نرمی کشکک پا (Chondromalacia patella) زمانی اتفاق می افتد که غضروف زیر زانو نرم و به مرور زمان دچار ساییدگی می شود. این عارضه می تواند در حین بالا رفتن فرد از پله ها باعث بروز درد زانو شود. حتی در موارد دیگر هیچ علامتی نداشته باشد. علاوه بر نرمی کشکک به این عارضه کنرومالاسی کشکک یا Chondromalacia patellae نیز گفته می شود. ابتدا بهتر است با قسمت های مختلف زانو آشنا شده و سپس در مورد علت بروز و علائم این عارضه صحبت کنیم.
زانو از قسمت های متحرک از جمله استخوان ران (femur)، استخوان ساق پا (tibia) و کشکک زانو (patella) تشکیل شده است. با حرکت کردن اعضای بدن، غضروف های قرار گرفته در داخل مفاصل به مرور زمان فرسوده شده و با مشکل روبرو خواهد شد. همزمان با بروز آسیب دیدگی و فرسوده شدن غضروف ها، زانو بخشی از حمایت خود را از دست می دهد. حتی باعث بروز عارضه دردناکی با نام نرمی کشکک خواهد شد. بروز نرمی کشکک پا مختص سن خاصی نیست. ورزش کاران در هر سنی ممکن است دچار این عارضه شوند.
فعالیت هایی که ممکن است در فرد مبتلا به نرمی کشکک باعث بروز درد شود، عبارتند از:
- بالا رفتن از پله ها
- پایین رفتن از تپه ها و پله ها
- صاف کردن زانو در زمانی که وزن بدن روی زانوها افتاده است.
علت نرمی کشکک
شایع ترین علل بروز عارضه نرمی کشکک پا شامل آسیب دیدگی و استفاده بیش از حد عضو آسیب دیده می شود. بسیاری از مردم از اینکه غضروف پای آن ها آسیب دیده باشد، تعجب می کنند. زیرا با خود تصور می کنند که آسیب دیدگی غضروف تنها زمانی اتفاق می افتد که ضربه ای مستقیماً به آن وارد شده باشد. این در حالی است که عوامل بسیاری می تواند زمینه ساز بروز این عارضه در فرد باشد.
به طور کلی رایج ترین علت های بروز این عارضه شامل موارد زیر می شود:
- استفاده بیش از حد از زانوها. در صورتی که فرد به صورت مکرر با دویدن، پریدن و دیگر فعالیت های سنگین به غضروف های خود فشار آورده باشد، ممکن است به مرور زمان دچار عارضه نرمی کشکک شود.
- هم تراز نبودن کشکک. در صورتی که وضعیت قرار گیری کشکک پا در حالت طبیعی نباشد، دیگر قادر به محافظت از غضروف در برابر ساییدگی ها نخواهد بود. بعضی از کودکان به صورت مادرزادی با مشکلات مربوط به تراز نبودن کشکک به دنیا آمده و با افزایش سن دچار عارضه نرمی کشکک می شوند.
- ضعیف بودن عضلات ران یا ساق پا. عضلات پا از زانو محافظت کرده و آن را در جای خود ثابت نگه خواهد داشت. حال اگر عضلات پا به اندازه کافی قوی نباشد، زانو ممکن است از تراز بودن خارج شده و فرد با مشکلاتی مثل نرمی کشکک پا روبرو شود. حتی کوچک ترین تراز نبودنی می تواند باعث ساییده شدن غضروف پا و بروز درد در آینده شود.
- آسیب دیدگی زانو. آسیب دیدگی، زمین خوردن یا ضربه به زانو می تواند کشکک پا را از وضعیت قرار گیری طبیعی خارج کرده و باعث بروز آسیب غضروفی یا هر دو مورد به صورت همزمان شود.
عوامل خطر نرمی کشکک
احتمال بروز نرمی کشکک در صورت وجود موارد زیر بیشتر خواهد شد:
- افرادی که دارای گرفتگی همسترینگ، صافی کف پا و تفاوت در طول باشند.
- سابقه آسیب دیدگی. افرادی که در گذشته دچار آسیب های زانویی مثل در رفتگی زانو شده باشند.
- ورزشکاران. ورزشکاران و سایر افرادی که به خاطر ورزش یا دیگر فعالیت ها بیش از حد به زانو فشار می آورند.
- سن. بزرگسالان در سنین رشد به طور موقت تعادل عضلانی شان برهم خورده و همین می تواند باعث بروز نرمی کشکک شود.
- جنسیت. زنان به علت اینکه توده عضلانی کمتری در اطراف زانوهای شان وجود دارد به همین خاطر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
فعالیت هایی زیر از می تواند باعث شدت گرفتن عارضه نرمی کشکک شوند:
- دویدن
- اسکی
- ابتلا به آرتروز
- دوچرخه سواری
- پریدن بیش از حد
- بالا رفتن از پله ها
- انجام حرکت اسکوات
- نشستن طولانی در حالت دو زانو
علت دیگر بروز این عارضه عدم تعادل در ماهیچه ها است. عضلات قوی ران همراه با عضلات ضعیف ساق پا از جمله مواردی است که باعث می شود تا کشکک زانو از جای طبیعی خود خارج شود. همچنین عضلات بیرونی قوی و عضلات ضعیف ران داخلی نیز می تواند باعث بروز این مشکلات عملکردی و آسیب دیدن کشکک زانو شود.
پیشگیری نرمی کشکک
ترکیبی از سبک زندگی سالم همراه با انجام ورزش، جزء بهترین اقدامات برای محافظت از زانو و دیگر مفاصل بدن محسوب می شود. نباید در چنین مواردی، درد زانو را نادیده بگیرید. بروز درد در حین انجام بعضی از فعالیت ها خاص همانند زنگ خطری برای این بیماری یا دیگر عارضه ها باشد. به خاطر داشته باشید که استفاده از بعضی از محصولات ارتوپدی مثل کفی طی کفش و محافظ زانو می تواند به حفظ تعادل عضلات پا در راه رفتن و دویدن کمک کرده و احتمال بروز نرمی کشکک را به حداقل ممکن برساند.
درمان نرمی کشکک
افرادی که دچار درد زانو بوده یا علائم عارضه نرمی کشکک را دارند باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند. درمان اولیه در این عارضه اهمیت زیادی داشته و می تواند از آسیب بیشتر غضروف پیشگیری کرده و درد را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
دارو و جراحی برای درمان نرمی کشکک
مصرف ایبوپروفن یا ناپروکسن ممکن است به تسکین درد و التهاب غضروف کمک کند.
انجام عمل جراحی تنها در صورتی ضرورت خواهد داشت که درد شدید بوده و راه های دیگر درمانی کمکی به بهبود عارضه نرمی کشکک نکرده باشد. در این عمل جراحی ابتدا ممکن است سطح رویی غضروف برای کاهش درد برداشته شود. همچنین جراح ممکن است بتواند در حین عمل جراحی هر گونه گرفتگی تاندونی و رباطی را برطرف کرده و با این شیوه به تراز کردن کشکک زانو کمک زیادی کند. در صورت عدم درمان این عارضه، نرمی کشکک می تواند منجر به بروز آرتروز پاته – فمورال در فرد مبتلا شود. این اتفاق تنها زمانی می افتد که غضروف به علت آسیب دیدگی بیش از حد دچار ساییدگی شدید شود.
به خاطر داشته باشید که در صورت آسیب دیدگی و از بین رفتن غضروف مفاصل، دیگر امکان رشد مجدد آن وجود نخواهد داشت. در موارد شدید نبود غضروف برابر با ساییده شدن مستقیم دو استخوان بر روی یکدیگر بوده و به مرور زمان با شدت گرفتن درد، فرد حتی در حین خواب نیز درد ناشی از این عارضه را احساس خواهد کرد.
درمان های خانگی نرمی کشکک
معمولاً درمان های غیر تهاجمی و خانگی برای بهبود نرمی کشکک می تواند مؤثر واقع شود.
این درمان ها شامل موارد زیر می شود:
- ورزش های با شدت پایین. ورزش های مثل پیاده روی و شنا از بهترین گزینه هایی است که می توان از آن ها برای قوی تر کردن پا و عضلات آن بدون وارد شدن فشار به زانو استفاده کرد. علاوه بر این شنا و پیاده روی به بهبود کیفیت خواب و خلقیات فرد کمک خواهد کرد.
- کفی کفش. تنظیم میزان قوس پا داخل کفش یکی دیگر از مواردی است که با پشتیبانی بیشتر از قوس پا احتمال ساییدگی کشکک پا را کاهش خواهد داد.
- پرهیز از فعالیت هایی که باعث بروز درد می شود. بسیاری از افراد به خاطر بروز درد زانو باید از بالا رفتن از پله ها بپرهیزند. به جای این کار این افراد باید سراغ ورزش هایی بروند که انجام آن برایشان راحت بوده و به کاهش احتمال آسیب دیدگی مفصلی و کشکک کمک می کند.
- رژیم غذایی. داشتن رژیم غذایی متنوع از جمله موارد مهمی است که باعث می شود تا تمامی مواد مغذی مورد نیاز بدن را دریافت کرده و وزن سالم داشته باشید. زیرا داشتن رژیم غذایی ناسالم و اضافه وزن با وارد کردن فشار بیشتر بر روی مفصل زانو احتمال بروز نرمی کشکک را افزایش خواهد داد.
- بهداشت خواب. داشتن خواب کافی به کاهش بدن درد و دردهای ناحیه آسیب دیده کمک خواهد کرد.
- بهبود درد. استفاده از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه مثل ایبوپروفن از جمله داروهایی است که به کنترل درد ناشی از نرمی کشکک کمک می کند.
مراجعه به متخصص
در صورتی که معاینه بدنی نشان دهنده عدم تعادل در قدرت عضلانی باشد، انجام ورزش های مشخصی می تواند به حفظ قدرت عضلانی و هم تراز نگه داشتن کشکک زانو کمک کند. به عنوان مثال اگر عضله بیرونی از عضله داخلی قوی تر باشد. متخصص با توصیه ورزش هایی سعی در قوی تر کردن عضله ضعیف تر کرده و این هم تراز نبودن را درمان خواهد کرد. فیزیوتراپ برای درمان این عدم تعادل ها از ورزش های مخصوص و حرکات کششی متناسب با علت بروز مشکل استفاده می کند. او تمرکز خود را بر روی عضلاتی قرار می دهد که نیاز به قدرت بیشتری دارند.
ورزش های مناسب برای نرمی کشکک
با توجه به علت اصلی، متخصص مجموعه ای از حرکات ورزشی را تجویز می کند.
این حرکات شامل موارد زیر می شود:
- نیمه اسکوات. صاف بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض باسن باز کرده و زانوهای خود را 40 درجه خم کنید.
- استپ آپ. یکی از پاها را بر روی یک استپ 10 سانتیمتری قرار دهید. سپس همزمان با برداشتن پای خود، پای دیگر خود را بر روی استپ قرار داده و این حرکت را چندین بار تکرار کنید.
- بالا آوردن پا. روی زمین نشسته و پاهای خود را در مقابل خود دراز کنید. یکی از پاها را بالا آورده و سپس به آرامی پایین ببرید. همین حرکت را برای پای دیگر خود نیز تکرار کنید.
- بالا آوردن پا در حالت نشسته. بر روی لبه صندلی یا تخت نشسته و کف پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید. یکی یکی پاها را بالا آورده و سپس به آرامی پایین ببرید.
- هر کدام از حرکات گفته شده را در 3 ست 10 تایی تکرار کنید.
- بعد از تکرار روزانه این تمرینات ورزشی به مدت 6 هفته ادامه دهید.
درمانگر می تواند برای سخت تر شدن حرکات تعداد ست ها و تکرار ها را افزایش دهد.
خلاصه
نرمی کشکک پا:
- زمانی رخ می دهد که غضروف زیر زانو نرم و دچار ساییدگی می شود.
- این عارضه در حین بالا رفتن فرد از پله ها باعث بروز درد زانو می شود.
استفاده بیش از حد از زانوها، هم تراز نبودن کشکک پا، ضعیف بودن عضلات ران یا ساق پا و آسیب دیدگی زانو از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز نرمی کشکک پا شود. افرادی که دچار درد زانو بوده یا علائم عارضه نرمی کشکک را دارند باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند.
