خستگی چشم (Eye strain) یک عارضه شایع است که در صورت استفاده بیش از حد چشم و خستگی آن مثل رانندگی مسافت های طولانی یا خیره شدن طولانی مدت به صفحه نمایش و دیگر وسایل دیجیتالی اتفاق میفتد. این حالت می تواند بسیار آزار دهنده باشد، اما منجر به مشکل جدی نمی شود. واژه خستگی چشم معمولاً برای توصیف یک سری از علائم مبهم که مرتبط با استفاده بیش از حد چشم ها باشد، بکار می رود. این حالت علامت است و بیماری نیست. اگر شما هم در نتیجه نگاه کردن طولانی مدت به چیزی احساس ناراحتی در چشم خود می کنید، می توانیم بگوییم که دچار این حالت شده اید.
گاهی وجود این حالت بیانگر مشکلی چشمی دیگری است که نیاز به درمان دارد. اغلب فرد نمی تواند شغل خود را تغییر داده و یا علت آن را را از بین بردارد.
علت خستگی چشم
عوامل شایعی که باعث بروز این عارضه می شود، عبارتند از:
- رانندگی طولانی مدت
- استرس یا خستگی بیش از حد فرد
- خواندن بدون وقفه و بدون استراحت دادن به چشم ها
- قرار گرفتن در معرض نور بسیار شدید یا خیره شدن به نور
- خیره شدن به صفحه های نمایش و دستگاه های دیجیتالی
- خستگی بیش از حد چشم در نتیجه تلاش برای دیدن در نور کم
- قرار گرفتن در معرض باد خشک پنکه، وسیله های گرمایشی یا دستگاه های هواساز
- داشتن مشکلات و بیماری های دیگر چشمی مثل خشکی چشم یا عیوب انکساری چشم
سندرم بینایی رایانه
یکی از شایع ترین علل بروز خستگی چشم استفاده بیش از حد از دستگاه های دیجیتالی و کامپیوتر ها است. انجمن بینایی سنجی آمریکا آن را سندرم بینایی رایانه یا خستگی دیجیتالی نامیده است. افرادی که روزانه بیشتر از دو ساعت به صفحه های نمایش و دیجیتالی نگاه می کنند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه هستند. جالب اینجاست که استفاده و خیره شدن طولانی مدت به کامپیوتر بیشتر از خیره شدن به برگه های پرینت شده باعث بروز خستگی چشم می شوند.
علت این مسئله موارد زیر است:
- زیرا افراد در حین استفاده از کامپیوتر و وسایل دیجیتالی کم تر پلک می زنند. (پلک زدن باعث افزایش رطوبت سطح چشم ها شده و احتمال بروز خستگی را کاهش می دهد.)
- نگاه کردن به صفحه های دیجیتالی در فاصله کم یا با زاویه نامناسب
- استفاده از دستگاه هایی که نور زیادی داشته یا رفلکس نور دارند.
- استفاده از دستگاه های با کنتراست پایین بین متن و پس زمینه
در بعضی از موارد، یک مشکل چشمی زمینه ای مثل عدم تعادل در عضلات چشمی یا عیوب انکساری چشمی می تواند میزان خستگی چشم را در نتیجه استفاده از کامپیوتر افزایش دهد.
بعضی از موارد دیگری که می تواند باعث تشدید این عارضه شود، عبارتند از:
- وضعیت بدنی نامناسب
- خیره شدن به صفحه نمایش
- شیوه نصب کامپیوتر و محل کار
- قرار گرفتن در معرض باد پنکه یا دستگاه هواساز
علائم خستگی چشم
معمولاً علائم و نشانه های خستگی چشم شامل موارد زیر می شود:
- مشکلات تمرکزی
- دو بینی یا تاری دید
- گردن، شانه یا کمر درد
- آب ریزش یا خشکی بیش از حد چشم ها
- درد، خستگی، سوزش یا خارش چشم ها
- احساس عدم قدرت برای باز نگه دشتن چشم ها
- افزایش حساسیت نسبت به نور خورشید (فوتوبیا)
علائم خستگی چشم ممکن است در کودکان زیر 12 سال متفاوت باشد. به عنوان مثال کودک ممکن است در نتیجه خیره شدن بیش از حد به تلویزیون، کامپیوتر یا کتاب از تاری دید، دو بینی و سردرد شکایت کند. در این صورت بهتر است برای تشخیص بیماری های احتمالی زمینه ای این عارضه به متخصص مراجعه کند.
عوارض خستگی چشم
خستگی چشم ممکن است با علائمی مثل کاهش تمرکز و کاهش توانایی ها و احساس ناراحتی همراه باشد.
تشخیص خستگی چشم
پزشک با پرسیدن سؤالاتی در مورد عوامل احتمالی بروز علائم، کار تشخیص را آغاز خواهد کرد. سپس برای تکمیل روند تشخیص، احتمالاً پزشک وضعیت بینایی و چشم بیمار را با دقت مورد معاینه قرار خواهد داد.
زمان مراجعه به پزشک
بهتر است در صورتی که علائم خستگی چشم ، با استراحت یا اقدامات مراقبتی بهبود نیافت، به پزشک مراجعه شود.
درمان خستگی چشم
خستگی چشم بسیار رایج بوده و روز به روز در حال افزایش است. زیرا هر روزه افراد بیشتری از کامپیوتر و لپ تاپ برای انجام کار های خود استفاده می کنند. به همین خاطر اصطلاح جدیدی با عنوان «سندرم بینایی کامیپوتر یا دیجیتالی» به وجود آمده که از آن برای اشاره به خستگی چشم با کامپیوتر استفاده می کنند. بیشتر افراد مبتلا به خستگی چشم دچار علائم خفیفی شده و خودشان از خستگی چشم های خود آگاه هستند، در نتیجه به سادگی با استراحت چشمان و فاصله گرفتن از کامپیوتر و صفحه های دیجیتالی می توان علائم این عارضه چشمی را درمان کرد. به عنوان مثال در روزهایی که فرد از کامپیوتر استفاده نکرده یا کتاب مطالعه نمی کند، هیچ احساس خستگی چشمی نخواهد داشت.
اگرچه که استفاده از کامپیوتر باعث ناراحتی فرد و چشم ها خواهد شد اما با این حال عوارض جانبی طولانی مدتی برای این نوع عارضه وجود نداشته و هیچ دلیلی بر بروز تغییرات چشمی در نتیجه خستگی چشم وجود ندارد. البته گاهی اوقات این خستگی چشمی ممکن است باعث خستگی کامل فرد، کاهش بهره وری و افزایش خطاهای فردی وی شود.
پیشگیری خستگی چشم
اگر بعد از کار طولانی احساس خستگی چشم می کنید، بهتر است:
نور محیط را تنظیم کرده و میزان روشنایی را کاهش دهید. همچنین در فواصل مشخصی بعد از کار با کامپیوتر یا مطالعه به چشم ها خود استراحت داده و سعی کنید در طول روز بیشتر پلک بزنید. همچنین بستن و ماساژ دادن آرام چشم ها با استفاده از انگشتان باعث کاهش علائم خستگی چشم خواهد شد.
اگر در حین کار کردن با کامپیوتر دچار خستگی چشم شدید، بهتر است رزولوشن صفحه نمایش (CRT) را تغییر داده و میزان نور آن را کاهش دهید. همچنین با تنظیم فاصله چشم ها تا صفحه نمایش نیز می توان تا حد زیادی باعث کاهش بروز خستگی چشم شد. یکی دیگر از نکات مهم این است که اگر با کامپیوتر مطالعه کرده یا مطلب می نویسید، بهتر است اندازه فونت را بزرگتر کرده تا دیرتر چشمان تان خسته شود. همچنین بعد از گذشت هر 15 دقیقه بهتر است از کامپیوتر فاصله گرفته و به نقطه دیگری نگاه کنید یا پیشنهاد می کنیم برای مدتی از جای خود بلند شده، شروع به انجام حرکات کششی دست ها، پاها، کمر کنید.
اگر علت اصلی این حالت عیوب انکساری چشم باشد، باید برای برطرف کردن این عیوب از لنزهای چشمی یا عینک طبی استفاده کنید.
سبک زندگی و درمان خانگی خستگی چشم
برای جلوگیری از بروز و کاهش این حالت نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
تنظیم نور
- زمانی که تلویزیون تماشا کرده یا با کامپیوتر و لپ تاپ کار می کنید، بهتر است نور اتاق را تنظیم کرده و حد وسط نگه دارید تا چشم های تان دچار خستگی نشوند. همچنین در زمان مطالعه کتاب ها یا برگه های پرینت شده بهتر است نور هم از پشت سرتان بتابد و هم روی برگه ها نور کافی باشد.
استراحت
- زمانی که می خواهید کارهای تمرکزی انجام دهید، در فواصل مشخصی استراحت کرده و خود را برای مدتی از صفحه نمایش دور شوید.
استفاده از اشک های مصنوعی
می توانید از اشک های مصنوعی بدون نیاز به نسخه برای جلوگیری و بهبود خشکی چشم استفاده کنید. هرگاه که احساس کردید چشمانتان خشک شده یا در طول روز کم پلک زده اید، بهتر است از این قطره ها استفاده کنید.
بهتر است برای تجویز بهترین قطره های چشمی از پزشک کمک بگیرید. قطره هایی که حاوی مواد نگه دارنده نیستند استفاده کنید. البته به خاطر داشته باشید که بیشتر از 4 بار در روز از قطره استفاده نکنید.
بهبود کیفیت هوا
- بعضی از تغییرات هوا به کاهش خشکی چشم کمک خواهد کرد. بهتر است از دستگاه های مرطوب کننده استفاده کرده و از سیگار کشیدن بپرهیزید. از قرار گرفتن و نشستن در معرض بادهای مستقیم که باعث خشکی چشم می شوند، بپرهیزید.
عینک مناسب خود را انتخاب کنید.
- در صورت داشتن عینک یا لنز، برای کار با کامپیوتر از آن ها استفاده کنید. اگر عینکی هستید از عینک مخصوص کار با کامپیوتر استفاده کنید. اپتومتریست عینک مخصوص کار با کامپیوتر را طراحی می کند.
درمان های جایگزین خستگی چشم
بعضی از علائم بروز خستگی های چشمی را می توان با مصرف محصولات طبیعی مثل اسید های چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی بهبود بخشید. بهتر است در مورد مکمل های مورد نیاز برای کاهش و بهبود علائم این نوع عارضه با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر دچار ناراحتی چشم، سردرد یا تغییرات بینایی هستید نباید آن را با مراقبت های شخصی بهبود ببخشید. برای درمان این علائم حتماً به پزشک مراجعه کنید.
از آن جایی که مدت زمان ملاقات و ویزیت پزشک کوتاه است بهتر است با آمادگی کامل در مطب حاضر شوید.
برای آمادگی بیشتر می توانید از اطلاعات زیر استفاده کنید:
- تمامی علائم خود را یادداشت کنید. لیستی از تمامی علائم و مدت زمان آن را داخل برگه ای یادداشت کنید.
- لیستی از اطلاعات کلیدی پزشکی تهیه کنید. بهتر است از داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که در طول روز مصرف می کنید لیستی تهیه کرده و آن را در اختیار چشم پزشک قرار دهید.
- مدت زمان فعالیت هایی که باعث خستگی چشم می شوند را یادداشت کنید. بهتر است مدت زمان نگاه کردن به مانیتور، کتاب یا رانندگی خود را یادداشت کرده و علت اصلی خستگی چشم تان را پیدا کنید.
- تمامی سؤالات خود را لیست کنید. بهتر است لیستی از سؤالات خود به ترتیب اولویت آماده کرده و همه آن ها را از چشم پزشک بپرسید.
پیشنهاد می کنیم هنگام ویزیت با پزشک برای تشخیص و درمان این عارضه از سؤالات زیر استفاده کنید:
- آیا نیاز به ویزیت مجدد خواهم داشت؟
- احتمال اصلی بروز علائم و نشانه ها چیست؟
- آیا نیاز به مراجعه به متخصص خاصی خواهم داشت؟
- انجام چه اقدامات مراقبتی دیگری را توصیه می کنید؟
- آیا برای تشخیص نیاز به آزمایش خاصی خواهم داشت؟
- چه شیوه های درمانی برای بهبود علائم توصیه می کنید؟
- آیا علت دیگری ممکن است باعث بروز این علائم شده باشد؟
- آیا نیاز است که تغییری در محیط کار یا محیط منزل خود به وجود بیاوریم؟ مثلاً محل میز کامپیوتر یا میز مطالعه خود را تغییر دهیم؟
سوالات پزشک از بیمار
پزشک نیز ممکن است در حین ویزیت، سؤالاتی از شما بپرسد که بهتر است آمادگی پاسخ دادن به آن ها را داشته باشید. این سؤالات شامل موارد زیر می شود:
- چه علائمی دارید؟
- از چه زمانی متوجه بروز علائم شدید؟
- آیا چیزی باعث تحریک و افزایش علائم تان می شود؟
- آیا علائم تان شدید بوده و باعث ناراحتی تان می شود؟
- آیا علائم و نشانه های تان با گذشت زمان تغییر می کند؟
- آخرین باری که چشمتان معاینه شده، چه زمانی بوده است؟
- آیا در هنگام کار کردن روبروی دستگاه هواساز یا پنکه می نشینید؟
- چه مدت زمانی از روز را با کامپیوتر و وسایل دیجیتالی کار می کنید؟
- آیا چیزی باعث بهبود علائم و نشانه های خستگی چشم تان می شود؟
- آیا از کامپیوتر استفاده می کنید؟ چینش تجهیزات کامپیوتر به چه نحوی است؟
نتیجه گیری
خستگی چشم یک عارضه شایع است که در صورت استفاده بیش از حد و خستگی چشم مثل رانندگی مسافت های طولانی یا خیره شدن طولانی مدت به صفحه نمایش و دیگر وسایل دیجیتالی اتفاق میفتد. خستگی چشم می تواند عارضه بسیار آزار دهنده ای باشد، اما به طور کلی مشکل جدی به همراه نداشته و بعد از استراحت دادن یا دیگر اقدامات مراقبتی بهبود یافته و ناراحتی چشم تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت. البته خستگی چشمی ممکن است با علائمی مثل کاهش تمرکز و کاهش توانایی ها همراه باشد.
آخرین دیدگاه‌ها