رتینوپاتی سروز مرکزی

رتینوپاتی سروز مرکزی (Central serous retinapathy) بیماری است که موجب جمع شدن مایعات (سروز) در پشت و زیر شبکیه چشم می شود. این عارضه خطرناک بوده و می تواند در نتیجه جدا شدن شبکیه مرکزی منجر به از دست دادن ناگهانی و یا تدریجی بینایی فرد شود. بخش مرکزی شبکیه ماکولا نامیده می شود. همیشه برای بازگردان بینایی درمان مورد نیاز نیست. فرد مبتلا به نابینایی باید برای اطمینان از موقتی این اختلال  حتماً به چشم پزشک مراجعه کند. معمولاً در مواردی که تشخیص و درمان به موقع صورت پذیرد، فرد بدون هیچ مشکلی بهبود یافته و بینایی او به حالت اولیه بازخواهد گشت. شبکیه مسئول پردازش و انتقال نور وارد شده به چشم ها بوده و نور را به شکل تصاویر قابل تشخیص در اختیار مغز قرار خواهد داد.

در برخی از مبتلایان، درمان پزشکی نیاز نبوده و بینایی فرد بعد از گذشت مدت کوتاهی به حالت اولیه خود بر می گردد. با این حال توصیه می شود تا در صورت بروز علائم یا تغییراتی در بینایی، سریعاً به پزشک مراجعه کند. این بیماری چشمی بیشتر در بین افراد میانسال و جوانان اتفاق افتاده و به دلایل ناشناخته شیوع آن در بین مردان بسیار بیشتر از زنان است. خوشبختانه از دست دادن بینایی موقتی بوده و در صورت تشخیص و درمان به موقع می توان آن را درمان کرد. اما در بعضی موارد ممکن است بیماری به نوع مزمن تبدیل شود.

رتینوباتی، عارضه ای است با علل مختلف باعث اختلال در شبکیه و نهایتا منجر به نابینایی موقت و یا دائمی می گردد.

علت رتینوپاتی سروز مرکزی

علت اصلی بروز این بیماری کاملاً مشخص نیست.

مصرف هرگونه داروی کورتیکو استروئیدی ممکن است باعث بروز یا تشدید بیماری شود.

کورتیکو استروئید ماده ای است که در اسپری های مخصوص حساسیت بینی و کرم های پوستی ضد التهابی بدون نیاز به نسخه یافت می شود. ارتباطاتی بین بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی و افراد مبتلا به اختلالات هیجانی یا برخی از اختلالات شخصیت «نوع A» وجود دارد. ممکن است که بدن مبتلایان به این اختلالات در مواقع استرس زا از  کورتیکو استروئید طبیعی ترشح کرده و فرد را در معرض ابتلا به بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی قرار دهد.

به طور خلاصه پزشکان از علت اصلی بروز این بیماری بی اطلاع هستند.

عوامل زیر ممکن است باعث بروز این عارضه شود:

استرس

استرس احتمالاً یکی از علل به وجود آمدن رتینوپاتی سروز مرکزی است.

استرس باعث تولید هورمونی با عنوان کورتیزول در بدن شده که به عنوان محرک این بیماری شناخته می شود.

دارو

استفاده از داروهای کورتیزولی باعث التهاب و ترشح و تجمع مایعات در چشم فرد می شود.

در نتیجه افرادی که از داروهای محتوی کورتیکو استروئید استفاده می کنند بیش از دیگران در معرض ابتلا به رتینوپاتی سروز مرکزی هستند.

سن

احتمال ابتلا به این بیماری در محدوده سنی 30 و 50 سال بوده و بروز آن در زنان بسیار کمتر از مردان است.

عوامل خطر رتینوپاتی سروز مرکزی

عواملی  که می توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند، عبارتند از:

• فشار خون بالا
• بیماری های قلبی
• زنان باردار
• زایمان
• مصرف داروهای حاوی کورتیکو استروئیدی
• مصرف داروهای حاوی مواد محرک
• مصرف برخی از داروهای ضد سرطان
• سابقه خانوادگی

حتماً در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.

علائم رتینوپاتی سروز مرکزی

یکی از شایع ترین علائم بروز رتینوپاتی سروز مرکزی، تاری دید مرکزی است. معاینه دقیق می تواند اختلال در قسمت های دیگر چشم را تشخیص دهد. البته با توجه به محل و مقدار مایع جمع شده در پشت شبکیه، بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی ممکن است علائم خاصی از خود نشان ندهد. اگر قسمت خارجی ماکولا مبتلا شده باشد  علائمی بروز نمی کند. ماکولا، بخشی از شبکیه است که در دیدن جزئیات و کارهای دقیق مثل رانندگی، مطالعه و تشخیص چهره افراد نقش موثری دارد.

• فرد مبتلا به بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی ممکن است متوجه تیره یا تار شدن نواحی مرکزی بینایی در یکی از چشم های خود شود. همانطور که گفتیم این عارضه در بیشتر موارد فقط یک چشم بیمار را درگیر می کند. ممکن است پیشرفت بیماری در مراحل مختلفی از زندگی فرد اتفاق افتاده و بروز علائم ناگهانی نباشد.

علائم و نشانه های دیگر بروز رتینوپاتی سروز مرکزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اشیاء دورتر از محل واقعی شان دیده شوند
• سفیدی های چشم تیره و کدر شدند
• خطوط صاف کج به نظر برسند
• نقطه های سیاه و تیره در مرکز محدوده بینایی احساس شوند

عوارض رتینوپاتی سروز مرکزی

• معمولاً بروز این بیماری منجر به هیچ عارضه جانبی چشمی و بیماری های زمینه دیگر نخواهد بود.
• اما در افراد مبتلا به این بیماری، اگر مایع جمع شده در زیر ماکولا، به موقع خارج و برطرف نشود ممکن است فرد برای همیشه دید مرکزی خود را از دست بدهد.
• البته انجام بعضی از شیوه های درمانی نیز می تواند باعث بروز زخم و آسیب های بینایی شود.

این بیماری در بسیاری از افراد مبتلا به رتینوپاتی سروز مرکزی، خود به خود بهبود یافته و نیاز به هیچ گونه درمان و دخالتی نخواهد داشت. اما در چنین مواردی بازهم نظارت پزشک و بررسی سیر بیماری و تخلیه مایعات ضروری است. در صورتی که مایع خود به خود از داخل چشم تخلیه شود احتمال بروز عوارض جانبی به حداقل ممکن خواهد رسید.

تشخیص رتینوپاتی سروز مرکزی

معاینه پزشکی

• هر فردی پس از احساس بروز تغییرات در بینایی باید به دنبال درمان باشد.
• تغییر در وضعیت بینایی ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد.
• از طرف دیگر در صورتی که بیماری های چشمی به سرعت تحت درمان قرار نگیرد ممکن است باعث بروز نابینایی و مشکل در دید شود.

آزمایشات تصویربرداری

• پزشک یک آزمایش کامل برای بررسی گشادی مردمک هر دو چشم انجام داده و تصاویری از شبکیه خواهد گرفت.
• با استفاده از این تصاویر گرفته شده می توان به بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی پی برد.

یکی دیگر از آزمایش های موجود مقطع نگاری همدوسی اپتیکی (Optical coherence tomography) است که به تشخیص بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی کمک خواهد کرد. آزمایش OCT کمک می کند تا پزشک بتواند شبکیه را در سطح میکروسکوپی تحت بررسی قرار داده و تجمع هر گونه مایعی در پشت شبکیه را تشخیص دهد.

آزمایش دیگر موجود برای تشخیص رتینوپاتی سروز مرکزی، استفاده از آنزیوگرافی فلوئورسین است که برای انجام آن رنگ به داخل رگ دست بیمار تزریق شده و برای تشخیص نشت مایعات در زیر شبکیه از آن عکس برداری خواهد شد. انجام این آزمایش همراه با OCT به تشخیص CSRC از دیگر بیماری های شبکیه که باعث تجمع مایع در ماکولا می شود، کمک بسیار زیادی خواهد کرد.

درمان رتینوپاتی سروز مرکزی

بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی بیشتر باعث بروز محدودیت های بینایی شده و معمولاً بدون نیاز به هیچ درمانی بعد از گذشت چند هفته تا چند ماه بهبود خواهد یافت. بیمارانی که از داروهای حاوی کورتیکو استروئید استفاده می کنند، باید مصرف این داروها را کنار گذاشته و در این مورد حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند تا از ایمن بودن کنار گذاشتن دارو اطمینان حاصل کنند. قطع مصرف داروهای استروئیدی ممکن است عوارض جانبی خاصی به دنبال داشته باشد. در مواردی که رتینوپاتی سروز مرکزی مزمن باشد از شیوه های درمانی مثل لیزر، داروهای خوراکی و تزریقات داخل چشم استفاده خواهد شد. همچنین می توان از درمان فوتودینامیک با نام «لیزر سرد» نیز برای درمان این بیماری استفاده کرد. این لیزر به درمان نشت مایع در زیر شبکیه کمک خواهد کرد. همراه با درمان فوتودینامیک می توان از تزریق دارو به داخل بازو استفاده نمود.

• این دارو بعد از ورود به چشم، با تاباندن لیزر سرد مخصوص بر روی محل نشت در CSRR مزمن فعال شده و علاوه بر درمان، مانع تکرار این بیماری خواهد شد. بهترین شیوه درمان، معمولاً با توجه به شدت و علائم بیماری انتخاب خواهد شد. تشخیص به موقع و زود هنگام بیماری CSRC اهمیت بسیار زیادی داشته و می تواند تا حد زیادی از بروز نابینایی دائم جلوگیری کند.

سخن آخر

رتینوپاتی سروز مرکزی یک بیماری است که موجب جمع شدن مایعات در پشت شبکیه چشم می شود. این عارضه خطرناک بوده و می تواند در نتیجه جدا شدن شبکیه مرکزی منجر به از دست دادن ناگهانی بینایی یا نابینایی تدریجی فرد مبتلا شود.

یکی از شایع ترین عوارض بروز رتینوپاتی سروز مرکزی، تاری دید مرکزی است.

• با این حال معاینه دقیق ممکن است نشان دهنده درگیر شدن بخشی از چشم دیگر نیز باشد.
• هر فردی پس از احساس بروز تغییرات در بینایی باید به دنبال درمان باشد. تغییر در وضعیت بینایی ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد. از طرف دیگر در صورتی که بیماری های چشمی به سرعت تحت درمان قرار نگیرد ممکن است باعث بروز نابینایی و مشکل در دید شود. با این حال ممکن است درمان بیماری رتینوپاتی سروز مرکزی نیاز به هیچ درمانی نداشته باشد اما تحت نظر پزشک بودن بعد از ابتلا به بیماری ضروری است.