اسکلریت التهاب اسکلرا لایه بیرونی و محافظ چشم است که شامل قسمت های سفید چشم می شود. اسکلرا به عضلات چشم متصل بوده و به حرکت چشم کمک می کند. حدود 83 درصد از سطح چشم را همین اسکلرا تشکیل می دهد. اسکلریت یا Scleritis نوعی اختلال است که در آن اسکلرا به شدت ملتهب و قرمز می شود. این عارضه چشمی می تواند بسیار دردناک و آزار دهنده باشد. اعتقاد بر این است که بیماری اسکلریت نتیجه واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن است. نوع بیماری اسکلریت هر فرد بستگی به محل بروز التهاب و قسمت درگیر شده چشم فرد مبتلا خواهد داشت. بیشتر افراد مبتلا بعد از ابتلا به اسکلریت شاهد دردهای شدیدی هستند اما این دردها همیشگی نبوده و بعضی از افراد مبتلا ممکن است با چنین علائمی روبرو نشوند.
تشخیص و درمان زودهنگام با دارو برای جلوگیری از پیشرفت اسکلریت لازم بوده و می تواند به بهبود این بیماری چشمی کمک کند. در صورتی که عارضه اسکلریت شدید بوده و بدون درمان به حال خود رها شود، فرد مبتلا ممکن است قسمت یا کل بینایی خود را برای همیشه از دست بدهد.
علت اسکلریت
نظریه هایی در مورد علت بروز التهاب اسکلرا وجود دارد که بیانگر نقش سلول های T سیستم ایمنی بدن در بروز این بیماری هستند. سیستم ایمنی بدن شبکه ای از ارگان ها، بافت ها و سلول های در حال گردش است که همگی با هم کار می کنند تا باکتری ها و ویروس ها را متوقف کرده و جلوی بروز هرگونه بیماری را بگیرند. سلول های T نیز وظیفه از بین بردن پاتوژن های دریافتی یا همان ارگانیسم های به وجود آورنده بیماری را برعهده دارند. اما صورت بروز بیماری اسکلریت، محققان معتقدند که سلول های T به اشتباه به سلول های اسکلرال چشم خود فرد حمله کرده و به آن ها آسیب خواهد رساند. پزشکان هنوز در مورد علت اصلی بروز این اشتباه عملکردی مطمئن نبوده و این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. علاوه بر این التهاب اسکلرا اغلب با یک اختلال خود ایمنی همراه خواهد بود.
التهاب اسکلرا ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
- انواع مختلف آرتروز
- عفونت چشم
- بیماری لوپوس
- بیمار بافت همبندی
- بیماری التهابی روده
- سندرم شوگرن
- گرانولوماتوز
- اسکلرودرما
همچنین التهاب اسکلرا ممکن است در اثر ضربه یا آسیب چشمی به وجود بیاید. در موارد نادر نیز ممکن است قارچ یا انگل ها علت به وجود آمدن این بیماری چشمی باشند.
عوامل خطر بیماری اسکلریت
اوج شیوع بیماری در افراد 40 تا 50 ساله است. همچنین برطبق آمار به دست آمده زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. علاوه بر این ابتلای فرد به بیماری های خود ایمنی یا بیماری های مرتبط با بافت همبند می تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به التهاب اسکلرا را افزایش دهد.
علائم اسکلریت
هر نوع التهاب اسکلرا دارای علائم به خصوصی بوده و در صورت عدم درمان این بیماری می تواند بدتر شود. درد شدید چشمی که به مصرف مسکن ها پاسخ نمی دهد، اصلی ترین و شناخته ترین علامت ابتلا به التهاب اسکلرا است. هر گونه حرکت چشم نیز می تواند باعث شدت گرفتن میزان درد شود. این درد ممکن است کل صورت، به خصوص سمت چشم دچار التهاب اسکلرا شده را درگیر کند.
علائم دیگر این بیماری ممکن است شامل موارد زیر شود:
- ریزش اشک شدید از چشم ها
- کاهش قدرت بینایی
- تاری دید
- حساسیت چشم ها نسبت به نور (فوتوبیا)
- قرمزی اسکلرا چشم یا همان قسمت سفید رنگ چشم
علائم التهاب اسکلرا خلفی
علائم التهاب اسکلرا خلفی به این اندازه مشهود نخواهد بود زیرا مانند سایر انواع اسکلریت باعث ایجاد درد شدید چشم نمی شود. علائم این نوع از اسکلریت شامل موارد زیر می شود:
- سردردهای شدید و عمقی
- درد ناشی از حرکت دادن چشم ها
- التهاب چشم
- دو بینی
بعضی از افراد نیز ممکن است پس از ابتلا به اسکلریت درد ناچیز داشته یا هیچ دردی را احساس نکنند که این به خاطر عوامل زیر است:
- ابتلا به التهاب اسکلرای خفیف
- اسکلرومالاشیا پرفورانس scleromalacia perforans که نوع کمیابی از آرتریت روماتوئید پیشرفته (RA) است.
- استفاده از داروهای های سرکوب کننده سیستم ایمنی پیش از بروز علائم
انواع مختلف التهاب اسکلرا پزشکان از طبقه بندی Watson و Hayreh برای تشخیص انواع مختلف اسکلریت استفاده می کنند. در اصل این طبقه بندی به این بستگی دارد که آیا این بیماری بر قسمت قدامی (جلو) یا خلفی (پشت) اسکلرا تأثیر گذاشته باشد یا خیر. نکته بسیار جالب این است که انواع قدامی التهاب اسکلرا بیشتر به علت یک بیماری زمینه ای به وجود می آیند. به طور کلی انواع اسکلریت شامل موارد زیر می شود:
- التهاب اسکلرا قدامی: شایعترین شکل بیماری اسکلریت
- التهاب اسکلرا قدامی گره ای: دومین شکل شایع
- التهاب اسکلرا قدامی نکروز کننده با التهاب: جدی ترین شکل اسکلریت قدامی
- اسکلریت قدامی نکروز کننده بدون التهاب: نادرترین نوع اسکلریت قدامی
- اسکلریت خلفی: تشخیص و درمان این نوع از اسکلریت دشوارتر از انواع دیگر است زیرا دارای علائم متغیری بوده و بعضی از علائم و نشانه های این بیماری بسیار شبیه بیماری های دیگر است
تشخیص اسکلریت
پزشک تاریخچه فرد بیمار را به دقت بررسی کرده و برای تشخیص بیماری اسکلریت از معاینه و آزمایش های موجود استفاده خواهد کرد. علاوه بر این پزشک ممکن است در مورد تاریخچه ابتلای فرد به بیماری های سیستمیک از جمله ابتلا به RA، گرانولوماتوز وگنر یا بیماری IBD سؤالاتی را مطرح کند. همچنین ممکن است از فرد مراجعه کننده سؤال کنند که آیا سابقه ضربه یا عمل جراحی چشم داشته است یا خیر.
بیماری های دیگری که ممکن است علائمی مشابه بیماری اسکلریت داشته باشد، شامل موارد زیر می شود:
- اپی سکلریت، که التهاب عروق سطحی در بیرونی ترین لایه چشم است (episclera)
- بلفاریت که التهاب پلک خارجی چشم است.
- ملتحمه ویروسی که التهاب چشم در اثر ویروس ها است.
- ملتحمه باکتریایی که التهاب چشم توسط باکتری ها است.
انجام آزمایش های زیر نیز می تواند به تشخیص دقیق تر بیماری اسکلریت توسط پزشک کمک کند:
- سونوگرافی برای بررسی تغییراتی که در ناحیه اسکلرا اتفاق میفتد
- بررسی کامل وضعیت خون برای تشخیص علائم عفونت و وضعیت فعالیت سیستم ایمنی بدن
- بیوپسی از اسکلرا که شامل نمونه برداری از بافت اسکلرا است تا بتوان نمونه برداشته شده را به دقت در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داد.
درمان اسکلریت
هدف از درمان اسکلریت مبارزه با التهاب به قصد جلوگیری از آسیب دائمی به چشم ها خواهد بود. حتی درد ناشی از این بیماری که یکی از علائم اصلی اسکلریت است نیز به علت التهابات است. در نتیجه کاهش این التهاب می تواند به کاهش شدت علائم بیمار نیز کمک قابل توجهی کند. درمان بیماری اسکلریت رویکرد مرحله به مرحله داشته و در صورتی که یکی از مراحل ناکارآمد بود. پزشک به سراغ مرحله بعدی درمان خواهد رفت.
داروهای مورد استفاده برای روند درمان اسکلریت نیز شامل موارد زیر می شود:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) بیشتر در اسکلریت قدامی گره ای استفاده می شود. کاهش التهاب همچنین به کاهش درد ناشی از بیماری اسکلریت کمک خواهد کرد. اگر NSAID ها التهاب را کاهش ندهند ، ممکن است از قرص های کورتیکواستروئید (مانند پردنیزون) استفاده شود.
- گلوکوکورتیکوئیدهای خوراکی انتخاب مطلوبی برای درمان اسکلریت خلفی است.
- مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی همراه با گلوکوکورتیکوئیدهای خوراکی نیز برای درمان انواع شدید بیماری اسکلریت مورد استفاده قرار می گیرد.
- ممکن است از آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری یا درمان عفونت های پوستی استفاده شود.
- داروهای ضد قارچ معمولاً در عفونتهای ناشی از سندرم شوگرن استفاده می شوند.
جراحی
در موارد شدید ابتلا به بیماری اسکلریت نیز ممکن است فرد نیاز به عمل جراحی داشته باشد. در طول این عمل جراحی بافت آسیب دیده در اسکلرا ترمیم می شود تا عملکرد عضلات بهبود یافته و جلوی کاهش قدرت بینایی فرد گرفته شود. همچنین در مواردی که علت بروز اسلکریت، بیماری های زمینه ای باشد. درمان این بیماری ها می توانند تا حد زیادی به بهبود این بیماری و جلوگیری از بازگشت مجدد علائم آن کمک کند.
نتیجه گیری
اسکلریت نوعی اختلال است که در آن اسکلرا به شدت ملتهب و قرمز می شود. این عارضه چشمی می تواند بسیار دردناک و آزار دهنده باشد. اعتقاد بر این است که بیماری اسکلریت نتیجه واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن است. نوع بیماری اسکلریت هر فرد بستگی به محل بروز التهاب و قسمت درگیر شده چشم فرد مبتلا خواهد داشت. بیشتر افراد مبتلا بعد از ابتلا به اسکلریت شاهد دردهای شدیدی هستند اما این دردها همیشگی نبوده و بعضی از افراد مبتلا ممکن است با چنین علائمی روبرو نشوند.
آخرین دیدگاه‌ها