاک در عروق، گرفتگی در شریان ها نیز می تواند رخ دهد.
• باریک شدن شریان کاروتید (تنگی مجدد). اشکال عمده آنژیوپلاستی کاروتید این است که امکان دارد شریان طی چند ماه بعد از عمل دوباره تنگ شوند. استنت های مخصوص مواد دارویی برای کاهش خطر جراحی مجدد ایجاد شده و در دسترس هستند.
• خطر لخته شدن خون. لخته های خون حتی در هفته ها یا چند ماه پس از آنژیوپلاستی می توانند در استنت ایجاد شوند. این لخته ها ممکن است باعث سکته مغزی یا مرگ شود. مصرف آسپیرین، کلوپیدوگل (Plavix) و سایر داروها دقیقاً همانطور که تجویز می شود می تواند احتمال ایجاد لخته در استنت را کاهش دهد.
• خون ریزی.  ممکن است در محل کشاله ران بیمار که در آن کاتترها قرار گرفته اند، خونریزی ایجاد کرده که معمولاً به سادگی منجر به کبودی می شود، اما گاهی اوقات خونریزی جدی رخ می دهد و بیمار نیاز به تزریق خون یا اقدامات جراحی نیاز دارد.

آنژیوپلاستی کاروتید چگونه انجام می گیرد؟

قبل از انجام آنژیوپلاستی برنامه ریزی شده، پزشک تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه جسمی را انجام می دهد.

همچنین ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را تجویز کند:

• سونوگرافی. در سونوگرافی برای آنژیوپلاستی کاروتید یک اسکنر از شریان کاروتید عبور می کند تا با استفاده از امواج صوتی بتواند از شریان باریک و جریان خون به مغز، تصاویری تهیه کند.
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA). این آزمایشات تشخیصی با استفاده از امواج رادیویی فرکانس در یک میدان مغناطیسی یا با استفاده از اشعه X با مواد کنتراست، تصاویر بسیار واضحی از رگ های خونی ارائه می دهند.
• آنژیوگرافی کاروتید. در طی این آزمایش تشخیصی، مواد قابل مشاهده در پرتوهای X برای مشاهده بهتر و معاینه رگ های خونی به یکی از شریان های بیمار تزریق می شود.

دستورالعمل در مورد مواد غذایی و داروها

بیماران قبل از آنژیوپلاستی دستوراتی را در مورد وضعیت رژیم غذایی و یا ناشتا بودن دریافت می کنند. بیماران بهتر است شب قبل از عمل دستورالعمل پزشک خود را در مورد تنظیم داروهای فعلی خود دنبال کنند. پزشک ممکن است به آن ها دستور دهد که قبل از آنژیوپلاستی، از مصرف برخی داروهای خاص جلوگیری کنند، به خصوص اگر داروهای خاصی از دیابت یا رقیق کننده خون توسط بیمار مصرف می شود. آنژیوپلاستی معمولاً به یک شب بستری در بیمارستان احتیاج دارد و بیمار به دلیل اثرات طولانی مدت آرام بخش، روز بعد قادر نخواهد بود رانندگی کند.

آنژیوپلاستی کاروتید، به عنوان یک روش غیر جراحی در نظر گرفته می شود زیرا در این عمل بدن کمتر از یک عمل جراحی برش داده می شود و به یک برش کوچک در رگ خونی در کشاله ران نیازی ندارد. این فرایند نیازی به بیهوشی عمومی ندارد، بنابراین بیمار در طول عمل هوشیار است و مایعات و داروهایی را از طریق سوند IV دریافت خواهید کرد. قبل از عمل بیمار به یک اتاق تصویربرداری با اشعه ایکس منتقل شده و از او خواسته می شود که روی تخت دراز بکشد و سر خود را در یک طرف قرار دهد.

پزشک در طول آنژیوپلاستی کاروتید کشاله ران بیمار را با محلول ضد عفونی کننده، استریل کرده و یک برش روی بدن ایجاد می کند در ادامه برای بی حسی موضعی محل جراحی یک بی حسی موضعی به کشاله ران بیمار تزریق می شود. در این شرایط گیرنده های کوچکی بر روی سینه بیمار قرار می گیرد تا ضربان قلب و ریتم آن در طول عمل را کنترل کند.

در طول عمل آنژیوپلاستی کاروتید چه اتفاقی رخ می دهد؟

• پزشک یکی از شریان ها (معمولاً شریان فمور در ناحیه کشاله ران) را سوراخ می کند.
• یک لوله کوچک (غلاف) در شریان قرار می گیرد. سپس سوند با نوک بالون از طریق لوله تحت هدایت اشعه X در شریان کاروتید هدایت می شود. بیمار حرکت سوند را از طریق شریان ها احساس نمی کند زیرا قسمت داخلی شریان ها دارای گیرنده های عصبی نیستند.
• مواد کنتراست از طریق سوند به شریان کاروتید تزریق می شود. ماده کنتراست ممکن است باعث ایجاد احساس گرمای موقتی در یک طرف صورت بیمار شود. مواد کنتراست نمای واضحی از شریان مسدود شده و جریان خون به مغز را ایجاد می کند.
• یک فیلتر در شریان قرار می گیرد. این فیلتر که یک وسیله محافظت از حرکت نامیده می شود و هر نوع لخته جدا شده در طول عمل از ناحیه انسداد شریان را جذب می کند.
• نوک بادکنک به قسمت مسدود شده پیچانده و باد می شود تا لخته را به سمت آن فشار داده و رگ را باز کند.
• یک لوله مش فلزی کوچک (استنت) ممکن است در رگ تازه باز شده قرار گیرد. استنت به جلوگیری از باریک شدن مجدد شریان کمک می کند.
• فیلتر، غلاف، سوند و بادکنک برداشته می شود.  در این مرحله برای جلوگیری از خونریزی، فشار کمی بر روی محل قرارگیری کاتتر اعمال می شود.

به طور کلی این جراحی نیازی به بخیه ندارد اما برای پوشاندن محل برش از پانسمان استفاده می شود. سپس بعد از جراحی بیمار به ریکاوری منتقل خواهد شد.

بعد از عمل آنژیوپلاستی کاروتید چه اتفاقی رخ می دهد؟

برای جلوگیری از خونریزی از محل قرارگیری سوند، بیمار باید به مدت نسبتاً چند ساعت دراز بکشد. پزشک ممکن است بعد از عمل سونوگرافی شریان کاروتید را تجویز کند. بیشتر افراد طی 24 ساعت بعد از عمل از بیمارستان مرخص می شوند. محل سوند می تواند برای چند روز متورم و کبود شود. پزشک در صورت نیاز برای رفع این وضعیت داروهایی را تجویز می کنند. بیماران بهتر است تا 24 ساعت بعد از عمل از انجام فعالیت شدید و بلند کردن سنگین اجتناب کنند.

نتایج آنژیوپلاستی کاروتید چیست؟

برای اکثر افراد، آنژیوپلاستی کاروتید و استنت زدن جریان خون را از طریق شریان مسدود شده افزایش و خطر سکته مغزی را کاهش می دهد. در صورت بازگشت علائم و نشانه های بیمار، مانند مشکل در راه رفتن یا صحبت کردن، بی حسی در یک طرف بدن یا سایر علائم مشابه قبل از عمل بیمار بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کند.

آنژیوپلاستی کاروتید و استنتینگ، برای همه بیماران مناسب نیست. پزشک می تواند طبق وضعیت بیمار، مناسب بودن این روش را برای او تشخیص دهد. از آنجا که آنژیوپلاستی کاروتید جدیدتر از جراحی سنتی کاروتید است، نتایج طولانی مدت هنوز در دست بررسی است. تغییرات سبک زندگی بعد از جراحی به بیمار کمک می کند تا نتایج بهتری از جراحی خود بگیرد.

برخی از راهکارها برای تغییر سبک زندگی برای پیش آگهی بهتر عبارتند از:

• ترک سیگار
• حفظ وزن سالم
• ترک مصرف الکل
• انجام تمرینات منظم ورزشی
• کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید
• کنترل شرایط دیگر مانند دیابت و فشار خون

منبع:

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/carotid-angioplasty-and-stenting/about/pac-20385111